Предыдущая публикация
Самарқандлик келин
(Ёки аёлнинг макри ҳаққида)
Тарихий воқеъий ҳикоя.
Муаллиф: Зейл Лейла Мустафасайяр
Бу ҳикояни жаннатмакон бибижоним Қамарнисо Файзуллохон қизи айтиб берган эдилар.
Бухоро Амирлигининг сўнгги Амири Олимхон Аркини ўз замонасида «Шаҳар ичидаги шаҳар»деб аташарди.Бунга сабаб Арк ичида ҳаммомдан тортиб сартарошхонаю,зардўзхонаю дўзандахона(тикувчилик),хуллас нимаики зарурати бўлса тирик жоннинг ҳаммасини Арк ичида раво қилиш имкони бор эди.Масжид,аёллар илмхонаси,зарбхона,мусиқа мактаби хуллас ўз номига яраша шаҳар ичра шаҳар эди.Мана шу ўз замонининг таъбир жоиз бўлса Маиший хизмат соҳасини билимли,оқил ва ниҳоятда хушсурат,келишган қадду-қоматли Маҳмуджон бошқарарди.Ўттиз ёшлардаги бу йигит Арк аҳли ичида обрў-эътибор,ҳурмат қозонган шахс эди.Ўз тижорат расталарига эга бу йигитнинг ишқи Бухоро шаҳар ҳокими Азизхоннинг невараси Гулжаҳон пошшохонга тушди.Ўн тўрт ёшлик Гулжаҳон пошшохон Жўйбори Калондаги бувиси қурдирган аёллар Мадрасасида ўқир,ҳунардан зардўзликни пухта эгаллаган,араб,форс,турк тилларини хуб ва равон билган қиз эди.Ҳаммасидан ҳам нафис рафтори,инжа ҳусни тилларга тушган,уни ҳасми -ҳалоли бўлмоғини орзу қилган давлатмандлар бисёр эдилар.Азизхон Маҳмуджонни маъқул кўриб Гулжаҳон пошшохон унинг хонадонига келин бўлиб тушган кун Мир Араб кўчасининг Аркка туташган жойигача барчага тўёналар тарқатилди.Келиннинг жамоли,куёвнинг камолини мақтамаган қолмади.
Асал ойининг ширин кунларидан сармаст Маҳмуджон ишдан уйга шошарди.Гўзал келинчак эса ёрини табассум билан кутиб оларди.Гулжаҳон пошшохоннинг феълида ажиб бир шўхлик бор эди.Ҳазилни,кулгини хуш кўрарди.Оила даврасида,қайнона -қайнотаси олдидаги шармгинлик,тортинчоқлиги хобгоҳига кирган маҳали туман мисоли тарқаб кетгандай бўлар эди.Маҳмуджон билан ҳазиллашиб унида кулдирар,ўзида қаҳ-қаҳ отиб кулар эди.Маҳмуджон эса уни -Ҳай Пошшохон,секинроқ ,секинроқ -дея ўзи кўзлари ёшланиб кулганча пастроқ кулишга чақирарди.Бир куни Гулжаҳоннинг ҳазилидан эри ранжиди.Ҳазил ҳам беўхшов чиқдида!Маҳмуджон тасбеҳ ўгириб ўтираркан,Гулжаҳон зерикди.Секин бориб эрининг кўркам соқолидан бир толасини шартта юлди.Кейин ўзи қиқирлаганча кулиб уйнинг бурчагига қочди.Маҳмуджон бир норизо қараб қўйдию,индамай тасбеҳ ўгиришда давом этди.Бироз туриб Гулжаҳон яна шу ишини такрорлади.Энди Маҳмуджон ростакамига жаҳли чиқди.
-Бу не адабсизлик Пошшохон?Ким айтади сизни мадраса толибаси деб?Сал одобни ўргансангиз бўларди.Ҳазилнингда ўрни бор Пошшо!
Эрининг бу сўзлари Гулжаҳонга қаттиқ таъсир қилди.У бунақа муомалани кутмаган эди.Ҳали болалик табиати тарк этмаган қиз кўзлари жиққа ёшга тўлди.Эркалиги,болалиги бир бўлиб унинг ҳам тилидан ўйламай сўзлар айттирди.
-Азалдан тенгим эмасдингиз хўжам.Бобомга ҳам,падаримга ҳам ҳайронманки,мани ўттиз ёшдаги чолга узатдилар.Ўз тенгимга узатсалар тушунармиди...
-Нима?Сиз не деётганингизни англаётирмисиз?Ўттиз ёшли чол?Астаъфуруллоҳ!-Маҳмуджон ғазабдан қизариб кетсада ўзини босишга уринди.Гулжаҳон эса ёноқларида ёши думалаб яна сўзида давом этди.
-Сизни мен суйдимда.Бошқа ҳеч бир аёл сизни на суймас,на қайрилиб қарамас.Сиз эса ҳақиқатда тенгим эмассиз!
Бу сўзлар Маҳмуджоннинг иззат нафсига тегди.
-Суярлар бегим!-деди у истеҳзо билан Гулжаҳон пошшохонга.-Мана кўрарсиз ҳали,шундоқким суярлар.Ва суйганлар сизданда гўзалроқ ва сўзлари ширин,андишалироқ бўларлар.
Шундан сўнг Маҳмуджон икки уч кун ўтиб Самарқанд сафарига отланди.Самарқандга етиб келиб карвон саройдан ҳужра олиб,ҳаққини тўлагач,лаш лушини қолдириб Гўри Амир мақбарасини зиёрат қилиб келмоқни ихтиёр этди.Мақбара зиёратидан чиқиб ўша ерда сотилаётган нўхатшўракдан бир косасини **** олиб,сўнг шаҳар саёҳатида давом этди.Афросиёб кўчаларини айланаркан нўхатшўрак ўз кучини кўрсатиб ниҳоятда чанқади.Томоғи қақраганча тўрт томонга аланглаб қудуқ қирди.Қудуқни кўрмадику,аммо қулоғига яқин ўртадан товуш чалинди.
-Машкооооооббб,машкоооооббб
Касеки ҳастет дардманду бетооооб
Гўдакону,пирону,жавону моҳтооооббб
Ба ҳамайи жумла дарду давоооо ооообббб
Таржимаси:Машкоб,машкоб
Кимки бор хастаю бетоб
Гўдаклар,қариялар,ёшлару маҳтоб
Жўмланинг дардига сувдир даво
Бу ўша замонларда тоғ чашмаларидан тип тиниқ зилол сувни мол терисидан тикилган махсус мешларда олиб келиб сотадиган сув сотувчилар ,маҳаллий халқ Мешкоб,Самарқанд ва Бухоронинг тожикзабон аҳолиси Машкоб деб атайдиган кишининг ўзининг келганини билдириб айтаётган қўшиғи эди.Маҳмуджонни оёқлари ўша томонга бошлади.Ўзидан эллик олтмиш одим нарироқда турган Машкоб бир дарвозадан пулини олиб кармонига солдида яна Самарқанд кўчаларини бошига кўтарганча машҳур қўшиғини айтиб кетди.Маҳмуджоннинг
-Ҳой Машкоооб,Машкоооб,тўхта бир пас дея чақиргани унинг овозининг баланд пардасида эшитилмади ҳам.Ташналик қийнаётган йигит боя машкоб сув сотиб кетган дарвозани тақиллатди.Нақшинкор ёғоч дарвозанинг мис ҳалқаларини қуббасига ураркан ичкаридан бир ажиб нафис товуш эшитилди.
-Хизматкоримиз юмуш билан бир ёққа кетганди.Уйда бошқа эркак йўқ.Шу сабаб ўзим чиқишимдан ўзга илож қолмади.Не юмуш бор меҳмон?
Дарвоза ортидан эшитилган сас ўн саккиз ўн тўққиз ёшлардаги заифага хос бўлиб инчунин ёқимли эдики Маҳмуджон лол туриб қолди бир муддат.Қизнинг не юмуш борлигини суриштиришдан олдинги тушунтириши унинг одобидан ҳам дарак эди.
-Ниҳоят чанқадим сингил.Машкобга етолмадим.Сув бермоқ савоб дейдилар.Бир коса сув беринг....Худо ёрлақасин сизни-деди ниҳоят у ўзини қўлга олиб.
-Бир муддат..Ҳозир....-мафтункор овоз соҳибасининг дарвоза олдидан узоқлашаётганини ғарч солинган ковушлари билдирди.Бир оздан сўнг дарвоза оғир ғижирлаб қия очилдида,ўша замонларда камёб ва қимматбаҳо бўлган хитойи чинни косада сув тутилди.Четларига тилла сувидан ҳал югуртирилиб,ҳаворанг гуллар солинган жонон косаданам бу косани тутиб турган қўллар ақлни олгувчи эди.Оппоқ билакларни олтин билакузуклар безаб турар,ҳусайни узум донасини эслатгувчи бармоқларда гавҳар кўзли узуклар ёниб кўзни олгудек,шу сутдек оқ қўллага қондек қип қизил хинодан нақшлар солинган эди.Коса ва бу қўллар баробарида дарвозанинг қия очиғидан гупиллаб чиққанча гулоб иси димоққа урилди.Маҳмуджон косани олиб муздек сувни сипқордида,ичига битта бухорий тилло танга солиб қайтарди.
-Умрингиздан барака топинг.Сувдек сероб бўлинг!
-Савоб пулга сотилмайди меҳмон.Тиллони олинг.Бизни ерга урманг...
Қизнинг бу сўзларидан сўнг у коса ичидан тиллони олиб,косанинг иккинчи четидан ушлаганча шундай деди:
-Шу савобни ҳар кун қила оласизми?
-Эртага келиб дарвозани тақиллатсангиз хизматкоримиз сув олиб чиқади.Саломат бўлинг.
Ёпилган дарвоза олдида анча туриб қолган Маҳмуджон оёғини зўрға ўзига бўйсундириб узоқлашди.Намозшомгача шаҳар айланиб карвонсаройга қайтди ҳамки,хаёлидан ўша мафтункор овоз,ҳушини олган оппоқ қўллар кетмади.Амирнинг саройида нуфузли амал эгаси бўлмиш Маҳмуджон не не гўзалларни кўрмади Аркда.Лекин бунчалик ақлу ҳушини банд этолмаганди ҳеч бир санам.Нега бугун биргина қўлию,овозини эшитиб бу қадар юрагига олов тушди?Не синоат бу?Кечаси уйқусида ҳам ҳаловат бўлмади унинг.Оёқлари эртаси чошгоҳ маҳали яна ўша кўчага бошлади.Қалтироқ қўллари яна ўша мис ҳалқани қуббага ураркан ақлини олган оппоқ қўллардан сув ичмакни орзу қиларди.Дарвозани баланд бўйли,бошига салла ўраган ҳабаш қул очди.
-Ассалом Алейкум.Хизмат?-деди у қўлини кўксига қўйганча.Лаҳжасиз гапиришидан болалигидан бери шу диёрлардалигини билиш мумкин эди қулнинг.
-Ваалайкум Ассалом.Бекангизга бир савоб тилаб юрган гадо келибдур деб хабар беринг иним-деди Маҳмуджон ҳам қўлини кўксига қўйганча.
Ҳабаш қул қаршисидаги йигитнинг банорас тўни,ипак салласию,хром этиги,бармоғидаги қора гавҳар кўзли узугига ҳайрон бўлиб қаради.
-Савоб тилаб юрган...гадо?Сизму ўша гадо?
-Мен ўша гадо-деди Маҳмуджон кулимсираб.Қул индамай бошини қимирлатиб кириб кетди.Бир оз ўтгач бир косада сув олиб чиқиб узатди.Маҳмуджон сувни ичиб ичига бежиримгина тилла зулфибодом (аёллар соч безаги)солиб қайтарди.
-Бир пас шошманг меҳмон-деди ҳабаш қул.-Мен бекадан берухсат ололмайман бу туҳфани.Кетмай туринг...-у шундай деганча ичкарига кириб кетди.Зум ўтмай қайтиб чиқиб зулфибодомни Маҳмуджоннинг қўлига тутқазди.
-Савобнинг қиймати зулфибодомчалик эмас экан.Бека шундай дедилар.Савоб тилаб келмоқ истасангиз бемалол экан.
Савобталаб гадо эртасига коса ичига ёқут ва феруза билан безатилган билак узук солди.Худди кечагидек қайтарилди бу ҳам.Эртаси куни солинган нақшинкор,марваридлари жимирлаб кўз олгувчи зебигардон ҳам савобнинг қийматича келмади.Тўртинчи куни Маҳмуджон косанинг ичига солиб берган савоб ҳаққини олиб кириб кетган ҳабаш қул анчагина жим бўлиб кетди.Коса ичидаги туҳфа ҳақиқатда нархи арзон бўлсада кўнгил олдида қиймати юксак эди.
Бироздан сўнг ҳабаш қул қайтиб чиқиб косани Маҳмуджонга чўзди.Минг хавотиру ҳадик ила йигит коса ичига нигоҳ ташлади.Кичкина қизил оғзи ипак ип билан боғланган кимхоб халтача бор эди коса ичида.Қиз Маҳмуджон солиб юборган қизил атиргул ғунчасини олиб,ўрнига ушбу халтачани солиб юборган эди.Шоша пиша халтачани очиб қаради.Мошдек катталикдаги қора инжу ва мўъжазгина най қилиб ўралган қоғоз.Юраги гупиллаб урганча мактубни очиб ўқимакка тутинди.Икки масра ғазал ёзилган эди унда.
Муғжа қатида ғалат келмиш дури ғалтон
Гулбарги қати қаро инжу каби лахтайи қон.
(Муғжа -ғунча.Форс.)
Демак зукко қиз ғунча гулбарглари қатига яширинган оқ ҳинд дурини топибмиш.Ҳабаш қул маънодор кулимсиради.
-Эрта чошгоҳда гузар бошидаги чойхонага келинг меҳмон.Бир пиёла чой ичамиз...-деди у оппоқ тишларини кўрсатиб ҳамон кулимсираб.Маҳмуджон қўлини кўксига қўйиб бошини хиёл эгди розилик аломатида.
Тунни ҳали кўрмай туриб ўзига мафтун қилган нотанишнинг байтини қайта қайта такрорлаб тонгга улаган Маҳмуджон чойхонага анча эрта келди белгиланган вақтдан.Чошгоҳда эса ваъдалашилганидек ҳабаш қул ҳам келиб қолди.Салом аликдан сўнг уни ўтиришга таклиф қилиб нон чой,ширинлик ва балиқ буюртирди Маҳмуджон.Луқмайи ҳалолдан лаззатлироқ таом бор эканми дунёда..
Овқатдан сўнг чой устида ҳабаш ўзи ҳаққида ҳикоя қилиб берди.
-Исмим Ғулом -дея сўзини бошлади у.-Асли қай юртданлигимни ҳам,асл исмимни ҳам билмайман.Бекамнинг исмлари Таманно.Беканинг боболари,савдогар Қодирбой мени қул бозордан сотиб олганларида ўн тўрт ёшда эдим.Бекамни ўзим кўтариб катта қилганман.Таманно бегим ўн тўрт ёшдалигида оталари Собирбой Самарқанднинг энг бадавлат кишиларидан бўлмиш Назифхонга узатдилар.Бекам тўртинчи хотин бўлиб тушдилар.Эллик саккиз ёшли Назифхоннинг олдинги уч хотинидан фарзанди йўқ.Бекам ҳам беш йилдан бери мана фарзанд кўрмадилар.Назифхон олдинги уч хотинига ҳовли жой ва биттадан дўкон инъом қилиб талоғини бериб юборди.Таманно бегимга боғланиб қолмишми,ёки ҳали ҳануз фарзанд кўриш умиди борми талоқ бермади.Назифхон тунд феъл,қўрс одам.Эртадан то хуфтангача газмол,мўйна,чарм ва қимматбаҳо тошлар дўконларида кунини ўтказади.Бекам ниҳоятда тирноққа зор ўтаётганликларидан қайғуриб ,кўз ёш тўкадилар.Нечча маротиба оталарига айтгани бетлари чидамай,акалари Соҳиббойга арз қилдилар.Ёш умрим ўтиб бормоқда,мени ажратиб олингиз дея ёлвордилар.Аммо Соҳиббой Назифхоннинг салобатидан ҳайиқур.Давлати ҳам,қудрати ҳам ортиқроқ унинг.Шунақа гаплар бек йигит.Ўзингиз қаердан бўласиз?Исмингиз ким?Касби корингиз нима?
Ғуломнинг айтиб берганлари таъсирида карахт ўтирган Маҳмуджон унинг саволига Бухороданлиги ,исми шарифи ва касби корини қисқа айтдиб бердию,яна ўз хаёллари уммонига шўнғиди.
-Менга энди рухсат Маҳмуджон.Нон туз учун ташаккур.Эртага пешинда Сизни меҳмонга таклиф қиламиз.Марҳамат қилинг.
Шундай дея Ғулом ўрнидан туриб кетишга чоғланаркан эртага кутишини қайта қайта тайинлади.Маҳмуджон мезбон кимлигини сўрашга тортинди.Миясида эса мезбон ким бўлса экан,Ғуломми,Назифхонми,Таманноми деган савол чарх урарди.Аслида бу Таманнонинг уни яқиндан кўриб,Ғулом орқали сўзлашиш учун тузган режаси эди.
Меҳмондорчиликка Маҳмуджон кичикроқ патнисда тўла марварид,ёқут,гавҳар(сапфир),феруза,зумрад тошлардан аралаштириб солиб,бежиримгина саватчага солинган ширинликлар устига қўйиб,ипак рўмол билан устини ёпиб олиб борди.Аййй,қизимааа,кўнгил баъзи пайт андоқки ақлу-тамизни енгар...Таманно бойликка ,тақинчоққа кўзи тўқ бўлсада эркакнинг меҳри,эътиборига зор эдида.Уззу кун ҳайҳотдек ҳовлида ахта қул Ғуломдан ва гунг хизматкор аёлдан бошқа кимсани кўрмас эканда ахир у маҳлиқо.Кўнгли,жисми,истаги бир бўлиб ақлини енгди.Меҳмондорчилик чоғи ноз неъматлардан тотиниб Ғулом билан суҳбат қилсада кўзлари уни қидираётган Маҳмудга аввал ўша оппоқ хиноли қўлларни,сўнг барқ уриб турган жамолини секин кўрсатди эшигнинг қия очиғидан.Маҳмуджоннинг еётган луқмаси оғзида қолди.Дунёнинг чор тарафидан келтирилган неча неча гўзалларни кўрган йигит бу қадар етук ҳусн эгасини кўрмаганди.Ўзига қараб турган оҳу кўзларда «Мана кўрдингми,мендек парирухсор шунда умрим ўтмоқда...»деётгандек ўкинч билан боқар,қип қизил гилосдек лаблар эҳтирос тилаб титраб кетди билинар билинмас.Инсонга шайтон шерик экан.Шайтон ундади,бандайи ғофил бажарди.Ишқилиб хиёнат бўлди.Маҳмуд Таманнога буткул асир бўлди.Йигит умрида у ҳали бунчалик суҳбати лаззатли аёлни кўрмаганди.Таманнога совға олмоқ баҳона бир дўконга кириб сотувчидан қора инжу қўйиб ишланган гўшвора(зирак,сирға)сўради.Сотувчи кўрсатган тақинчоқлардан кўнгли тўлмай -Яна борми?-деб савол берди.Сотувчи ичкарига кириб кетиб бироздан сўнг чиқдида -Марҳамат,хўжайинимизда бор экан.Киринг,нархини келишолсангиз сизники деди уни бошлаб хўжайининг олдига олиб бораркан.Соқоли кўксига тушган,қора қош,хуш сурат ва жиддий дўкон хўжайини қора марвариддан ва ҳаворанг олмосдан дид билан ишланган гўшворани кўрсатиб нархини айтди.Нарх борасида бироз тортишиб охири келишишгач,фил суягидан қилинган қуттичага солиб бераётиб дўкондор Маҳмуджоннинг дидини мақтади.
-Тошларнинг қийматию қимматини яхши тушунаркансиз.Лекин ҳар заифа ҳам қора инжунинг қийматини тушунавермайди.
-Оре рост -деди Маҳмуджон.-Лекин менинг суюклигим қора инжуни бисёр севар экан.Деярли ҳар зеби-зийнатида бор.Дўкондорнинг қошлари кўтарилиб,нигоҳлари ниманидир сезгандек бўлганини ишқдан сармаст йигит пайқамай қолди.
-Бугун суюклигингизни хурсанд қилмоқ режангиз борми?Ҳар не керак бўлса келинг,арзонлаштириб аслидан бераман меҳмон йигит.
-Албатта!Миннатдорман!-Маҳмуджон дўкондорлга миннатдорчилик билдириб эшикка йўналди.
Таманно билан ширин суҳбат қуриб турган маҳал Ғулом эшикни шиддат билан тақиллатди.Ҳовлидаги баланд болохона томига чиқиб тўрт томонга қараб пойлоқчилик қилаётган эди у.
-Бекам,муюлишдан бекнинг отига ўхшаш қора отда биров бурилди.Бек қайтганга ўхшайдур -деди у ташвиш билан.Ҳақиқатда зум ўтмай ғазабдан тишлари ғижирлаганча Назифхон кириб келди.Хобгоҳида кашта тикиб ўтирган Таманно уни очиқ юз билан қарши олди.
-Келинг бегим.Нечук?Наҳот мен интизорингиз эсингизга тушган бўлсам?
Назифхон ҳамма жойни қаради.Ташновхона(таҳоратхона),омборхона,болохоналарни бир бир қаради.Ҳеч ким йўқ.Бир чимирилиб индамай ортига бурилиб кетди.
Орадан уч тўрт кун ўтиб яна ўша меҳмон йигит совғага кирди.Энг камёб тақинчоқни бераркан Назифхон савол берди:
-Меҳмон,суюклигингиз кимнинг қизи экан?Уйланасизми унга?
-Эҳҳҳ ака...Суюклигим бир саҳро бағридаги ғунча..Кошки эди уйланишнинг иложи бўлса?
Ширин суҳбатга банд севишганларни яна Ғулом огоҳлантирди.Яна Назифхон ҳамма жойни алғов далғов қилиб ҳеч кимни топмади.Яна икки даъфа бу ҳол такрорлангач тунда хотинининг кумушдек баданини бир бир кўздан кечирди.Бўйнидаги билинар билинмас қизғиш қонталашни кўриб ҳаловати бузилди.Энди гумони қолмади.Лекин исботи йўқ эдида унинг.Назифхон ҳам айёрлик йўлига ўтди.Маҳмуджон яна дўконига кирганда уни гапга солди.
-Нокамтарликка йўйманг меҳмон.Менинг нуфузим юқори бу шаҳарда.Балким сизни ўша дилдорингиз билан қовуштиришга ёрдамим тегар.Кўнглингизни очинг тортинмай...
Кўзига Таманнодан бошқа ҳеч нарса кўринмаётган Маҳмуджон бор гапни айтди қўйди.Кўпни кўрган,айёр Назифхон соқолини тутамлаб Маҳмуджонга синовчан қаради.
Сўнг шундай деди:
-Сиз шунда бўлиб туринг.Мен бирор соатда қайтаман.
Назифхон дўконидан чиқиб тўғри Таманнонинг акаси Соҳиббойнинг уйига борди.Бор гапни айтиб бераркан эшик ортида ҳамма гапни Собирбойнинг хотини Нодирабегим эшитиб турганидан бехабар эдилар икковлари ҳам.
-Сиз ўша меҳмонни олиб келинг -деди Соҳиббой.-Бу ерда нафсоният,орият турибдур!Агарки шу гапларни ҳақиқатда менга ҳам айтса мен шу куни Таманнони ҳам,ўша Бухороликни ҳам сўяман.
Назифхон чиқиб кетгани ҳамоно,Нодирабегим хизматкорларга юмушларини тайинлаб йуқлигини билдирмаслигини айтиб Таманнонинг уйига қараб югурди.Янгасининг шоша пиша айтган гапларидан Маҳмуднинг ҳам,ўзининг ҳам ҳаёти хавфдалигини тушуниб етди.
-Энди бир илож қилинг янгажон -деди у йиғламсираб.-Йўлини топинг жон янга...
-Энди бундоқ қиламиз.Бахт аз таваккал!Ҳозир тез отланиб мен билан юринг.Фурсатимиз оз.
Намозшомда Назифхон Маҳмуджон билан келди.Таманнога етишиш иштиёқида хаёли банд бўлгани сабаб на Назифхондан исмини сўради,на кимнинг уйига борилаётганини суриштирди.Янги танишининг «Инш Аллоҳ суйганингизга етказгувчи даражада қудратли инсон»деганига кифояланиб эргашиб келаверди.Нодирабегим эрига атай тайинлади:-Меҳмонни тўрга ўтқазинг.Парча тўшамалар солдим,бу ҳам сизнинг нуфузингиздан дарак бегим.
Ош сузилиб,ейилгач Назифхон айёрона режасига ўтди.
-Қани меҳмон,менга айтганларингизни бу кишига ҳам айтиб беринг.Балким у ноинсоф чолдан ёш жувонни талоғини олиб берарлар?
Унинг овозида киноя бор эдию,яна Маҳмуджон пайқамай қолди.Таманно билан танишганидан бошлаб ҳамма гапни айтиб бера бошлади.-Айни ширин суҳбатимиз пайти эри келиб қолди.Мени гиламга ўраб уй бурчагига тикка қилиб қўйди ул гўзал.Эри ҳамма ёқни алғов далғов қилдию,гиламнинг ичи эсига ҳам тушмади.Иккинчи сафар ошхонадаги гунг хотиннинг сандиғига яширди.Учинчи сафар тандир ичига.Тўртинчи сафар эса...
Тўрда ўтирган Маҳмуджон рўпарасидаги нақшинкор эшик устидаги шаҳнишин(кириш эшиклари устида қуриладиган махсус токча.Кўрпа тўшак,ёстиқ сақлаш учун ишлатилган)пардаси боядан бери қимирлаётганини сезаётганди.Энди парда қаттиқроқ қимирлагани учун қараган эди ўша оппоқ билак ва пари рухсор бир зум кўриниш бериб «Жим»дея имо қилди.Маҳмуджон бир сонияда хатога йўл қўйганини англаб етди.Мияси шу даражада тез ишлаб бу чигал вазиятдан чиқаргувчи чорани топди.
-Бухородан келган куним бир ҳабаш қул бир саватда нок,олмани бозордан энг сархилидан олди.Савдолашмай пулини тўлади.У кетгач сотувчи бу қулнинг бекасини шу қадар гўзал тасвирладики,мен ақлу ҳушим унда бўлди.Исмини суриштирсам Таманно дедими,Тасанно дедими ...эслолмайман аниқ.Хуллас ўша гўзалга ғойибона ошиқ бўлиб туну кун ўшани ўйлаб юрадиган бўлдим.Карвонсаройда бир нақшинкор чорпояли хона ижара олганим бор.Ўша чорпояда ухлайман десангиз.Бирдан уйқусираб ўша чорпоядан пастга тушиб кетиб уйғонсам,тушим экан.Висолига етганим ҳам,уйига борганим ҳам.Аслида уйи қайдалигини ҳам билмайман.Олган совғаларимни эса ўн тўрт ёшлик хотиним Гулжаҳон пошшохонга олдим.Сизлардан умидим эса менга тезроқ Бухорога қайтсам,меҳмоним бўлишингиз.Шу сабаб келдим.Тушга нелар кирмайди дейсиз?Ул гўзал ёри ила бахтли бўлсин.
Назифхон оғзини очганча анграйиб қолди.Собирбой эса маъноли бор қимирлатиб истеҳзо билан заҳарханда қилди.
-Шошиб хулоса қилибсизда доммот?
Қайноғасининг бу кесатиғига Назифхон жавоб бермади.Ўзи ҳам ҳайрон эди.
Соҳиббой ташқарига чиқиб хотини Нодирани чақириб кўзларига тикилди.
-Хўш Нодирим..Макрингиз билан менинг обрўйимни сақлаб қолганингиз дуруст.Энди ишни охирига етказмоқ қолди.Айтинг Таманнога эшикдан ҳозир келгандек кириб келиб,кўз ёшу фарёд қилиб талоғини сўрасин.Ёш умри фарзандсиз ўтиб кетмоқда.
Ниҳоят Назифхон Таманнони талоқ қилди.Талоқ қилишга қилдию қарғади.Ёмон қарғади.Илоҳо тирноқ кўрмай ўт деб қарғади.Никоҳнинг уволи тутсин деб қарғади.
Кўп ўтмай Гулжаҳон Пошшохоннинг устига Таманно кундош бўлиб тушди.Қирқ туяда сеп билан келди Самарқанддан.Кундошига зумрад тош атрофига олмослар териб ишланган олтин узук туҳфа қилди Таманно.Гулжаҳон пошшохон эса олтин билагузук совға қилди.Лекин икки кундош ҳеч қачон очиқ айтишмаган бўлишсада бир бирини хушламай ўтишди.Гулжаҳон пошшохон Таманнони муқаддас никоҳни оёқ ости қилиб хиёнат қилганликда айблаб ўтди.Таманно эса Гулжаҳон пошшохонни ўйламай гапириш ва бефаҳмликда айблади.Лекин Таманно фарзанд кўрмади.Гулжаҳон пошшохоннинг етти фарзанди уни ўз оналаридек кўришди.Кундошлар Маҳмуджон бобо саксондан ошиб
вафот қилгандагина иноқлашишди.Нафақат иноқлашишди,балки бир бирига суяниб қолишди.То умрларининг охирига қадар қаерга бўлмасин бирга боришарди.Икки ой олдинма кетин вафот этишди.Айтганча Назифхон ўша воқеъадан кейин мол мулкини етим есирга улашиб Ҳажга кетганича қайтмаганмиш.
Бекорга айтишмаган экан :
ДАРАХТИ МАКРИ ЗАН САД РЕША ДОРАД!
ФАЛАК АЗ ДАСТИ Ў АНДЕША ДОРАД!
(АЁЛ МАКРИНИНГ ДАРАХТИ ЮЗ ИЛДИЗИ БОР ЭМИШ.ҲАТОКИ ФАЛАК ҲАМ УНДАН БИР ОЗ АНДИША ҚИЛАРМИШ)
Азиз эркакларимиз бор бўлишсин!Ҳаммангиздан бибижоним Қамарнисо Файзуллохон қизига дуо сўраб қоламан.Охиратлари обод бўлсин.
Зейл Лейла Мустафасайяр.
Следующая публикация
Нет комментариев