Люблінская унія — дзяржаўны звяз паміж Каралеўствам Польскім і Вялікім княствам Літоўскім, што паклаў пачатак адзінай федэратыўнай дзяржаве — Рэчы Паспалітай. Была створана дзяржава, якая аказвала значную ролю на сусветнай арэне цягам наступных 200 год.
Акт уніі быў складзены 28 чэрвеня 1569 года і 1 ліпеня гэтага года зацверджаны паасобна дэпутатамі польскага і літоўскага соймаў на агульным сойме, скліканым у Любліне. 4 ліпеня унія была ратыфікавана каралём польскім і вялікім князем літоўскім Жыгімонтам II Аўгустам —
апошнім з Ягелонаў.
Унія не столькі ўмацавала ўладу манарха (чаго і жадаў Жыгімонт),колькі ўзмацніла ўплыў шляхты, павялічыўшы заразом і яе колькасць. Абсалютная манархія, характэрная для XVI стагоддзя так і не склалася (яна прыйдзе на гэтыя землі толькі напрыканцы XIX стагоддзя на рускіх багнетах).
Паводле уніі обедзве дзяржавы мелі аднаго васпана, якога штораз
павінны былі абіраць разам (без спадчыннага пераемства ўлады). Быў агульны сойм і сенат ("паны рада"), які загадваў агульнымі ўнутранымі справамі і палітыкай. Мытныя межы паміж Польшчай і Літвой ліквідаваліся. Да Польшчы адышлі Землі Рускія (Украіна).
За ВКЛ захоўвалася дзяржаўнасць у выглядзе ўласнага права (Статут) і
суда, адміністрацыі, войска, скарбу, а таксама дзяржаўнай беларускай мовы.
Польшча і Літва мелі ўласныя арміі, аднак ядналі сілы абароны агульнай дзяржавы.
Рэлігійныя супярэчнасці ў новай дзяржаве былі ўрэгуляваны Актам Варшаўскай канфедэрацыі 1573 года.
Унія прымалася ва ўмовах Лівонскай вайны з
Масковіяй 1558-83. Разгляд пытання пра Люблінскую унію пачаўся ў студзені 1569 года на агульным сойме. З-за канфлікту інтарэсаў — дапамога ў вайне ў памен на землі — сойм працягваўся з перапынкамі да жніўня 1569 года. Знакаміты Атлас Меркатара (1595) дае ўяўленне пра межы ВКЛ да падпісання уніі.
1558 маскоўскія войскі ўварваліся ў Лівонію
1561 па Віленскім дамовам Лівонія робіцца пратэктаратам і атрымоўвае абарону ВКЛ. Першым губернатарам (1566-78) быў Ян Іяронім Хадкевіч.
1563 маскоўскімі войскамі захоплены Полацк.
1569 Зацьвержана Люблінская Унія.
1583 Маскоўскае царства, пачаўшы вайну з ВКЛ, прайграла яе Рэчы
Паспалітай падчас кіравання Стафана Баторыя.
У выніку, Люблінская унія адначасна прынесла дадатны і адмоўны вынік для ВКЛ. Дадатны — у вайсковым і палітычным плане, бо новатворная
дзяржава Рэч Паспалітая стала адной з самых буйных і магутных краін Еўропы, і адмоўны, бо была страчана значная частка сваёй тэрыторыі.
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 1