Предыдущая публикация
"Шочмо йылме возаш кумылаҥда" конкурсыш пурышо паша
КУКМАРАШТЕ - ШОРЧЫЛ
Татарстан кундемысе Кукмара районышто Шорыкйол пайрем кузе эртыме нерген шымлымаш пашам Уял кыдалаш школын 8-ше классыштыже тунемше Софья Ишкеева шуктен. Ты сомылым ышташ тудлан руш йылме да литературым туныктышо Румина Сергеевна Абдулова полшен.
Ты шымлымашым ышташ нуно Курыкӱмбал ялыште илыше Е.М.Исмаева деке миен коштыныт, тӱрлӧ йодышлан вашмутым пуаш йодыныт да теве мом рашемденыт.
Эр марте веселитленыт
Кукмара кундемыште Шорыкйолым (тыште Шорчыл маныт) 7-14 январьыште палемдат.
Ожно тудлан ончылгоч ямдылалтыныт, вет ты пайрем годым озавате шке ӱдыржӧ дене пырля идалык мучко могай кидпашам шуктымыжым ончыктышаш улыт. Телылан шорык межым шӱдырен, почкинчын, носки ден пижым пидын ямдыленыт, тыгак вургемлан йытын да кыне вынерым куэныт.
А Шорчыллан кочкышым пеш шуко ямдыленыт: мелнам, команмелнам, подкогыльым, тувыртышкогыльым. Тыгак ӱстембалне чодыра пӱкш лийын, шке ыштыме пурам шынденыт.
Тӱҥ шотышто самырык тукым вургемым, иктаж-могай ужгам савырен чиен, вуйыш упшым упшалын, йолыш межгемым чиен, чурийым петырен, кажне пӧртышкӧ пуреден коштын. Тушко шурген-шурген пуреныт: тоя дене перкаленыт, йӱла муро-влакым муреныт. А суртышто куштеныт, суртоза ден озаватын телылан кузе ямдылалтмыштым йодыштыныт. Варажым оза-шамыч нуным марий кочкыш дене сийленыт. Мӧчӧр-влак моктен, тауштен да чапландарен лектын каеныт. Тыге ял мучко коштыныт. Нуным кажне пӧртыштӧ вученыт, вет тиде йӱла осал деч эрнымылан шотлалтын. Уло ялым коштын савырнымек, мӧчӧр-влак ик пӧртыш погыненыт да эр марте веселитленыт.
Шкешотан пале: Ик гана мӧчӧр лийынат гын, тидым кум гана ышташ кӱлеш.
Мужедмаш
Ты арнян еҥ-влак мужедашак тыршеныт, вет тудо пӱрымашым каласа манын ӱшаненыт. Кугезе кова-кочана-влак кузе мужедыныт? Могай могырыш ӱдыр марлан кайымым рашемдаш манын, тудо кудывече гыч уремыш портышкемым кудалтен. Йолчиемын нерже кудо могырыш возын, тудо велкыла марлан лектеш, маныныт.
Мужедме арнян посна кечын ӱдыр-шамыч вӱташке шорыкын йолжым кучаш лектыныт. Пача логалын гын, тугеже качымарий самырык лиеш, да шоҥгырак шорык логалме годым кугу ийготан пӧръеҥлан марлан кает маныныт. Ӱдыр шем шорыкым кучен гын, шемалге пӧръеҥ пӱрен, ошым гын – ошалге.
Кукмара кундемысе марий-влакын эше ик мужедмаш кумдан шарлен. Самырык-шамыч ты арнян корнывож ушнымо пасушко ошкылыныт. Корнывож мландыш пурен возыныт да йӱк-йӱаным колыштыныт. Товар йӱк солнен гын, айдемым ойго вучен. Сава йӱк шергылтме годым чылажат тений сай лийшаш манын ӱшаненыт.
А шке пӱрымашым пален налаш манын, ӱдыр-шамыч ялысе пӧрт окна йымаке ошкылыныт. Тушто колмо шомакла дене ончыкылыкыштым кылденыт. Мутлан, айдеме подым удырен эрыктымым колын гын, тудым шужымо ий вучен.
Весела юарлымаш
Шорчыл годым Кукмара кундемысе марий-шамыч уремыште ятыр модыш дене модыныт: курыкышто мунчалтеныт, икте-весыштым да эртен кайыше-влакым лумыш уреныт але лумым шыжыктылыныт. Курыкышто тӱрлӧ семын таҥасеныт, курык вуйышто кужу жап кӧ издерыште шинчен кертме дене ӱчашеныт.
Варажым чыланат ялысе клубышко вашкеныт, тылеч ожныракше – иктаж-кӧн суртышкыжо. Тушто гармонь почеш мурен-куштеныт, «Эн сай мӧчӧр» конкурсым, тӱрлӧ модышым да таҥасымашым эртареныт.
Шорчыл у илышым ончыктышо, куаным кондышо весела пайрем лийын. Лач тунам калык шке озанлыкшын, ешыжын ончыкылыкышт да вашталтыш нерген шонен.
Пытартыш жапыште Кукмара районышто тиде теле пайремым утларак палемдаш тӱҥалме. Аралалтше йӱлам шуктат: ынышт пале манын, вургемым савырен чият, а мӧчӧр-влакым Васли кугыза ден Васли кува маныт. Марий калык кочкышым ямдылат, кидпашаштым ончыктат. Южо вере уна-влакым лумеш урат. Но чыланак шке суртышкышт огыт пурто. Тыгайже-влакын капкаштым лум дене оралат.
Нине йӱла-влак мондалтшаш огытыл, вет нуно икте-весым утыр лишемдат. Кузе вож деч посна пушеҥге огеш лий, тыгак калык шке тукымвожшым, кугезыжым да тусо илышым палышаш.
Следующая публикация
Нет комментариев