Предыдущая публикация
ЕТТИ БОЛАЛИ ОНА САБОҒИ
Назаримда, аёл киши кўпроқ ҳаётда ҳийла ишлатади, айёрлик қилади,
роль ўйнайди. Гоҳ оиласи тинчлиги, баъзан яқинлари хотиржамлиги, айрим пайтлар эса фарзандлари келажаги учун бунга мажбур бўлади. Буни ўзимнинг ҳаётимда жуда кўп кузатганман. Балки мен жуда ҳийлагардирман. Яна ким билсин… Иқрор бўлайки, ҳеч қачон ёмонлик учун айёрлик қилмаганман. Энг кўп макрларимни фарзандларимга қўллаган бўлсам керак. Чунки эндигина ўттиз иккига кирган бўлсам-да, еттита фарзанднинг онасиман. Тўнғич қизимни ўн тўққиз ёшда туғганман. Шу билан кетма-кет тўртта қизчани дунёга келтирдим. Бешинчимиз ўғил бўлди. Ўзбекмиз-да, ўғлимиз битта бўлмасин деб яна фарзанд кўришга аҳд қилдим. Буни қаранг, эгизак — бир ўғил, бир қиз кўрсам?! Шу билан йигирма тўққиз ёшимда етти фарзандга она бўлдим. Ҳозир кенжаларим ҳам учга кирди. Очиғини айтсам, «ўнта бўлса ўрни бўлак, қирқта бўлса қилиғи», деб бекорга айтишмаган экан. Етти фарзандим етти хил олам. Етти олам билан келишишнинг эса ўзи бўлмайди. Ҳатто, ҳали ҳеч нарсани тушунмайди, деган кенжатойларим ҳам қошиқни отиб, «буни емайман», деб қолади. Катталарини гапирмасам ҳам бўлади. Бир қарасанг, кийим талашади, бир қарасанг, айтганимни қилмай куйдиради. Катта қизларим менга ёрдам беришдан бош тортса, кичиклари ҳамма нарсага бурнини суқади. — Менам кир юваман, — дейди уч яшар қизим. Кейин ёймоқчи бўлиб турган ювилган кийимларни судрашга тушади. — Менга ҳам кетмонча беринг, мен ҳам гулларнинг тагини чопаман, — дейди беш яшар ўғлим. Ярим соатдан кейин қарасанг, гуллар ҳам тупроққа қўшиб чопилиб ётибди. Катталарига эса бирор нима десанг, бурнини жийириб «э-э-э», дейди. — Боланинг ўзи азиз, қилиғи эмас! Кўнглига қараб, эркалатавермай, тарбиясига қаттиққўлроқ бўл. Қизларинг катта бўлиб қолди. Рўзғорга ўргат, — деди меҳмонга келган ойим. Ўзим ҳам шу ҳақда ўйлаб юргандим. Биринчи макр — Гулрухсор, тур, сен идиш- товоқларни юв. Нигина дастурхонни йиғиштир. Насиба, сен чойнак-пиёлани олиб чиқ. — Уф-ф, — қовоқларини осади катта қизим. — Фақат мен юваман! Ана, Нигина ювсин! — Мен бекор ўтирибманми? — бақиради синглиси унга жавобан. Хуллас, ҳар куни «сан солар-ман солар» билан идишлар ювилади. Гоҳида бақириб-бақириб ўзим юваман. — Бугун мен овқат еганим йўқ. Егим келмади. Шунинг учун идишларни ҳам ювмайман! — деди бир куни катта қизим. — Ҳозир ошхонага рўйхат қилиб осиб қўяман. Ким қачон ювишини билиб олади.Жаҳлим чиқиб кетди: Рўйхатни осганим заҳоти иккинчи қизим Нигина эътироз билдирди: — Нега мен тўрт кун, опам уч кун юваркан? — Қанақасига? — тушунмадим ўзим ҳам. — Душанба — Нигина, сешанба — Гулрухсор, чоршанба — Нигина, пайшанба — Гулрухсор, жума — Нигина, шанба — Гулрухсор, якшанбага яна мени ёзгансиз. Очиғи, нима дейишни билмай қолдим. «Боладан шум нарса йўқ», деб онам бекорга айтмаскан. Энди нима қилсам экан? Якшанба ўзим юва қоламан, деб ўйладим. Аммо уларни ҳозирдан рўзғор юмушларига ўргатишим керак. Бирдан миям ишлаб кетди: — Якшанба куни икковлашиб ювасизлар. Ҳамма идишларни «порошок»лаб, топ-тоза қилиб… Рўйхатни ўзгартирамиз, «Якшанба куни — Нигина + Гулрухсор!» — Насиба билан Гўзал-чи? Улар ҳеч нарса қилмайдими? Уйни ҳам биз йиғиштирамиз. Улар тузатишни билади, холос, — ҳалиям Нигинанинг алами кетмаган экан. — Уларнинг бири ҳовли супуради, бошқаси дастурхонни йиғиштиради! — Мен нима қиламан? — беш ёшли катта ўғлим қўшилди. Рости, тутаб кетдим. Бирининг овозини ўчирсанг, бошқаси ўзини қўшиб туради. Бир пайтлар кичиклигимизда онам «ростмана қўлингдан иш келса, қочасан», дерди. Тўғри экан. Катталарим қочади, кичикларим ўзини суқади. — Сенга ўғил боланинг ишини қаердан топаман? Айтганча, сен ҳар куни оёқ кийимларни тахлайсан! — ўзимнинг гапимдан ўзимнинг кулгим қистаб кетди. Аммо бола барибир бола-да. Улар ҳеч бир юмушни иштиёқ билан қилмасди. Чала-чулпа қилинган ишдан эса менинг кўнглим тўлмайди. Шунинг учун айёрлик қилдим: — Ҳар куни ҳамманинг қилган ишини текшираман. Ким ўз ишини чин дилдан, топ-тоза қилиб қилса, совға олади. Совға бериш ҳийлам роса иш берди. Юмушни яхши бажарган қизимга соч тўғноғичми, ширинликми бераман. Улар ҳам, мен ҳам хурсанд.
Аммо бунинг нималигини тушунмаган эгизакларим «менгаям» деб йиғлайди. — Мен туфлиларни зўр тахлаяпман. Машина олиб беринг, — дейди ўғлим ҳам. Шунинг учун аввал ҳар ҳафта ғолибни аниқлаган бўлсам, энди буни бир ойга кўчирдим. Иккинчи макр Уйда энг кўп жанжал кийим устида бўлади: — Менга ҳам янги кийим олиб беринг. Энди опамникини киймайман! — доим норозилик билдиради иккинчи қизим. — Ким кияди, унда опангнинг кийимларини? — Ана, Насиба кийсин, Гўзал кийсин… — Уларга ҳозирча катта келади. Сендан кейин кияди улар ҳам. Ҳамма шундай қилади. Сингиллар опаларнинг, укалар акаларнинг кийимларини кийиб катта бўлади. Баъзан Насиба ҳам йиғлаб қолади: — Мен умримда янги кийим киймаганман… Айниқса, мактаб бошланганида ҳолимга маймунлар йиғлайди. Тўрт қизим ҳам янги кийим олиб беришимни талаб қилади. Худога шукр, топишимиз яхши. Аммо улар биз олиб келганга рози бўлса экан. Ўзларини бозорга олиб чиқиб, кўрсатиб харид қилиш керак. Ҳар битта кийим учун икки соат айланади. Энди ўйланг, тўртта қиз учун қанча вақт керак? Нақд тўрт якшанбамни еди улар. Энг асабим бузилгани, ҳавас билан ўғлимга янги кийим олиб келсам киймайман, дейди. Одати шу — янги кийим киймайди. — Қара, қанақа чиройли, кийсанг- чи? — дедим алдашга уриниб. — Э-э-э, — бурнини жийирди у. Шу пайт учинчи қизим бидирлади: — Бизга олиб бергингиз келмайди. Бу эса киймайди. Шунинг ўрнига менга олиб бермайсизми? — Ўзингга ҳеч нарса ёқмади-ку! Уф-ф-ф, бошимни оғритиб ташладиларинг! — дедим-у, айёрлигим тутди. — Биринг у дейсан, биринг бу дейсан! Қай бирингга бўлай, а? Мана, «давление» касалга йўлиқдим. Чиқди «давление»м. Вой-вой… Шундай дея каравотга бориб ётдим. Бошимни ушлаб, кўзларимни юмдим. — Дори олиб келайми? — биринчи бўлиб катта қизим хавотирга тушди. Кейин бошқалари жонланди: — Ойи, сизга дори ичишни ўргатайми? — югуриб келди ўғлим. — Кўзингизни юмиб, оғзингизни очинг. Биз дорини оғзингизга секин қўямиз. Кўзингизни қаттиқ юмсангиз, дорининг аччиқлигини билмайсиз. — Менгаям дори, — кичкинтой Зуҳра югуриб келди. Эгизакларим анчадан буён витамин ичгани учун дориларнинг ҳаммаси ширин ва хушбўй деб ўйлайди. — Менам ичай… — Менам, — унга жўр бўлди Ҳасан. — Ойи, сизнинг «давление»нгиз чиқмаган. Шунчаки бошингиз оғриган. Бувим «давление»си чиққанини ўзи билмай қолади. «Айтдим-а, бошим ғувиллагандай бўлди», дейди доим, — бувисининг
ёнида кўп бўладиган Нигина билағонлик қилди.
— Ойи, мен пиёз олиб келаман. Ютмай чайнасангиз, бошингиз оғримай қолади. Йиғлагингиз келса ҳам чайнаб тураверинг, — яқинда Гўзал касал бўлганида пиёз чайнатгандим.
— Эсига тушди чоғи, ошхонага югуриб кетди. Сал ўтмай, арчилган,
ювилган пиёз билан бошимда пайдо бўлди: — Мана, ойи, чайнанг!
— Сизларни деб касал ҳам бўлолмайман! — кулворишдан ўзимни зўрға тийдим. Ростдан буларга айёрлик қилиб ҳам бўлмайди. Ўзинг қилганингни сенга қайтаради. Учинчи макр «Қуш уясида кўрганини қилади», дегани рост экан. Кўрганингиздек, улар нима қилган бўлсам ўзимга қайтарди. Шунинг учун ҳамма ишда эҳтиёткорлик билан ҳаракат қилишга уриндим. Очиғи, болаларим учун ўзимни ўзим қайта тарбияладим.
— Эртага ишга вақтлироқ кетаман, нонуштани эртароқ тайёрла, — дейди турмуш ўртоғим. — Хўп бўлади, — дейман баланд овозда. — Ойи, Ҳасан машинамни бермаяпти, — йиғламоқчи бўлади катта ўғлим.
— Кел, унга ширин гапириб оламиз, — уни Ҳасан томон етаклайман.
— Ҳасан, асалим ўзимнинг. Кел, шу машинани аканг ҳам ўйнасин.
Ёки бирга ўйнайсизлар, хўп. Табиийки, Ҳасан «эрийди».
— Ойи, опам сочимни ўрмаяпти.
Ким ўради сочимни?
— Насиба инжиқлик қилади.
— Ўзимнинг ширин қизим.
Катта опанг ўрмаган бўлса, кичигига айт. Опажониси, дарров синглисининг сочини ўриб қўяди. Кейин ҳаммаси чиройли бўлиб мактабга кетади.
Бор, шириним…
— Ойи, бугун боғчадан ўзингиз укамларни олинг.
Менинг машғулотим бор, — катта қизим илтимос қилади.
Мен эса жилмайиб дейман: — Ҳўп бўлади, асал қизим.
— Ойи, сиз кундан кун ширин гапиряпсиз, — ҳар доимгидек сергак
Нигина дейди. — Энди ҳаммамиз шунақа бўламиз. Бир-биримизга
ширин гапирамиз, гапимизни икки қилмаймиз, — унинг пешанасидан
ўпаман.
Ишонасизми, икки ҳафта ўтиб, уйимизда талашиш, бақир-чақир ўрнини ширин муомала эгаллади. Қизларимнинг «э-э-э», деган эътирози «хўп бўлади»га айланди.
Хуллас, болаларимнинг ўзидан сабоқ олиб, ўзларига бердим. Дунёда боладан азиз, ундан ширин неъмат йўқ. Унинг яна-да ширин бўлиши тарбиясига боғлиқ. Гўзал тарбияни биз — катталар берамиз.
Ўзимиз орқали. Шундай экан, аввало ўзингизга эътиборли бўлинг!
Следующая публикация
Комментарии 1