13-бөлүм.
– Көрдүм, эже...
– Менин бир сүрөтүмдө сенин Аскатыңдын башы жүрөт. Тааныдыңбы?
– Шапкесинен тааныдым.
– Шапкеси жер каймактагандагы шапке болсо, тааныйсың да.
– Ии, уят, эле. Маданияттын кишилерин өлтүрдүк.
– Экөөбүз маданияттуунун баарын ашмалтайын чыгарып ушактайт экенбиз. Нак маданиятсыз өзү бизбиз...
– Тарыхчыларды тааныбайбыз да кашайып, бир көрөт элек.
– Тааныганда эмне аларды? Баары бир тарыхты билбейбиз.
– Маданиятчыларды жайына коёт элек да.
– Маданиятты деле кыйратып билбейбиз. Билгенибиз эле Аскаттын шапкеси менен Ибрагимовдун папкеси экен.
– Шапкеси жок 40 градус суукта Москвага келгендин кадырын көтөрүп ыр жазгандар бар. Телегейи тегизди түрсүгү жоктой кылып кадырын түшүрүп ыр жазгандар бар. Сиз экөөбүз биринчиге киребиз. Шапкеси жок келгендерге шапке, папкеси жок келгендерге папке алпергендердин пейилине рахмат!
– Шапке-папке алперип эле өлсөк эмне? Артынан үч ай нааразычылыгын, ынжыганын укпадыкпы.
– Көрөм го Аскатты. Сиз барганда «40 градус ысыкта келиптир» деп сизге шляпа алып бергенин.
– Ой, алып бербесе мейли, алдырбаса эле болду.
ххх
– Ушул күндү күтүп жүргөм. Бирок бул күн мен күткөндөн эрте келди. Чоочун номурдан бирөө телефон чалып, андагы аялдын үнү «Артурду кандайча тааныйсың?» деп суроо узатты. Ким экенин дароо түшүндүм.
– Мен эки Артурду тааныйм, бири узун Артур, экинчиси кыска Артур. Сен кайсынысын сурап жатасың?- деп кара күчкө тирмиңдеген болдум. Болбосо колум калтырайт, жүрөгүм оозумда. Маектешүү кайсы жерге барат деп заматта ар нерсени ойлоп үлгүрдүм. «Кыска Артур» деди ал. «Күйөөсүнүн кыска экенин билет экен» дедим ичимден.
– Эки Артур тең мен иштеген кафенин кардарлары,- деп актандым.
– Сага кафенин бардык кардарлары чалып, СМС жазып турабы?
– Ооба. Качан келерин, канчада келерин, канча киши келерин, эмне тамак жей турганын айтып турат. Жазып да турат.
– Сен мени жинди деп ойлоп жатасыңбы?!- деди үнүн көтөрүңкү чыгарып. Мен аны эмес, өзүмдү жинди деп ойлоп, өзүмдү жинди көрсөтө турган убак экенин эске алып, «түшүнгөн жокмун» дедим. Биринчи суроосун укканда эле баарын түшүнгөм. Жинди боло калууга да акылым жетти. Бирок эмнеге кайра башынан ушул күндү көрүп, эмнеге ушул жашоону жашап жатканыма акылым жетпеди.
– Мен сенин мындай келжирек сөздөрүңө ишене турган аял болсом, сага чалмак эмесмин. Биз бир үй-бүлөбүз. Биздин беш жашар кызыбыз бар,- деди аял. Аялдардын бирөөсү жок дегенде башкача сүйлөсө, эмне болот десеңиз. Сүйлөшүп алгансып баары сөздөрүн «биз бир үй-бүлөбүз, биздин мынча балабыз бар» деп башташат. Биз ал нерселерди билебиз. Күйөөлөрү деле айтат. Өздөрүн эле эмес, ата-жотолоруна чейин билебиз. Биздин күнөөбүз – билгенибизде... Билип туруп, ошол жашоого кайыл болуп жашап жатканыбызда. Жарым аялдардын күнөөсү ошол. Андан ары мен буга чейин уккан эле сөздөр айтылып жатты. Угуп турдум. Мен ага «ооба, кызың бар, оорукчан кайнатаң бар, сен аны багасың. Артур сени менен ажыраша албайт, анткени өзүн сага милдеттүү деп эсептейт. Буларды сенсиз деле билем, күйөөң да айткан. Ал мени сүйөт, мен да аны сүйөм. Биз бир жылдан бери мамиле күтүп жүрөбүз» деп жоопбергим келди. Бирок анте албадым. Телефондун тигил учундагы аял менин жанымда күнөөсүздөй, мага суроо бергенге, талап койгонго акысы барбай көрүндү. «Артур – биздин кафенин кардары, мага чалып, жазып турат. Башка маселең болсо өзү менен сүйлөшүп ал» деп өчүрүп койдум. «Сен деле эртең турмушка чыга... туут... туут...» Сөзү жарым жолдон үзүлүп калды. «Тарбиялык саат» башталганда өчүрдүм. «Бирөөнүн уясын бузган болбойт, сен да турмушка чыгасың, сенин да балаң болот, бактың болот. Сенден ошол бактыңды башка бирөө талашса эмне кыласың?» деген сыяктуу сөздөрдү айткысы келди болуш керек. Баары болушу мүмкүн. Баары болот. Бирок мен күйөөмдүн көңүлдөшүнө эч качан телефон чалбайт болчумун. Өзүм да кемсинип, бирөөнү да кемсинтип отурбайт элем. Же башыма келбеген үчүн ушинтип ойлонуп жатамбы, билбейм. Телефон чалсаң эле баары жакшы жагына чечилип кетпейт да. Күйөөңдүн бирөөсү бар экенин билип калганың аз келгенсип, ошол бирөөнүн үнүн укканда эмне өзгөрөт? Атын укканда эмне өзгөрөт? Телефонду өчүрүп алып кайра чалат деп күтүп отурдум... Менин моюнга албасымды түшүндү окшойт. Кайра чалып же жазып тынчымды алган жок. Аялы акылдуу эркектер менен мамиле күтүш керек окшойт, эже. Анан Артур келди. «Кечирип кой, экинчи сенин тынчыңды албайт. Аял болгондон кийин кызганат да. Бирок бардык нерсени ачыкка чыгарып, анын маанайын деле, өзүбүздүн маанайыбызды деле бузбай эле коёлу. Мындан ары ушул телефон аркылуу байланышалы» деп мага жаңы телефон узатты.
ххх
– Боюмда болуп калганын билгенде сүйүнгөн жокпуз. Сүйүнө албадык. Тилек мени аяды. Мен корктум. Элден, Тилектин туугандарынан, апамдан корктум. «Алдырып салалы» деп мен биринчи айттым. Көнгөн жок. Ойлоп көрсөм, Тилек ошондо биринчи жолу мени коргоптур. Өзү байкадыбы-байкабадыбы билбейм, бирок коргоду. «Алдырбайбыз, төрөйсүң» деди. «Алдырабыз» деп көнсө эмне кылат элем, билбейм, бирок «алдырбайбыз» деген сөздү угуп ыйлап жибердим. Экөөбүз турмуш кургандан тартып ошондо биринчи жолу долуланып ыйладым окшойт. Коркуп, ичимдеги төрөлө элек баланы аяп ыйладым. Ушул күндү өзүмө-өзүм тилеп алганыма кейип ыйладым. Тагдырыма нааразы экенимди, деги эле бактылуу болбогонумду ошондо билдим. Кайненемдер талап кылган сеп буюмдарын жаттап бүткөм. Канча акча кетерин да эсептеп бүткөм. Анча септи жасаш үчүн мен дагы 2-3 жыл жебей-ичпей, баш көтөрбөй иштешим керек болчу. Балалуу болсок, иштей албай калам деп коркуп жүргөм. «Эрте» деп жүргөм. Ошого «бейубак боюмда болуп калды» деп өкүндүм. Эми мен уккан сөздөрдү балам кошо угарын элестеттим. Өпкөм өпкөмө батпай ыйладым. Ичимде таарынычым толтура экен. Тилекке, кайненеме, кайнежелериме, абысындарыма, апама, өзүмө... Балбалактап ыйлап да, сүйлөп да жаттым. Ичимдеги балага бир боорум ачыйт. Эми эмне болот? Өзүбүздүн абалыбыз бул болсо, бала кантип күн көрөт? Мен батпай жаткан үйгө бала кантип батат? Тилектен улам ушинтип сурап коём. Темир-тезекти чукулап күн өткөргөн, темир-тезекти жакшы түшүнгөн киши адамды сооротконду билбейт окшобойбу, далдайып эле отуруп калды. «Жаныңда мен турам, мен бармын го» дегенден башкага жараган жок. «Сен менин жанымда экениңе эки жыл болоюн деп калды, деги эле сенин жанымда экениңди сезген жокмун, сезе элекмин ушул күнгө чейин!» деп кыйкырдым. Биринчи жолу кыйкырдым. «Ыйлаба!» деген сайын күчөп ыйладым. Бозоруп, менден бетер бактысыз болуп мени кучактап отурду. Боюмда бар экенин ушинтип тосуп алдык. Кинодогудай болуп секирип кубанып, көзүбүзгө жаш алып, бири-бирибизди куттуктаган жокпуз... «Бейубак» дедик, бейубак экенин жашырган жокпуз...
Боюмда болгонун билген күндөн тартып, өзүмдү ар жерге алып барып коюп көрчү болдум, бирок өзүмдү дардайган ичим менен деги эле эч жерге батыра албай койдум. Кайнагамдын үйүнө деле, кайненемдин үйүнө деле, апамдын үйүнө деле... Элестетип алып эле батпайм. Тилек экөөбүздүн төрт чарчы бөлмөбүзгө дароо эле батпай калдым. Кетиш керек деген ой ошондо пайда болду. Баламды коргош үчүн кетишим керек деп ойлоно баштадым. Алыстарга, эч ким тааныбаган жактарга кетип калсам, балам ушунун баарын көрбөсө, төрөлгөндө ушул бүлөнүн баласы эмес, менин эле балам болуп төрөлсө деп ойлодум...
Жаман сөздөн, жаман маанайдан, уруш-жаңжалдан коргоно баштадым. Баламды коргой баштадым. УЗИден врач чыгарып берген сүрөттү алып келип муздаткычка илип алгам. Сүрөттөгү чекит бала экенине, балам экенине күлкүм келет, карап алып эле күлкүм келет. Чекит эле болчу, бирок ошол кипкичинекей чекитти коргош кыйынга турду, оор болду. Көңүлүм айланып, кусуп, жыттын баарын сезип, ал аз келгенсип шылкылдап эле уйкум келет. Кудай мага ошондо аялдыктын бакыт-азабын көрүп алсын деп баарын бир берген окшойт го, ошонун баары башыма бир келбедиби. Ага деле кайыл элем... Тилектин туугандары баары боюмда бар экенин билди, жаңылык эч кимге жаккан жок. Кайнежелер тилин тарткан жок. Тартынбай эле туула элек баламды «арам» деп жатканын уктум. Өздөрү нике окутуп, өздөрү «арам» деп... Кусуп кыйналганым аларга обу жоктуктай эле көрүндү. Баары мени андан бетер жаман көрүп, таптакыр сыйлабай калды. Өзүм эле жаман көрүнбөй, балам экөөбүз жаман көрүндүк. Баланы кошо жаман көрсөттүм. Аны эч ким кубанып тосуп алган жок, баары «бейубак» деп тосуп алды. Ошентип жатып таарынтып алдык. Эң көп мен таарынттым. Боюмда бар экенин билген күнү «алдырам» деген сөздү биринчи мен айттым. Атасынан мурун айттым... Көп өтпөй боюмдан түшүп калды. Кайнагамдын үйүндө элем. «Барбайм» десем болбой Тилек жиберген. Куса бергеним жумуштагыларга жаккан жок, алар ансыз деле мени кетирмек, бирок ага жеткирбей Тилек мени жумуштан чыгарып алды, анан болбой эле мени байкесинин үйүнө кетирип жиберди. Өзүнүн бүлөсүн, өзүнүн бир тууганын жаман деп ойломок беле? Карап турат деп ишенип жиберди да. «Таза абада дем алып, балдар менен ойноп алаксыйсың, кыймыл керек, ошолор менен аралашып жүрүп кыймылдайсың» деп жиберген. Эмне болгонун билбейм, врач «баары жакшы» деген, өзүмдүн эле көңүлүм айланып, кусуп, жүдөгөнүм, чарчаганым болбосо, бир жерим ооруганы деле эсимде жок. Бирок түндө чочуп ойгондум. Алдым суу экен. Кан көлкүлдөп кетиптир. Үйдөгүлөр «Тез жардам» чакырды. Ооруканага түштүм. Врачтар «баланы сактап калуу мүмкүн эмес» деп, баланы алып салды. Наркоз менен эч нерсе сезген жокмун. Баласы бар уктап, баласы жок ойгондум. Ошону сездим. Башка эч нерсе сезген жокмун. Тилекке үйдөгүлөр айтыптыр, бирок ал дароо келген жок. Сабактан бошобоптур. Дем алыш күнүнө туштап келди. Мени ал келгенче врачтар ооруканадан чыгарып үлгүрдү. Мен баарын таразалап, ойлонуп үлгүрдүм. Ал келери менен «кетебиз, Москвага кеттик» дедим. Каршы болгон жок. Буюмдарымды жыйнап, Москвага алып кетти. Тилек мени кайнагамдын үйүнө балам менен таштап кетип, кайра баласы жок алып кетти. «Балам» дегениме таң калба... Мен эмнегедир ошол баланы жашады деп ойлойм. Ичимде төрт айдай жашады, бирок жашады. Мен уккан сөздүн баарын укту, мен көргөн нерсенин баарын көрдү. Жаман сөз да укту, жакшы сөз да укту. Жаман сөз, тил уккан учурларымда, ушак айтылып, үйдө уруш чыккан учурларда баламдын кулагын жаба калчумун. Киндигимди алаканым менен жаба калчумун. Ошентсем балам жаман сөздү укпай калат деп өзүмдү ишендирип алгам. Кантип коргошту билбей ошентчүмүн. Москванын баарын көрсөтүп үлгүрбөсөм да, Кызыл аянтты атайын барып көрсөтүп келгем. Арбатты да... Мен ага ырдап берип да үлгүрдүм. Ошого мен ал баланы жашады деп ойлойм. Боюмдан түшкөндөн кийин чүнчүдүм. Сүйүүнүн башталган жеринен боюмдан түшкөнгө чейинки жашоомду талдай берчү болуп алдым. Талдап отуруп ошол бүлөдөн, алардын сөздөрүнөн, жашап жаткан жашоомдон тажаганымды түшүндүм. Жадакалса үйгө келип, унчукпай темир-тезегин чукулап отура берген Тилектин өзүнөн тажаптырмын. Ошондон кийин аны менен дагы үч ай жашадым. Анан кетип калдым. Сүйүүнүн баяны ошентип бүттү. Сүйүүнүн өзү бүткөн жок. Жолу бүттү.
– Айтканымдай эле аялы экинчи менин тынчымды алган жок. Тескерисинче, мен анын тынчын ала баштадым. Артур мага берип кеткен телефонду колдонгон деле жокмун. Өзүмдүн номурумдан кайсы убак болбосун, кайсы күн болбосун Артурга чалып, жазып, жаныма чакыра баштадым. Анын жашоосунда үй-бүлөсү менен жумушунан арткан кичинекей бир боштук бар болчу. Мен ошол боштукту толтуруп турчумун. Бирок кийинки кездерде ошол кичинекей боштукту толтуруп туруш үчүн гана жаралган аялзаты болууга макул болбодум. Каршы чыктым. Мага убакыт, болгондо да мен каалагандай убакыт бөлүшүн талап кылдым, сүйүү талап кылдым. Мендеги болуп жаткан өзгөрүүлөр анын да шаштысын алды. Мурда үй-бүлөсүнөн арткан жарым убактысын, жарым сүйүүсүн тартуулап турса, эми мага көбүрөөк убакыт бөлө баштады. Бирок ал да мага аздык кылды. Анткени ар дайым жашырынып, корунуп, коркуп турат. Бул нерсе менин кыжырымды келтирет. Кыскасы, бош убагында келип-кетип, белек-бечкек менен алдап, ар дайым экинчи орунда турса да, сүйүүсү үчүн чыдай берген, ал күткөндөй жакшы көңүлдөш менден чыкпады. Мен аны сүйүп калдым. Башым адашып, ансыз жашай албачудай болуп сүйдүм. Оюмда «аялы менен ажырашып, мага үйлөнөт, бактылуу-таалайлуу жашайбыз» деген кыялдарды куруп, ага өзүм ишендим. Фейсбук, Инстаграмга тартынбай эле «сүйгөнүм» деп сүрөттөрүбүздү иле баштадым. Сүрөттөрдүн алды болсо «үчүнчү дүйнөлүк согушка» айланды. Бул кылыктарымдан уялбадым, тартынбадым, ал тургай бул кылыктарымды сүйүүм үчүн, бактым үчүн болгон күрөш деп эсептедим. Аялы менен сүйлөшкөндө да баштагыдай актанбай, «күйөөң чечсин» дегенге өттүм. Ал мени каргаганга, коркутканга, кемсинткенге өттү. Ансайын өчөштүм, «күйөөң чечет» дедим. Акылым жеткен амалдын баарын жасадым. Мен качандыр бир баары бир жеңилем да. Акыры бир күнү жеңилем. Жок дегенде азыр жеңилбей турайын деп ошенттим. Аялы экөөбүзгө ар күнү ар кандай убада берип, эки ортодо жашап жүргөн Артурдун деле кантип чечерин билем да, билбесем бир жөн... Мен баары бир жеңилем, эже...
– Бизде молдокелердин арасында «мектепке хиджаб форма болсун, кыздар хиджаб кийсин, кыздар менен балдар бөлөк окусун» деген сөз болуп жатыптыр. Секелектердин сексейген чачын көрүп кимдер жолдон чыгып, кимдердин ыйманы бузулуп жатканын түшүнбөй кыжалатмын. Өзүнүн ыйманына ишенбеген пенделер ушинтип бирөөгө күнөөсүн оодара берет окшойт. Болбосо, алар бала да, бала кантип калыптанып калган чоң эле кишини күнөөгө батырып, жолдон чыгарсын?! Кеп секелектерде эмес, кеп секелектин чачынан азгырык көргөн адамдын ыйманында экенин айткан киши жок. Боёкчу, боёкчу десе, сакалынан бери боёп баштады баары. Булардын баары өздөрүнүн канчага сатылганын, кимге сатылганын, эмнеге сатылганын билет. Бирок өздөрүнүн эмнени сатып, эмнеден кол жууп, эмнеден кечип жатканын түшүнө албайт да.
– Мен да ошолорду карап отурам... Бактысыздар –бактылуу болууга, уурулар – эмгекке, сойкулар – уятка, ыймансыздар – ыйманга, жалганчылар – чынчылдыкка чакырган заман болду го...
– Акындардын ушундайда сүйлөгөн сөзүн кара... Бир акын «саясатка молдолор келиш керек эле» деп жатат.
– Молдо менен саясатчы экөө бир эле киши. Формалары эле бөлөк.
– Ошону түшүнгөн киши жок. Экөө тең бейиш убада берет, болгону бири бул дүйнөдөн, бири тиги дүйнөдөн. Элитада уурулар, чайкоочулар. Ак үйдө уурулар, чайкоочулар. Интеллигенция башын кумга катып жатат. Биз болсо арасатпыз. Ар бир келген президент жалганчы. Анан булар сүйлөбөй, ким сүйлөйт?!..
Ошол президенттер бийлеп, ырдап, уурдап жүрүп эле акырында биздей мигрант болуп калбадыбы...
– Бирок алар биздей болуп пол жууган жок да. Уурдаган акчаларына кыйналбай эле жашап жатышат.
– Биз азыр кыйналабыз, алар кийин кыйналат, эже. Тарыхта ууру, качкын атыгып калат да. Алардын жанында биздин жүзүбүз жарык, абийирибиз таза. Биз каалаганда мекенибизге бара алабыз. Уялбай бара алабыз. Алар бара албайт!
– Аның да чын... Сенин кыргыз экениңе өкүнгөн учурларың болобу?
– Чынын айтайын, мен кайдыгермин да. Ошого өкүнбөсөм керек. Антейин десем, жүрөктөн күйүп кеткен учурларым да болот.
– Мен кыргыз экениме өкүнбөшүм керек болчу да. Бирок бүгүн өкүнүп кеттим... Бизде эч ким өзүнө сын көз менен карай албайт экен. Баары мен укмушмун деп отурат.
– Келечегибиз коркунучтуу болуп турат. Анан сиз мени ыр жаз дейсиз. Ырдан чоң, ырдан баалуу нерселерибиз тепсендиде калды.
– Ооба. Айтматов «маңкуртту» даана айтыптыр. Адамга эркиндик жакпаса айла жок экен. Партия, партия болбосо, байлык, байлык болбосо атак, ал болбосо кызмат, кызмат болбосо дин, айтор, адам өзүн ар нерсеге алып барып байлай берет турбайбы... Адамдыгына байланып, адамдыгына камалып, адамдыгынын айынан өлгөндөр аз экен. Байланбай, камалбай, адам бойдон эркин жашоо – эрдин эринин эле колунан келет окшойт...
ххх
– «Өзгөчө кылмышкеримдин» тергөөчүсү чакырды. «Үчүнчү жабырлануучу ооруканада өлдү, тигиге барып угузабыз» деди тергөөчү. «Бир иштен эки иш болду» деп ойлодум мен ичимден. Мен оюмду айткыча, тергөөчү озунуп кетти. «Кылмыш иши жабыларда кошумча жумуш болду!» деп сөгүндү. Экөөбүз тең эле адам өлгөнүнө кейибей, жумуштун көбөйгөнүнө кейидик. Өзүм чочуп кеттим. Мен ичимден ойлондум, ал сыртынан айтты. Айырмабыз ошол эле. Мен деле аларга окшоп баратам. Өлүмгө көнө баштадым.
Тергөө абагына барып ага угуздук. Кайрадан айып койдук. Кылмышкер жадакалса селт этип койгон жок. Калыбынан жазбай, колун ушалап отура берди. Бүтүн дүйнө өлүп калган адамга бир адамдын өлүп калганы эч нерсе эмес окшойт. Селт эткен жок. Ал эмнени ойлонду экен деп мен эле кыжалатмын. Мага анын ойлору кызык. Мээси кызык. Канча убакыттан бери карцерде өзү жалгыз отурат. Жалгыз отуруп эмнелерди эстейт? Эмнелерди ойлонот? Деги эле ойлонобу? Врачтар анын эс-тутумунан өздөрүнө керектүү маалыматтарды гана сууруп чыгып, өтө маанилүү, өтө олуттуу нерселерди көз жаздымда калтырдыбы деп ойлоно берем. Кантип эле ушунча жашап, анан аярлап эстей турган бир жылт экен, бир үлп эткен окуясы болбосун? Биринчи сүйүүсү... Биринчи жактырган кызы...
Анын жанына бара албай толкунданган учурлары... Биринчи жеңиши... Бар бекен ушундай эскерүүлөрү? Ичимден «болсо экен, ылайым, бир жылт эткен аяр, аялуу эскерүүсү болсо экен» деп тилеп кеттим. Тамекимди дагы ортого таштадым, анан эмнеге келгенибизди түшүндүрдүм. Тергөөчү айткан сөздөрдү эле которуп жаттым, бирок арасына өзүм сөз кошуп, колумдан келишинче жумшартып айтканга аракет кылдым. «Бул өтө деле маанилүү эмес, маани бербе, эч нерсе өзгөргөн жок» дедим. «Баягы эле сөздөр айтылып жатат, болгону бир беренең гана өзгөрдү, көп ойлонбо» дедим. Анан «коркпо» дедим. «Коркпо» деп алып өзүм кызыктай болуп кеттим. «Жашоодо бул корко турган эмне калды?» деп ойлодум. Чындап эле эмне калды?! Өлүмдөн коркпой, улам өлүп көрүп жаткан адамга «коркпо» деп айткан жарашпайт экен. Бул сөз уккан ага да жарашкан жок, айткан мага да жарашкан жок...
ххх
– Сиз бир жолу мага, «сүйүү – талашып, тартып ала турган сезим эмес» дедиңиз эле... Ошол сөздү эстеп калсам болмок экен. Жок дегенде талашпай сүйөт белем? Мындан бир нече ай мурун жасап жаткан кылыктарымды сүйүүм үчүн күрөш деп ойлогом. Сүйүүм үчүн күрөш деле эмес экен. Болгону тагдырымдын ушундай болуп калганына, өзүмдүн кылган катачылыгымды өзүм көтөрүп, жалгыз калганыма, мен аны күткөн учурларда ал кызынын, аялынын жанында оңой эле бактылуу жашап жатканына ич күйдүлүк кылып жатыпмын. Ушуну билип, түшүнүп алган күндөн тартып эле түнкүсүн ыйлачу болдум. Күндүз жумушка, тириликке алаксыйм, түндө өзүмдү кыйнап жатам. «Түн бардык кайгыларды катат» деп айтышат го? Жалган экен. Түнгө катууга болбогон деле кайгылар, каталар бар турбайбы. Бул мамиленин башталышында эле акыр аягы ушундай болорун билгем. Бирок өзүмдү токтотуп койгон жокмун. Ошол өзүмдү токтотуп койбогонум үчүн да ыйлап жүрөт окшойм. Биз жолугуп, биз жолуккан сайын алардын үйүндө уруш-чыры көбөйүп, ал уруштар биздин мамилени да солгундатып койду. Артурга «ката экөөбүздүкү, азабын да, күнөөсүн да экөөбүз тартышыбыз керек» деген мамиле кылып койдум. Аялына болсо бактылуу жашоону, жакшы күйөөнү ыраа көрбөдүм. Бул өчөшкөнүм болчу. «Кааласам – сени жеңем» деген ичимдеги кырсым болчу. Бирок бул «согуштан» мен биринчи болуп тажап, мен биринчи болуп чарчадым. Бир карасам, өзүм эр талашкан ажаан аялга айланып баратыпмын. Ошону байкап калган күндөн тартып эле сөзүм, урушум, бар-жокко түтүп жаткан чыдамым, сабырым түгөнүп калды. Баары түгөндү... Сүйүүм гана түгөнгөн жок. Анан Артурдун аялынын чыдамы, сабыры, сөзү түгөнгөн жок. Тескерисинче, өмүр бою менден талашып жашоого макул болгондой, Артурду бир да жолу жазалабады. Анын ордуна мени жазалап, менин катамды кечирип, күйөөсүнүн бул кылыктары убактылуу экенин айтып, «жашообуздан чыгып эле кетчи» деп суранганга өттү. Мен эмне, андан кечирим сурадымбы? Сураган жокмун. Эмнеге кечирет мени, эмнеге менин алдымда айкөлсүнөт?.. Мен ушул жерге келгенде жеңилдим, эже. Андай аял боло албайт экем. Эртең Артур аны менен ажырашып, кокус мага үйлөнсө, мен ага андай түгөй болуп бере албайт болчумун. Биринчи эле катасын көргөндө түкүрүп басып кетмекмин. Ушуларды ойлоп отуруп, аны менен болгон мамилеме чекит коюш үчүн Артурду акыркы жолу жолугушууга чакырдым. Каталарымды, кемчиликтеримди, өкүнүчүмдү, анан ошолордон калган чала жан сүйүүмдү ийиниме артынып алып алдына бардым. Мен ага «эки башка жолго түшөлү, мындан ары сени менен мамиле күтө албайм» деп айттым. Ал деле менден ушундай чечимди күтүп жүргөн окшойт. Үстүндөгү оор жүктөн арылгандай үшкүрүндү. Оор жүктөн жеңил эле арылгандай жеңил үшкүрүндү. «Сага эч нерсе дей албайм, мындай болорубузду билбедим, сен мени уксаң болмок, сен баарын татаалдаштырдың да» деп күнөөнү мага оодарды. Ооба, баарына өзүм күнөөлүүмүн. Анысы туура эле. Унчуккан жокмун. Унчукпаганымды көрүп «бирок мен сени дагы деле жакшы көрөм» деди. Ушул сөзү оркоюп турду. Биздин сүйүүбүзгө, мамилебизге, кейпибизге, ушул жолугушуубузга жарашпай оркоюп турду. Ошентсе да айтып алды. Эмне жакшы көргөн жокпу? Жакшы көрдү да. Мен да жакшы көрдүм. Бактылуу болгон күндөрүбүз болду. Эгер кичинекей нерселерге бактылуу боло билсең, үй-бүлөсү бар адамдар менен деле бактылуу боло алат экенсиң. Бирок бир аял үчүн кичинекей бакыт, чоң үмүт, чоң жалган, чоң уруштар менен жашоо оор экен. Он жолу ыйласам, бир жолу күлдүм, он жолу күтсөм, бир жолу жолуктум, бир жолу сүйүлсөм, он жолу көңүл сыртында калдым. Буга чыдаш кыйын экен. Чыдабадым. Жолугушуубуздун соңунда «сен сөзсүз жакшы кишиге жолугасың, бактылуу болосуң, мени кечирип кой, мен сага татыктуу эмес болчумун» деди. Бул бүт үй-бүлөлүү эркектердин коштошуу сөзү. «Мен сага татыктуу эмесмин». Көп уктум. Эми укпайм...
Уландысы бар.
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Нет комментариев