Фотиҳа сураси фазилатлари Қуръони каримнинг биринчи сураси Фотиҳа бўлиб, у Маккада ва Мадинада икки маротаба нозил бўлган. Суранинг ўнга яқин номлари бор. Улардан машҳури – “Фотиҳа” (Очувчи)дир. Каломуллоҳ ушбу сура билан бошлангани сабабли шундай ном берилган. Сура етти оят, йигирма етти сўз ва бир юз қирқ ҳарфдан иборат бўлса-да, Ислом дини асосларини ўзида жамлаган, яъни бутун Қуръони каримнинг маъносини ўз ичига олган. Шу сабаб ушбу сура “Уммул Қуръон”, “Уммул Китоб”, яъни “Қуръоннинг онаси” деган номлар билан ҳам аталади. Ҳижратдан кейин Мадинада, қибла ўзгарганда такроран нозил бўлгани сабабли бу суранинг яна бир номи “Ас-сабъул масоний”, яъни “етти такрорланувчи”дир. Бу ҳақда Қуръони каримда Аллоҳ таоло Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга хитоб қилиб: «(Эй Муҳаммад алайҳиссалом), дарҳақиқат, Биз Сизга етти такрорланувчини (яъни, етти оятдан иборат бўлган, намознинг ҳар бир ракатида такрорланадиган Фотиҳа сурасини) ва Улуғ Қуръонни ато этдик», дейди (Ҳижр сураси, 87-оят). Ба...ЕщёФотиҳа сураси фазилатлари Қуръони каримнинг биринчи сураси Фотиҳа бўлиб, у Маккада ва Мадинада икки маротаба нозил бўлган. Суранинг ўнга яқин номлари бор. Улардан машҳури – “Фотиҳа” (Очувчи)дир. Каломуллоҳ ушбу сура билан бошлангани сабабли шундай ном берилган. Сура етти оят, йигирма етти сўз ва бир юз қирқ ҳарфдан иборат бўлса-да, Ислом дини асосларини ўзида жамлаган, яъни бутун Қуръони каримнинг маъносини ўз ичига олган. Шу сабаб ушбу сура “Уммул Қуръон”, “Уммул Китоб”, яъни “Қуръоннинг онаси” деган номлар билан ҳам аталади. Ҳижратдан кейин Мадинада, қибла ўзгарганда такроран нозил бўлгани сабабли бу суранинг яна бир номи “Ас-сабъул масоний”, яъни “етти такрорланувчи”дир. Бу ҳақда Қуръони каримда Аллоҳ таоло Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга хитоб қилиб: «(Эй Муҳаммад алайҳиссалом), дарҳақиқат, Биз Сизга етти такрорланувчини (яъни, етти оятдан иборат бўлган, намознинг ҳар бир ракатида такрорланадиган Фотиҳа сурасини) ва Улуғ Қуръонни ато этдик», дейди (Ҳижр сураси, 87-оят). Баъзи уламолар бу сура аввал Маккада, сўнг Мадинада икки марта нозил бўлган, шу боис такрорланувчи деган номга эга, дейдилар. Шунингдек, намознинг ҳар бир ракатида Фотиҳа сураси ўқилади. Қуръони каримда Аллоҳга ҳамд билан бошланувчи беш сура бўлиб, улардан биринчиси Фотиҳадир. Сура ҳақида ҳадислар «Фотиҳа сураси Қуръоннинг онасидир, у Китобни Очгувчидир, у етти такрорлангувчидир»; «Менинг жоним тасарруфида бўлган Зотга қасам, Тавротда ҳам, Инжилда ҳам, Забурда ҳам бунга ўхшаш туширилмаган. У етти такрорланувчидир. У менга берилган Қуръони азимдир» (Имом Термизий ривояти); «Қуръони каримнинг барча суралари ичида энг улуғи Фотиҳадир» (Имом Бухорий ривояти);
Комментарии 5
1. (باسم الله): بمعنى: بذكر الله وتسميته أبدأ وأقرأ.
1. «Бисмиллаҳ». Аллоҳнинг зикри ва исми билан бошлайман ва ўқийман
(الرحمن) فَعلان، من الرَحمة، ومعناها: الرقة.
“Ар-роҳман”. “Фаълан” қолипида, маъноси “мулойимлик” бўлган “раҳмат” сўзидан олинган.
)الرَّحِيمِ(بمعنى: الرفيق, من الرفق.
“Ар-Раҳийм”. Маъноси: Мулойим, меҳрибон.
2.(الحمد لله) الشُّكْرُ لله
2. “Ал-ҳамдулиллаҳ” – Аллоҳга шукр.
(رَبِّ العَالَمِين) سَيِّدِ العَالَمين, والعَالَمون: جَمْعُ عَالَمٍ, والعَالَمُ: جَمْعٌ لا واحِدَ لَهُ, وكُلُّ جِنْسٍ مِنَ الحيوان فهو عالَمٌ.
“Роббил-оламийн” (оламларнинг Роббиси) – оламларнинг Эгаси. “Оламун” – “олам”нинг кўплиги. “Олам” – бирлик шакли бўлмаган кўплик шаклдаги сўз. Тирик жонзотларнинг ҳар қандай тури оламдир.
(4) (مَالِكِ) مُشِْتقٌّ مِنَ المُلْكِ
4. “Молик” (Эга) – мулк сўзидан ясалган.
(يَوْمِ الدِّينِ) "الدِّينُ" في هذا المَوضِع, بِتأويلِ: الحسابِ والمُجَازَاةِ بِالأَعْمالِ – يَوْمَ يُدَانُ النَّاسُ بِالحسابِ أي: يُجَازَوْ...ЕщёУММУЛ-ҚУРЪОН (ҚУРЪОН ОНАСИ - ФОТИҲА) СУРАСИДАН
1. (باسم الله): بمعنى: بذكر الله وتسميته أبدأ وأقرأ.
1. «Бисмиллаҳ». Аллоҳнинг зикри ва исми билан бошлайман ва ўқийман
(الرحمن) فَعلان، من الرَحمة، ومعناها: الرقة.
“Ар-роҳман”. “Фаълан” қолипида, маъноси “мулойимлик” бўлган “раҳмат” сўзидан олинган.
)الرَّحِيمِ(بمعنى: الرفيق, من الرفق.
“Ар-Раҳийм”. Маъноси: Мулойим, меҳрибон.
2.(الحمد لله) الشُّكْرُ لله
2. “Ал-ҳамдулиллаҳ” – Аллоҳга шукр.
(رَبِّ العَالَمِين) سَيِّدِ العَالَمين, والعَالَمون: جَمْعُ عَالَمٍ, والعَالَمُ: جَمْعٌ لا واحِدَ لَهُ, وكُلُّ جِنْسٍ مِنَ الحيوان فهو عالَمٌ.
“Роббил-оламийн” (оламларнинг Роббиси) – оламларнинг Эгаси. “Оламун” – “олам”нинг кўплиги. “Олам” – бирлик шакли бўлмаган кўплик шаклдаги сўз. Тирик жонзотларнинг ҳар қандай тури оламдир.
(4) (مَالِكِ) مُشِْتقٌّ مِنَ المُلْكِ
4. “Молик” (Эга) – мулк сўзидан ясалган.
(يَوْمِ الدِّينِ) "الدِّينُ" في هذا المَوضِع, بِتأويلِ: الحسابِ والمُجَازَاةِ بِالأَعْمالِ – يَوْمَ يُدَانُ النَّاسُ بِالحسابِ أي: يُجَازَوْنَ.
“Йаумиддин” (жазо-мукофот куни). Бу ерда “дин” – ҳисоб ва амалларнинг жазо-мукофоти. “Йаума йудаанун-наасу бил-ҳисаб”, яъни инсонларга жазо-мукофот бериладиган кун.
(5) (إِيَّاكَ) بمعنى لَكَ
5. “Иййака”, маъноси: “Сенга”.
(نَعْبُدُ) نَخْضَعُ وَنَذِلُّ
“Наъбуду”: бўйсунамиз ва хокисор бўламиз.
(نَسْتَعِينُ) نَسْأَلُ المَعُونَةَ عَلَى طاعتِكَ وَعَلَى جَمِيعِ أَمْرِنَا.
“Настаъин”: Сенинг тоатинг учун ва барча ишларимиз учун ёрдам сўраймиз.
(6) (اهْدِنَا) في هذا الموضع:وَفِّقْنا وأَلْهِمْنَا
6. “Иҳдина”. Бу ерда: бизга тавфиқ бер (бизни бошла) ва бизга илҳом бер.
(الصِّرَاطَ) الطَّرِيقَ
“Ас-Сирот” – йўл.
(الْمُسْتَقِيمَ): الواضحَ الذي لا اعْوِجَاجَ فِيهِ. والعربُ تَسْتَعْمِلُ "الصِّرَاطَ" في كُلَّ عَمَلٍ وقَوْلٍ وُصِفَ بِاسْتِقَامَةٍ
واعْوِجَاجٍ، فَتَصِفُ المُسْتَقِيمَ بِاسْتِقَامَتِهِ، والمعْوَجَّ بِاعْوِجاجِه.
“Ал-Мустақим”. Аниқ-равшан, қинғир жойи йўқ. Араблар “ас-сирот” сўзини тўғри ёки қийшиқ бўлган ҳар қандай амал ва сўзга ишлатишади. Тўғрилиги сабабли (сўз ва амални) “мустақийм” деб васф қилишади (сифатлашади), қийшиқлиги сабабли (сўз ва амални) “қийшиқ” деб васф қилишади.
(7) (الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ) هُمُ المَلائكةُ والنَّبِيَُون والصِّدِّيقون والشُّهَدَاءُ والصَّالحُون.
7. “Аллазийна анъамта алайҳим” (Сен томондан неъмат берилганлар). Бу фаришталар, пайғамбарлар, сиддиқлар, шаҳидлар ва солиҳлар.
(الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ) هُمُ اليَهُودُ
“Мағзуби алайҳим” (ғазабга учраганларнинг йўли). Бу яҳудийлар.
(وَلَا الضَّالِّينَ) هُمُ النَّصَارَى.
“Ва лад-доллийн” (адашганларнинг йўли ҳам эмас). Бу (адашганлар) – насоролар.
Қуръони каримнинг биринчи сураси Фотиҳа бўлиб, у Маккада ва Мадинада икки маротаба нозил бўлган. Суранинг ўнга яқин номлари бор. Улардан машҳури – “Фотиҳа” (Очувчи)дир. Каломуллоҳ ушбу сура билан бошлангани сабабли шундай ном берилган. Сура етти оят, йигирма етти сўз ва бир юз қирқ ҳарфдан иборат бўлса-да, Ислом дини асосларини ўзида жамлаган, яъни бутун Қуръони каримнинг маъносини ўз ичига олган. Шу сабаб ушбу сура “Уммул Қуръон”, “Уммул Китоб”, яъни “Қуръоннинг онаси” деган номлар билан ҳам аталади.
Ҳижратдан кейин Мадинада, қибла ўзгарганда такроран нозил бўлгани сабабли бу суранинг яна бир номи “Ас-сабъул масоний”, яъни “етти такрорланувчи”дир. Бу ҳақда Қуръони каримда Аллоҳ таоло Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга хитоб қилиб: «(Эй Муҳаммад алайҳиссалом), дарҳақиқат, Биз Сизга етти такрорланувчини (яъни, етти оятдан иборат бўлган, намознинг ҳар бир ракатида такрорланадиган Фотиҳа сурасини) ва Улуғ Қуръонни ато этдик», дейди (Ҳижр сураси, 87-оят).
Ба...ЕщёФотиҳа сураси фазилатлари
Қуръони каримнинг биринчи сураси Фотиҳа бўлиб, у Маккада ва Мадинада икки маротаба нозил бўлган. Суранинг ўнга яқин номлари бор. Улардан машҳури – “Фотиҳа” (Очувчи)дир. Каломуллоҳ ушбу сура билан бошлангани сабабли шундай ном берилган. Сура етти оят, йигирма етти сўз ва бир юз қирқ ҳарфдан иборат бўлса-да, Ислом дини асосларини ўзида жамлаган, яъни бутун Қуръони каримнинг маъносини ўз ичига олган. Шу сабаб ушбу сура “Уммул Қуръон”, “Уммул Китоб”, яъни “Қуръоннинг онаси” деган номлар билан ҳам аталади.
Ҳижратдан кейин Мадинада, қибла ўзгарганда такроран нозил бўлгани сабабли бу суранинг яна бир номи “Ас-сабъул масоний”, яъни “етти такрорланувчи”дир. Бу ҳақда Қуръони каримда Аллоҳ таоло Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга хитоб қилиб: «(Эй Муҳаммад алайҳиссалом), дарҳақиқат, Биз Сизга етти такрорланувчини (яъни, етти оятдан иборат бўлган, намознинг ҳар бир ракатида такрорланадиган Фотиҳа сурасини) ва Улуғ Қуръонни ато этдик», дейди (Ҳижр сураси, 87-оят).
Баъзи уламолар бу сура аввал Маккада, сўнг Мадинада икки марта нозил бўлган, шу боис такрорланувчи деган номга эга, дейдилар. Шунингдек, намознинг ҳар бир ракатида Фотиҳа сураси ўқилади.
Қуръони каримда Аллоҳга ҳамд билан бошланувчи беш сура бўлиб, улардан биринчиси Фотиҳадир.
Сура ҳақида ҳадислар
«Фотиҳа сураси Қуръоннинг онасидир, у Китобни Очгувчидир, у етти такрорлангувчидир»;
«Менинг жоним тасарруфида бўлган Зотга қасам, Тавротда ҳам, Инжилда ҳам, Забурда ҳам бунга ўхшаш туширилмаган. У етти такрорланувчидир. У менга берилган Қуръони азимдир» (Имом Термизий ривояти);
«Қуръони каримнинг барча суралари ичида энг улуғи Фотиҳадир» (Имом Бухорий ривояти);
«“Суюнчи! Сендан аввалги Набийларга берилмаган икки нур Сенга берилди, Фотиҳа сураси ва Бақара сурасининг охири. Улардан ўқиган ҳар бир ҳарфингга (савоб ва жавоб) берилади”, деди» (Имом Муслим ривояти).
Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу ривоят қилган қудсий ҳадис Аллоҳ таоло айтади: «Намозни Ўзим билан бандам орасида иккига бўлганман, бандам нимани сўраса бераман. Агар у (банда): “Алҳамду лиллаҳи роббил ъаламин” деса, Аллоҳ:
– Бандам менга ҳамд-шукр айтди, – дейди. Банда:
– Ар-Роҳманир Роҳийм, – деса, Аллоҳ:
– Бандам менга сано-мақтов айтди, – дейди. Банда:
– Малики йавмиддин, – деса, Аллоҳ:
– Бандам мени улуғлади, – дейди. Банда:
– Иййаака наъб...ЕщёИбн Аббос розийаллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: «Жаброил Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларида ўтирган эди. Юқоридан ғичирлаган овоз эшитилди. Жаброил осмонга қаради-да: «Мана бу осмоннинг эшикларидан бири ҳеч очилмаган эди, бугун очилди. Ундан бир фаришта тушди. Бу фаришта бугундан бошқа ҳеч қаерга тушмаган эди». У салом берди ва:
«“Суюнчи! Сендан аввалги Набийларга берилмаган икки нур Сенга берилди, Фотиҳа сураси ва Бақара сурасининг охири. Улардан ўқиган ҳар бир ҳарфингга (савоб ва жавоб) берилади”, деди» (Имом Муслим ривояти).
Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу ривоят қилган қудсий ҳадис Аллоҳ таоло айтади: «Намозни Ўзим билан бандам орасида иккига бўлганман, бандам нимани сўраса бераман. Агар у (банда): “Алҳамду лиллаҳи роббил ъаламин” деса, Аллоҳ:
– Бандам менга ҳамд-шукр айтди, – дейди. Банда:
– Ар-Роҳманир Роҳийм, – деса, Аллоҳ:
– Бандам менга сано-мақтов айтди, – дейди. Банда:
– Малики йавмиддин, – деса, Аллоҳ:
– Бандам мени улуғлади, – дейди. Банда:
– Иййаака наъбуду ва иййаака настаъийн, – деса, Аллоҳ:
– Бу мен билан бандам орасидаги нарса, бандам нимани сўраса, бераман, – дейди. Агар банда:
– Иҳдинас сиротол мустақийм, сиротоллазийна анъамта ъалайҳим ғойрил мағзуби алайҳим валаз зооллийн, – деса, Аллоҳ:
– Бу бандамга хос, сўраганини бердим, – дейди» (Имом Насоий ривояти).
Сура ҳақида уламолар
фикрлари
«Ушбу сурада Аллоҳ таолога ҳамд, Унга ибодат, амри маъруф ва наҳйи мункар, ваъд ва ваъидлар зикр қилинган бўлиб, улар Қуръондаги барча оятлар маъносини ифодалайди» (Маҳмуд Замахшарий, “Кашшоф”).
«Аллоҳ таоло аввалги китоблар илмини Қуръонда жамлаган. Қуръон илмини Муфассалда жамлаган. Муфассал илмини Фотиҳада жамлаган. Ким Фотиҳа сураси тафсирини ўрганса, нозил этилган барча (самовий) китоблар мазмунидан хабардор бўлади» (Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ)