(х,аётий вокеалардан ибрат учун албатта укинг).
Йиллар кетидан йиллар ўтиб, Қодиржоннинг оиласи уч қизу бир ўғил билан кенгайди. Кўп қатори тирикчилигини ўтказиб турган хонадон давр ўзгаришларига келиб бир оз қийинчиликка юз тутди. Ишбилармон, меҳнаткаш, қўлида ҳунари борлар юзага чиқаётган бу пайтда Қодиржон сингари уқувсиз, касб-кори
йўқлар- нинг қуруқ савлати оила тебратишда ўзини кўрсатди.Ейман, ичаман, деб турган болаларни тўйдириш, элдан кам қилмаслик илинжида эр-хотин ўзларини ҳар томонга уриб кўришди.
Шундай кунлардан бирида кўчадан яхши кайфиятда келган Қодиржонга:
– Опамга савдодаги ишларига қарашиш учун битта ёрдамчи керак экан. Шунга мени чақиртирибди, – майинлик билан дилини ёрди хотини Латофат.
Агар рози бўлсангиз, шаҳарга тушиб опамга ёрдамлашардим.
Замон савдогарларники бўлиб қолди. Савдода ишим юришиб, қўлим ўнг келиб қолса, кейинчалик ўзимиз ҳам тижорат билан шуғулланармидик...
– Шаҳар йигирма беш-ўттиз чақирим узоқда бўлса. Бу ишда эрта кетиб, кеч келишингга тўғри келади. Мен даладан бўшамасам, болаларга ким қарайди?
Эрининг жеркиб беришини кутган аёл бу юмшоқ муомаладан янада жонланди.
– Вой, Гулноза ўн ёшдан ошди-ку, укаларини бемалол эплайди. Ўзим ҳам эртароқ келишга ҳаракат қиламан.Шундай қилиб Латофат тижоратчи опасига қўшилиб, бозорга чиқди, унинг савдодаги ишларига ёрдамлашиб юрди.
Ер билан тиллаша олмаган Қодиржон эса, деҳқончиликни йиғиштириб ошхонага ишга ўтди. Тирикчиликлари ҳарқалай изга тушган бўлса-да, қишлоқдаги, маҳалладаги ишбилармон ва ҳунарлиларнинг оиласидаги тўкинлик уларга тинчлик бермасди.
Айниқса, бозор кўрган Латофатнинг хаёли фақат мол-дунёда бўлиб қолди.
У гоҳида опасиникида икки-уч кунлаб қолиб савдога чиқар, ёш фарзандлари эса уйда ёлғиз қоларди. Вақт ўтган сайин икки ёшнинг кўксини ўзини тиклаб олган оилаларга нисбатан ҳасаду, сабрга зид бўлган ношукрлик эгаллади.
Бу топиш-тутишларига қаноат қилмаган эр-хотин бадавлат ён қўшнилариникида ҳеч ким йўқлигидан фойдаланиб ўғирликка тушишди. Тўғрироғи, Қодиржон ўмариб чиққан қимматбаҳо тақинчоқ ва пулларни Латофат ўзининг назарида ҳеч ким топа олмайдиган жойларга беркитди.
Тез орада сир ошкор бўлгач, ҳамма айбни ўз бўйнига олган йигит тўрт йил муддатга панжара ортига равона бўлди.
Қишлоқ жойда ҳар бир хонадоннинг ҳаёт тарзи, ҳар бир инсоннинг феъл-атвори эл назарида туради. Фарзандларининг ўғри номидан шундоқ ҳам маҳалла-кўйда
бош кўтара олмай, мулзам тортган ота-она зиммасига яна бир оғирлик юкланди.
Келинлари Латофат Россияга савдо билан қатнаш баҳонасида хўжалик марказидаги яшаб турган ҳовлиларини сотиб, ўғли ва икки қизини қайнона-қайнотасига ташлади. Ўн икки ёшли катта қизи Гулнозани эса опамникида туради, дея шаҳарга олиб кетди.
Ёшлари ўтиб, қўлларидан бир иш келмай нафақа пулига термилиб қолган чолу кампирга набираларини боқиш ва усти-бошларига қараш оғирлик қилди, албатта.
Келинлари Россия бозорларида савдо қилаётганлиги учун фарзандлари ҳолидан бир-бир хабар олиб турар, уларга таянч бўладиган кенжа ўғиллари Нодиржон эса ҳарбий хизматда эди. Шундай кунлардан бирида Қодиржоннинг оилали уч синглиси маслаҳат қилиб, отаоналарига ёрдам бериш мақсадида акалари қамоқдан чиққунга қадар жиянларини ўз тарбияларига олишди.
Шундай қилиб, нотўғри босилган бир қадам туфайли бир бутун оиланинг олти аъзоси олти томонга тарқалиб кетди. Бу айрилиқнинг азобини эса ота-она ва бир-бирларига зор бўлган болалар тортди.
Қодиржон қамоқдан қайтган куни яқинлари билан кўришар экан, ҳар томонга жавдираган нигоҳи фарзандларини изларди.
– Болалар кўринишмайди? – отасига юзланди у, бетоқатлигини билдирмасликка ҳаракат қилиб.
– Сингилларингникида эди.
Ҳозир бирга келиб қолишади, – ўғлининг ҳолатидан юраги эзилди отанинг.
Ниҳоят қўшни қишлоқларга тушган уч амманикидан болалари бирин-кетин кириб келишди. Маъюс чеҳрали фарзандларини бағрига босган ота уларнинг ўксик нигоҳларига дош беролмай кўз ёшларини тиёлмади...
Мана уч кундирки, улар анча улғайиб қолган бўлса-да, дадалари пинжидан йироқлашмасди. Катта қизи Гулнозадан эса ҳамон дарак йўқ. Қодиржон уни сўроқлаб ота-онасига берган саволларига қандайдир
мужмдайдир мужмал жавоб олар, хотини Латофат уни шаҳардаги опасиникига ташлаб, савдо билан шуғулланиб юрганлигини эшитган эди қамоқдалигида.
Тўртинчи куни у шаҳардан Гулнозани олиб келишга чоғланди.
– Ая, Гулнозани ўзим олиб кела қолай. Жуда соғинганман, катта қиз бўлиб қолгандир. Укаларини ҳам эплайди. Қариган чоғингизда уларга қараш сизга осонми?
Йўлга чиқиш учун тараддудланиб турган ўғлига онаси тўхтаб тур ишорасини қилиб уйдан қандайдир газета олиб чиқди
Бунда қизинг тўғрисида ёзишган аввал ўқиб чиқ болам деди аста Гап нимада эканлигини тушунмаган Қодиржон газета саҳифаларига кўз югуртирди Унда қўлидаги бир даста пулни боши узра кўтариб турган аёлу унинг ёнида боши эгик ёшгина қиз тасвири чизилган мақола сарлавҳасида қизининг исмини кўриб ўқишга чоғланди.
Мақолада қўшмачи аёллар қўлига тушиб қолган навниҳол Гулнозанинг пулга сотилган номуси тўғрисида ёзилган эди. Қодиржон уни охиригача ўқий олмади.
Икки қўли билан бошини маҳкам чангаллаганча ўтириб қолди. Кўз олдида қамоқ муддатини ўташ учун кетаётганда ўксиб-ўксиб йиғлаб қолган беғубор чеҳрали, соддагина қизи гавдаланди.
Унинг ҳолатини четдан кузатиб турган онаизори кўз ёшларини рўмоли учига арта-арта бир пиёла сув билан ёнига келди.
– Ўзингни қўлга ол ўғлим. Бўлиб ўтган ишлар отанг иккимизни ҳам адо қилди.
Қодиржон онаси тутқазган сувни четга суриб: У қаерда ҳозир? – сўради бўғзига тиқилган аламдан инграб юбормасликка ҳаракат қилиб.
– Ўсмирларнинг тарбияхонасида, – соддагина қилиб тушунтирди она.
Тарбияси оғир ўсмирлар мактабидаги бир оз расмиятчиликдан сўнг унга Гулнозани чақириб беришди Қодиржон қизини кутар экан, икки ўт орасида ёнарди Бир хаёли шундоқ ҳам чўккан оилани баттар номусга қўйган қизининг юзига тарсаки тортишни истаса, бир хаёли ота-она бағрида яйраб яшамай ўсмирлигиданоқ оёқости бўлган фарзандининг аянчли аҳволидан юраги куярди.
Тўрт йил ичида бўйлари анча чўзилиб қолган аммо кўзлари маъюс, юзлари сўлғин Гулноза хонага бепарво кириб келди-ю дадасига кўзи тушиб ҳайкалдек
қотиб қолди.
Унинг қўллари лаблари қалтирар, отаси томонга бир қадам босишга ҳам мажоли йўқ эди. Қиз бола отанинг юрак қонидан бўлади дейишади. Мана шу
меҳр Қодиржонда ҳам устунлик қилди У елкасига бош қўйиб алам билан йиғлаётган қизининг бошини силар «ҳали ҳаммаси олдинда қизим ҳаммаси олдинда» дейишдан нарига ўтолмасди Бу кўргиликлар ҳаёт қонунларини оёқости қилган эр-хотин гуноҳининг оқибати эканлигини дилдан ҳис қиларди у Латофатни эслаганида эса қўллари ўз-ўзидан мушт бўлиб тугулар болалари отасиз чоғида уларни она меҳрига ҳам зор қилган аёлини кечира олмасди. Ва ниҳоят, фарзандлари жам бўлганига мана икки ҳафта бўлаяпти. Бу орада Қодиржон ўзига иш топди Қишлоқда бир яхши одат бор Ҳаётда қоқилган одамга ёрдам бериш учун маҳалла-кўй ёри-биродарлар бирлаша олади. Худди шундай қариндош-уруғ ва қишлоқ аҳли Қодиржон ва фарзандлари учун янги уй-жой тиклашга қарор қилишди.
Эркак оила устуни бўлса аёл унинг чироғи. Фарзандлар ниҳолу, она оби-ҳаёт. Латофат ҳам дастлаб меҳрибон она эрининг қайсар феълига бўйсуниб келган аёл эди. Унинг бозорга, пулга берилишига агар Қодиржон қаршилик қилганида унинг айтганини қиларди. Эрталабки нонушта чоғида оналарини соғинган болаларининг юзига термилиб шу ҳақда ўйлар экан ўтган ишларни сарҳисоб қилгани сари оила бошлиғи сифатида хотини эмас ўзини гуноҳкор деб тан олар «болаларим мени кечиринг» деган нидо бўғзига тиқилиб кўксини наштардек
ачиштирарди. Унинг ўйлари тугар-тугамас кўча дарвозаси очилиб қўлида сумкалар кўтарган ҳорғин Латофат кўринди. У ичкарига қадам қўйдию очиқ айвонда жам бўлиб нонушта қилиб ўтирган эри болалари ва қайнона-қайнотасига кўзи тушиб улар томонга қадам босишга ортиқ журъат қилолмади.
Юзларига қувонч югурган фарзандлари эса оналари истиқболига чиқиш учун интиқ нигоҳлари билан оталаридан рухсат кутарди.
Аммо Қодиржон ёшгина қиз Гулнозани шахарга олиб бориб ташлаб куйиб пулни фарзандидан азиз билиб уни хаётни бузгани хеч качон кечира олмаслигини
сезиб кузида ёш билан орқасига тирсалиб қайтиб чиқиб кетади.
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 3
ЕТТИ УЛЧАБ, БИР КЕС- ДЕГАНДЕК.
КЕГИН ПУШАЙМОН Б.Б КОЛМАСЛИГИ УЧУН,
ЁЗИЛАДИ.
ОЛЛОХ ХАР БИР ОИЛАНИ ,ПАНОХИДА АСРАСИН
ТУГРИ ЙУЛДАН АДАШТИРМАСИН,
ТУГРИ ЙУЛГА БОШЛАСИН