Келинди бир азга карап турган кара көлөкө, келиндин жансыз денесин ошол жерге таштап салды да, өзү калың токой арасын аралай, шамалдай ылдамдыкта жөнөп баратты.
Заматта ачуу кыйкырыктан улам жете келген көк жал ыссык кандын жытын мурду искеп алып, жамандыкка жоругусу келбей бир аз басып бара кайра токтоп калды.
Кадамдары шилтенбей, ушул жерге барганга буту тартпайт.
Бирок айла барбы ?Анын баарын айттырбай түшүнгөн досу, өзү алды көздөй кадам шилтеди. Досунун да көзү чанагынан чыгып кете жаздагандай алайа түштү.
Жерде суналып, эч нерсени билбей терең уйкуга кеткен келинди бир карап алып, көк жалды бир карап алган жигиттин кыймылынан көк жал дароо эмне болгонун түшүнүп, досун күтпөй, алды көздөй өзү кадам шилтеп, шашыла жетип келди. Сулуу ажары кубарып, денесинде каны калбаган аялы жерде эч нерсени билбей уктап жаткан.
Көзүнө жаш тегеренип алган көк жал, тизелей жерге отура кетти.
— Көзүңдү ач ! Жок! - Жок көзүңдү ач. Көзүңдү ач. — Жооок -эмнеге? Эмнеге?
Аялдын башын тизесине койуп алып, көз жашы тыйылбай мөлтүрөп жерге таамп, ыйлап да, сүйлөй берди.
— Жок, жок. Балабызды ойлошубуз керек ! Болгону уктаба, суранам. Көзүңдү ач. Мени таштап кетпе! Айдынчв ал сенсиз кантет? ойгон!
Эми кеч экенин, эми сулуусу көзүн ачпасын билип турса да, ишенгиси келбей, кайра кайра жубайынын көзүн ачуусунан үмүт этип, эт жүрөгү эзилип, башын кучактай өксүп алды
— Сабыр кыл жан досум! Эрктүү бол! Жубайыңдын канын жерде калтырбайбыз! Албетте кек алабыз.
Жанына тизелей отура калган досу, көк жалдын ичиндеги күйүтүн кантип басышты биле албай, өзүнүн ичиндеги досунун аянычтуу абалына ичи ачышып, көзүндөгү жаштар жүзү ылдый куюлду.
— Жок ! - Жо - о - к кантип эле? Кантип эле сени жоготуп алдым?!
Кайгылуу,ары ачуулуу чыккан каттуу кыйкырык калың токойдун ичин жаңыртып,баарынын денесин титиретип жиберди.
Бул үн бир канча чакырым алыстыкта бара жаткан кара көлөкөнүн да кулагына жетти. Саамга ордунда тык токтой калган Кара көлөкө көзүн саамга жума ушул ирет, дал ушул убакта өлгөн ак көйнөк сүйүктүүсүн эстеп алды.
— Мени кечир сага айткан убадамда тура албаганым үчүн.Мен сөз берген болчуумун, мен агаңа аларга тийбейм деп сөз берген болчуумун, бирок мени кечир.
Чөнтөгүндөгү, апакай көйнөктүн тытындысын алып чыгып, көзун жума искеп - искеп алды да, кайра шамалдай сызып, кою түнгө аралашып жок болуп кетти.
*****
Тыкылдаган эшик Миренанын оюн бузду. Бул убакта таң атып, күн желеси жерге жарыгын чачып калган убак.
— Ким экен ? Азыр баратам !
Эшикти ачып, босогодо турган Айдынды көрө койду.
— Айдын сен ! Эмне болду эртелеп тынчылыкпы ?
Айдынды карап алып, таң калып, же кубанышын билбей, суроо узатты.
— Ооба тынчылык эле, сени көрүп койойун дедим.Түн бир оокумда коңгуроо кылган экенсин, жооп бере албай калдым кечир.…Өзүңдөчү тынчылыкпы, эмнеге коңгуроо кылган элең ?
Кайра кызга суроо берген жигит, кечееги окуя жөнүндө эч нерсе билдирбей турду.
— Аа…баары жайында. Жөн гана чалган болчумун,сен алган жоксун... Ошол эле айтарлыктай деле себеп жок.
Мирена мукактана жалганды араң айтса да жигит ичинен баарын сезип жатты. Тентек кыз десе деп алды ичинен....
— Коркунуч туш тарабыңда турса да, айтпай, баарын жашырып койчуу мүнөзүңдү билбейт деп ойлойсун ээ тентегим?!
Жигит ичинен өзүнчө күңгүрөнүп алды.
— Мейли анда өзүңдө кандай, баары жакшыбы ?
Босогодо турган жигитти карап алып, кыз тартына түштү.
— Ооба баары жайында, кел босогого турбастан үйгө кир.
Жигит үйгө кирип, баарын айлана, көз чаптырып, болгон соң аркы жакта турган отургучка отура кызга карады.
—Агаң жакшы болуп калыптырбы, качан чыгат экен ?
Жигит кыз жактан үн сөз болбой калганы үчүн, кайра сөздү башкага бура сүйлөдү.
— Аа ооба, эсимден чыга жаздаптыр, агам көзүн ачты, башка бөлмөгө которушту, азыр болсо агам кыйла жакшы. Жакында чыгарабыз дешти. Кандай, аябай жакшы жаңылык ээ ?
Кыз жигитке назик жылмайып алды да, колундагы даярдап келген ыссык чайды жигитке карматты.
— Оо... Албетте аябай жакшы жаңылык экен.Баары жакшы болсун ооба. Өзүң жалгыз коркпой жатасынбы ?
— Жок баары жайында рахмат.
— Эх ошондой эле болсун...Айттым го корксоң дайым коңгуроо кылып тура бер.
— Маакул.
Экөөнүн тең ичинде айтылбаган толтура сөздөрү болсо да, каректерине жашырып, көздөрүн бири биринен ала качышты.
— Мейли андай болсо мен кетейин, сени көргөнүмө кубанычтамын.Агаңа менден салам айт.
Бир аздан соң, ордунан турган Айдын кызга жылмайа коштошту.
— Мейли ! Мен да сени көргөнүмө кубанычтамын .
Экөө коштошуп, кыздын үйүнөн чыккан жигит узун жолду көздөй бет алды. Артынан эле чыккан кыз даярдаган даамду тамагын көтөрүнө , агасын көздөй жөнөп баратты.
— Агатай ! Кандай эс алдыңыз ?
Аркы жакта гезит окуп жаткан агасы жаркырап күлүп келген карындашын карап жылмая тосуп алды.
— Оо келип калдыңбы жарыгым. Мен жакшы эс алдым, өзүңчү ?
Эшиктен баш багып эле кирип келген карындашын мынчалык эрте келет деп ойлобосо керек эле.Бир аз ичинен тынчсыздана түштү.
— Мен да жакшы эс алдым.Рахмат.Көбүрөөк жаныңызда отургум келди ошого эртелеп туруп баса бердим.Мына сиз жактырган китептерди ала келдим. Анан сиз жактырган даамдуу тамагыңыз. Сагынсаңыз керек ээ?
Кыз сумкасынан эки үч китепти алып агасынын аркы жагында турган стол үстүнө койо салды.
— Оо рахмат карындашым, аябай жакшы кылдың, бул жерде аябай сыгылып кеттим, бир аз өзүмдү алаксытайын китеп менен. Ананчы, албетте сагындым да сенин тамагыңдай даамдуу даам жок го.
Агасы да карындашын колдоп коштоп,чын эле тамагын катуу сагынганын айтып алды.
— Эрте менен тамактанып албадызбы? Азыр жылуусунда ичип алсаңыз болмок, сузуп берейинби?
Шыпылдаган эрке карындашы агасынын ой боюна койгон жок, өзү алып келген тамагын дароо куйуп бере тамактандырып жатты.
— Агатай сизден бир нерсе сурасам урушпайсызбы ?
Карындашы китептерин жайланыштырып жатып, күтүүсүз берген суроодон агасы карындашын таң калып карап алды. Ичинен эмне болду экен деген ойго кетти.
— Ооба албетте, айтчы кана.
— Бөлмөңүздү жыйып жатып,бир китеп таап алдым кызыгы такыр башкача жазуулар бар экен дагы, эң башында апакемдин кол тамгасы турат.Ичинде көп кол менен тартылган сурөттөр, алдында болсо көптөгөн мен түшүнбөгөн тилде жазылган жазуулар бар экен ага. Апам менимче аябай кызыккан жазуучу болгон болсо керек ээ ошондой аңгеме,уламыштар апамдын эң бир сонун жанры болгонбу?....
Кыз сөзүн алыстан баштап, улайын деп барып кайра мукактанып, агасынан жооп күткөндөй үн сөзсүз токтоду.Бир аз ойлуу отурган агасы бир саамдан соң карындашына жооп берди.
— Ооба эркетайым, апакебиз аябай андай уламыштарга кызыкканы үчүн жазып калтырган ал нерсени. Бирок ал нерсени сыртка чыгарбаган оң, эч ким билбегени жакшы . Сен менин айтканымды кыласын ээ ?! Андыктан сага айтаарым ушул, эч ким көрбөсүн ал китепти. Өзүңдү абайлагын, сен жаш секелек болгонуң үчүн, апам ал китепти мага калтырган болчуу. Сырын кийин билип аласын. Өзүм сага айтып берем.
Агасы көздөрүн ала качып, жерди тиктеп сөздү башкага буруп жиберди.
— Сиз ал жазууларды окуй аласызбы, кайдан билесиз ал тилди агатай ?Такыр башкача жазылган экен. Мага баарын жашырбай айтып бериңчи ?
Кыздын кызыгуусу артып андан бетер агасына суроолорду жамгырдай жаадырып кирген карындашына эмне деп жооп береерин биле албай кыйла түйшөлдү.
— Жок баарынын өз убактысы болот, убагы келсе билип аласын. Бирок эч ким билбеши керек ал китеп тууралуу. Эч кимге көрсөтпөй, акырын кайра катып кой ээ өзүм бул жактан барган учурда баарын айтып берем.
Кыз баарын түшүнүп турса да, кайра - кайра суроо берип жатты.Бир тууганы бир нерсени айтпай, жашырып жатканын дароо эле түшүнүп алган.Бирок агасын канчалык суроосу менен жарга такабасын, баары бир эч нерсе айтпасын түшүнүп турду.
Убакыт зымырап учуп,агасынын жанында эки сааттай отурду да, кайра үйүнө көздөй жөнөдү.
-Мен баары бир издеп табам, ким экенин эмне экенин, агам деле эч нерсе айткысы келген жок. Эмне үчүн алар менден бекитишкен. Ушунча сыр барбы? Бирок мен эч нерсе билбейм, ушул кантип болсун?
Ушул ойлор менен алышып,кээде кимдир бирөөгө таарынычын айткан сыяктуу,өэүнчө күңк этип алып үйүн көздөй баратты.
Канча аракет кылганы менен, агасынан эч нерсе биле албашын сезип турду.
*******
— Токто ! Бул абалда азыр эч нерсе кыла албайсын. Эч кайда сени жөнөтө албайм.
— Жолумдан кач ! Менин баарымдан ажыратты, баарымдан. Мен аны бөлүк- бөлүк кылып таштайм.Табышым керек аны ! Ошондо, ошондо жок кылуум керек эле муну!
Жолун тосуп чыккан досунун көзүнө, оттой көздөрү менен тигилип алды.Ары сүрдуу, ары жинденип, кутурган иттин көзүндөй болуп кызарып чыккан көздөр, азыр баарын тындым, тыйпыл кылып салуудан да кайра тартпастай эле.
— Айдын ! Жок дегенде Айдынды ойло, ал сенсиз куурабайбы, анын тирөөчү жалгызы сен элесин азыр… Досу кайрадан көк жалдын колун кармай, жолун тосту. Ачууга алдырба! Жеңилесин! Ачуулук аркылуу жеңиш болбойт!
— Бирок жок, мен мынтип жашай албайм.Эгер достук кадырым болсо, уулума мен кайтканча көз салып тураарсын.Эгер кайтпай калсам, атасы, апасы кандай экенин, ким экенин,эмне себептен кетип,кайтпай калганын баарын айтып бересин. Аны өз уулуңдай кылып катуу тарбияңа ал. Мен силер менен болсом,силерге да,өзүмө да эч качан,эч жерде тынчтык болбойт! Балакайым Айдинге да. Мен аны жок кылуум керек! Мени түшүн досум,жалгыз аманатым ушул! Тирүү болсом мен албетте кайтам! Эми жолумду тоспо, мен барышым керек !
Канча аракет кылган менен, эч кандай майнап чыгып, көк жал досун алып кала албаган досу, ичинен ич этин жеп, аркы жакта мойтойуп уктап,эч нерсе менен иши жок уктап жаткан Айдынды карап алды. Балким жакшылыккадыр деди ичинен. Бир четинен көк жал досун да түшүнүп турду. Булар тынч жашоосу үчүн, сөзсүз же Кара көлөкө өлүүсү керек.
Колун бекем кысып, акыркы жолу кучакташып көрүшкөн эки дос, эми башка бири бири менен көрүшпөсун билип тургандай, көкурөктөгү муштумдай эт бир сыйра сыздап өттү да, шарт бурулган көк жал,баласын искеп - искеп алып, үйүнөн чыга калың токой арасын аралап кирип кетти.
Колуна Айдынды көтөрүп, өзүнүн чатыры ичине алып кирген кишинин абалын аялы бир карашта баарын сезип турду. Колунан Айдынды ала койгон аял, наристеге мээрим чачып тиктеп, ичинен жапө-жаш наристе заматта энесиз-атасыз калганына жүрөгү канап,жүзүнө сүйө карап, ал менен бирге көздөрүнөн мөлт дей тамчы жаш наристенин колуна тып дей тамп кетти.Сыягы жаш наристе ата энесинен эрте калганына аялдык жүрөгү сыздап алды окшойт.
— Кетип калдыбы эмне ?
Аялы мергенчи жолдошун карап сүйлөп алды.Айдынды баласы менен кызынын жанына жаткыра койуп.
— Ооба айтканды укпады. Билесин го өз билемдигин, алып кала албадым. Өзү кан жутуп араң жүргөн убагында келинчегинин каза болгонун көтөрө албай калды. Анан кантсин, бирге баруума жол бербеди. Айдын эми бизге аманат. Кудайдан аман келишин сурап тилек кылуумдан башка нерсе колубуздан келбеди.
Өзүн күнөөлүүдөй сезип күңк этип алган киши башын мыкчый, эми өчүп бараткан коломтону мелтирей карап отура кетти.
— Өтө жаман иш болду ! Байкуш бир жеринде айып жок келин эле. Мен да коркуп кетип жатам балдарыбыздан коркуп жатам. Мирена азыр өтө эле кичинекей башка тарапка көчүп кетейли десек. Ар- бир кадамыбыз коркунуч.
Аялы колунан бекем кыса, күйөөсүнүн жанына отура кетти.
— Коркпо, силерди колумдан келишинче коргойм.Эч ким силерге жамандык кыла албайт. Калганын башка түшсө көз көрөт, айла жок! Ансыз деле тентип, көчүп конуп жүрө берип азайып баратабыз.
Корккон жубайынын чачтарынан акырын сылап алып, кең кучагына кысып бир кыйла отурду.
Өзү деле балдарынан коркуп турган.
Бир заматта көк жалдын аялын тындым кылып кеткен кара көлөкө, бүтүн бир түтүн айылга коркунуч туудурду да калды. Эми гана тынч жашоого көнүп келетканда мындай оор өлүм бүт элдин эстерин оодура, коркууга түшүп кетишти. Өзүбүз мейли деген менен, мотуракай жаш наристелерин ойлошо кыжалат болушат. Түнү менен уктабай коркуп чыгышат. Эл арасында күү- шуу сөздөр толтура жайылып, ал тургай,
« — балким ошондо сүйүктүүсү экөөнө жолтоо болбой эле койбой» - дешип, бармактарын кырча тиштеп өкүнүп да алышчуу болду. Баары өз балдары, өз үй бүлөсү үчүн коркууга түшүп, "- качан кара көлөкө пайда болот ? "- деген ой менен жашап калышты.
Кара көлөкөнүн бул кылганы көпчулүктү чуу түшүрдү да калды.
Бирок жашоо улана берет эмеспи? айлаң жок болсо да, тирүүлүк үчүн баарына умтулуп жашайсын.
Арадан жылдар өтүп баратты. Ошол түнү кеткен бойдон көк жалдан да кабар болгон жок, кайтып да келген жок.Кара көлөкөдөн да кабар болгон жок. Убакыт өткөн сайын, Айдын да бой жетилип, Мирена менен бирге жашап калды.
Баары бир ынтымактуу болуп, өз баласындай тарбия берген мергенчи , досунун сөзүн жерге калтырган жок. Өзү күндө ууга чыгып, кароолго чыккан учурда, досун көп тараптан издейт, карайт, бирок атайын чыгып издөө салып карай алган жок.
Досунун " - Мени издебе, андан көрө менин катамды кайталабай, үй бүлөөңө көп көңүл бур, элиңе жериңе бекем жигит бол, сендейлер элиңе керек, сен да сүйүктүүңдөн ажырап калба " деген сөзү күндө кулагына жаңырып турат, да кайра " досумду издеп табам"- деген ойдон ыраактай түшөт.
Эми Айдынды да коргош керек, анткени Кара көлөдөн баарын күтүүгө болот.
Ушул ойлорду ойлогон киши аркы жакта өз уулу менен бирге отун ташып жүргөн Айдынды карап алды.Айдын да кара күчкө толуп, келишкен жигит болуп бой жетилип келе жаткан.
— Ата атаке… үйгө чоочун кишилер келди, сизди сурап жатышат.
Ак көйнөгүн булактатып, ойноп келген кичинекей Мирена атасына эркелеп, алдына отура кетти.
— Оов кызым ким экен алар, кана жүрчү көрөйлү.
Кызын жетелеп үй тарабына басып өттү. Чоочун эле, ээгинде буурул сакал өсүп, бетин бир аз бырыш баскан кары киши жигитке кимдир бирөөнү эстетип жиберди.
— Келиңиз !
Учурашкан жигит кишини тигиле карап алды.
— Мени таанысаң керек.… Көк жалымдан калганымды алып кеткени келдим.Көп сөз сүйлөп отуруштан пайда жок экенин билесин да.
Дароо эле сөзгө өткөн карыя кишинин кыжырын келтирип жиберди.
— Жок эч кандай ! Мен Айдынды эч кайда жөнөтпөйм. Досума берген антты буза албасымды билсеңиз керек ?!
Карыя ким тууралуу сүйлөп жатканын айттырбай түшүнгөн жигит дароо терс жообун бере салды.
— Биз баарын бүтүрдүк.
Аркы жактан чыккан баласы менен Айдындын үнү экөөнүн сөзүн бөлүп, келишкен жигитти карап алган карыя бир саамга Айдын менен тиктеше түштү.
( уландысы бар )
Көңүл бурганыңыздар үчүн чоң ырахмат
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 4