)
July 5, 2024
4 июл куни Қозоғистон пойтахти Остона шаҳрида Шанхай ҳамкорлик ташкилотининг навбатдаги саммити бўлиб ўтди. Унда аҳолиси уч миллиарддан ортиқ бўлган 10та давлат раҳбарлари иштирок этди. Саммит олдидан Беларусия 10- аъзо сифатида расман ташкилотга қўшилди. Бундан ташқари, кузатувчи ва ҳамкор давлатлар раҳбарлари ва бир қатор халқаро ташкилотлар раҳбарлари ҳам саммитга ташриф буюрди. Саммит якунида Остона декларацияси қабул қилинди ва 20дан ортиқ ҳужжат имзоланди.
Россия, Қозоғистон, Қирғизистон, Ўзбекистон, Тожикистон ва Хитой раҳбарлари 2001 йили Санкт-Петербургда ШҲТни ташкил этиш тўғрисидаги ҳужжатларни имзолаган эди. 2017 йилда ташкилотга Ҳиндистон ва Покистон ҳам қўшилди. 2023 йилда Эрон ташкилотга тўлақонли аъзо бўлди. ШҲТ давлатларининг ялпи ички маҳсулоти 20 триллиондан ошади. Ташкилотнинг марказий қисмини Ўрта Осиё мусулмон давлатлари ташкил этган бўлиб, таъсир ўтказиш борасидаги тортишувлар ҳам асосан шу минтақалар устида бўлади.
Маълумки, терроризм, экстремизм ва сепаратизмга қарши кураш ШҲТнинг асосий вазифасидир. Ташкилот “терроризм ва экстремизм” шиори остида Ислом, Исломий жамоалар ва мусулмонларга қарши кураш олиб боради. Бу билан Уммат интилаётган халифалик давлатининг барпо этилишига тўсқинлик қилишга ҳаракат қилади. Буни 2025-27 йилларга мўлжалланган минтақада терроризм, сепаратизм ва экстремизмга қарши кураш бўйича Остонадаги саммитда имзоланган келишув ҳам тасдиқлайди. Нафақат терроризм ва экстремизм, ҳатто “Сепаратизмга қарши кураш” аламини ҳам мусулмонлар тортиб келишмоқда. Масалан, Россиядаги Кавказ мусулмонлари, Хитойдаги уйғур мусулмонлари “сепаратизм” қурбони бўлди.
Халқаро сиёсатдаги ҳозирги кескин вазият ШҲТга аъзо давлатлар, айниқса унга етакчилик қилаётган Хитой ва Россияни бир-бирига яқинлаштираётгани шубҳасиз. Буни икки давлат раҳбарларининг саммит олдидан бўлиб ўтган учрашувда айтган сўзлари ҳам тасдиқлайди. Ушбу учрашувда Хитой раҳбари Россия ва Хитой стратегик ҳамкорликни кучайтириши ва четдан аралашув бўлишига қарши туриши кераклигини айтиб ўтди. Ўз навбатида Путин ҳам ўз манфаатларини ҳимоя қилишда Россия Хитойни тўлиқ қўллаб-қувватлашини таъкидлади.
Бироқ ШҲТ ташкил этилган даврга нисбатан Россиянинг ташкилотдаги таъсири сезиларли даражада пасайганини кузатиш мумкин. Дастлаб, Россия Хитойнинг Марказий Осиё минтақасида иқтисодий таъсири кучайишига йўл қўймаслик учун ташкилотда иқтисодий ҳамкорликни кучайтиришга билвосита қарши эди. Бироқ, Украина уруши Россияни бу йўналишдан воз кечишга мажбур қилди. Бошқача айтганда, Россиянинг ўзи ШҲТ давлатлари билан савдо алоқаларини мустаҳкамлашга мажбур бўлиб қолди. Буни сўнгги йилларда саммит давомида кўтарилган иқтисодий ташаббуслардан ҳам билиб олиш мумкин. Путиннинг сўзларига кўра, ўтган йили ШҲТга аъзо давлатлар билан савдо алоқалари 25 фоизга ошган. Бундан ташқари, Хитойнинг “Бир камар, бир йўл” лойиҳаси доирасида транспорт алоқаларини мустаҳкамлаш учун янги самарали йўлаклар очилмоқда. Хитой учун ШҲТ “Бир камар, бир йўл” лойиҳасини амалга ошириш ва ўз таъсирини Марказий Осиёга йўналтириш имкониятини беради. Шу мақсадда Хитой ташкилотнинг сиёсий ва хавфсизлик йўналишини иқтисодий йўналишга қаратмоқда. Юқоридагилардан маълумки, Хитой ШҲТ ташкилотида “оғалик” ролини Россиядан тротиб ола бошлади. У Марказий Осиё давлатларини иқтисодий жиҳатдан гаровга олиш билан уларнинг раҳбарларини ўз сиёсатини қўллаб-қувватлаш учун “югурдак”ка айлантириб қўйди.
ШҲТнинг яна бир мақсади аъзо давлатларга АҚШнинг таъсири кириб келишига йўл қўймасликдир. Чунки 1996 йилда АҚШ Афғонистонда Толибоннинг ҳокимият тепасига келишига йўл очиб, ундан геосиёсий ўйинлар учун фойдаланиш режаларини амалга ошира бошлади. АҚШнинг бундай сиёсати Марказий Осиё ва Шарқий Туркистон мусулмонларига ёйилиши мумкин эди. Шунинг учун Россия ва Хитой унга қарши “Шанхай бешлиги”ни тузишди. Бироқ сўнгги пайтларда Америка манфаатидан келиб чиққан ҳолда ҳаракат қилган Ҳиндистон ва Покистон каби давлатларнинг ташкилотга аъзо бўлиши ташкилот мақсадини шубҳа остига қўяди. Масалан, Ҳиндистоннинг Хитой билан муносабатлари унчалик яхши эмас. Тўғрироғи, икки давлат ўртасида рақобат мавжуд ва Ҳиндистон ғарбга суяниб сиёсат юритмоқда.
ШҲТ ташкилоти фақат хўжайинларининг мустамлакачилик манфаатларига хизмат қилади. Хўжайинларини эса ташкилотдаги “етимлар” манфаати қизиқтирмайди. Масалан, 2022 йилнинг кузида Самарқанд шаҳрида ШҲТ саммити бўлиб ўтаётган пайтда Россия ўзининг мустамлакачилик манфаатларини кўзлаб, парда ортидан қирғиз-тожик чегарасида қонли тўқнашув уюштирди. Ташкилот буни тўхтатишда умуман иштирок этмади.
Шундай экан, ШҲТ ва шунга ўхшаш ташкилотлар мусулмонлар учун қўйилган мустамлака тузоғидан бошқа нарса эмас. Мусулмонлар бу империалистлар чангалидан фақат ўз Исломларига қайтиш орқали қутула оладилар. Буни кофир мустамлакачилар ва уларнинг малайлари бўлган ҳокимларимиз яхши билишади. Шунинг учун улар “терроризм ва экстремизмга қарши кураш” баҳонасида Ислом ва мусулмонларга қарши кураш олиб боришмоқда.
Эй Қирғизистон мусулмонлари, аввалги президентлар ҳам, ҳозиргилари ҳам сизларни мустамлакачилар қўлига топшириш йўлида хизмат кўрсатиб келишмоқда. Шунинг учун, бу масалада раҳбарларингизга эргашишдан эҳтиёт бўлинг. Сиз мусулмонсиз! Шундай экан, мустамлакачиликдан қутулиш йўлини Исломдан изланг! Эй ҳокимлар, сиз ҳам мусулмон халқнинг вакилларисиз! Динингизга қайтиб, мустамлакачиларнинг эмас, умматнинг манфаатини кўзланг! Малайликни эмас, азизликни танланг! Аллоҳ Таоло айтади:
وَإِنْ تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَيْرَكُمْ ثُمَّ لَا يَكُونُوا أَمْثَالَكُمْ
“Агар сизлар (Аллоҳга итоат этишдан) юз ўгириб кетсангизлар, У зот (ўрнингизга) сизлардан бошқа бир қавмни алмаштириб қўюр, сўнгра улар сизларга ўхшаган бўлмаслар, (балки Аллоҳга тоат-ибодат қилурлар)!” [47:38].
Мумтоз Мавароуннаҳрий
№ 2
БМТ мустамлакачиларнинг қуролидир!
July 3, 2024
2 июл куни Чўлпон-Атадаги давлат қароргоҳида Қирғизистон президенти Садир Жапаров ва БМТ бош котиби Антониу Гутерришнинг учрашуви бўлиб ўтди. Икки томонлама музокаралар чоғида Садир Жапаров Қирғизистон – давлат сиёсатининг асосига айланган ва узоқ муддатли ривожланиш миллий стратегиясига киритилган – БМТнинг барқарор ривожланиш мақсадларини фаол амалга ошираётганини таъкидлади. Антониу Гутерриш Қирғизистон ҳар қандай тўсиқларга қарамай, тўғри прогрессив йўлда эканини айтиб ўтди ва шу билан бирга, барча мажбуриятларни бажаргани учун Қирғизистонга миннатдорчилик билдирди.
Иккинчи жаҳон урушидан сўнг буюк давлатлар дунёни ўзаро бўлиб олишди. Улар ўзларининг хўжайинлик мақомларини сақлаб қолиш, ўзлари билан рақобатлашадиган бошқа буюк давлатларнинг пайдо бўлишига йўл қўймаслик учун БМТни ташкил қилишди. Ушбу халқаро ташкилот қарорлари ва қоидалари билан дунёни ўз чангалида ушлаб туради. Ким унинг режаларидан четга чиқса, уни қаттиқ жазолайди. Бу вазифани БМТнинг Хавфсизлик Кенгаши бажаради. АҚШ, Британия, Россия, Франция ва Хитой БМТ Хавфсизлик Кенгашининг доимий аъзоларидир. Ушбу доимий аъзолар Хавфсизлик Кенгашида вето ҳуқуқига эга. Яъни, бу доимий аъзолар жиноят содир этгса ҳеч қандай жазога тортилмаслик имкониятига эга. Масалан, улар ҳар қандай резолюцияга вето қўйиши ва резолюциянинг қабул қилинишига тўсқинлик қилиши мумкин. Шунинг учун улар ўзларига ёки сиёсатларига қарши бўлган ҳар қандай резолюцияни тўхтатиб қўйиш ҳуқуқга эга. Албатта, бу доимий аъзолар вето ҳуқуқидан фойдаланиб келмоқда. Шунингдек, улар ўз иттифоқчилари ва малайларини вето орқали ҳимоя қиладилар.
Шунинг учун Хитой режими уйғур мусулмонларини қувғин қилиб, оммавий қамоққа ташлаган бўлса ҳам, АҚШ Ироққа бостириб кириб, бир миллиондан ортиқ одамни ўлдирган бўлса ҳам, Россия Кавказда мусулмонларни қирғин қилган бўлса ҳам, Англия ва Франция ўзларининг собиқ мустамлакаларида миллионлаб одамларни ўлдирган бўлса ҳам, уларнинг ҳеч бири жазоланмади. Бунинг сабаби, юқорида айтиб ўтилганидек, улар “вето” билан ҳимояланган.
Шундай экан, БМТ инсонлар ҳаёти ва ҳуқуқларини ҳимоя қилади, дейиш катта хатодир. Қолаверса, бундай фикрлар оддий инсонларни алдаш учун қўлланиладиган “ҳаяжонли” шиорлардан бошқа нарса эмас. Бунинг янада ёрқин мисолини бугун Ғазода содир бўлаётган воқеаларда кўриш мумкин. “Исроил” Американинг “эркатой арзандаси” бўлгани учун ҳеч қандай резолюциядан қўрқмасдан мусулмонларни қирғин қилмоқда. Ҳатто у Ғазода БМТ ходимларини ҳам ўлдирди, аммо унга реал жавоб қайтарилмади. БМТ эса дод-вой қилишдан бошқа ҳеч нарсага ярамади. Чунки яҳудий вужуди мустамлакачиларнинг ўз манфаатлари йўлида ишлатадиган қуролидир!
Бундан ташқари, БМТ кўплаб дастур ва лойиҳаларни амалга оширади. Бузуқ ғояларни сингдирувчи ЛГБТ ва феминизм лойиҳалари ҳам шулар жумласидан. БМТ ўзига аъзо давлатларни бу бузуқ ғояларни тан олишга, улар юзасидан резолюция ва конвенциялар қабул қилишга мажбур қилади.
Маълумки, капиталистик тузумга асосланган бугунги дунёнинг структурасы мустамлака ва мустамлакачи давлатлардан иборатдир. Учинчи дунё давлатлари фақат хом ашё ишлаб чиқаради, йирик давлатлар эса саноатни ривожлантиради. Аниқроғи, йирик саноати ривожланган мамлакатлар хом ашёни жуда арзон нархларда сотиб олишади ва ундан ишлаб чиқарган маҳсулотларини жуда қиммат нархларда сотишади. Бундай ҳолатда учинчи дунё давлатлари йирик давлатларни арзон хомашё билан таъминлайди ва шу билан бирга уларнинг қиммат маҳсулотларини истеъмол қилувчи бозорга айланади. Бундай вазиятда учинчи дунё давлатларида ривожланиш бўлиши мумкин эмас ва бундан фақат катта давлатлар улкан фойда кўриши шубҳасиз. Шунинг учун мустамлакачи давлатлар ўзларининг ушбу мақомини сақлаб қолиш учун БМТни ишга солишади. БМТ ўзига аъзо давлатлар билан ҳамкорлик қилиб, уларга фақат хомашё ёки қишлоқ хўжалигига асосланган “ривожланиш” лойиҳаларини таклиф қилади ва амалга оширади. Бундай мустамлакачилик сиёсати “тараққиёт стратегияси”, “ислоҳот”, “ҳамкорлик” номлари остида олиб борилади. Бошқача айтганда, БМТ уларни “тўғри йўлга” солиб қўяди. Оқибатда мамлакатлар ва халқлар мустамлакачининг чангалида қолади. Шунинг учун ҳам бугун мана шу очкўз капиталистик тузумнинг касофатидан урушлар тинимсиз давом этмоқда, дунёнинг катта қисми қашшоқликда яшамоқда, ҳатто одамлар очликдан ўлмоқда.
Демак мустамлакачиларнинг қуроли бўлган БМТни ҳамда унинг турли қарорлари, лойиҳалари ва ҳамкорликларини рад қилиш лозим. У билан ҳамкорлик қилиш ер ости бойликларимизнинг талон-тарож қилиниши ва бузуқ ғояларнинг кириб келишига сабаб бўлади. Бу зулм ва адолатсизликлар қаршисида мусулмонлар сифатида бизга юклатилган масъулият жуда катта. Чунки халқларни эзаётган капиталистик тузумга муқобил мафкура бизда мавжуд. Бу мафкура Исломдир. Ислом мафкураси зулмларга барҳам бериб, адолат ва фаровон ҳаёт бахш этадиган мафкурадир.
Ҳорун Абдулҳак
№ 3
БМТ Бош котиби Гутерриш Қирғизистонга келди
July 3, 2024
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти бош котиби Антониу Гутерриш 1 июл куни расмий ташриф билан Қирғизистонга келди. Гутерришнинг Марказий Осиёга ташрифи 30 июн куни Ўзбекистондан бошланди. У Қирғизистондан кейин Қозоғистон, Тожикистон ва Туркманистонга ҳам боради.
Гутерриш 2 июл куни президент Садир Жапаров билан учрашувида Қирғизистоннинг чегара муаммоларини ҳал қилишдаги саъй-ҳаракатларини юқори баҳолади. Унинг таъкидлашича, чегара масаласи тинч йўл билан ҳал этилгани учун Қирғизистон “тинчлик тимсоли” деган номга лойиқдир.
У ҳозирги халқаро молия тизими ислоҳга мухтож эканлигини таъкидлар экан, “бойлар учун” тузилган Бреттон-Вудс шартномасини ўзгартириш зарурлигига урғу берди. Шунингдек у Ғазо можароси Украина воқеасидан кейин бошланган бўлса-да, у ерда қурбонлар сони бир неча баробар кўплигини қўшимча қилди.
Президент Жапаров ҳам, ташқи сиёсатда Марказий Осиёдаги бошқа давлатлар ҳамкорлигига алоҳида эътибор қаратаётгани, Ўзбекистон билан чегара масаласи ҳал этилгани ва Тожикистон билан аниқлаштириш ишлари давом этаётганини таъкидлади.
Президент маъмуриятининг ташқи сиёсат бўлими мудири Муратбек Азимбакиевнинг сўзларига кўра, учрашувда минтақавий хавфсизлик ва Қирғизистоннинг барқарор ривожланиш мақсадлари дастурини амалга ошириш масалалари ҳам муҳокама қилинган.
Изоҳ:
БМТ Америка манфаатларидан келиб чиқиб иш олиб борадиган ташкилот бўлиб, АҚШ бошчилигидаги капиталистик тузумнинг бузғунчиликларига ямоқ солиш билан шуғулланади. Гутерришнинг расмий ташрифидан кўзланган асосий мақсад минтақанинг Ғарб тизимига қарамлигини кучайтиришдан иборатдир. Шу боис у минтақа давлатларидаги чегара масаласининг ҳал этилишини юқори баҳоламоқда. Зеро чегараларнинг тартибга солиниши минтақанинг Россияга қарамлигини камайтириб, Американинг манфаатига хизмат қилади.
Гутерришнинг халқаро молия тизимини танқид қилишига келсак, бу жар ёқасига келиб қолган капиталистик тузумни сақлаб қолиш учун жамиятнинг ҳиссиётларини қитиқлашдан бошқа нарса эмас. Зеро, БМТнинг қўлида бойлар ва камбағаллар ўртасидаги тафовутни камайтириш учун кўплаб имкониятлар мавжуд бўлса-да, ҳар йили расмий статистик маълумотларни тақдим этиш ва популистик чақириқлардан нарига ўтмайди. Шунингдек, Ғазо масаласида ҳам қатл қилинган аёллар ва болалар сонини санашдан бошқа иш қилгани йўқ. Ҳатто Ғазода шафқатсиз қирғинларни амалга ошираётган яҳудий ҳукуматига Американинг рухсатисиз санкция ҳам эълон қила олмайди.
Шундай экан, БМТ Бош котиби каби қўй терисига ўраниб олган бўриларнинг популистик чақириқларига алданиб қолмаслик керак. Зеро, бундай чақириқлар фақат одамларни чалғитиш учун амалга оширилади, амалда эса фақат кофир Ғарб манфаатларини рўёбга чиқариш мақсад қилинади.
Нурдин Асаналиев
№ 4
Қирғизистонда Хитой корхоналарининг кўпайиши кутилмоқда
July 2, 2024
Вазирлар Маҳкамасининг раиси Акилбек Жапаров Хитойнинг Шинжон мухтор вилоятига ташрифи доирасида Хитой ширкатларининг раҳбарлари билан учрашди. Учрашувда Қирғизистонда титаномагнетитни қайта ишлаш металлургия заводини қуриш масаласи муҳокама қилинди. Бош вазир ўз нутқида Қирғизистон ҳудудида титаномагнетитни қайта ишлаш учун катта имкониятлар мавжудлигини айтиб ўтди. Шунингдек, учрашувда “Zhicun Lithium Industry Group” ширкатининг раҳбарияти билан тоғ-кон саноати юзасидан музокаралар олиб борилиб, Қирғизистонда литий конини қидириб топиш, қазиб олиш ва қайта ишлаш лойиҳасини амалга ошириш масалалари ҳам кўриб чиқилди. Музокаралар натижасида Қирғизистон ва Хитой давлат органлари ва ишбилармон доиралари ўртасида 40дан ортиқ ҳужжат имзоланди. Ҳужжатларнинг қиймати 1 миллиард 50 миллион долларни ташкил этади.
Бундан аввал Қирғизистон парламенти мамлакатда уран ва торий конларини ишга туширишга йўл очадиган қонун лойиҳасини қабул қилган ва ушбу лойиҳа президент Садир Жапаров томонидан 27 июн куни имзоланган эди.
Изоҳ:
Сўнгги ўн йил ичида Қирғизистон ва Хитой ўртасидаги ҳамкорлик ўта фаол ривожланиб бормоқда. Мамлакатда Хитойнинг 300дан ортиқ корхонаси, шунингдек, 200га яқин Қирғизистон-Хитой қўшма корхоналари фаолият юритмоқда. Тоғ-кон саноати корхоналарининг 80 фоизи эса Хитой ширкатларига тегишли. Хитой корхоналари ўз фаолияти тўғрисида ҳеч қандай ҳисобот тақдим этмайди. Шунинг учун улар қанча миқдорда кон қазиб олаётгани ёки мамлакатдан қанча бойлик олиб чиқиб кетаётгани маълум эмас. Ўтган ҳафта президент Садир Жапаров мамлакатдан олтин конлари ва рудаларини экспорт қилишга рухсат берувчи қарор қабул қилди. Бу эса, яна минерал ресурсларнинг беҳисоб чиқиб кетишига йўл очади. Бугунга келиб, уран ва торийни қидириб топиш ва қазиб олишга йўл очиб, мамлакатдаги йирик конларни ҳам босқинчи Хитой қўлига топширмоқчи.
Қолаверса, Хитой бошқа давлатларни қарз тузоғига илинтириш билан ўзининг босқинчилик сиёсатини давом эттириб келмоқда. Ҳозирда Қирғизистоннинг ташқи қарзи 4 миллиард 486 миллион доллар бўлиб, унинг деярли ярми Хитойдан олинган. Бугунги кунгача Хитой ўнлаб мамлакатларга қарз бериб, стратегик аҳамиятга эга ерларини тортиб олди. Масалан, 2008 йилда порт қуриш учун Хитойдан 8 миллиард доллар қарз олган Шри-Ланка, лойиҳа ўзини оқламагани учун портни 99 йилга Хитойга топширишга мажбур бўлди. Хитой худди шундай тарзда 2020 йилда Лаоснинг электр ва сув ресурсларини тортиб олди. Покистон 16 миллиард доллар қарз эвазига Гвадар портининг 91 фоизини ва Эркин иқтисодий зона даромадининг 85 фоизини Хитойга беришга мажбур бўлди. Айни пайтда қўшни Тожикистон 330 миллион доллар кредит эвазига Кумарги Боло олтин конини Хитойга топширди.
Бинобарин, бугунги кунда фойдага асосланган капиталистик тузум дунёга ҳукмронлик қилаётганлиги учун ҳам, Уммат мулки бўлган фойдали қазилмаларни қазиб олишда одамларга зарар етиши ҳисобга олинмайди. Уларнинг “зарарсиз усуллар билан қазиб оламиз”, деган даъволари ёлғондан бошқа нарса эмас. Буни Қумтордаги музликларнинг эриб йўқ бўлиши ва цианиднинг сувга тўкилиши яққол кўрсатиб турибди. Худди шундай тарзда ҳозирги ҳукумат нафақат Қизил-Омполдаги конни, балки Жетим тоғ каби йирик темир руда конларини ҳам инвесторлар қўлига топширишга ҳаракат қилмоқда. Шундай экан, халқ ер ости бойликлари соҳасида ҳукуматнинг ҳийла-найрангларидан эҳтиёт бўлиши ва шариат ҳукмларига биноан уни муҳосаба қилишлари лозим. Хитойга қул бўлиб қолмаслик учун унинг иқтисодий, сақофий ва ҳарбий босқинчилигига қарши туришимиз лозим.
Нурдин Асаналиев https://uz.turkiston.biz/2024/07/03/bmt-mustamlakachilarning-urolidir/
Присоединяйтесь к ОК, чтобы посмотреть больше фото, видео и найти новых друзей.
Нет комментариев