«ԵՍ ԻԴՈՐ ԱՉՔԵՐԸ ԿՀԱՆԵՄ» Սուրեն Ղազարյան (1899-1982), քաղբանտարկյալ
1944 թվականի հունվար ամիսն էր, արդեն մեկուկես տարի էր անցել այն օրից, ինչ ես մեկուսարանում էի: Բերեցին հերթական գիրքը. հնագույն ճարտարապետական հուշարձանների մասին էր:
Թերթում եմ, նայում լուսանկարները, կարդում մեկնաբանությունները և հանկարծ...Չեմ հավատում աչքերիս...Ղարսը: Լուսանկարում շատ լավ երևում էր մեր Չուխուր մայլայի մի կտորը, որտեղ սպիտակին է տալիս մեր տունը, կետերի նման փոքր լուսամուտներով, որոնք շատ մեծ էին թվում, երբ մենք երեխա էինք: Ես չկարողացա արցունքս զսպել: Այո, հեռավոր Տոբոլսկում, բանտի մեկուսարանում, իմ ձեռքին մի գիրք է, որի էջերից մեկի վրա մեր տունն է նկարված:
Հիշողությունս տարավ ինձ ոչ միայն Չուխուր մայլա, այլև ամբողջ քաղաքում հայտնի «Կարմիր բաղնիք»: Դա Չուխուր մայլայի «ակումբներից» մեկն էր: Կանայք սովորություն ունեին բաղնիք գնալ առավոտյան և վերադառնալ երեկոյան:
Ամուսիններն այդ օրերին բաղնիք էին ուղարկում համեղ ուտելիքներ՝ չանախ, թավա, մրգեղեն և այլն: Բաղնիքում էին ընտրում հարսնացու կամ փեսացու, հանդիպում ապագա խնամիները: Բաղնիքը շատ հարմար տեղ էր զննելու համար, թե արդյոք որևէ ֆիզիկական արատ չունե՞ն հարսնացուն կամ փեսացուն:
Ամենավերջին լուրերը դուրս էին գալիս բաղնիքից:
Մինչև հինգ-վեց տարեկան տղաները մայրերի հետ գնում էին կանանց բաղնիք, իսկ դրանից մեծ տղաները հայրերի հետ՝ տղամարդկանց:
Հիշում եմ, մի օր, տասը-տասնմեկ տարեկան հասակում, երեկոյան գնացի բաղնիք, որ օգնեմ մերոնց տաշտը տուն բերելու: Մայրս, ուշադրություն չդարձնելով իմ դիմադրությանը, հանեց շորերս ու տարավ ներս, որ լողացնի:
Աղմուկ բարձրացավ:
-Էդ ընչի՞ ես էդ քյոփակին կնկտոց բաղնիքը բերե:
Մայրս արդարանում էր, որ երեխան փոքր է, ոչինչ չի հասկանում և ոչինչ չի պատահի, եթե լողանա:
-Հա, շատ պզտիկ է,-ծաղրում էր մեկը,-անոթի կեղնի, բեր մե ծիծըմ տամ:
-Պզտի՜կ է. տես թե ինչղ աչքերը չորս բոլորը կչռե: Ես իդոր աչքերը կհանեմ,-սպառնում էր մյուսը:
Ես շատ անհարմար էի զգում, բայց մայրս ոչ մի ուշադրություն չդարձնելով, թե ինչ է կատարվում շուրջը, եռանդով սապնում էր գլուխս...
(«Դա չպետք է կրկնվի», հուշագրություն, Ս. գ. հրատ., Եր., 1988)
Տե´ս մեկնաբանությունը.
Մեկնաբանություն.-Սուրեն Ղազարյանը ծնվել է Կարսում: Խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո աշխատել է Հայաստանի, Վրաստանի, Անդրկովկասի հատուկ հանձնաժողովում, գլխավոր քաղաքական վարչությունում, ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատում:
1937 թ. Սուրեն Ղազարյանին ձերբակալել են որպես «ժողովրդի թշնամու», և նա 10 տարի անցկացրել է բանտերում ու ճամբարներում: 1947 թվականին՝ ազատվելուց հետո վերադարձել է Թբիլիսի, բայց թույլ չեն տվել ապրել մայրաքաղաքում, և Սուրեն Ղազարյանը տեղավորվել է Ռուսթավիում: Արդարացումից հետո՝ 1957 թվականին, Սուրեն Ղազարյանը տեղափոխվել է Մոսկվա, որտեղ ապրել է մինչև կյանքի վերջը` 1982 թվականը: Աճյունը տեղափոխվել է Երևան (թաղված է քաղաքային պանթեոնում):
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Нет комментариев