УЧИНЧИ ФАСЛ...
ЙИГИРМА САККИЗИНЧИ ҚИСМ...
Шаҳноза онасининг ўлимидан кейин ўзининг дийдаси бир мунча қаттиқлашганини илгаригидек етти ёт бегона инсоннинг бошига тушган кулфатлар диққатини тортмаслиги, етти ёт бегона тугул, ўз жигарларининг келажак тақдирига бефарқлик пайдо бўлганини биринчи марта онаси ўлимига беш кун бўлганида, қўшни аёлнинг ўлимини хотиржам қабул қилган вақтида сезган бўлса, орадан яна икки кун ўтгач, укасининг қайтиб кетиши кераклиги тўғрисидаги янгилигини ҳеч бир ажабланишсиз қабул қилди. Ахир бир умр шундай бўлиб келган. Аммо дадасининг Ўзбекистонда қолиш нияти борлиги ва ўзи билан бирга яшаш истагини қабул қила олмай юзида бир озгина табассум билан қизидан жавоб кутиб ўтирган падари юзига таънали нигоҳларини тикиб савол берди:
-Қаерда яшамоқчисиз?
-Қаерда деганинг қизиқ бўлди-ку қизим, ҳаммамиз бирга яшаймизда!
-Сиз мен билан яшаш учун онамнинг ўлимини кутиб юрган эдингизми? Овози кескин чиққанини билса ҳам парво қилмай савол берди. Онам тириклик вақтида бу ерда яшамасангиз ҳам нарги уйда яшашингиз тез тез онамнинг аҳволидан хабардор бўлиб туриш қўлингиздан келмас эдими?
Қизидан бу каби кескинликни умри бино бўлиб кўрмаган Тоҳиржон аканинг кўзлари ҳайратдан катта катта бўлиб кетди.
-Шаҳноза қизим сенга нима бўлди? Чап ёнинг билан ухлаб қолибсанми?-Қаршисида ўтирган қизига бошдан оёқ кўз ташлаб олган ота орага тушган совуқликни кулгу билан енгмоқчи бўлганди. Бу жилмайиш қизига акс таъсир қилди. Онам ўлди. Бу инсон ҳеч нарса бўлмагандек савол беришини ҳатто кулиб табассум билан савол бераяпти. Бу инсон ўлик кўмди. Ўзи билан камида йигирма йил бир ёстиққа бош қўйган оғир ва енгил кунларида ёнида елкадош бўлиб турган аёлни кўмди. Дадам қачон бу тарзда ўзгариб кетди? Қачон онамга бепарво бўлиб қолди? Анча бўлганди. Камида беш йил. Демак дадам уша вақтларда уйлавнган бўлган. Уйланган аёли эса дадамдек инсонни қўлдан бой беришни асло истамайди. Бор макри ҳийласини ишга солиб...Йўқ. Эркак кишику! Эркак ахир! Эркак кишига кимдир эслатиб туриши шартми оиласи болалари борлигини. Лекин дадам болаларини унутмаган. Йўқ унутган! Дадам менга юборган пулларини уй сотиб олишимни таъкидлаб туриб юборарди. Демак, мен уша уйни ўзим учун ёки укамлар учун эмас дадам учун харид қилганман. Дадам ва дадамнинг янги оиласи яшаши учун у уй сотиб олинган! Хаёлидан кетма кет ўтаётган ўйлардан бошига оғриқ кирган Шаҳноза стол устида турган сумкасини узалиб олиб ёнига қцўйди. Шунча ўзини гапирмайман деса ҳам тўхтатиб қола олмади.
-Онам ўлди. Ҳамма мурод мақсадига етди. Сиз онам тирик бўлгани учун шунча йил келмай юрганингизни ошкор қилдингиз. Онам энг сунги дамигача сизнинг йўлларингизга кўз тикиб ўтирди. Сиз эса....Овози қалтираб йиғиси буғзига тиқилиб келган Шаҳноза тин оиб чуқур чуқур нафас олиб чиқарди. Дада бир мунча ўзини босиб олгач сўзида давом этди. Сиз билан мен энди бир жойда яшай олмаймиз. Эҳтимол сиз бу қарорга салгина илгари келганингизда. Дада онамни узоққа бормайди. Хушёр бўлинглар дейишаяпти деган вақтларимда бу ерга қайтиб келганингизда эҳтимол сиз билан орамизда бу тахлит суҳбат бўлмас эди. Менга сизни ким билан яшашингизни энди фарқи йўқ ! Аммо сиз билан ҳам, сизнинг хотинингиз билан ҳам яшашни истамайман. Бу уйни эса мен ўз пулларимга харид қилганман. Сизнинг пулларингизга келган уйни сотмаганман. Ана уша уйга аёлингизни олиб боринг ва уша ерда тинч тотув бўлинг. Ҳалақит бермайман. Хонадан чиқиб кетиш мақсадида бурилган қиз фикридан қайтиб дадасининг ёнига келди. Дада, дадажон! Кўзларидан оққан шашқатор ёшига парво қилмади. Мен сизга қанчалар муҳтож бўлдим. Онам билан касалхонама касалхона сарсон бўлиб бир ўзим қай томонга югуришни билмай қолган вақтларимда қаерда эдингиз? Шу қайтишингиз бу ерда яшаш ниятингиз бор экан нега салгина илгари шу қарорга келмадингиз?
Қизининг хақли саволлари олдида жим бош эккан ота чуқур хўрсиниш билан жавоб қайтарди.
Мен ишга вайтаман ишдан келган вақтимда эса бу ерда бўлманг! Мен сабримни синаманг дада! Мен ҳамма нарсага чидашим мумкин аммо менинг дадамни онамдан ва мендан тортиб олган аёлнинг менинг уйимда бека бўлиб юришига чидай олмайман! Ота болалигимизга путур етмасин десангиз бу ердан кетинг!
Отилиб кўчага чиққан Шаҳноза машинаси ичкарида қолганини кўчага чиққандан кейин эслади. Аммо ортига бурилмай таксига ўтирди. Шаҳнозани ишхонада кўрган Саида ҳайратланиб ўрнидан турди.
-Тинчликми ўрто? Эрта қайтибсан?- деди хайратини яшира олмай.
-Қариндошларимиз бирин кетин уй уйларига кетишди. Катта укам ҳам жўнаб кетди. Уйда бир ўзим зерикдим иш билан чалғимоқчиман. Катта ҳайҳотдек уйда бир ўзим....
-Барибир уйда кимдир бўлиши керак келди кетди дегандек..
-Эй тупирдим ҳаммасига онам ўлди кетди. Энди онамни ўлимидан хабар топиб ким эшигимдан келар экану ким келмас экан деб ўтиришим керакми? Онамга нима фойдаси бор? Икки калима дуодан бошқа нима етиб боради?
-Тўғрикуя...
-Саида қўй шу гапларни ундан кўра имзолатмоқчи бўлган ҳужжатларингни олиб кир имзолаб бераман.
-Хўп..
Хонасига кирган қиз улкан хонага нима учун кирганини унутиб қўйгандек остонада бир оз туриб қолди. Мен бундан буёғига қандай яшайман деган аламли саволига жавоб топа олмаган қизнинг кўзларидан оққан ёш юзини ювди. Сумкасини хорғин стол устига ташлаб жойига ўтиб ўтирган Шаҳноза эшик таққилашига жабон бош кўтарди.
-Киринг овози буғилиб чиқишига диққат қилди. Томоим оғрибди. Эҳтимол боя дадамга бақириб гапирган вақтимда овоз пайчаларимга нимадир бўлгандир. Саида олиб кирган ҳужжатларни имзолаётган вақтида сумкасида қолдиргани телефонига жавоб бериш учун сумкаси томион узалди. Лекин фикридан қайтиб индамай ҳужжатларни имзолашга киришди.
-Кореага кетмоқчи бўлганлар жуда кўп. Ўқитувчилар шикоят қилишаяпти. Ўқувчилар ҳам яна иккита гуруҳ очишимиз керак шу масалани ҳал қилиб берсанг дегандим.
-Курс рахбарини чақир.
-Шаҳноза ҳаёлингни бир жойга тўпла ўртоқ. Курс рахбари ўзингсан-ку!
Икки йилдан бери Жанубий Корея давлатига ишга кетмоқчи бўлганлар курсига ўзи рахбарлик қилаётгани ёдига тушган қиз хазин жилмайди. Бир оздан кейин курс ўқитувчиларини чақир. Маслаҳатлашиб оламиз.
Хўп. Хужжатларни имзолатиб бўлган Саида эшикни оҳистга очиб ёпди...
Ўлган ўлиб кетар экан ортидан қолганлар эса на тириклигини на ўликлигини билмай яшаверар эканлар. Мана онамни ерга қўйганимга ҳам ўн кундан ошиб кетди. Аммо шу ўн беш кунни қандай ўтганини эслай олмайман. Нега ҳам уша куни аравачасини олиб келиб бердим? Балким мен шу ишни қилмаганимда ҳозир онам тирик бўлармиди!? Мен қотилман! Қотилман! Ўз онам қотилиман! Тўхтовсиз жиринглаётган телефонини малол келгандек қўлига олган қиз, таниш номерга узоқ вақт тикилиб турди. Бу нима истаййди? Нима иши бор менда? Хўрсиниб олиб жавоб бериш учун экранда бармоқ юргизди.
-Ассалому алайкум...Истамаса ҳам овози ҳазин чиққан қиз лабини қаттиқ тишлади. Сезилмаган бўлсинда. Кунглидан ўтказди. Шу топда кимнидир таскини менга ортиқчалик қилади. -Яхшимисиз Рустам ака?
-Воалайкум асалом! Рахмат яхши. Сизни уйингизда деб ўйлаб келгандим йўқ экансиз. Сўз оҳангидаги қаердасиз саволини англаган Шаҳноза сумкасига қўл солиб миттигина кўзгу олиб ўзига кўзгу орқали боқди.
-Ишга чиққан эдим...
-Унда ишхонангизга борсам бўладими? Зарур ишим бор эди
-Ҳа албатта. Нега бўлмасин?
-Шаҳноза. Бир оз ўйланиб олган йигит хўрсиниб олди. Келинг шу ишхонада учрашиб ўта расмиятчилик қилмайлик. Иш юзасидан бўлса ҳам, биронта кафеда кўриша қолайлик. Менга аёл киши билан расмий учрашувлар ёқмайди.
-Маъқул.
-Унда ўтган сафар кўришган жойимизга нима дейсиз? Ёки бошқа жойни маъқул кўрасизми?
-Менга фарқи йўқ. Унда сизни олиб келишлари учун машина юбора қоламан. Ўзим эса сизни уша жойда кутаман бўладими?
-Маъқул. Кўришгунча!
Эшитган гапларим ҳақиқат бўладиган бўлса бу йигит чиройли қизларга ўч деб айтишганди. Нима мақсадда мен билан кўришмоқчи? Бу учинчи учрашувимиз бўлади. Биринчиси уруш жанжал билан тугаганди. Иккинчисида бутунлай бошқа қиёфада намоён бўлиб мени бир оз ҳайратда қолдириш билан бирга эсимда қолишни уддасидан чиқди.
Энди мақсади нима? Ҳалиги парвонадаги Ўткурийга ўхшаб фақат сизни севаман демаса бўлди. Ўз хаёлидан кулгуси келган қиз. Ўрнидан туриб дераза томон юрди. Мактаб ҳовлисини кузатиб турган қиз дарвоза ёнига келиб тўхтаган бегона машина ўзи учун юборлганлигини англаб стол устидан сумкасини олиб хонасидан шошилиб чиқди.
Қаерга?
-Бир оздан кейин келаман. Сен ўқитувчиларни йиғинини соат иккига белгила! Машина кетаётган чоғида телефонини кавлаштириб кўрган Шаҳноза барча жавобсиз қунғироқлар Алишер тоомонидан амалга оширганлигига бепарво кўз ташлади. Шунча кундан бери дадам билан бир оғиз гаплашишни уддасидан чиқмаган инсон! Дадам танишиб олайлик деса ҳам ўзини исмини айтиш билан чеклана қолди. Хўрсиниб олган қиз, ҳозирги бўладиган учрув баҳонасида Алишернинг шахсияти ҳақида саволлар беришга аҳд қилди. Шу одам мени саволларимга жавоб бера олади. У ким ўзи? Мен кимни кутиб умримни шунча йилини ўтказдим. Ҳар доим бир баҳонасит тайёр туради.Ўтган сафар унинг болалиги ҳақида бир озгина маълумотга эга бўла олдим. Балким бугун кўпроқ гапириб берар....
-Салом келинг! Ўрнидан туриб кўриши учун қўл узатган йигитнинг қўлини ҳавода бўш қолдиришни истмай қўл узатди.
-Аҳволаринги яхшими? Ишлар билан чарчамай юрибсизми?
-Раҳмат қўлини йигитнинг қўлидан озод қилган қиз таклифни кутиб ўтирмай ўзи учун деб ўйлаган жойга секингина чукди.
- Бетобмисиз ўрнига ўтирган Шаҳноза қаршисида йигитни сездирмай кузтиб олди.
-Ҳмм. Қиш фаслини ёқтирмайман дешгандим-ку! Шу. Уч тўрт кун олдин бир машмаша туфайли муздек сув кўтардим. Томоғимдан олибди. Кечадан иситмам тушди. Бир икки кун уйда бўлиб сунг ишга чиқишни мулжаллаб турибман. Ўзингиз қандайсиз? Хафа бўлмай ўтирибсизми дея олмайман. Онани йўқотиш бу ҳазил нарса эмас. Мен сизни тушунаман. Мен онамни йўқотган вақтимда сўзлашни унутиб қўйган эдим....Чуқур хўрсиниб олган йигит кўзларини бир нуқтага тикиб ўйга чўмди.
-Шу даражада яхши кўрар эдингизми? Чуқур ўйга толганини кўриб оҳистагина савол берган қиз йигитнинг чучиб тушагини кўриб хижолатли жилмайди. Узр...
-Биласизми мен онамни яхши кўраман деб ўйлар эканман. Аслида бундай ўйла кўрсам дунёдаги энг бешақат фарзанд мен эканман.
Қанақасига? Ҳайрон савол берди.
Сиз у дунёга ишонасизми?
-Билмасам...Елка қисиб олган Шаҳноза лаб тишлаб жавоб қайтарди. Ишонаман шекилли.
-Мен эса ишонаман. Балким бу мени хаёлларимдир. Мен хар сафар операция бўлсам марҳумлар билан кўришаман.
-Кўп операция бўлганмисиз? Ҳар сафар дейсиз?
-Учта катта операцияни бошимдан ўтказдим. Охирги операциямда аям билан кўришдим. У ерда мен жуда чиройли нурга чумилган боғчасаройни кўрдим. Бу сарой бобомники экан. Уша боғчасарой ёнида эса яна бир сарой бор эди. Нурсиз. У ҳам чиройли эди аммо нурсиз. Сабабини сўоҳрагандим биласизми аям менга нима деди?
-Йўқ. Секингина бош чайқади.
Сиз дуо қилмаяпсиз деб жавоб қайтарди. Ахир мен бобомдан диний таълим олган инмон эдим. Мархумларга фарзандилари томонидан қилган доу етиб боришини ва шу дуолардан бунёд бўладиган савоб эвазига уларга жанттадан қаср бунёд этилишини дуолар туфайли шу уйлар нурга бурканишини билар эдим. Аммо мен шу нарсаларни билиб туриб ўз аламимни онамга бўлган муҳаббатимдан устун қўйдим. Ўз аламимни тушунаяпсизми? Мен онамнинг қотилиман деган ўйдан қутила олмай онам ҳаққига дуо қилшни унутдим. Йигитнинг гаприни эшитган Шаҳноза айбдордек бош солинтирди. Рустам худди унинг кечинмаларини кўриб тургандек гапирар у гапирган сари ўзининг қанчяалик калтабинлик билан ўй суриб юрганини англаб олаётган қизнинг ўтирган жойидан туриб кетгиси келарди.
-Мен хаётимда онамнинг биронта истагига қарши борган йигит эмасдим. Атиги бир мартагина қарши бордим. Атиги бир марта уша куни тонг вақтида онам мен билан бозорга бирга боришни истаган эди. Ме6н бўлса кун совуқ уйдав невараларингиз билан ўтиринг тез бориб келаман деб кетган эдим. Қайтиб келганимда эса онам муқаррар ажал чангалида турарди. Мен ҳаракат қилдим аммо қлимдан ҳеч нарса келмади. Насибаси узулган инсонни бу дунёдан кетишдан ўзга чораси йўқлигини билиб туриб ҳам мен бу ўлимни тан олишни истамадим.
Уша лаънати дори юборган инсон қай даражада айбдор бўлса мен ҳам ташлаб кетиб шу даражада айбдор эдим. Ташлаб кетмасам балким шу нарсалар бўлмас эди. Деган ўйда ўзимни кечира олмадим. Ҳамма мени ён атрофимдаги инсонлар Рустам хотинини айблагани учун уйдан чиқиб кетди деб ўйлайди. Аслида мен ўзимни кечира олмаганман. Кечира олмаганман! Мана шу ўтган вақт мобайенида мен жуда кўп ўйладим. Ажал муқаррар бўлган вақтида сиз ва биз чорасиз эканмиз! Жимгина кузатиб туришдан бошқа иш қўлимиздан келмайдиган даражада ожиз банда бўла туриб ҳамма нарсадан устун бўлишга интилар эканмиз! Бугун барча таомларни мен буюртма қиламан ва сизни меҳмон қиламан. Гиргиттон йигит олиб келган катта баркаш ишора қилиб олган йигит кулиб олди. Бу бизнинг норасмиий расмий учрашувимиз. Мен аслида сиз билан иш юзасидан кўришдим. Сал туриб мақсадимни айтаман. Юқоридаги гапларни айтишимга сабаб эса. Столга келтирган нарсаларни жойлаштириб бўлган йигитга бош ирғаб рухсат берган Рустам гапини давом эттирди. Алишердан онангизни қай тахлит ўлим топганни эшитиб яна бир бора ўз онам ўлимини эслашга мажбур бўлдим. Онам касал бўлиб қолган куним тушумга кирди. Қиш изғирин об хавода эгнида битта куйлак билан сирпойчан юрган онамни тушимда кўрдим. Онам дуога муҳтож бўлиб у дунёда оёқланг брибди мен бўлса кимларгадир жаҳл қилиб ҳаётлигида яхши кўраман деган онамни унутдим. Демак мен онамни яхши кўрмас эканман! Демак мендаги онамга бўлган мухаббатим дунёвий аламларимдан устун экан! Энди шу гапларимдан кейин айтингчи мен шавқатсиз бўлмай ким шавқатсиз?
-Мен ҳам онам ўлмида ўзимни айблайман. Буғзига тиқилиб келган йиғидан энтикиб кетган қиз секин сўз бошлади. Сизнинг гапларингиздан кейин ўйлаб кўрдим. Ҳақиқатдан ҳам ажалга биз даво топа олмаймиз. Лекинг мана бу еримдаги аламим босилмаяпти. Дадамни укамларни амма холаму тоғамларни кўришга кўзим қолмади. Онам хаётлик даврида тезроқ ўлса эди деган ўй билан яшаган одамлар энди онам ўлгач маърака баҳона зиёфат қилишаяпти деган ўйга енгилиб қолаяпман. Мен ҳатооки ўзим ҳам шундай ўйлаганман! Биласизми ўйлаганман! Мана шу нарсани унута олмаяпман. Мана куни келди онам ўлди. Онам ўлди ер тўйдими? Яна ён атрофимизда кунда кун оша ўлим бўлаяпти-ку! Нега мен уша вақтларида онамга умр тиламадим деган ўй мени емириб ташлаяпти. Назаримда мени ҳеч ким тушуна олмаётгандек.
-Ҳа. Ўзи шундай бўлади.. Тушкунликка тушиб қолган инсонни бу дунёда тушунадигаан одам йўқ деган ўй еб ютади. Сиз ишланг. Ишга чиқиб яхши қилибсиз. Иш билан чалғинг. Ҳаётингизга янгидан янги одамлар олиб киринг эскиларини тинглашни урганинг. Ишонинг кунлардан бир куни сизни тушунадиган инсон сизнинг ярмингиз ҳаётингизга кутилмаганда кириб келади. У кириб келганда илгариги ва хозирда хаётингизда бор инсонлар қуёшнинг ёрқин нурларида кўринмай қоладиган юлдуздек сунади. Кўзларингиз муҳаббат ва меҳр нурларидан қамашиб кетади. Ана шу нурдан кўзларингиз қамашиб кутганингизни йўқотиб қўйманг. Ундан кўзларингизни узманг ва уни ўзингизники қилинг!
-Сиз уша инсонни топдингизми?
-Ҳа. Енглгина хўрсиниб олган Рустам бош ирғади. Мени хаётимда у пайдо бўлди. Ишонасизми куксимни алақаерида майин бир куй таралиб тургандек. Уша куй нақорати эса унинг исми бўлиб такрорланади. Мен унга уйланишга қарор қилдим. Бир неча кунлардан кейин бу истагимни иншааллоҳ амалга ошираман. Овқатимиз совиди. Ташқарида изғирин эсиб турибди. Тез тез ичмасангиз шўрвангиз тунглаб қолади! Олинг. Овқатни иштаҳа билан енг! Қоши билан олдида турган косага ишора қилган йигитни қўлига қошиқ тутди. Олингчи! Гап тугамайди.
-Нима масалада учрашув белгилаган эдингиз Суҳбатлари давомида кайфияти бир оз кутарилиб таскин топгандек бўлган қиз савол берди. Айтасизми ё сир сақлаб ўтирмоқчимисиз?
-Иккита қариндошим бор. Кореяга кетиши керак. Сизнинг марказингизни мақтаб реклама қилишди. Тил ургатиш, малслар ечими яна бир нарсаларда сизларга етадигани йўқ экан. Шу икки жияним боришса марказингиз рад жавоб беришибди. Шунга сиз билан гаплашиб кўришга қарор қилган эдим. Қонуний кетса дегандим.
-Ҳа сиз телефони қилишнгиздан салгина олдин шу масалада гаплашиб турган эдик. Яна иккита гуруҳ очамиз. Қариндошларингиз келиб эртага мен билан учршишсин. Гуруҳга ёздириб қўяман.
-Ооо рахмат эсимдан чиқмайдиган яхшилик қилдингиз. Агар қачондир мени ёрдамим керак бўлиб қоладиган бўлса
-Керак. Шу топда керак десам ишонасизми?
-Ишонаман.
-Нега?
-Чунки Алишер бор ўртада.
-Мен Алишер аканинг қандай инсон эканликларини билмоқчи эдим.
-Ҳмм. Бу саволингизни жахлим чиқиб турган вақтимда беринг. Мен жаҳлим чиққан вақтида бир одам ҳақида хақиқатларни шарт шарт айтиб ташлаш одатим бор. Бошқа вақтида жим ўтираман! Кулиб олган Рустам бир оз ўйланиб турди. Алишерда бир оз журъатсизлик бор.-деб сўз бошлади. Унинг хаётида атиги биттагина қиз бўлган. Иккинчиси сиз.
Иккинчиси сиз деган гапи ёқинқирамай қош чимириб олган Шаҳнозанинг юзига тикилиб туриб кулиб юборган Рустам сўзини давом эттирди. -У дуч келган қизга гап отиб тур кет деса кейингисига илашиб кетадиган йигит эмас. Софдил. Мана шу софиллигини ҳамма ҳар хил тушунади. Болалигида уйларидаги муҳит сабабли ичимдагини топ бўлиб ўсган. Жаҳли тез аммо софдил йигит. У ҳақида мендан ёмон гап эшита олмайсиз. Чунки уни ёмон томонини кўрмаганман. Бир нарсани айта олишим мумкин. У онасини жуда қадрлайди.
-Онасини қадрлаган эркак эса албатта оиласини ҳам қадрлайди. Йигитнинг гапини давом эттирган қиз бош силкиб ўйланиб қолди. Мен бора қолай соатига қараб олиб ўрнидан турди. Соат иккига йиғилиш белгилаган эдим.
-Сизни ишхонангизга ташлаб ўзим уйга қайтаман. Юринг. Мен бугун эрта Китобга кетишни мулжал қилиб турибман. Машинасини юргизди. -Илтимос мени ишимни ҳал қилиб беринг.
-Албатта, эртага ёки бугун улгуришса бугун соат бешгача келиб учрашишсин. Уларни гуруҳга қўшдираман.
Бўлди. Ҳозир смс ёзиб юбораман келиб учрашишади. Майли Шаҳноза яхши ишланг. Ота она ўлмоқ мерос деймиз. Лекин ҳеч биримиз бу меросга эга бўлишни истамаймиз. Онангизни ҳаққига дуо қилинг. Мен ишонаман у киши сиздан рози бўлиб кетганлар. Сиз дуони аяманг ҳар бир сўзингизда онангизни зикр этиб дуо ўқинг. Албатта у дунёда ёруғ юз билан кўришасиз.
-Раҳмат сизга! Каттакон рахмат!
-Соғ бўлинг!
Машина ортидан кузатиб қолган Шаҳноза юзига ғамгин бўлса ғам табассум югурди. Биринчи марта кўришганимизда бу йигитдан эшитган ҳақоратларимни унута олмай қанчалар йиғлагандим. Мана энди бўлса у билан гаплашиб дардларим бир оз аригандек. Айбдорлик ҳисси чекингандек енгил тортдим. Хаёлларидан қутилиш мақсадида бошини ортига бурган қиз машинаси ёнида тик турганча ўзи томонга боқиб турган Алишерни кўриб у томон қадам босди.
Ўзи томон юрмаганини аразига йўйган қиз жилмайишга урунди. Қунғироқлари жавобсиз қолди. Жаҳл қилмасалар бўлмас.
-Ассалому алайкум!
-Валайкум ассалом. Овқатланишга кетувдингми?
-Ҳа.
-Кечикдимми?
-Бир оз..
-Ҳолингдан хавотир олиб келгандим. Кўриб турибман сенда ҳаммаси яхши. Сўзларидан ўйиб олувчи оҳангдан ҳайратга тушган Шаҳноза кўзларини катта катта очиб қаршисида турган йигитга боқди.
-У оилали. Уч нафар фарзанди бор. Яна бир аёл билан бирга яшаб юрибди. У жуда чиройли гапиришни уддасидан чиққани учун ҳам шунча нарсага бир ўзи тез ва осон улгуради. Лабини кинояли қийшайтирди. Унга ўхшашганларни учар дейдилар.
-Тушунмадим ич ичидан титраб кетаётганини ҳис қилган қиз йигит томон шошилиб қадам ташлади. -Мен гапларингизни тушунмадим?
-Яхши дам олдингми деяпман?
-Ҳа. Мароқли суҳбат бўлди. Чиройли дастурхон устида.
-Уйга қайтасанми? Қошини бир учириб олганига диққат қилган қиз йигитнинг нимадан бунчалик жаҳли чиқаётганини англамай бир оз ҳайрон боқиб турди. Ниҳоят унинг сўзларини мазмунини онги таҳлил қилгач лабини қаттиқ тишлаб қаршисида турган йигитга боқди.
Ранги оқариб кетган йигитга узоқ термулиб турди. Унинг жаҳлдан ўзини йўқотиб савол бераётганини бир оз ўтиб узр сўрашини билса ҳам ўзини савол беришдан тия олмади.
-Сиз ўзингизни нима деётганингизни ўзингиз билаяпсизми?
-Билмаяпман! Бегона йигит машинасидан тушганингни кўра туриб индамаслигим керакмиди?
Алишернинг ранги энди ғазаб зўридан буриқиб қизариб кетган юзига тикилиб қолган қиз беихтиёр жилмайиб олди. Рашкчи телба! Кунглидан ўтган ўйдан кулгуси келди..
-Рашкми бу? Лаб қимтиди.
-Нима деб билсанг шу! Мен сени бошқа йигит машинасидан тушишингни жим қабул қилмайман!
-Қачон келувдингиз? Ўзини зўрға босиб савол берди. Шу топда ўз айбини тан олган қиз озгина ён бермаса қаршисида турган "Қароқчи" сидан бошқача гаплар эшитиб олишини англаб чалғитишга урунди.
-Анча бўлди.-деди тунг оҳангда.
-Кирасизми? Янада мулойимлашган қиз йигитдан олдинга ўтиб марказ томон қадам босди.
-Ҳа.
-Юринг мени мажлисим бориди. Ўтказаман, сунг уйга қайтаман.
Индамай ўзига эргашган йигитни олдинда йўл бошлаб кетаётиб кўз қири билан кузатди. Шунда ҳозир мен билан дўстини орасида..Тавба нега бундай гап гапирди? Ҳеч ҳам мени бу борада айбламаган эди-ку! Биринчи марта шундай айб тиркаши.. Жаҳли ёмонлигини билардим. Рашки ундан ҳам ёмон экан. Эхтиёт бўлишим керак экан. Янги гуруҳ ташкил тўғрисидаги қарори гурухда дарс олиб борувчи ўқитувчилар томонидан бир овоздан маъқуллангач, гуруҳнинг дарс олиш соатлари ва ўқитувчиларга тўланадиган маблағлар масаласида келишув тўғрисида олиб борилган суҳбат бир соатдан ошиқ давом этгач барчаларига жавоб берган қиз хонада келаганидан буён жим ўтириб кузатиб ўтирган йигитга боқди.
-Қайтамизми? Қизнинг қарашини ўз кунглида баҳолаган йигит ўрнидан турди.
-Йўқ. Сиз билан гаплашиб оламиз. Ундан кейин кетсак бўлади. Балким бу суҳбатдан сунг ҳар ким ўз йўлидан кетар. Эҳтимол биз яна бирга бирга бир манзилга кета олишимиз учун сабаб топа олармиз.
-Тинчликми? Турган ўрнига қайта ўтирган Алишер кулимсиради. Сўзларинг оҳанги қўрқинчли.
-Ҳали сиз мени нимада айбладингиз? Сизнинг назарингизда мен дўстингиз билан кунгилхўшлик учун учрашдимми?
-Билмадим нима мақсадда учрашдинг? Лекин мени қунғироғимга жавоб бермаганингни тушуна олмай жаҳлда айтдим.
-Шу ишингизни тўғри деб баҳолайсизми? Алишер ака мен онамни йўқотдим. Ҳозир мени кунглимга сиз айтган нарсалар сиғадими? Бир умр мана шу каби айблар билан айбсиз айбдор бўлиб келаяпман. Бир инсон мени шу вақтгача аллакимлар билан номимни тилга олиб айбламаганди бу ҳам бўлса сиз лекин сиз ҳам шундай оғир кунларимда... Сўзларини давом эттиришни истамаган Шаҳноза ўрнидан туриб деразани очди. Ташқаридан кириб келган изғиринли шамолдан эти жунжикса ҳам муздек ҳавога юзини тутиб чуқуп чуқур нафас олиб чиқарди.
Индамай бош эгиб ўтирган йигит томон бурилди.
-Мен кечир. Бош эгиб ўтирган бўлса ҳам қизнинг ўзи томон бурилганилигини ҳис қилган Алишер секингина узр тилади. Кечир. Жаҳлимга эрк бердим.
Айбдорлик билан бош солинтириб турган Алишерга қараб туриб кунгли юмшаган қиз узалиб деразани ёпдида жойига қайтиб ўтирди.
-Нима масалада учрашдинглар?-деди, юзига ботинмай кўз ташлаб олган Алишер.
-Уйланмоқчи экан. Киноя билан жавоб қайтарган Шаҳноза лаб тишлади.-Тўйига таклиф қилди. Истамаса ҳам пичинг учирди.
-Ҳмм. Кетамизми?
-Уйга ўтдингизми?
-Ҳа.
-Ким бор экан?
-Ҳеч ким шунинг учун бу ерга келдим.
-Демак кетибди-да! Ўрнидан турган қиз беихтиёр овоз чиқариб кунглидан ўтказган ўйини ошкор қилиб юборди
-Ким? Ким кетиши керак эди?
-Дадам
-Нега кетиши керак?
-Мен ҳайдаб юбордим.
-Нега ҳайрон боққан йигитга қараб аламли жилмайган қиз жавоб беришга шошилмай, компютерни ўчирди. Сунг стол устини тартибга келтириб бўлиб эшик томон юрди.
Мен уларга ичимдаги ҳақиқатларимни айтдим ва уйимда ортиқ жой йўқлигини айтдим. Шунинг учун кетишлари керак.
Алишер ака мени ичимда бир бўшлиқ пайдо бўлди. Бу бўшлиқни қандай тўлдиришни билмаяпман. Онамни ўлимидан кейин мени аламларим бош кутарди. Ёшим ўттизга етаяпти. Шу ёшимгача битта суянадиган инсоним бўлмабди. Ёлғиз ўзим бетоб онамни елкамга ортиб олиб хаёт кечиришда давом этибман. Дада мен қийналаяпман. Ука мени бир ўзим эплай олмайман демабман. Онамни бетоблигида ўзимни айбдор ҳисоблаб бирон марта нолимабман. Улар бўлса онам учун фақатгина мени жавобгар ҳисоблашга кўникма ҳосил қилишибди. Шу нарсалар менна жуда алам қилди. Чидай олмаяпман. Дадамни индамай кетиши. Укамларни бемеҳрлиги. Тўлдим мен.
-Шаҳноза бўлди. Ўтиб кетди ахир. Қиз ёнига келиб елкасидан тутган йигитнинг кўзларига боқди.
-Алишер ака битта саволим борда. Мана шу саволимга ҳеч жавоб топа олмаяпман.
-Берчи. Мен уруниб кўраман.
-Нега менда шу нарса такрор такрор бўлаяпти? Нега мен ҳеч кимга ёмонлик қилмай ўз йўлимда индамай кетсам ҳам мени айбдор деб ҳисоблашаяпти.
Онаси ўлган куни Шаҳнозани Алишер билан бир хонадан чиқиб келганини кўрган амакининг аччиқ сўзлари ёдига тушган Алишер индамай қизни бағрига тортди.
-Инсонлар дунёқарашлари ҳар хил бўлади.-деди пичирлаб.
Ҳар ким ўз дунёқарашидан келиб чиқиб фикр юритади. Мен ҳам жаҳлда гапирдим-ку! Ҳозиргина сени айбладим.
Йўқ бу бошқа нарса. Сизники телбаларча рашк. Жилмайиб олган қиз йигитнинг куксига бош қўйди. Сиз телбасиз халос. Улар эса...
-Ўйлама уларни.
-Ҳозир мен ҳақимда қишлоғимизда қандай гаплар бўлаётганни биласизми? Ҳеч бўлмаса озгина тахмин қила оласизми?
-Менга уларни гап сўзларини қизиғи йўқ.
-Алишер ака мен кетмоқчиман. Кутилмаганда бир неча кундан бери хаёлидан кетмаётган қарорини йигитга айтишни ихтиёр қилган қиз йигитнинг қучоғидан чиқиб ўзини бир оз нари олди.
-Қаерга?
-Ўқишимни давом эттиришим тугатишим керак.
-Турмуш қуриб бирга кетсакчи.
Алишер ака
-Шаҳноза ўйлаб кўр. Жавобга кетишга шошилма етти ойлик ўқишинг қолган. Тўйдан кейин улгурасан. ЗАКСга ариза берайлик.
-Йўқ бош чайқаган қизнинг кўзларидан ёш оқди. Йўқ Алиўер ака мен бундай қила олмайман.
Нега ахир? Сабаб нима?
-Мен ўзимни онамни ўлимида айблаб кечира олмай юрганимда бу гапни гапирманг. Чунки бу гаплар ўз айбловимга далил бўлади. Сизга турмушга чиқиш мақсадида қилган бўламанми шунда?
-Шаҳноза бу нарсани атай қилмагансан-ку!
-Сизга бир гап айтайми? Айтсам эҳтимол мени юзимга қарамай кетарсиз. Мен уша аравачани олиб келаётганимда ўлса ўлар жонимга тегди деб ўйлаган эдим. Мен шундай деб ўйлаб аравачани жаҳл билан олиб келгандим! Мен атайдан олиб келдим. Атайдааан! Тик турган жойида тиззалаб ўтириб қолган қиз онасининг ўлимидан сунг илк марта ўкириб йиғлаб юборди. Бир неча сонияларда шу ўйни хаёлимдан ўтказган эдим. Мен қотилман тушунаяпсизми мен эрга тегиб бахтли яшашим учун шундай ўйладим. Ундан олдин сизнинг аянгизни ташқарида қолиб кетганда ҳам ўйлаганман. Онам ўлмаса мен эрга тега олмайман деганман. Эрга тегиш учун онамга ўлим тилаганман. Онамни саркашлигидан тўйиб кетгандим. Бечора онам ўзига ўзи хизмат қиларди-ку! Мен гудаклигимда тагимни оғринмай тозалаган онамни оддий қайсарлиги эвазига мен унга ўлим тиладиимммм! Мана онам ўлди. Мен ниятимга етдим. Аммо нега бахтни ҳис қилмаяпман?
Хона ўртасида тик қолганча анграйиб турган йигитга боқди.-Мен қотилманми а? Йиғи кучидан энтикканча савол берди. Қотилманми?
-Йўқ. Ундай эмас.
-Мен кетай. Йўқ деманг. Кетай Алишер ака. Йўқ деманг. Бабириб сиз билан турмуш қура олмайман. Менга вақт керак. Унута олишим учун вақт керак. Тиззаси билан судралиб келиб Алишернинг оёқларини остига келди.-Алишер ака йўқ деманг. Мен ўзимни йўқотиб қўйдим.
-Нега унақа қилаяпсан? Жинни бўлдингми тур ўрнингдан тур. Қарорингни ҳурмат қиламан деганман. Нега? Шаҳноз тур ўрнингдан! Қизни ўрнидан кутариб олишга кучи етмаслигига кўзи етган йигит ҳам ёнига ўтирди.-Майли ҳаётим майли кетишни истасанг майли кет. Розиман. Ўзим бориб жойлаштириб ортимга қайтаман.
-Аянгиз...
-Аям билан ўзим гаплашаман. Ўзим гаплашаман, ҳаммасини ётиғи билан тушунтираман
-Менга қараб умрингиз ўтаяпти. Балким биз тугатармиз. Сизни ҳам бахтли яшашга ҳаққингиз бор.
-Унақа дема. Қайта бу гапни гапирма! Менинг бахтим сенсан!
Шаҳноза жоним бўлди йиғлама. Кўзёшларини бир бир артиб олган йигит жилмайди. Қанча кутиш керак? Қанча етти ойми, етти йилми? Мен кутаман. Умрим кетса ҳам кутаман.
Йигитдан бутунлай бошқача гапларни кутган қизнинг ўпкаси тўлиб овуниш ўрнига йиғиси кучайди. Алишер ака мен пасткашлик қиламанман сизни ҳам..
-Йўқ дедим!- бош чайқади.-Сенга оғир вақтида тушуна олмасам севаман деганим ёлғон бўлади. Юр уйга қайтамиз. Бир ўзингмисан уйда?
-Шундай бўлса керак. Аммам келаман дегандилар. Келган бўлсалар Аммам биланман.
-Яхши. Ҳалиги аянгга қараган аёлни уйинга таклиф қил. Бирга яшайсизлар.
-Кўрамиз.
Ўтирган ўрнида йигитга суяниб ўтирган қиз ўйга чўмди. Бир ўзим қолиб кетдим. Онам борлигида ҳеч нарсани ўйламай яшаб юрган эканман. Мана энди бўлса... Яна йиғи бостириб келган қиз пиққилалаб йиғлаб юборди. Энди нима бўлади? Энди мени ким сўроқ қилади. Нега ишдан кеч қайтдинг? Қаерда юрибсан? Ким билан эдинг деб ким сўрайди?
-Келчи, турчи ўрнингдан бирон жойга олиб борайми? Қўлидан тутиб ўрнидан турғизган йигит чунтагидан олган румолчасини авайлабгина юзига босди. Юр айланиб келамиз. Сунг уйингга олиб бораман. Бўладими? Қачон кетмоқчисан? Машинага ўтиргач савол берган йигитнинг юзига бир кўз ташлаб олган қиз жавоб беришга шошилмади.
-Билмадим,- елка қисиб олди.
Мен улар билан гаплашиб кўрай. Сунг кетишни ҳақида ўйлаб кўрсам бўлади. Кунглидан ўтказди.
Кетишим аниқ бўлмай рухсат олганимни билса сукиб ташласа керак. Машинасини бошқариб кетаётган йигитга боқди. Жаҳли жуда тез. Рашки ҳам ёмон экан. Лекин шуларга қарамай кунгли кенг. Мен тушунади. Ёнимда бўла олади. Доим шундай бўлиб келган. Аммаси тахминан йигирма кунлар тургач катта аммаси келиши билан кичиги уйига қайтиб кетди. Кунлар шу тахлит ўтаверди. Шаҳнозадаги тушкунлик кучайса кучайди. Кундан кун кучайиб бораётган тушкунлиги фақатгина ишга борган вақтида чекинишини сезган қиз ишхонасидан бери келмай қўйди. Ишдан буш вақтларини Алишер билан ўтказади. Алишернинг Германияга хизмат сафарига жўнаб кетиши тушкунлигини кучайтирди. Мен ҳам кетишим керак эди. Ишларим қолиб кетади дедим. Иш шунчалик муҳимми? Инситутга ишга кирсам, талабаларга дарс берсам оладиган маошим бир ўзимга етарли бўларди. Бу ерни сотиб юборсам нима йўқотаман? Энди нима учун пул топаман? Ишхонасида ўтириб хаёл сурди. Илгари онам учун дердим. Энди нима керак? Апрел ойида Европадан сўровномасига жавоб олган Шаҳноза сафар тайёргарлигига киришди.
Аммамга айтсам. Нима дерканлар. Эрга тег деб жавраб бошлайди. Тушунаман деган Алишер ака ҳам шу вақтгача икки марта унашайлик дедилару сал қолса урушиб кетаёздик. Хўрсиниб олган қиз стол устидаги телефонига термулди. Бугун ҳам қунғироқ қилмадилар. Икки ойга кетаман дегандилар. Атиги икки ҳафтаси ўтди. Кунларнинг ўтиши бунчалар қийин.
Алишер ака қайтсалар гаплашиб кўраман. Ишхонасини сотувга қўйиш фикридан қайтди. Мен у кишини маслаҳати билан иш тутишни одат қилишим керак. Сал пастга тушишни урганишим керак. Пул топдим деб қиз бола эканлигимни унутиб қўйдим. Қайтсалар маслаҳатлашиб иш тутаман.
Алишер билан бирга ўтаётгае хаётлари ҳақида хаёлга берилди. Эрталаб уйидан ишхонасида олиб бориб қўядиган Алишер ишига жунаб кетади. Орадага масафога қарамай тушликни бирга қилишга ҳаракат қилади. Асосий иши чет эллик сайёҳлар билан боғлиқлиги туфайли, куп вақтини тур компаниялар билан ўтказадиган Алишер Шаҳноа учун вақт топа олади. Иш вақти тугаши билан уйига қайтади. Йўл йўлакай бозорга тушиб нарса ҳарид қилишади. Сунг Шаҳнозанинг уйига қайтадилар. Роҳила опасига онасидан сунг жавоб бериб юбормади. Роҳила опанинг турмуш ўртоғи тусатдан вафот этиши оқибатида ака укалари мерос уй талашиб натижада укаларидан қолган уч болага ҳам қарамай ота мерос уйни сотишиб ўзора бўлиб олдилар. Роҳила опа эса ота уйига болалари билан суппайиб қайтиб келди. Болаларингизни олиб келинг шу ерда яшайсиз деди. Роҳила опаси уша куни чин дилдан йиғлади. Эрим ўлгандан сунг йиғламай қўйгандим деди аёл ўксиб йиғлаётиб. Мен бу дунёда ҳеч кимга ишонмай қўйган эдим. Рахмат сизга ҳар бир савоб амалингиз қиёматда сизга йўлдош бўлсин!
Туғишганданми тутунганданми дейдилар. Тутинган опа сингил бўлайлик! Сизни онам туфайли топдим. Онамни эслатасиз менга. Болаларингизни ҳам олиб келинг. Ҳар доимгидек ишларингизни қилиб юраверасиз. Мен ишлайман. Сиз ҳам ишлайсиз, болаларни бирга оёққа қўямиз. Жиянларимни ўқитамиз. Аёлнинг йиғисига шерик бўлди. Иккиси бир бирини қучиб бири онасини эслаб иккинчиси эрини, онаси келгунича йўлига кўз тикиб ўтирадиган болаларини ўйлаб кўз ёш тукдилар. Икки ойдан буён уйида болалар кулгуси жаранглайди. Беш ёшли Мубинаҳоннинг ширин сўзлари ишдан чарчаб қайтган Шаҳнозанинг дилини равшанлаштиради. Роҳила опангни ёнинга чақир деб маслаҳат берган Алишердан ич ичидан миннадор бўладиган Шаҳноза оғиз очиб йигитга ўз миннадорчилигини билдирмаса ҳам, шу воқеалардан кейин иш юзасидан фикрлашиб туришни одат қилди.
Шошилмаслигим керак. Алишер ака қайтсалар маслаҳатлашиб оламан. Укам билан бирга очшанман. Моддий томондан бершан ёрдамларни ортиғи билан қайтарганман. Лекин у ўзимники бўлса ҳам хотини бегона балким вақти келиб укам ҳам мерос талаб қилар. Шунинг учун сотишга шошилмай Алишер ака билан маслаҳатлашиб олишим керак. Ишдан уйга қайтган қиз уйдаги меҳмонларни кўриб ҳайрон бўлди. Булар ким бўлса? Роҳила опани танишларимикан? Хонасига кириб кетган Шаҳноза меҳмонларни ёнига чиқмади. Роҳила опани танишлари бўлса ҳалал бермай. Мубинаҳон Шаҳнозанинг уйга қайтаганини деразадан кўрибдими югуриб хонасига кирди.
Хола ўзини қучоғига отди. Мен сизни топдим.
Шириним мени! Қизчанинг юзаларига лаб босиб олган қиз савол берди. Уйга ким келди жоним?
-Совчи. Сизга совчи келди. Энди сизни эрга берамиз.
-Нима? Кулиб юборган Шаҳноза қизчанинг юзидан чиммиди. Нималар деяпсан қақажон!?
-Аям айтди сизни эрга берамиз экан.
-Вой жиблажибоней! Мен сенга снекрс олиб келгандим ейсанми?
Меҳмонлар кетгандан сунг хонасидан чиққан қиз Роҳила опасининг юзига саволомуз боқди.
-Сизлар томондан экан. Сураштириб келишибди. Мубинаҳон ха деб савол бераверди. Опачамни эрга берамизми дейди жимитдек бўлиб катталарни ақли етмайдиган гапларни гапиради.
-Алишер акам борлару опа. Унақа келадиган совчиларни қайтариб юборинг. Унашганимиз дейсизми. Куёга берганмиз дейсизми нима десангиз ҳам жавобингиз йўқ бўлсин.
-Алишержон жимлару! Шаҳноза нимадир дейдими бу йигит ўзи?
-Ҳа. Бизда ҳаммаси жойида сафардан қайтсинлар гаплашиб оламиз.
-Шундай қилинг. Кутадиган жойи қолмади синглим. Онангизни шунча иззатини қилдингиз. Энди турмушга чиқинг! Шахсий хаётингизни ҳам ўйланг.
Шахсий хаётмиш! Газ ёнида қозон кавлаётган аёлни кузата туриб ўй ўйлади.Ҳозир мен эрга тегаман дейин, бошимга ҳамма қариндошим тўпланиб келса керак. Опамни иззати шумиди деб барчаси бошимга таънадан тош ёғдиради. Алишер ака қайтасалар келажагимиз ва ишларим туғрисида гаплашиб оламиз....
Алишер акам тезроқ келса эдилар.... Интиқ кутган кунлари ниҳоят етиб келди. Алишернинг тонг вақтида аэропортга қуниши ҳақидаги хабардан кўзига уйқу келмаган қиз. Такси чақириб аэропортга йўл олди. Кутиб оламан. Кутмайман дегандим. Кутилмагандан чиқиб ҳайратда қолдираман.
Кутиш йўлагида ўтирган Шаҳноза шошилмай ичкаридан чиқиб келаётган йигитга қўл силтади. Кутиб олишга келишини кутмаган Алишер бир оз саросимада қараб турдида катта катта қадамлар билан қиз томон юрди.
-Ассалому алайкум! Яхши етиб келдингизми?
-Валайкум! Сен қиз чиндан жиннисан! Шу вақтда кўчада нима қилар экансанаа!? Кутма дегандим-ку! Сен бўлса бу ергача келибсан! Авайлабгина қучган йигит шивирлади. Соғиндим жиннигинам!........
Икки ҳафта ўтиб Шаҳнозани кузатишга чиққан Алишер қизни бағрига қаттиқ босди.
-Икки ойдан кейин мен ҳам ортингдан етаман.-деди шивирлаб. Икки ой сабр қил. Бу ердаги ишларни укамга топшираман ва ортингдан етаман! Балким бир умр у ерда қолармиз. Жилмайди. Ҳеч нарсани ўйлама. Ҳар доим телефоним ёниқ туради.
Уч соат ўтиб Шаҳноза чиққан учоқ самога кўтарилди........
ЛАЙК БАСИНГ ДЕЙИШИМ АЛБАТТА ШАРТ😐😐😐😐
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 23
Тўғри тушунинглар.