ҮЗҮЛГӨН ҮМҮТТӨР

33 - БӨЛҮМ

ТАҢ ЭРТЕ кийимдерин жыйынып, чемоданын сүйрөй чыккан, Тинатин менен Сезим менен коштошуп алып, аэропортту көздөй жөнөдү. Артынан узата караган Сезим ак жол тилеп кала берди. Канча жанына бирге барайын деген сөзүн курбусу четке какты. Сезимди да элден далдоо эле сактап турууну чечти. Курбусуна кандайдыр бир зыян келүүсүнөн коркот эиеспи. Өзү жол ката унаасына отура ойлуу кетип баратты. Күткөнү Рамис эле. Бирок Рамистен ошол бойдон дайын жок. Өзүн ар кандай ойлор менен алаксыта саат жебеси чыкылдап,убакыт өтүп,кантип аэропортко жетип калганын да эсинен чыгарып койуптур. Унаасын тийиштүү жерге токтотуп,өзү акырын чыгып, чоң имаратты көздөй чемоданын сүйрөй жөнөп баратты. Убакыт бир кыйлага жетип, күн түш чамасы болуп калган. — Саламатсызбы Тинатин айым? Артынан чыккан үн Тинатинди селт эттирип жибердм. Оюнда Рамис келди деп ойлоп алды, бирок үн Рамистин үнүндөй эмес эле. Ошентсе да үзүлбөгөн үмүтү артын карай бурула берди . Бирок артында өзү такыр күтпөгөн адам турган. Көрдөн тирилип келген сыяктуу,шляпасын баса кийип, артында бир топ жигиттери менен турган Рамистин атасын көрдү. Жүрөгү оозуна кептеле түштү. Жүзү тааныш болсо да,ошондой коркунучтуу көз карашы мурун кызды кандай карап,сүйлөөчү болсо,азыр да дал ошондой карап турган көз караш, Тинатинди саамга калтыратып да жиберди. — Саламатсызбы айым? Рамистин атасынын үнү адаттагыдай эле угулду. Тинатиндин кулагына, бул кишини бир канча жылдар улам, атасы менен сүйлөшкөн сөздөрү, бир нерсени чечише албай ызы чуу боло түшкөндөрү, атасы жинденип андан ары ошол жайга иштебей койгону, атасынын камалган кези, дал ушул кишинин атасын теше тиктеп, мыйыгынан жылмайа калып кеткени, андан соң телевидения аркылуу бир канча у'актан чоң унаасы менен жарылып өлдү деген эски кабарлар, Тинатиндин кулагына жаңырып турду. Саамга өзүн жогото карап туруп, андан соң' акырын үн катты. — Сиз? Бул кандайча? Тинатиндин берген суроосу ушул болду. — Ооба мен. Тагдыр экен аман калдык. Ажалым жетпептир. — Мм... Балким менин оюмча, баары ойлонулуп жасалган чыгаар. Ички туюмум ошондой деп жатат. Кыз негедир бул киши менен жолукканга анча көңүлү толбой турду. — Макул балким ошондойдур. Рамистин атасы кыска жооп бергени менен, бул сөздүн артында далай дагы сөздөр жаткан. — Менден эмне каалайсыз? Сизден баарын күтүүгө болот эле. Азыр менден эмне каалап келдиңиз? Тинатин суроону кабыргасынан койуп, Көңүлсүз үн катты. — Мен сиз менен бир маселеде чечишип алайын дегенмин. Сиз экөөбүз, такыр башка адамдарбыз. Мен сизге кайын ата болууга, же сиз мага келин болууга такыр, таптакыр мүмкүн эместей. Сөздү алыстан баштаган Рамистин атасына кыэ дале түшүнүп турган жок. — Мен эч нерсе түшүнгөнүм жок! Андан көрө жөн эле айта бериңиз, анча-мынча айландырган сөздөргө түшүнө бербейм, бул! Эмне деген сөз болду? Тинатин эми чындан ачуусу келе түштү. Бирок камаарабаган киши кайрадан акырын үн катты. — Мейли түз айтайын. Айтайын дегеним менин уулум менен сиз.... Ушул менен кайра токтоп калды. — Эмне деп турасыз кайсыл уулуңуз? Уулуңуз ким? Мен эмне? Тинатин алдында турган келжиреген кишиге ачуулу, эми кайсыл уулу тууралу айтып жатканын билбей суроолуу тиктеди. — Менин сизге убактым жок. Кетүүм керек! Тинатин артына бурула бергенде артындагы эшик ачылып, кулагына тааныш үн угула койду. — Чакырган экенсиз?! Артына бурула бергенде атасы көздөй келе жаткан Рамисти көрө, экөө бирин-бири тиктешип саамга туруп калышты. Бир атасын карай, бир Рамисти карап, чын эле ушул жигит ушул кишинин баласы беле деп алды ичинен. Кантип эле?... Көздөрү алая түштү. Каректер тике карай, кыздын көздөрүндө турган суроого кантип жооп таба алаарын билбей, Рамис алдастай түштү. — Мына менин уулум Рамис. Менимче сөзүңүздөр бар болуусу турган кеп. Мен айта албадым өзү айтаар... Кечикпе уулум. Атасы атайын Тинатиндин көзүнө карай 'кайра артына бурула берип, Рамисти акыры далыдан таптап койду да 'чыгып кетти. Тинатин да, Рамис да өз ордунда катты да калды. Эмне деп айтаарын да билген жок. Кантип актанаарын билбеген Рамис, акырын кызга жакындай үн катты. — Мен... Бирок өзүнө карай акырын кадам таштаган Тинатин Рамистин сөзүн токтотту. Жакындап өзүнө карай, бир кадам, андан соң эки кадам таштап жыла берди. Көздөрүндө ошол -ошол муздактык. Бет маңдай келгенде, каректерде толгон суроого кантип жооп табаарын билбей, Рамис ындыны өчө шалпыйат. — Тинатин... Бирок бул сөзү да жоопсуз калып, жанатан өзүн үнсүз тиктеген Тинатин Рамисти жаактан ары тартып жиберди. — Баарынан күтсөм да, сенден күткөн эмесмин. Менден алыс жүр. Тинатин ушул сөз менен аяктап, артын карабай басып кетти. — Болду бүттү баары. Баары бүттү. Ата сен жеңдиң. Рамис да ордунда турган жок, артын карабай жаагын кармаган абалында сыртка чыкты да жанатан күтүп турган унаасына отура кетти. — Бүттү Кубат! Үйгө айда. Кубат да эч нерсе дебестен жолго түштү.. Мне демек эле анан? Эмне кыла алмак эле башка? ********** Уйкудан ойгонгон Лунара Жүзү бетин жууп келе, акырын отура кетти. Кеээги түнгө чейин Амирдин унаасында уктап калганын эстеди. — Жакшы жигит экен. Ичинен ушундай ойлоп алды. Уктап калса да ойготпой карап отуруптур. Таң атаарга аз калганда өзү ойгонуп анан коштошуп үйгө кирип кетип баратып, Амирдин айтканын эстеп алды. — Жакшы эс алыңыз. Сиздин көңүлүңүзгө аз да болсо жакшы маанай тартуулай алган болсом кубанычтамын. Амир ушундай жылмайуу менен үйүнө кайтып кеткен эле. Кечээги окуялар эсине түшө, атасынын берген каттары, сүрөттөрүн бирден алып карап чыгып жатты. Арасында чын эле апасынын тастыктап жазган каттары, өзүн ошол инсандын кыэы экенине далилдери бар экенин, экөөнүн сүйүүсү каттуу, бирок узакка болбогонун жазган экен. Жалгыз белеги Лунара деп да жазылган. Атасы байдын баласы болсо жөн ганө жөнөкөй үй бүлөнүн кыэын алып берүүгө эч ким көнгөн эмес. Сүйүү өтөт кетет деп ойлошкону менен булардын сүйүүсү түбөлүк экенин кайдан билишсин? Лунара баарын окуп чыгып жатты. — Балким атамды кечирсемби деп да ойлоду. Балким берген белегин кабыл алсамбы? Эмне кылам? Кантсем туура болчуудай? Дал өзүнө окшош сулууча келген аялдын сүрөтүн карап алды. Эч тартканы мээрим менен өэүнө караган эч кимди көргөн эмес. Бирок бул аял көзүнө, дал ушул сүрөттөн да өзүнө карай мээрим төгүп жаткан сыяктуу көздөрү күлүп турган. Дал өзүнүн апасы экенин жүрөгү туюп билип турду. Каттардын арасында Аскаттын азыркы аялы тууралуу да, ал тургай кызы төрөлгөндөн бери жазылган. Апасынын бир сүйүүнүн айынан ушунча азап тартканын, ал тургай өзүнө жана Лунарага коркунуч туудуруп жатканын, ал тургай Англиянын кайсыл бир шаарларынан жолукканын да жазган экен. — Бүгүн мен жолуктум. Келинчегиң менен жолуктум. Дал мен сыяктуу эле кош бойлуу. Бирок кийген кийимдери үстү башы кооз. Биз сыяктуу жашырынып жашабайт. Сени каалаганда кучагына тартып, сени менен каалаган жерине бара алат. Сен мени сүйгөнүң менен, андан да баш тарта албасыңды билем. Мени жашыруун бул жерге чакырганыңды да билет экен. Мен качан келгенимди, качан кош бойлуу болгонумду. Мени баарын токтотуумду суранды, болбосо сени да, кызыбызды да башка көрө албасымды айтты. Мына ушундай, жана бул бизге деген акыркы өтүнүчү экен. — Мен баш тарттым. Кантейин? Мен сенин кызың да сени менен бирге болуусун кааладым. Мен сүйүү үчүн баарына бардым. Баарын жасадым. Бирок аттиң сен атаңа каршы чыга албай койбодуңбу? Чириген байлыгы бар үй бүлөңө мен эң ким боло албай калып кеттиң. Бирок сен экөөбүздүн сүйүүбүздүн себепчиси, кызыбызга кош бойлуу экенимди билишкенде баары сени менден тартып алышты. Алыска алып кетишти, бирок сен да мени таштаган жоксун. Аялыңдан биринчи мени сүйдүң, баары каршы болсо да, кызыбызды төрөп берүүмдү сурандың. Катты окуп алып, Лунара баарын түшүнгөндөй болду. — Бул кандай болду? Эмнеге мен жашолдо кыйналуум керек! Апам анын эрин тартып албаса? Эмнеге апама ушунча азап беришти экен? — Шашпай тургула! Мен силердин эң коркунучтуу бир түшүңөргө айланам. Лунара көзүндөгү жашын акырын сүртүп алып, өзү менен өзү сүйлөнүп алды. Ачуусу келди. Колундагы кармаган, атасы карматкан ачкычты саамга карап турду да, кайра жерге таштап койду. ************* Бүгүн Емили адатынча дагы, жасанып сулуулана көчөнү көздөй чыгып баратты. Эч ким кыздын кайда баратканы менен деле иши болгон жок. Бир аз унаада жол жүргөн соң, унаанын багытын башка жолду көздөй буруп, дал эле кечееги күнкү Амир менен жолуккан жайына көздөй жөнөдү. Бул учурда Амир адатынча иш кагаздары менен алектенип, дагы башка кооз сүрөттөрдү сатылчуусун сатып, илчүүсүн илип жаткан. Иш кызуу жүрүп, чоң залдын ичине дагы башка сүрөттөрдү илип, карап жүргөн Амирдин кулагына тааныш үн чалынды. — Саламатсызбы? Чарчабаңыз! Бир эле Амир эмес, жанындагы жүргөн жан сакчылары да элей түшүштү. Баштарын буруп карап алышып, Емилинин турганын көрө койушту. — Оо бийкеч келиңиз? Саламатчылык? Өзүңүз кандайсыз? Амир сылык мүнөзү менен ийилип учурашып алды. — Жакшымын рахмат. Мага сиздин сүрөттөрүңүз аябай жагып калды. Мүмкүн болсо дагы бир сыйра көрүп чыксам дегенмин, анан бир экөөнү сатып да алам. Анткени өзүм жакында дүкөн ачканы жатканмын. Ошол жайда туруусун кааладым. Боло бекен? Кылыктана карап, жайдары күлүп суроо салган Емили Амрирге суроолуу карады. — Эмне деген жакшы жаңылык. Ооба албетте болот да. Карап көрүңүз, өзүңүзгө жаккан сүрөттү тандаңыз анан. Экөө жанаша басып, ары көздөй жүрүп кетишти. — Бу деймин... Кожоюн бийкечке жагып калган көрүнөт го дейм? Сен кандай дейсин? Артында кызмат кылып жаткан жигиттердин бири, шыбырап сүйлөп алды. — Жөн отур кап кайдагыны чыгарбай. Аскат билсе эмне болот экен эми? Бирөөсү кайра тигини тыйып койо, кайра ары көздөй басып бараткан экөөеү карай, сүйлөнүп алды. — Аскат эмне бийкечтин сезимиме жооп бермек беле? Бирок биздин кожоюн кандай гана мыкты карасаңар?... Бирок кожоюндун көңүлү Лунара бийкечте го дейм?... Тигил колундагы ишин да жасап, акырын сүйлөнүп алып да үлгүрдү. — Оо Лунара бийкечти айта албайм... Ушундай күчтүү жан экен... Шыбырашып алышып, кайра ары жактан келе жаткан башчыларын карай койуп өз иштерине киришип кетишти. — Аябай соонун кызматыңыз бар экен? Бул иштен тажабасаңыз деле керек ээ? Емили катарынан тизилген сүрөттөрдү карап алып, жигитке суроо узатты. — Жоок... Тажап болобу? Өзүмдүн эң кызыгуу менен жасаган кесибим ушул. Мен таланттуу жандардын ар -биринин тагдыры кандай болгондугун ушундан билем. Көбүнчө эле таланттуу жандарда тагдыр ооз кездешет деп айтып калат экен? Башында андай ойлоочу эмес элем... Бирок ушул сүрөттөрдү көрүп, так, туура сөз экен го деп каласын. — Мисалы бул сүрөт... Дал Белес тарткан сүрөттөрдүн бирөөсүнүн алдына келип токтоп тура калды. — Аябай аянычтуу негедир, бирок ошол менен бирге адамды өзүнө тартып турчуу касиетке ээ. Кыз сүрөткө үңүлүп карап алып, алдындагы кол тамганы карап алды. Андан соң катар жылып барып эле кечээги сүрөткө көзү түштү. Лунаранын сүрөтү илинип турган. Анын астында дагы Белестин кол тамгасы жаткан. — Ай иий эки сүрөттү бир адам жаратканбы? Бул кыз кечээги биз жолуктурган кыз эмеспи? Бул сүрөттү тарткан ээси кайда? Емили негедир суроо артынан суроо берип, Амирдин көзүнө тике карады? Амир бул суроого жооп бергиси келбей үнсүз кала, кайра сөздү башкага бура койду. — Жүрүңүз башканы көрөбүз. Бирок Емили ичинен жигиттин жашырган бир сыры бар экенин билип турду. — Ал кыздын сизге кандайдыр тууганчылдыгы барбы? Же таанышсыздарбы? Емили ушул суроону күтүлбөгөндө койуп жибере Амирге таарына түшкөндөй карап алды. Амир берилген суроодон өзүн тык токтото кызга кайрылды. — Айтмакчы элем... Кечээ бирге турганыңыздарды көрдүм,ошол себептен. Емили кайра жайдары сүйлөй,акырын таарына түшкөнүн жашыра койду. — Ооба,мага тааныш кыз болот. Амир андан башкасын айтпай акырын басып баратты. — Жөн гана тааныш кыз,жөн гана тааныш кыз. Емили ушул сөзгө болсо да кубана түштү. Акырын жигитти колтуктап ала жылмайып кете берди. *************** Борборго келип түшүп,өз кызматчысына даро коңгуроо кылган Тинатин Рамистин атасы тууралуу баарын сүрүштүрүүнү,жана атасынын жабылган кылмышы тууралуу иш кагазын кайрадан ачууну сунуштады. — Мен сезип жатам. Сен жөн адам эмес экениңди жакшы билем. Артыңдын баарын казып, сенин көөп нерсеге күнөөлүү экениңди издеп табам. Тинатин ушулардын баарына көзү жетип турду. Анткени атасынын ушул кишиге байланышкандан соң,тагдырына балта чаап,алганын бала жүрөгү ошондо эле туйган эле. Эмнедендир атасы баш тартканы үчүн бул киши атасына зыян жеткирүү толук мүмкүн эле. Эртеси күнү жумушка чыгаарын айтты. Жана Амантурдун берген далилдер боюнча Динарага уюшкан кол салуу боюнча да, кароону ойлоп отурду. Ички туюму бир эле адамдын арты ачылса, калган жасалган кылмыштардын далай, сандаган жүзүн ачаарына ишенип турду. Ал да болсо эң тамыры болгон Рамистин атасында эле. ...... Уландысы бар Достор чыгарма кызыктуу элеби? Ой пикир калтырабыз ээ? Лунаранын тагдыры не кечмек? Рамисчи? Тинаш Рамисти кечиреби? Амантур тиги кыздарды куткарып кала алабы кандай дейсиздер? Уландысы бар... Айзирек Бектенова