ЮНЫ РАЗВЕДЧЫК
Калі набраць у інтэрнэце: «Самый юный партизан Великой Отечественной войны», то высвеціцца: «Павлик Конопацкий – самый юный из 15 тысяч народных мстителей».
Паўлік нарадзіўсяў 1932 годзе ў мястэчку Лахва Лунінецкага раёна, пазней сям’я перасялілася на Любанскія хутары. Там і застала вайна.
Недалёка размяшчаліся лясныя і балотныя абшары, дзе дыслацыраваліся партызанскія атрады. У радах партызанаў знаходзіўся блізкі сваяк, праз якога Канапацкія перадавалі прадукты харчавання, а таксама важныя звесткі пра ворагаў. Калі аб гэтым даведаліся паліцаі, Канапацкія , у адзін з калядных дзён 1943 года, запрогшы каня, усёй сям’ёй падаліся ў лес у партызанскі атрад імя Сталіна брыгады імя Кірава. Канапацкія пасяліліся ў сямейным лагеры. Сыну Івану споўнілася толькі 17 гадоў, але быў залічаны ў баявы састаў.
Той жа вясной у сям’і Канапацкіх здарылася гора: ад тыфу памерла дачка Ева, а праз год яшчэ адно гора прыйшло ў сям’ю – у разведцы загінуў Іван. А было так: вясной 1944 г. партызаны пакутавалі ад недахопу харчавання, і трэба было прабрацца ў вёску Сінкевічы, знайсці сувязных і з іх дапамогай набыць прадукты. Такое заданне арымаў Іван, але нарваўся на засаду. Ён , паранены, яшчэ здолеў прайсці нейкі адрэзак шляху ў бок лагера, але абяссілеў, зваліўся, сышоў крывёю і памёр.
Паўлік пакляўся адпомсціць за брата і папрасіўся ў разведчыкі; яго залічылі разведчыкам пры штабе атрада. Яму было 12 гадоў. І ён хадзіў на заданні: вясной і летам не аднойчы, пераапрануўшыся пастушком, хадзіў да чыгункі, сачыў за рухам цягнікоў , за тым, дзе месцяцца немцы і паліцаі. Паўлік быў не па гадах нізенькі, худы, і ніхто не мог уявіць, што гэта за хлопчык. Былі і рызыковыя вылазкі.
У адзін з халодных вясенніх вечароў Паўлік быў у вёсцы. Убачыў крытую машыну са скрынямі, ён здагадаўся – там зброя. Дзьмуў пранізлівы вецер, імжэў дождж, і вартавы, сутуліўшыся, то падыходзіў да машыны, то ішоў у глыб двара пад накрыццё. Паўлік вычакаў момант і юркнуў праз кузаў. Заглянуў у скрыні, а там – патроны, гранаты. Ёе прыхапіў некалькі патронаў і пару гранат, хацеў саскочыць, а тут – вартавы. Хлопчык ледзь не трапіў таму на вочы, але прыгарнуўся за брызент. Пранясло. Паўлік вычакаў момант, саскочыў і скрыўся ў заслоне дажджу і змроку.
У атрадзе смелага хлопчыка вельмі любілі, давяралі яму; і нават калі 5 лістапада 1943 года партызаны пайшлі ў бой і разграмілі атрад карнікаў, у тым баі ўдзельнічаў і Паўлік Канапацкі. За заслугі ў разведцы асабіста хваліў яго Герой Савецкага Саюза Васіль Захаравіч Корж. А калі ў атрад прылятаў з Масквы для напісання матэрыялу пра жыццё і подзвігі партызан ваенны карэспандэнт Уладзімір Лупейка, то не абышлі і юнага партызана Паўліка. Гэты здымак ( хлопчык у партызанскай форме з карабінам і абавязаны патранташам ) маецца ва ўсіх значных музеях краіны.
Паўлік Канапацкі быў узнагароджаны ордэнам і медалямі. Яго імя занесена ў Ганаровую кнігу піянескай арганізацыі і залічаны ў батальён беларускіх арлянят.
У дарослым жыцці Паўла Іванавіча Канапацкага лёс кідаў і ў паўночны Мурманск, і на казахстанскую цаліну, але больш пражыў у роднай Лахве, дзе асновай была мірная праца. .Даўно няма гэтага слаўнага чалавека ў жыцці; пустуе і дом у Лахве на беразе яго любімай ракі Смердзь. Раз’ехаліся дзеці па свеце, панёсшы з сабой памяць пра гераічнае партызанскае жыццё бацькі.
ПАЛЕСКІ “КАЗЕЙ”
Сям’я Аляксея Мхайлавіча Калянковіча з вёскі Лахаўкі (цяпер Лунінецкага раёна) была невялікай: жонка Ганна, дачка Таццяна і сын Іван. У перадваенны час гаспадар працаваў участковым міліцыянерам у раённым цэнтры Леніна (тады Пінскай вобласці), а сям’я займалася гаспаларкай.
З успамінаў Таццяны Ермалінскай жыхаркі Крыма пра брата Івана:
“ Брат Ваня рос працавітым і цікаўным. Перад самай вайной яму было 12 гадоў, але ён пры занятасці бацькі вёў усю мужчынскую работу па гаспадарцы. Ды брата цікавіла шмат што іншае. Прагу да ведаў выхоўваў у яго наш бацька. Навучыў чытаць беларускія і рускія тэксты. Ваня чытаў і ведаў напамяць вершы многіх паэтаў, асабліва любіў казкі Пушкіна. Брата цікавіла і нескладаная тэхніка – мог разабраць і сабраць веласіпед , радыёпрыёмнік. Неяк прыехаўшы з курсаў. Бацька прывёз кнігі Аркадзя Гайдара, Дзмітрыя Фурманава, Янкі Маўра, дык Ваня прачытаў іх запоем, а потым чытаў мне і маці.
Пачатак вайны нашага бацьку застаў у Мінску. Адтуль ён даслаў вестачку , што з навучэнцаў міліцэйскіх курсаў фарміруюць апалчэнне. Больш пра яго нам нічога не вядома.
Сям’я засталася на акупіраванай тэрыторыі. Пачаліся ў наш адрас пагрозы, і мы падаліся ў лес пад абарону партызан. Былі ў атрадзе імя Сталіна брыгады імя Кірава. Івана залічылі ў разредчыкі.”
22. 06. 1944 года ў атрад паступілі звесткі, што ў вёсцы Красная Воля паліцаі будуць праводзіць рэквізіцыю кароў і гнаць іх у Лунінец. Вырашана было паслаць у разведку хлопчыкаў. Старэйшаму з іх, Васілю Глушню, далі карабін і патроны, Івану – гранату; з імі быў яшчэ хлопчык-навічок.
Дабраўшыся да вёскі, хлопчыкі высветлілі, што ўжо паліцаі забралі ў людзей жывёлу і гоняць у бок Вулькі 2. Гурт кароў гналі тры паліцаі. Васіль і Іван рашылі абстраляць паліцаяў, тыя ўцякуць, а каровы разбягуцца па гаспадарках. Так і зрабілі: ў адным месцы, дзе гусцейшыя кусты, заселі і адкрылі агонь. Мо і спрацаваў бы план юнакоў, але большасць паліцаяў ехала ззаду на возе. Васіль раніў аднаго паліцая, але быў застрэлены. А Іван з сябрам пачалі ўцякаць нагінкам па жытнёваму полю, ды паліцаі – мясцовыя жыхары, ведаючыя мясцовасць, хутка акружылі разведчыкаў.
Пазней, на судзе адзін з тых паліцаяў паведаміў: старэйшы хлопец, што смяротна раніў нашага, быў забіты, а меншых мы акружылі. Мы пачалі набліжацца да іх, каб звязаць. Яны абняліся, а як першыя мужыкі наблізіліся ўшчыльную, яны раптам адкрыліся і рванулі кранату. Загінулі самі, быў забіты паліцай Пятрук і ранены Рыгор, які не змог больш несці службу. План рэквізіцыі кароў быў сарваны.
Праз некалькі дзён мясцовыя жыхары пахавалі юных партызан на Краснавольскіх магілках. Але, на жаль, з цягам часу пра юных герояў забылі: маці і сястра Івана адразу пасля вайны паехалі ў Крым, а сваякі ўвязлі ў сваіх жыццёвых клопатах. Адзіная піянерская дружына Любанскай СШ носіць імя Івана Калянковіча і шануе памяць пра героя, што паўтарыў подзвіг Марата Казея.
Присоединяйтесь к ОК, чтобы посмотреть больше фото, видео и найти новых друзей.
Комментарии 9