Предыдущая публикация
Тӱрлыжланат ямде лийман
Таче газетнан унаже – специальный военный операцийыште контракт почеш служитлыше Шернур патыр Артём Яшкин.
Редакцийыш тыглай ончалмаште таза капкылан, тура ончалтышан военный форман пӧръеҥ пурен шогале. Такшым вашлияш ончылгоч кутырен келшенна.
Артём 2015 ийыште Шернур посёлкысо 2-шо №-ан школым тунем лектын, ПГТУ-шко лесоинженерный паша специальность дене тунемаш пурен. Варажым кок ий магистратурышто шинчымашыжым келгемден. Тиде идалыкат пеш писын эртен, а вет кажне рвезын порысшо – армийыште служитлаш. Шернур кундемын шочшыжо срочный службо олмеш 2021 ийыште кок ийлан контрактым подписатлен. Изиш кутыралтымек, мутна рончалте.
– Контракт почеш Самара областьысе Рощинский кундемысе 30-шо мотострелковый бригадыште служитленам, санитарно-эвакуационный машинаште механик-водительлан ыштенам. Варажым заправкышке кусареныт. Тунемалтын, туныктеныт, да тушанак кодынам. Командировкышкат лектедыме.
– Украина велышкат?
– 2022 ий февраль тӱҥалтыште шкешотан ученийым эрташ Донецкышке колтеныт. Украина дене конфликт лийын кертеш манын, такшым ончылгоч шижтареныт, но чылт тыгайжылан ямде лийын огынал.
– Шучко уверым кушто да кунам колынат?
– Шарнем, 24 февральыште границыште лийынна, мый патрульышто шогенам. Шагат 5 шагатат 59 минутым ончыктен. Телефоным кӱсеныш пыштен веле шуктышым – пудештылме йӱк шокташ тӱҥале. Малышыже, малыдымыже – чылан тӧрштен кынелыныт. «Всё. Тӱҥале», – шоналтыме. Пудештме годым кавашке светлячокым колтеныт. Вара мемнан-влакат лӱйкалаш тӱҥалыныт.
– 23 февраль. Пайрем кечын саргуралым кучыктеныт?
– Тыгак лектеш. Икымше кече гычак тушто лийме. Лач 23 февральыште кажныланна саргуралым, гранатым, промедолым пуэныт. Икте-весым пайрем дене саламлыме, да чыла. Мом шонашат от пале… Тӱҥалтыштак бригаде гыч рвезе-шамыч передовойышто лийыныт, но тунамже мый логалын омыл, кокымшо тӱшка дене гына.
– Лӱдмаш лийын…
– Лӱдынна, конешне. Аҥыра гына огеш лӱд. От пале: ала илыше, ала сусыргышо толат, ала, Юмо аралыже кажныжым, ӱмыр лугыч лият.
– Нелын сусыргенат. Тидыже кунам лийын?
– Тиде 2022 ий 25 апрельыште лийын. Шарнем, кастене передовойыш заправитлаш каяш каласеныт. Эрдене кынелынам, да пуйто ала-мо лийшаш гай чучын, кузе калыкыште маныт, чон чон олмышто огыл. Варажым лагерьыш кудалме, рвезе-влак деке миенна. Тушто шуко шогымо. Тыгодым адакат вуйышто тӱрлӧ шонымаш пӧрдын. Вара передовойыш боеприпасым, техникым наҥгайыме. Ӧрдыжтырак уремлаштыже бой каен. Ястарен гына шуктышна, ончена, командир начальстве деч совещаний гыч пеш куржеш. «Мӧҥгешла савырныза, обстрел тӱҥалеш» манын кычкырале. Савырнен гына шуктышна – икымше снаряд мемнан Урал машинан бакышкыже логале. Соляркыже бак тич улмаш, сандене детонаций лийын огыл, пудештын огыл. Пелен улшо йолташемын чурийышкыже янда логалын, пӱчкедалтын, варажым контузитлалтын. Мыйын кидышке осколко логалын, да тыгак контузий лийын. Шарнем, руш манмыла, самосохранений инстинктлан, шоклан кӧра, нимом шижде, подвалыш куржын пуренам. Тушто кажне пӧртыштӧ кугу подвал уло. Лӱйкалымашым чытен лекташ лиеш. Варажым эше чот бомбитлаш тӱҥалыныт. Тушто верысе калыкын телылан ямдылыме кочкышыжат лийын: шинчалтыме кияр, шопыктарыме помидор, вареньыже-можо...
– Госпитальыш жапыштыже намиен шуктеныт?
– Уке. Эреак лӱйкалымылан кӧра полевой госпитальыш кок кече гыч веле наҥгаеныт. Шарнем, нумал луктын, машинаш пыштеныт. Варажым Подольскышто кум арня лийынам, тушеч Самара олаш колтеныт, частьыште иктаж арня гыч адакат вес госпитальыш колтеныт. Эше ныл тылзе вес частьыште реабилитацийым эртенам. Тыге Марий Элыш кусареныт. Тыштат кок-кум тылзе рошт шоктышо йӱк деч лӱдынам, инстинкт почеш лап лийынам.
Мый «тувыран шочынам», очыни, манын кертам. Снарядын тыгай тура логалмыж дене машина пудештшаш ыле. Тау, Юмо утарен. Можыч, аралтышемжат виянрак лийын… Адакшым бронежилетат полшен, вет туп вел гыч шуко осколкым луктеденыт. Тудо татым шарналтем, да ӱмбакем йӱштӧвӱдым опталмыла чучеш, ушыш тӱрлыжат толын пура. Илышаш кечем улмаш… Тыгай годым тӱняумылымаш йӧршеш вашталтеш, илышымат вес семын ончалат. Кызыт южо еҥжын оккӱлжыланат тумам тарватымыжлан, вурседылмыжлан ӧраш гына кодеш. Тазалык, илыш эн шерге. Чаманен каласаш гына кодеш, боевой йолташым йомдарыме. Иктыж дене контрактым подписатлыме деч вара эреак пырля лийынна. «Максим, сита, отпускыш каяш жап» манмемлан тудо «Пытартыш гана передовойыш пурем, тетла огым» мане. Вес палымем тудын уке лиймыж нерген госпитальыште увертарен.
– Задачым шукташак тыршенда?
– Ончылан шындыме задачым шукташак кӱлеш. Иктат шылаш огеш тӧчӧ. Чылажымат келыштарен ыштыме, да кызытат тыгак, шонем. Посна штурмовой группо уло. Тыгак кочкышым кондышо, повар, боеприпасым, горючийым кондышо-влак, ремонтный рото эреак ончылно улыт. Икманаш, кажныже шке пашажым пала. Нунылан чӱчкыдынак лӱйкалымаш йымалне лияшышт логалеш.
– Кочмо шотышто кузерак?
– Тидын шотыштат нимо удам ойлен ом керт. Кочкышымат, вӱдымат жапыштыжак конденыт. Адакшым верысе калык пареҥгым, шоганым пуэн, а ме олмешыже – тушёнкым, вӱдым, шӱрашым. Тидын шотышто икте-весылан полшымо. Кок арня жаплан киндым Россий гыч ик-кок гана намиеныт, аныклен кочкынна. Верысе калык умылен, мемнам вучен. «Февраль гыч апрель марте кочкашат пуэн огытыл. Тӱрлын индыреныт», – маныныт. Тӱҥ шотышто коча-кова да изи йоча-влак кодыныт.
– Медицине полыш шотышто могай сӱрет?
– Кажне бригадыште медицине рото уло, пырля кудалыштыт. Кажне подразделенийыште фельдшерым але инструкторым палемдыме. Квалифицированный огытыл гынат, икымше медицине полышым пуат. Адакшым ме кажныже 2-3 резине жгутым коштыктенна, шкан, можыч, пошкудылан кӱлеш лиеш манын, вет шукышт сусыргымо деч вара вӱрым йомдаренак илыш гыч каят.
– Молан кугу тӱткышым ойырыман, ямде лийман?
– Тӱҥалтыште кассетный снаряд, дрон, беспилотник тынаржак лийын огытыл, кок беспилотникым ужынам, но уло, сандене тидын шотышто чот тӱткӧ лийман. Кавашкат, йол йымакат ончыман. Миныжат шуко, эшежым дрон-шамычат гранатым кышкат. Писылык, тӱткылык, пылыш пӱсылык моткоч кӱлыт. Сарже снаряд да стрелковый огыл, технологический, у, сандене тӱрлыжланат ямде лийман. Самоходный артиллерий, реактивный залп да молат. Тау боевой йолташ-шамычлан икте-весылан полшымылан. Ӱшанена: чылажат сай лиеш. Специальный военный операцийыште улшо участник-шамычлан тазалыкым, пеҥгыдылыкым тыланем. Тек шкеныштым аралат, мӧҥгышкышт таза да сеҥымаш дене пӧртылыт.
Артёмынат икмыняр тылзе спецоперацийыште лиймыже, передовойыш боеприпасым, горючийым шупшыктымыжо сеҥымашым лишемдаш полша манын ӱшанена. Лӱддымӧ марий рвезым арам огыл «За отвагу» медаль дене палемденыт. Тек шкенжымат, тудын ешыжымат, икшывыжымат Юмо арала, вашкерак тыныс лиеш.
Елена Эшкинина
Следующая публикация
Комментарии 2