Аб тым, што здарыцца з яе маленькім сыночкам не ведае і гэта шчаслівая маці з наступнага здымка, зробленага ў Стоўбцах у 1930 г. Тут яна з такой любоў’ю і гонарам пазірае на яго! Колькі яму будзе, калі іх павязуць да той вырытай у полі траншэі? А можа яны выратаваліся?
Што мы ведаем аб тых хто жыў у Стоўбцах да нас? Хто хадзіў па тых самых вуліцах? Марыў і строіў, як і мы, свае жыццёвыя планы?
НІЧОГА!
Давайце паразважаем, чаму такой кароткай, нетрывалай была і застаеца памяць аб мінулым Стоўбцаў?
На мой погляд, адна з галоўных прычын – частыя, амаль поўныя, змены ў складзе насельніцтва.Усе еўрапейскія войны знішчальным катком праходзіліся па Стаўбцоўшчыне. Шматлікія пажары (самыя вялікія 1905 і 1915 гг.) вымушалі насельніцтва ўзнімацца з зямлі сваіх продкаў і шукаць лепшай долі на чужбіне. Нястачы Першай сусветнай вайны зменьшылі колькасць насельніцтва больш чым на палову.
Па выніках Рыжскай дамовы 1921 г. Стоўбцы сталі польскім горадам. Насельніцтва значна павялічылася за кошт прыезжых палякаў. Горад вымушаны быў загаварыць па-польску.
Пасля 1939 г. зноў змена ў складзе яго жыхароў у бок змяншэння. Мова справаводства і навучання стала рускай. У школах пачалі працаваць (за рэдкім выключэннем) непісьменныя настаўнікі-наязджанцы з глыбіні Расіі.
Сотні нашых жыхароў былі высланы ў Сібір, дзе многія загінулі, а шмат хто, застаўшыся жывымі, так і не вярнуліся ў Стоўбцы.
Падчас Другой сусветнай вайны горад страціў амаль 80 працэнтаў жыхароў. У гета была забіта вялікая яўрэйская суполка. У канцлагеры Калдычэва знішчана стаўбцоўская інтэлігенцыя. Не ўсе вярнуліся з франтоў вайны...
Згаданыя падзеі перапынілі таксама і горадаўтваральны працэс. Пасляваеннае засяленне Стоўбцаў грунтавалася пераважна на вяскоўцах з усяго краю. Гарадская тканіна была адноўлена ў кароткія тэрміны. Аднак гісторыка-культурная пераемнасць была страчана.
Сучасныя жыхары мала цікавяцца гісторыяй горада, бо яна, за рэдкім выключэннем, не з’яўляецца іх сямейнай гісторыяй. Вясковыя традыцыі, прынесеныя з дому, і ўласныя амбіцыі быць “гараджанамі”, выйграюць, сутыкаючыся з рэшткамі даваеннай гарадской культурнай прасторы, калі шматнацыянальнасць і шматрэлігійнасць стаялі на першым месцы. Менавіта яны моцна ўплывалі на грамадскае жыццё, на мясцовую эканоміку.
Менавіта зафіксаваныя факты гісторыі стаўбцоўскай супольнасці, ва ўсёй іх разнастайнасці і складанасці, іх веданне і перажыванне павінны паўплываць на калектыўную свядомасць сучасных жыхароў Стоўбцаў і Стаўбцоўшчыны.
Яшчэ ёсць у каго запытацца аб мінулым. Расказваючы пра горад з пункту гледжання ўласнага лёсу, жыццёвага выбару, меркавання аб сацыяльных і палітычных зменах старажылы даюць нам магчымасць мець сваё разуменне, ўласныя адносіны, сталую ацэнку сітуацый цяперашняга жыцця. (“Одноклассники”, дарэчы, – адна з пляцовак, дзе гэтымі ведамі можна падзяліцца.)
Узнаўленне гэтага аспекту гісторыі Стоўбцаў, яго вылучэнне з агульнага гістарычнага кантэксту – магчыма, будзе першай спробай падрыхтаваць сучасную моладзь да жыцця ў новым свеце. Свеце, дзе ўсё часцей неабходна вызначаць мультыкультурную ІДЭНТЫЧНАСЦЬ роднага горада і раёна, створаную не толькі гістарычна прысутнымі меншасцямі, але і сучаснымі эмігрантамі з чарнобыльскай зоны, розных іншых краін, апошнім часам, з Украіны.
Арыенцірам для гэтых пошукаў з'яўляецца прастора горада, хоць і моцна трансфармаваная за апошнія паўстагоддзя. Пастаянна змяняючыся, яна ўсё ж захоўвае свае адметныя рысы не толькі ў архітэктуры, горадабудаўніцтве, але і ў спецыфічным менталітэце жыхароў.
Вось для гэтай справы і патрэбен “нерэнтабільны” краязнаўчы музей. Нягледзячы на відавочныя адрозненні пакаленняў, змены ў сацыяльным і палітычным жыцці, ў светаўспрыманні, ён дапаможа ўлавіць адметныя асаблівасці «тутэйшых». Калі атрымаецца стварыць музей, значыць мы ўсе ж, пакуль не запозна, паспрабуем утрымаць пэўны агульны каркас нашай стаўпецкай ідэнтычнасці.
Комментарии 14
Вот нашла сегодня:
https://knihi.com/none/Opisanije_cierkviej_i_prichodov_Minskoj_jeparchii,_sostavlennoje_po_oficialno_zatriebovannym_ot_prictov_sviedienijam-rus_zip.html#01_Mienski.pdf_80
,,ех орроsito" - латынь
,,cerkwie ruskiey" полонизации.
Хотя должно быть ,, orthodox".
Поэтому и не ,,видно" автору нашей истории. А по поводу замчища. Любой замок это фортеция и просто так не строится. Любой грамотный строил его на мысу слияния рек . Этим уже две стороны защищали. Вот и думайте где он мог быть. И ещё один немаловажный момент . Мы должны учитывать на какой по качеству земле стоят Столбцы. Как описывал Колос - ,, На тыя Мінскія пясочкі" ці Сыракомля у ,,Вандроўках ..." на шляху з Нясвіжа да Стоўбцаў . Пясок і пясок з сапрапелевымі намывамі. Славян і русау такое не цікавіла суадносна тагачаснай агракультуры. Ну дык які ж народ тут жыў (і жыве). Ці памятаюць стаупецкія - хто яны?( пытаўся Сыракомля)