Предыдущая публикация
Воспоминания детей войны и внуков.
Воспоминания Муллаяровой Зиляры.
Рассказ Султановой Рашиды.
Султанова Рәшидә Мөхәмәдулла кызы Калтасы районы Кучаш авылында 1928 нче елның 2 нче мартында туган. Бөек Ватан сугышы чыкканда аңа нибары 13 яшь кенә була. Ә 1939 нче елда әнисе Мәптүха үлеп китә.Ул Ижбулдыдан. (Сания әби Мәптүха апа күздән чүп ала иде,- дип сөйли. Нинди генә эш эшләп яткан вакыты булса да кире борып чыгармый , кырык эшен кырык якка ташлап күзгә кергән дигәнәк чүбеме, бүтән ят әйбер күзгә керсенме, тиз генә ягымлы тавышы белән утырырга кушып, терелтеп чыгарып җибәрә иде.) Әнисез ятим калган балага икеләтә авырырак та, кыенырак та, куркыныч та булган. Нәнәебез Рәшидә гаиләдә олы бала булгач бәләкәй туганнары да аңарга әниләренә сыенган кебек сыенганнар.Әтисе Султанәхмәт улы Мөхәмәдулла Кучаш авылыныкы. Ул дубрда атлар караган, сука сөргән. Авыр чирләп 1943 нче елның жәендә үлеп киткән. Көн итүе тагын да авырлашкан. Инде 4 бала бөтенләй ятим калган. Нәнәй олылар белән беррәттән эшкә йөргән.
“Чәчү вакытында басуны көрәк белән багана төпләренә хәтлем казып, тубал киеп ашлык чәчсәләр, без, бала-чагалар, артларыннан тырмата идек. Басуы да бит аның авылдан 12 километр ераклыкта. Көн дә жәяү барасың, барганда печтәрләп семена алып барасың, жәяү кайтасың.Әзрәк үсә төшкәч фермага эшкә күчтем. Чыбык абзарларда сыерлар карадым.Үгезләрне җигеп салам ташый идек. Көн димәдек, төн димәдек, эшләмәгән эш калмады. Өйдә утыртырга бәрәңге дә юк иде.Чабаталар үреп, җәяү Холмга барып, бәрәңгегә алыштырдым. Шулай итеп ризыклы булдык.
Сугыш бәхетле балачакларымны да, бөтен яшьлегемне дә, бар матурлыгымны да алды. Олылар да, балалар да фронтта гына түгел, тылда да үзләренең эшләре, тырышлыклары белән немецка каршы сугыштылар. Сугыш вакытында ничек кенә авыр булса да, халык бердәм, дус яшәде. Ач булсак та, урлашу, кешегә зыян итү булмады. Эштән башканы белмәдек. Сугыш чорында үскәч, сәләтем булса да, белем алырга мөмкинчелегем булмады шул. Медицина буенча укуым булмады, әммә яшьтән үк гомерем буе тайганны утыртып, сынганны көйләп, күздән чүп алып, шешек ярып, колак тишеп, борчылганны тынычландырып, кешеләргә ярдәм итеп яшәдем. Безнең нәселдән килә ул.Бертуган сеңлем Мәшүдә дә шулай иде. Бөтен тырышлыгым – кешеләргә ярдәм итү генә. Үз гомеремдә бер кешегә дә аламалык эшләгәнем булмады, аллага шөкер.Бөтен эшем дә халыкка, илгә хезмәт итү булды. “Знак почета” ордены белән бүләкләделәр, озак еллар Верховный Советка депутат итеп сайландым.
1949 нчы елда Әлзәм улым туды. Ләкин тормыш иптәшем белән бергә озак итеп торырга туры килмәде, ул читкә ПМС ка чыгып китте.Әлзәм улыма да быел 71 яшь тула. Гомер буе себердә нефтяник булып эшләде. Хәзер үзенең тормыш иптәше Мәмдүмә белән Нефтекама каласында үз йортлары белән торалар. Оныкларым, оныкчыкларым белән кайтып йөриләр.
Мин 53 ел бертуган энем Зәки гаиләсе белән яшим. Бергәләп балаларыбызны үстерештек. Әлеге көндә энемнең хатыны (киленем) Мәгәфүрә белән яшибез. Ял саен балалар, оныклар, инде оныкларның да балалары кайталар, булышалар.
Сугыш вакытында тормышлар бик авыр, кызганыч булды. Хәзерге дөньялар бик матур, тыныч, кадерен белеп яшәргә генә кирәк.
Урамнардан егет килә,
Чәчен үргә тараган.
Замананы авыр диләр,
Кем күтәреп караган.”
Следующая публикация
Комментарии 93