Предыдущая публикация
ТАПЛАНГАН ГОМЕР
2 өлеш
Әсхия Абдуллина -Костикова
... Гөлнария тәмләп йоклап яткан сабыен күкрәгенә сак кына кысып, бәллүр савыт тоткан кебек зур саклык белән баскычка атлады.
Күп тә узмады, ишектә май кояшы кебек балкып, кулына әллә ничә чәчәк бәйләме һәм балага киенү төргәге тоткан Хәйрия пәйда булды. Өнемме бу, төшемме дигәндәй, "ә" дигәнче баланы киендереп, төреп Гөлнария кулына тоттырдылар. Ишек төбенә килеп туктаган такси аларны вакытлыча яши торган торакларына алып китте. Каршыларына очраган машинада Василийдыр дигән уй берсенең дә башына килмәде.
***
-Бәй, Басиләй телефонын оныткан икән бит. Мин иртәдән бирле нәрсә чырылтый дип торам тагын. - Василий яшәгән йорт хуҗабикәсе кыштыр- кыштыр Василий булмәсенә узды. - Шул инде, башы киткән балакайның телефонын тоташтырган да электрга, оныткан инде. Әй,бала,бала. Үземнеке булмаса да кеше баласы да жәл шуул. Ходаем, яхшыга булсын инде,җә. Ул сабыкай Гөлнарияне әйтәм, нишләр инде бала белән. Анасына ияреп авылга кайтса, теге имансыз ирләр аңа да яшәргә ирек бирмәс, җуук, анасы кебек итеп бетерерләр, ыстырамга калдырырлар. Кем шалтыратты микән? Карыйм әле. - Әби телефонны алып, шалтыратучыларны барлады. Колагы ишетеп бетермәсә дә, күзләре сөбханалла, очлы әле аның.- Хе, шул Гүзәл инде, кем булсын тагын. Ай-яй, сукыр чебен кебек каныкты бит шушы Басиләйгә. Күзе тонган бугай, анысының да. Һай бу кызлар! Ашыгалар егетләр астына керергә, ашыгалар. Безнең заманда кулдан тотынышу да юк иде. Җегетләр кулдан тотса, бала була дип кот оча иде. Ә хәзер әллә заманасы , әллә яшьләре, белмәссең.
Әби бик күп еллар инде берүзе яшәгәнлектән, өй эчендә тагын кеше бар кебек, рәхәтләнеп кычкырып,үз алдына сөйләшеп тик йөри . Бабае улгәненә дә хәттин еллар узган шул инде. Бердәнбер уллары да Совет армиясенә сафларында хезмәт итеп кайткач, колхозга эшкә урнашып, әйбәт кенә эшләп йөри иде. Тик нишләптер, авыл кызларына гел дә күз салмады. Йөри торгач, каяндыр марҗа кызы ияртеп кайтты. Күз күрмәгән, колак ишетмәгән хәл бит инде ул заманда марҗа алып кайту.
-Шул чакларда никләр куып чыгардым икән ул кыз баланы? Шуның күз яшьләре төшкәндер инде миңа. Балакаем, улыкаем, авыл халкы алдында оятка калдым дигәндер инде, озак та тормады, үз- үзенә кул салды. Менә хәзер яшә инде, күз яшьләреңне сөртә-сөртә. Карткаем исән булса, бу хәтле авыр булмас иде дә, юк шул, кайта торган җиргә китмәде ул да. Бичара марҗа исәнме икән. Бәлкем ул да безнең авыл кызы Гөлнария кебек минем улымнан бәби көткән булгандыр. Бәлкем минем дә Басиләй хәтле оныгым үсеп беткәндер. Бер Аллакаем гына белә инде барын да. И Раббем Аллам, кичер мине, дивана кортканы.- Әби эче бушанып, авыл хәлләрен белергә дип, капка төбендәге эскәмиягә чыгып утырды.
Гүзәлнең иртә таңнан эче пошты, кыз нишләргә белми үрсәләнде, кабат- кабат Василийның телефон номерын җыйды. Аптырагач, мәктәпкә шалтыратты. Василийның район үзәгендә киткәнен белгәч, аздан гына егылып китмәде.
-Бетте! Бар да бетте. Аһ, имансыз Василий! Син,значит, Гөлнария янына чаптың. Ну, җегет, смотри, мин сиңа Гөлнария кебек җебеп утырмам, тезгенеңне кыска тотармын. Монда мин туйга әзерлек алып барам, ә ул… Үзем барып, Гөлнарияң исеменнән, көчләде, дип гариза язам!
Гүзәлнең институтта бу көне көн булмады. Башында Василийның Гөлнария белән очрашу мизгеле бөтерелде. Күз алдына кулына баласын тоткан Василий килде. Тизрәк, ул Гөлнариясен ияртеп кайтканчы, гариза язып, конверт белән салырга кирәк. Дус кызларының төшке ашка дәшүен дә ишетмәде, ашамады, эчмәде, кәгазь битенә нидер язды да ертты, язды да чүп савытына ыргытты. Ниһаять, теләгенә иреште Гүзәл, үзе туып- үскән район судына Василий өстеннән аноним гариза язылып, портфель кесәсенә шуып керде.
Гөлнариянең бала күтәреп кайтып керүен һич көтмәгән хуҗабикә аптырап калды.
-Бусы тагын нинди кәмит? Балаң үлде диде бит әниең. Монысы кем баласы? Әллә урлап алып чыктыңмы, Ходаем?!
-Юк, апа җаным. Үз улым бу, үзем тапкан сабыем! Мине алдап, төрле уколлар кадап, баламны алып калмакчы булганнар. Кемгәдер бала кирәк булган. Сау-сәламәт бала таптым бит мин. Ә миңа, ул авыр хәлдә дип баламны күрсәтмәделәр, имезергә бирмәделәр. Гел укол кадап тордылар.
-Кит аннан, гомер булмасны сөйләмә!
-Әйтмәдә инде, туганкаем! Кеше сөйләсә, мин дә һич ышанмас идем бу хәлгә.-Сүзгә Хәйрия дә кушылды.- Мине бит врач үзе кабинетына алып кереп и тынычландырган булды. Дару сәдәфе каптырды, имеш, тынычланырга. Әллә ниткән кәгазьләргә кул куйдырды бит! Мин инде аңгы- миңге килеп утырдым. Монда кул куй, монда, монда диде, мин куйдым. Шулай тиеш икән дип уйладым, җаныкаем.
- Ярар, шулай да булсын ди. Бу баланы каян таптыгыз алай булгач?
-Мине бәбиләгәч, сиңа укол язылган дип керделәр дә укол кададылар. Мин дурак кебек ятам инде. Аннары врач үзенә чакырды. Үлде бит балаң,диде. Мин хәтта еламадым да, елый алмадым. Шундый көчле уколлар биргәннәр миңа. Бүген мине чыгарабыз диделәр, укол кадамадылар. Палатада. торам шулай басып. Бала елаган тавыш ишетелә. Әллә ничек йөрәгем сикерә башлады. Тыным кысылды. Елаган тавыш миңа бик таныш иде. Киттем эзләп шул тавышны. Карасам, бокста бер бала ята. Елап ярсып,шешенеп беткән балакаем. Кулга алган идем- туктады елавыннан. Бәләкәй авызы белән ашарга эзли бала. Тоттым да имиемне каптырдым моңа. Чап-чоп итеп имә бит бала! Битенә текәлебрәк карасам, бала бит тач әтисе! Василий инде менә. Шулай итеп, талашып, тарткалашып, әнием судка бирәм дип куркытып кына алдык улымны.
Гөлнариянең яшь аралаш сөйләп бетергәнен генә көткән диярсең, бала үксеп елап та җибәрде.
-И, өч дивана хатын басып торабыз бит,ә! Хәйрия, нәрсә карап торасың, чиш баланы, буялып беткәндер, ашыйсы киләдер.
Хәйрия белән Гөлнария бер- берсенә карап, туктап калды.
-Я, ник каккан казык кебек торасыз инде.
-Апа, сез бит ни, бала белән тотмыйм, дигән идегез.
-Әй, карт кеше ни димәс. Барысын да колагыңа элмә. Бу бәләкәч белән ничек урамга чыгарып җибәрим инде мин сезне. Кая әле, нинди батыр кайтты икән минем өемә. Тьфү, тьфү, сөбханалла машалла, күзләр генә тимәсен. Бик тере бала булырга ошаган. Бәхетле бул балакаем. Хәзер тиз генә бәбәй коймагы пешерим әле.
Хуҗабикә бик олы кунакларны сыйларга җыенган кебек өстәл көйләде. Өенә тере җан кайтуына шатлануы аның да йөзенә чыккан иде.
Табибә, Хәйрия белән Гөлнария күздән югалганчы, тәрәзәдән карап калды. Аннары ишеген эчтән бикләде дә, почмактагы сейфтан коньяк шешәсе алып, өстәлдә торган стаканга тутырып коньяк салды һәм голт- голт итеп эчеп бетерде.
Өстәл тартмасыннан кулы белән кармалап, бер плитка шоколад тартып чыгарды да сындырып алып аны чәйнәде.
-Эхх, булмады бу!- Табибә ике учы белән шапылдатып өстәлгә китереп сукты. Өстәл өстендәге буш графин, ни булды, дигәндәй, сикереп куйды. Әллә коньяк башына бәрде, әллә күңеле тулып, табибә елап җибәрде. Кәнәфиенә утырып, өстәлгә башын салып елады да елады. Ниһаять күңеле бушанып калды. Сумкасыннан кечкенә көзгесен алып, күз яшьләре бите буйлап агызган тушь, сөрмә эзләрен сөртте.
- Елыйсыңмы? Канлы күз яшьләре түгәсең алда әле. Ярый болай гына котыла алсаң. Авыл мокытлары дип уйлаган кызның акыллырак туганнары килеп чыкса? Ә аның тиле- миле анасы Мәскәүгә язса? Тикшерү килсә? Минем баш чериячәк бит төрмәдә. Больницаның баш врачына нәрсә? Ул депутат, аны барысы да яклап чыгачак. Ә кем дәлилли ала баш табиб заказ биргән иде дип. Беркем дә! Ул һәм мин генә белә идек бит. Әгәр дә аңа барып керсә бу хатын?
Табибә, үз уйларыннан бүленеп, тагын шешәдән коньяк агызды.
-Ә бәлкем аларга акча тәкъдим итәргәдер? Акчадан баш тартмасалар, миңа карата претензиябез юк дигән аңлатма алырга кирәк.
Табибә киенергә дип тормакчы булды, ләкин ашамыйча эчкән коньяк аякларын да сыегайткан, ул көч- хәл белән мүкәләп кабинетындагы диванына ауды һәм йоклап китте.
***
Василий соңга калды. Хәер, ул гел соңга кала бугай. Башта шәһәргә урнашып, авыл дотациясенә соңгы калды. Гөлнария белән аңлашырга соңга калды. Гүзәл белән, ә, юк инде Гүзәл белән бер камыт кияргә җыенмыйм әле мин. А менә бүген тагын соңга калдым. Әллә Ходай мине үзе саклап, бераз соңгарак калдырдымы икән? Минекеме әле ул бала, әллә юкмы. Бәлкем Гөлнарияне күреп сөйләшсәм, претензиясе булмаса, бөтенләй чыгып таяргадыр бу районнан. Шушы яшемнән буклы чүпрәкләр юып ятасым юк әле. Ничек булса да Гөлнарияне күрергә һәм сөйләшергә.
Бала тудыру йортыннан Гөлнариянең баласы белән өенә кайтып киткәнлеген белеп чыккач, Василий байтак вакыт машинасында уйланып утырды .
-Торган җиренә барырга, Гөлнария белән сөйләшергә. Ә сөйләшмәсә? Куып чыгарса? Һе, ялынып тормыйм инде балалы хатынга, кайтам да китәм. Кызның тора торган фатиры бик ерак булып чыкмады, ә дигәнче Василий Гөлнария яши торган йорт янына килеп туктады.
***
-Маам, я пришел! Ты спишь, да? Гөлнария егерме ел элек булган хәтирәләрне уенда актарып утырып, вакыт төнге унбер икәнен дә сизмәгән икән бит. И, гомеркәйләр, шулай узып та киткән шул.
-Улым, мин йокламыйм. Беләсеңме бүген миңа кем шалтыратты?! Минем классташым, Гүзәл. Әй, син аны белмисең инде. Вот менә шул Гүзәл апаңның ярдәме белән мин бу Себер якларына килеп урнаштым да инде.
-Динар, син мине ишетәсеңме? Улым, әллә син бер үзең түгел инде.
Гөлнариянең улы Динар бүлмәгә таныш булмаган кызны җитәкләп керде.
-Мам, познакомься. Это моя подруга Элина, моя будущая жена. Вы пока знакомтесь, я на кухне чайник поставлю.
Гөлнария, урыныннан торып кызны кочып алды.
-Элина! Бик матур исем. Кайсы як гүзәле инде син, Элина?
-Минем әнием Башкортстаннан, әтием Владивостоктан. Татарча бик әз беләм.
-Ничего страшного. Надо будет- научишься. А для всех нас единый язык общения, вдали от родных мест, к сожалению, это русский. Я так полагаю, вы с Динаром вместе учитесь.
Уңай җаваплар алганнан соң, Гөлнария, яшьләргә комачауламыйм, үз җайлары белән утырсыннар дип, утын сүндереп йокларга ятты.
Тик уйлар дулкын кебек аның аңын томалады, Гөлнария тагын яшьлегенә әйләнеп кайтты.
…Әгәр шул кичне Василий килеп кермәгән булса, минем язмыш ничек булыр иде икән. Шул кичне бит, баланы көч- хәл белән теге врач кулыннан, ятьмәдән тартып алгандай, алып кайтуыма, Вася килеп кермәсенме. Соң, шаккатмалы хәл булды инде ул. Әни дә аптыраудан телсез калды, ә хуҗабикә! Ой, аны инде чүт инфаркт бәреп екмады. Бала, әни, мин, да ещё вроде минем баланың әтисе. Егылырсың да мондый ситуациядә. Икеле алган укучымени, басып тора инде Василий ишек төбендә. Шундый ачуым килде шул чакны. Акырып- бакырып куып чыгарыр идем,кулымдагы балам уяныр дип курыктым. Шулай да мин аны яратканмын икән. Яратмасам, ул килеп керүгә, тез буыннарым калтырамас иде. Әнине күр син, и, Василий, килерсең дип уйлаган идем, дип тора бит әле. Әйдә дә әйдә. Менә улыңны алып кайттык. Улыңны! Төкереп бирде ул улына, моңа хәтле бар дип тә белмәде бит. Их, әни, белсәң иде син Василийның мине һәм сине ничек мыскыл итеп сөйләшүен! Җилкәсенә утын әрдәнәсе белән бер генә бирер идең. Мескенем, хуҗабикә апа, ни әнине тыңларга белми, ни Василийга урын тәкъдим итми. Күпме тордык икән без шулай аптырашып? Миңа калса, бер ярты сәгать торганбыздыр әле. Ну Василийның яңалыгы мине аяктан екты, конечно. Ник килгән диген син аны. Егерме ел узган, ә йөрәктәге яра әле дә сызлый. Хәзер дә аңлый алмыйм мин аны. Ул үз аңында идеме икән ул көнне. Хәер, ул бит башта ук баладан ваз кичте. Аборт ясат, дип янады. Аллага шөкер, берсенең дә сузенә карамадым! Әнә нинди булып үсте минем мәхәббәт җимешем! Улын исенә төшереп, аның бәләкәй чагын күзаллап, Гөлнария татлы йокыга талды.
***
Василий машинасына келәй белән ябышкандай, хәйран вакыт, чыга алмый утырды. Ниһаять, нинди көч тартып чыгаргандыр инде, карак кеше кебек як-ягына каранып алды да, тиз генә ишек алдына кереп, юк булды. Ишек янындагы звонокка бер- ике тапкыр баскалап караса да, ачучы булмагач, ишекне этеп ачып, өйгә керде. Керде дә, бүлмә уртасында баласын кочагына кысып күтәргән Гөлнариягә карап таң калды. Кеше аркылы, Гөлнария бәбәйләгән дигәнне ишетсә дә, күңеле ышанмый иде әлегә тиклем. Чигәсен кысып, башы авырта башлады. Мизгел эчендә, ә минеке булмаса, дигән уй башыннан узды. Хәйриянең тикшереп тә карамаган килеш, синең улың дип торуын кара син. Тәки мине баланың атасы итмәкче болар. Ә чынлап та бала минеке булып чыкса? Нүжәли минеке инде? Да, Василий Иванович, каптың кармакның эресенә.
Әнә шундый уйлар белән Василий бу йортка ник килгәнен дә аздан гына онытып җибәрмәде.
-Голнария, мин, без, Гүзәл белән өйләнешергә йөрибез. Сине дә туебызга чакырырга телибез. Сез бит Гүзәл белән якын дуслар.
Василий коты очып,Голнариягә карады. Юк, ул бу сүзләрне әйтергә теләмәгән иде. Гомумән, мин әле беркемгә дә өйләнергә ашыйкмыйм дип әйтергә теләгән иде бит. Ә теле, эх,чуан чыккыры теле,нәрсә сөйли бит!
-Голнария, улың туу белән котлыйм сине. Миңа үпкә тотмыйсыңмы син? Ачуланмыйсыңмы?
Василий шабыр тиргә батты. Тизрәк, тизрәк бу йорттан чыгып ычкынырга кирәк. Олагырга, барсын да онытырга!
Ике күзеннән яшь агып торса да, Гөлнария, Василийга җавап бирерлек көч тапты.
-Василий Иванович, сез бер дә кайгырмагыз һәм борчылмагыз. Бу бала сезнеке түгел. Мин сезгә ялганладым. Аның әтисе бөтенләй икенче кеше. Мин сезгә үпкәләмим дә, ачу да сакламыйм. Яшьлегемнең бер матур мизгеле булып саклансын сезнең белән очрашулар. Мине башка беркайчан да борчымагыз. Сез мине, мин сезне онытырга тиеш. Хушыгыз.
Шулай диде дә, Гөлнария кырт борылып икенче бүлмәгә кереп китте. Сөт тулып таш кебек каткан имиләре сулкылдый башлады. Күз яшьләренә тулы ирек биреп, газиз улын кочагына кысып, Гөлнария баласын имезде.
-Менә улым, бу кеше синең әтиең иде. Ә ул сине кулларына алып та карамады. Син дә аңа барырга теләмәдеңме? Әнием бар бит минем диген, әйеме, улым. Әбиләрем бар диген, кулларына күтәреп үчтеки итәргә. Ничего улым, без синең белән бирешмибез, шулаймы?! Әле мин үсеп кенә җитим диген, улым, күрсәтермен әле үземнең көчемне диген. Әтиең спорт мастеры булса, син улым, чемпион булырсың, Алла боерса.
Дөнья турында бер гаме булмаган улына үзенең эчке кичерешләрен сөйләгәннән соң, Гөлнария тынычланып калды.
Хуҗабикә белән әнисе, инде ни хәл кылырга белми, куркып аптырап утырганда, ими имгән көе йоклап киткән баласын күтәреп Гөлнария бүлмәдән чыкты.
-Ә сез нишләп аптырашып утырасыз әле? Әллә чәй дә эчмибезме бүген? Минем улым ашарга сорый бит, әбисе. Су белән генә ерак китеп булмас.
Ике әби, шуны гына көткәндәй, ашау бүлмәсенә йөгерде. Тиздән өйгә тәмле итле аш, табада чыжылдатып майда пешергән коймак исе таралды.
Өчесенең дә эче тулы ут булса да, бер- берсенә сиздермәде, берни булмагандай, көлешә- көлешә соңарган кичке ашны ашадылар.
***
Василий, йөгереп диярлек машинасына кереп утырды. Башын машина руленә куеп,уйга калды. Әллә кереп, Гөлнариянең кулын сораргамы? Ләкин йорәгемдә Гөлнариягә карата бернинди хис тә юк бит. Ничек яшәрбез яратусыз-нисез? Ә Гүзәл? Мин соң аңа да битараф. Юк, җегет, син давай җебеп төшмә әле. Дөньяда кызлар бетмәс, вакыты җитәр, үзеңә язганны табып өйләнерсең. Шулай дип, Василий тынычланып китте, музыка кабызып җибәрде һәм Гөлнария белән газиз улы яшәгән йортка тагын бер мәртәбә борылып карады да, зур тизлек белән күздән югалды.
Гүзәл бу көнне утлы табага баскан кебек уздырды. Аның шалтыратуларыннан телефон тавышы йорт хуҗасы әбинең башына капты, ул аптырагач, телефон аппаратын, лапаска чыгарып куйды.
-Бик яман телефон булды бу. Тәмам үзәккә үтте бит тавышы да. Ул Гүзәлнең башы эшләмиме икән. Алмый бит Басиләй, алмый, ызначит сөйләшәсе килми. Ник аптыратырга инде,җә? Төн буена әби дә җүнләп йокы күрмәде. Әллә күк йөзендәге тулган ай сәбәпче булды, әллә Василийның кайтмавы эчен пошырды. Иртәнге якта таң беленгәндә капка төбенә машина килеп туктаган тавышны ишетүгә, тизрәк чәйнүген плитәгә җылытырга куйды.
-Аллага шөкер, Басиләй улым кайтты. Яхшы хәбәрләр белән кайтсын иде, я Раббем.
Әбине уятудан куркып, аяк очларына гына басып кергән Василий әбине аягында күреп, аптырады.
-Әби, ни булды? Нишләп йокламыйсың?
-Һай, бәбкәм, син кайтып кермичә, мин ничек йоклап ятыйм инде. Минем эшкә барасым юк. Көне буе йокласам да сүз әйтүче юк. Карт кешенең йокысы уяу була ул. Я, нинди хәбәрләр белән кайттың, улым?
-Бар да яхшы, әби. Гөлнарияне күрдем. Әнисе дә шунда иде. Гөлнария, бала синеке түгел, диде. Аның башка кешесе булган , әби. Уфф, арыдым, ашыйсым да, эчәсем дә килми. Точно, тынычлап йоклыйсым килә.
-Басиләй, синең телефоның лапаста. Мин аны, аптырап шунда чыгарып куйдым. Гүзәл бертуктаусыз шалтыратып, җанымны алды. Чыгып ал, улым. Әле дә шалтырата торгандыр.
-Иртән онытмасам, алырмын әле. Мин әби, шундый карарга килдем әле. А ну ее, эту Гузель!
Василий уяна алмасам, су сибеп уятырсың, дип, караватына ауды.
Хуҗабикә,Василийга ышанмыйча, артыннан башын чайкап калды.
***
Иртән иртүк, Динар белән Элина уянганчы дип, Гөлнария тиз генә үтә күренмәле тәбикмәкләр пешереп алды. Улы бик ярата шул таба ризыкларын. Ярышларга чыгып киткән чакларында, телефон аша, минем кайтуыма өчпочмак пешер, дип сорый. Ә инде бәлеш я гөбәдия турында сүз чыкса, укуын я ярышларын ташлап кайтырга да риза. И, болай гына әйтәм инде, Динар кебек үз сүзендә тора торган, алдына куелган максатны башкарып чыкмыйча туктамый торган узсүзле кеше дөньяда бар микән?! Гөлнария плитә янында шулай үз үзенә елмаеп үткәннәрен уйлап, кухняга улының кергәнен дә сизмәде. Динар яратып һәм сокланып әнисен күзәтте. Әнисе балерина кебек һаман да нечкә билле, чәчләре дә бераз гына энҗе бөртекләре елтыраса да һаман да шулай күпереп тора. Матур шул аның әнисе. Әнә бит, Элина да бик ошатты аны. Минем әнине ошатмаслык та түгел шул. Мине менә нинди итеп үстерде. Үзе медицина фәннәре кандидаты. Күпме кыенлыклар күрсә дә, әнием беркайчан елап утырмады. Эшләде,укыды, тырышты. Динар, әкрен генә килеп, әнисен җилкәсеннән кочып алды.
-Ты чего так рано встала,мама? Поспала бы. Тебе же целый день на ногах стоять. Сколько операций на сегодня назначила?
- Все нормально улым. Динарик, а мне Элина очень понравилось. Тактичная, аккуратная, образованная девушка. Насчет сна и отдыха не беспокойся, улым. Всего три операции.
- И наверное, самые серьезные, да, мам? Ты совсем себя не бережешь.
-Несерьезных операций не бывает, Динар. Запомни, раз и навсегда. Врач ответственен и перед больным и перед Богом. Судьба человека зависит не от моего настроения, а от моего умения.
Гөлнария сәгатькә күз салды.
-Улым, я опаздываю. Извинись за меня перед Элиной, что убежала, не попращавшись. Твои любимые дырчатые блины. Надеюсь, и Элине понравятся. Пока,улым.
Улы белән саубуллашып,Гөлнария эшенә ашыкты. Машинасын кабызгач та, уйлары һаман туган ягына әйләнеп кайтты. Гүзәл хәзер нинди икән? Кемгә кияүгә чыккан, балалары бармы? Мең төрле сораулар миен боргычлады. Әй, ярар, кайткач барысын да белергә өлгерермен әле. Эх,Гөлнария, мәңге борылып та карамыйм дип киткән идең дә, бер телефон шалтыратуыннан әле һаман айный алмый утырасың. Күңелең белән бүген үк син бит туган ягыңда. Кара әле, әллә картлык галәмәтеме бу, сагыну дигәннәре. Йоклаган йөрәгем тагын дулый түгелме соң!
Уйларына чумып үзе җитәкләгән медицина үзәгенә килеп җиткәнен дә сизми калды Гөлнария. Алда гомерләрен аның кулына ышанып тапшырган авырулары көтә иде.
***
Василий йокысыннан көч- хәл белән уянды, шулай да салкын су белән юынып алгач, арганлыгы да, йокысы дә юып алгандай булды. Лапаска чыгып телефонын алып кереп, зарядкага тоташтырды. Әттәгенәсе, кырык тапкыр шалтыраткан бу Гүзәл. Аның урынында мин үзем булсам, телефонны бәреп ватар идем инде.
Василий Гүзәлгә шалтыратып аңлашырга, барлык сөйләшүләргә нокта куярга булды.
-Алло,Гүзәл!
-Василий! Мин сине кичә көне буе эзләдееем. Кая югалдың? Нәрсә булды икән дип, бик кайгырдым. Аллага шөкер, исән икәнсең.
Әңгәмәнең мондый борылышын көтмәгән Василий, нәрсә әйтергә белми, аптырап калды.
-Гүзәл! Мин чынлыкта районга бардым. Гөлнария янына.
Гүзәл сулыш та алмыйча, дәшмичә Василийны тыңлады.
-Әйе,Гөлнарияне күрдем. Бәби табуы хак икән. Гөлнария баланың минеке булмавын үзе раслады. Димәк, ул башкалар белән дә очрашкан.
-Әә, алай икәән! - Гүзәл хат турында ләм- мим сүз чыгармады. - Ә син үзең ничек уйлыйсың. Киләчәк турында, например.
-Мин, Гүзәл, берни дә уйламыйм пока. Тыныч кына эшләргә, алдыма куйган максатларга ирешергә. Ә гаилә кору пока минем планга керми.
-Ничек инде керми?-Гүзәлнең тавышы кырысланды. - Ә безнең сөйләшенгән сүзләр? Син мине дә алдадың булып чыгамени?
-Гүзәл, кычкырма әле! Бердән, мин сиңа берни обещать итмәдем. Икенчедән, минем йөрәктә беркемгә карата да бернинди хис тә юк. Яратмаган килеш ничек өйләним инде мин? Патша заманасы түгел бит хәзер, көчләп өйләнмиләр, кияүгә дә бирмиләр.
-Ну смотри,Василий! Как бы потом не каяться!!!- Гүзәл ачу белән телефонын сүндереп куйды.
Хәзер! То берегез, то икенчегез минем белән командовать итмәкче иде. Мин дә шапылдык авыз түгел. Үзем белермен, вакыты җиткәч, кемгә өйләнергә.- Василий телефон аша җиткерәсе сүзләрен кычкырып әйткәнгә хуҗабикә аптырап, әйе, Басиләй, улым, бик дөрес әйтәсең, дип җөпләде.
***
Василий чыгып киткән көнне үк, Гөлнария катгый бер карарга килде. Әнисе белән киңәшләшеп, Себер якларында яшәүче ерак туганнарына бар проблемаларны аңлатып, хат язарга. Әгәр алардан уңай хәбәр килсә, Аллага тапшырып, шул якларга күченергә. Медицина колледжыннан документларны алып шул яктагы уку йортына күчерергә. Хуҗабикә минем янда гына торыгыз, дисә дә, Хәйрия дә, кызы белән килеште. Күпме еллар бер- берсе белән аралашмаган булсалар да, ерактагы туганы алардан хат килүгә бик шатланды. Алай гына да түгел, мин дә бит монда япа- ялгызым яшәп ятам. Килегез, күз нурларым, сезне мин зарыгып көтеп торам, дип бик җылы эчтәлекле җавап язды.
Менә шулай итеп ерак Себер якларына күченүгә дә егерме ел тулды. Туганый апалары җитмешнең теге ягында булып, аяклары авырту сәбәпле бер кая да чыгып йөри алмый, өч бүлмәле фатирында гомер иткән карты үлгәннән соң бер үзе яшәп ята икән. Гөлнария белән Хәйрия, тәмам тузып, алачыкка әйләнеп беткән фатирны көч- хәл белән рәткә керттеләр. Хәйриянең бар булган акчасына мебель, суыткыч алып куйдылар. Туганый апалары да бурычлы булып калмады - квартир өчен җыелган бурычларны түләгәннән соң, минем сездән башка бер туган- тумачам да юк, дип, фатирны Гөлнария исеменә рәсмиләштерде. Гөлнария җирле медучилищега документларын тапшырып, укуын дәвам итте. Хәйрия исә, лифтерлыкка укып, үзләре яшәгән йортка лифтер булып урнашты. Динарны өчәүләп чиратлап карап, өч яшькә кадәр тузан бөртеге дә кундырмыйча үстерделәр, аннары балалар бакчасы, спорт юнәлешле урта мәктәп. Ниһаять, озак көттереп, Хәйриягә дә бәхет елмайды.
***
Үз эшен һәрвакыт төгәл һәм җиренә җиткереп башкаручы Хәйрияне лифтлар белән идарә итү коллективы бик яратып кабул итте. Күп кенә хатын-кызлардан аермалы буларак, эчми- тартмый, эштә бернинди төзексезлекләр булдырмый. Сменадашлары эшкә чыкмый калса да, Хәйрия килде выручкага. Аның яхшы эшләгәнен идарә хезмәткәрләре генә түгел, йортта яшәүчеләр дә күрде. Хәтта 8 март, яңа ел бәйрәмнәренә подьездлары белән җыелышып бүләкләр дә тапшырдылар. Бала-чагалар да аның белән туктап исәнләшеп китә торган булдылар. Билгеле, ир- атлар да бик кызыкты Хәйриягә. Ләкин ул инде авылдагы сыер савучы шизик Хәйри түгел иде. Ир- атлар арасында берсе генә ничектер аның күңеленә ачкыч ярата алды. Гомере буена шахтада эшләгән, хатыны белән тыныч- тату гомер кичергән ир ике ел элек тол калган. Пенсиядә булса да, ичмасам, кешеләр арасында булырмын, дип, ул да торак идарәсенә ишек алды себерүче булып эшкә кергән. Башта исәнме- саумыдан ерак китмәгән аралашу, дөнья хәлләрен барлауга күчте, аннары гаилә проблемаларына кайтып калды. Ике улы да бертавыштан, әти сиңа әле яңадан тормыш башлап яшәргә була. Үзең ошаткан кешең булса, кавышып яшә. Ул безгә әнине алыштыра алмас, ләкин, сиңа ошаган кешене без дә хөрмәт итәчәкбез, үз гаиләбезгә алачакбыз. Болай боегып, гел әнине сагынып утырсаң озак яши алмаячаксың. Ә син безгә, улларыңа һәм оныкларыңа бик кирәк әле, дигән эч серләрен Хәйриягә сөйләп бирә һәм аны ошатып йөрүен әйтә. Хәйрия дә туганый апасы һәм Гөлнария белән бу четерекле теманы уртага салып сөйләшкәннән соң, бергә яши башларга ризалык бирә. Шулай итеп, Хәйрия, кызы Гөлнарияләрдән бер подьезд аша гына яши башлый.
***
Гүзәл, Василий белән соңгы сөйләшүдән айный алмый аптырап утырды. -Кара әле син аны, ничек батыраеп кайткан районнан! Менә хатны җибәрим әле, аннан соң ничек сөйләшерсең икән! Әле минем арттан йориселәрең алда!
Институтта Гүзәл белән дуслашырга теләүче егетләр бар иде әлбәттә. Тик ул үз киресенә ябышып катты шул. Имеш,Гөлнариянең борынына чиртә. Хәзер туйга чакырылган дусларга ни дип акланырга? Ояты ни тора бит әле.
Гүзәл тиз- тиз генә бу кыен хәлдән чыгу юлларын эзли башлады. Группаларында бер юаш егет бар инде, Гүзәлгә якын килергә түгел, күтәрелеп карарга да ояла торган. Үзе болай бик ямьсез дә түгел. Укуын да яхшы укый, димәк кайчандыр мәктәп директоры булачак, дигән өмет бар. Гүзәл үз уйларыннан үзе көлеп куйды. Институтка китәр алдыннан, көзге алдында бизәнде, төзәтенде һәм көзгедәге шәүләсенә күз кысып, егет "ауларга" чыгып китте. Уенда гына барлыкка килгән хыялын тормышка ашыру өчен әллә ни зур көч, куярга кирәк тә булмады. Егет дигәнең әллә кайчаннан бирле Гүзәлгә гыйшык тотып, кызга үзенең мәхәббәтен ничек аңлатырга белми йөри икән. Йөрәге Василий дип типсә дә, Гүзәл бу егеткә ул- бу сиздермәде, бары тик кияүгә чыгып туй ясау планын тизрәк тормышка ашыру иде бар хыялы. Яратса да, үзен читкә каккан Василийга мәкерен эшләде, тәки теге хатны судка җибәрде. Файдасы гына булмады, ниндидер яңа законнар нигезендә аноним гаризалар каралмаганын белгәч, ачуыннан кара көеп йөрсә дә, игьлан ителгән туй көнен бик матур итеп уздырдылар. Туйга чакырылган булса да, Василий, эшләрем бик күп дип, килмәде . Хәер, аның килүеннән килмәве яхшырак та иде.
***
Василий да тәмам тынычланып, баш- аягы белән спортка чумды. Авыл яшьләре белән дә төрле чаралар уздырды , үзе эшли торган мәктәптә спартакиадалар, спорт ярышлары уздырды, район күләмендә алдынгылыкны яулады. Василийның тырышлыгын, тәвәккәллеген күреп, район хакимияте аны район буенча спортны үстерү бүлегенә әйдәп баручы белгеч итеп күчерде.
Василийның авылдан китүенә иң кайгырганы хуҗабикә әби булды. Олы кунакны озаткандагы кебек итеп мул табын әзерләп, үзенең язмышын Василийга сөйләп бирде.
-Басиләй улым, менә син миндә яши башлаганнан бирле күңелемдә бер бәләкәй генә ышаныч уты яна. Әллә, мин әйтәм, син минем оныгым микән? Әллә теге чакны улым алып кайткан хатын синең әниең булды микән, ә, улым?-Әби ышаныч тулы яшьле күзләрен Василийга төбәде.
Василий елмаеп куйды.
-И, әби, мин аптырый идем, нишләп минем өчен бик кайгырасың дип. Әнә нидә икән сәбәбе. Юк шул, әби, минем әтием белән әнием яратышып өйләнешкәннәр. Аннары мәхәббәт җимешләре булып мин туганмын. Миннән соң тагын ике кызлары туган.-Әбинең кәефе төште, калтыранган тавыш белән, "Алай икәән. Ә мин һаман әйтергә кыймый йөрдем.
Минем улым да үз вакытында өйләнгән булса, минем дә синең кебек оныгым булыр иде,дим,улым. Бик зур хата ясадым шул. Ул гөнаһымны Аллаһ кичерсә иде. Ә шулай да,Басиләй улым, син әниең белән сөйләшеп кара әле. Белми микән ул минем улымны?
Василий Ивановичны авыл советы да , мәктәп коллективы да зурлап озатты. Ул оештырып җибәргән спорт уеннары яшьләр арасында даими уздырыла торганга әйләнде. Район эшләре буенча юлы шушы авылга килеп чыкса, Василий Иванович һәрчак күчтәнәчләр алып, аны күз яшьләре белән капка төбендә озатып калган әбисенә кермичә
китмәде.
***
Зарыгып көтеп алган Сабантуй бәйрәме дә якынлашты. Авылга кайтырга атна- ун көн калгач,Хәйрия магазиннардан күчтәнәчләр -бүләкләр ташыды. Үзе белән бергә эшләгән, үзен зар елаткан хатыннарны ул инде күптән күңеленнән гафу итте, кичерде. Аларның да һәрберсенә затлы бүләкләр алды. Ире генә Хәйриянең бу ыгы-зыгысына, алар исәннәрме икән соң, дип көлемсерәп карап торды.
Гөлнариянең һәр көне санаулы, ялы да, эше дә тыгыз график белән бара иде. Гүзәлнең шалтыратуы аны гадәти графиктан чыгарга мәҗбүр итте. Нәкъ Сабантуй көннәрендә ул чит илгә медицина хезмәткәрләре симпозиумына барырга тиеш иде. Туган авылына, газиз туфрагына кайту барәбәренә ул чит илгә барудан баш тартты.
Тиздән Гөлнария барлык якыннарын алып, үз машинасында, ерак юлга кузгалды .
***
-Туйдырдың инде, чистый! Әтисе, бар әле, тагын нәрсәгә елый инде ул, ә? Минем очрашуда чыгыш ясыйсым бар, ичмасам шуны язып бетерер идем.
-Һай, кызыкаем, минем. Әниең ачуланамы? Яныңа да килмиме? Минем астым юеш бит, диген. Их, телкәйләре булса! Юк, бит! Теле генә булса да кулда гына күтәреп йөртер идем кызымны!
-Әллә үзең дә ычкына башладыңмы? Аның теле белән кая барыр идең соң? Ни аягы, ни кулы йөрми, гәүдәсен дә тота алмаган баланы күтәреп йөрер иде, имеш. Ник кенә инвалид икәнен белгәч тә отказ язмадым икән. Инде ярты гомер узды, ә без бәйдәге эт сыман яшибез. Бер кая барырга юк.
-Ярар инде, әнисе, чәпчемә. Бер безгә генә килгән кайгы түгел. Ходайдан шулай язган, күрәсең. Ничек кенэ булмасын, аның башы эшли бит, безне аңлый, үзенә кирәген аңлата. Шулаймы, кызым!
Иренең тумыштан гарип кызы белән олы кешеләр кебек сөйләшүенә ачуы килсә дә, дәшмәде Гүзәл. Башта биш- алты ел балалары булмады. Инде авырга калгач икесенең дә сөенечләре иксез- чиксез иде. Әллә күзләр тидерделәр әле тумаган да сабыйга. Авырлыгы да зур иде шул баланың. Табиблар, күп ашама, балаңны тапканда бик кыен булачак, дип кисәтеп торсалар да, гел ашасы гына килеп торуына түзәлмәде шул, артыграк ашады. Баланы тартып- йолкып тудырганда умырткасына зыян тиеп, гомерлек гарип булып туды бала. Нәтиҗәсе әнә коляскада. Сабый хәлендәге усмер кыз. Икенчене алып кайту турында ире сүз кузгатып караган иде дә, кая ди ул. Гүзәл кырт кисте.
Язмаларын караштырып, төзәткәләп куйганнан соң матурлык салонына барырга вакыт якынлашканын күреп, иренә, мин киттем, диде дә урамга атылды.
Ульяновск каласының яшеллеккә төренгән проспекты буйлап җәяүләп кенә барырга булды.
Егерме ел бит классташларны күрмәгәнгә. Үзгәрделәрме икән? Дуңгыз кебек тазарганнардыр инде. Хатын-кыз кырыкка җитсә, тазара башлый бит. Гормоннар җитми торгандыр. Һе, менә миңа җитә инде гормоннар. Таза, сылу гәүдәм чыра кебек калды. Шул бала аркасында барысы да. Күпме төннәр йокысыз узды. Әле аның кешеләре бит. И, балагыз үсеп беткәндер инде?! Ничә яшь хәзер кызыгызга? Әйе, үсте, бик үсте, коляска буе булды инде. Белеп тә торалар, юри нервымны котырталар. Гөлнариядән сорамаганмын да, кайда эшли икән? Хотя, кайда эшләсен инде, базарда сату итәдер әле. Хәзер базар заманасы бит. Кияүдә микән? Ире белән кайтыр инде. Берәр урыска чыккандыр әле. Анда сиңа татарны әзерләп куйганнар ди! Хәйрияттәй исәнме икән? Исән булмый, ни булсын инде аңа. Егерме елга бер кайтып та күренмәделәр бит. Рәтләре булмаган инде, кесәләрендә акчалары булса ике елга бер кайтып урарлар иде. Ну кызык итәм мин Гөлнарияне! Очрашуга Василий Ивановичны да хатыны белән чакырдым. Барлык классташлар сезне көтә, дидем. Киләбез, киләбез диде хатыны да. Василий Ивановичның хатынын Гөлнария белән таныштырмыйча булмый инде.
Үзенең шушы кара уеннан үзенә үк кызык булып китте. Әздән генә матурлык салонын узып китмәгән, күтәренке кәеф белән басмаларны такмаклый- такмаклый сикерә-атлый менеп, салондагы хезмәткәрләргә сәлам бирде.
-Кызлар, миннән звезда номер один ясагыз! Иреннәрне кабартыбрак ясасагыз бигрәк яхшы булыр.
Тырышты салон кызлары. Гүзәлнен битендә җыерчыкның әсәре дә калмады. Тулышып торган иреннәр, сөрмәле күзләр, яңа туган айдай кара кашлары, иң соңгы мода белән буялган кул- аяк тырнаклары, барысы да бик килешле, үзенә тартып тора торган.
-Иртәгә минем бик хәлиткеч көнем, кызлар! Егерме елдан соң классташлар белән очрашу уздырабыз. Үзебезнең туган авылда булачак очрашуда мин барысын да шаккаттырырга телим. Миром правит красота!- Гүзәл үз матурлыгына узе сокланып, кызлар белән хушлашып, өенә китте.
***
Василий Иванович бу районга вакытлыча гына киләм дисә дә, язмышы, ахрысы, тулысы белән шушы районга бәйләнде. Соңгы сайлауларда аны кабат район Советына депутат итеп сайладылар. Үзенең сайлаучыларының наказларын үтәү өчен кермәгән тишеккә дә керә, ачмаган ишекне дә шакып ачтыра торган үзсүзле, тотынган эшен җиренә җиткереп эшли торган депутатны халык та хөрмәт итте. Яшьлек елларында үзе укыткан мәктәпкә очрашуга чакыруны да ул бик теләп кабул итте. Сайлаучылар белән тагын бер очрашу булачак. Үзе белән бергә эшләгән укытучылар коллективын күреп, яшьлекне искә төшереп алу зыян итмәс, дип уйлап, ул да авылда чыгыш та ясарга кирәк булыр, дигән фикергә килде. Хатыны Антонина Николаевна да ире кебек үк педагог, район үзәгендәге бер мәктәптә, институт бетергәннән бирле математика укыта. Аз сүзле, ләкин таләпчән укытучыны укучылары да хөрмәт итә, коллективның да аңа ышанычы зур. Гомерен балалар тәрбияләүгә багышласа да, Ходай аларга бала бәхетен насыйп итмәде шул. Әллә ничә мәртәбә авырга узып та, баланы берничек тә саклап кала алмадылар. Табиблар моны Антонинаның физиологик күрсәткечләре тайпылышы, дип аңлатты. Әллә балалар йортыннан берәр баланы уллыкка алабызмы дип иренә әйтеп тә караган иде дә, Василий Иванович, кеше баласы кешенеке була инде ул. Үзебезгә язмаган, димәк, дип каршы килде.
***
Ерак Себердәге калага барып урнашканнан бирле, туган ягын төшләрендә генә күреп саташкан, сагынудан мендәрен кочаклап елап уянган Хәйрия, машина тәрәзәсеннән күзен дә алмый табигатьне күзәтте. Юл читендәге урыс авылларының койма- читәнсез, әрекмән, кычыткан арасында калган йортларына хәйран калды. Тайга урманнарының жиләс саф һавасын сулап хушланды, горур Урал тауларына гаҗәпләнде. Кайда гына, ничек кенә гомер кичерми адәм баласы дип, үз- үзенә сөйләнеп алды. Ерак юлда кыска тукталышлар гына ясап Гөлнария рульдә улы белән алмашлап барды. Урал тауны кичкәннән соң Башкортстан җирлегенә аяк бастылар. Мондагы авыллар төзеклеге- ныклыгы белән Себер авылларыннан бик нык аерылып тора иде.
-Кызым, Гөлнария, туган илебезгә якынлашабыз бит, сизәсеңме? Минем йөрәк чабышкы атныкыдай тибә башлады инде. Менә бит, бу якларның һавасы да нинди! Суларга рәхәт!
-Хайрия, а тебе в Сибири плохо дышалось что ли?- иренең соравына Хәйрия күз яшьләре белән җавап бирде.
-Говорят, где родился, там и пригодился. А ещё, что свой черствый хлеб слаще чужого каравая. Нет, мне и там хорошо. Но разлука длиною в двадцать лет заставляет меня плакать. Плачу я не от боли, а от того, что наконец- то смогу смочить свои больные ноги в родной речке, посидеть на родной земле, увижу своих близких и знакомых.
-Әни, елама инде! Син елый- елый сөйләгәч, минем дә күңелем тулды. Моңа хәтле бер дә сагынган кебек түгел идем, ә сагынылган икән бит.
Бары тик Динарга гына әбисе белән әнисенең эчке кичерешләрен аңлавы авыр иде. Ничек инде авылны сагынырга була? Әле ярар иде, анда синең сөйгән кызың я егетең булса? Хм, авылны сагынып утыралар. Вот это я не понимаю.
-Ну что, по коням? Трогаемся?- әнисенең арганлыгын күреп рульгә Динар утырды.
Яхшы машина тигез юлдан Сабан туе ярышындагы чабышкы ат кебек чаба. Татарстан белән Башкортстан чиген узып, татар иленә аяк бастылар. Юк инде, аяк түгел, машина Татарстан республикасы буйлап илгизәрләрне туган якларына җилдерде.
Хәйриянең иренең беркайчан да Татарстанда булганы юк икән. Алар Динар белән икәүләшеп, мондагы төзелешләргә, авылларның зурлыгына, йортларның матурлыкларына, асфальт юлларның киңлегенә һәм төзлегенә сокланып тел шартлаттылар. Хәер, Гөлнария белән Хәйрия дә егерме ел эчендә башкарылган эшләргә шаккаттылар.
***
Туган авылларына кичке сарык- сыер көтүе белән бер вакытта кайтып җиттеләр. Һавага хушбуй исеннән дә тәмле булып туган җир тузаны белән сөт исе таралган. Урам буйлап чабышып кемдер сарыкларын тотмакчы була, кайберсе кулына сыек чыбык тотып сыерын куалый. Татар авылы егерме ел эчендә гүя бер дә үзгәрмәгән. Әмма авылны танырлык та түгел. Һәр өй матур итеп бизәкләп тышланган, капка- коймалар да барысы да тимердән. Тәрәзә төпләрендә гөлләр балкып чәчәк атып утыра. Авылның урамнарына асфальт түшәлгән, урамның ике кырые буйлап ямь- яшел чирәм ускән.
Хәйрия, зират турына җиткәч,Динарга туктап алырга кушты.
-Инде кайтып күрә алмам, дип уйлый идем. Менә мин дә, зимагур, кайттым, дип елап җибәрде.
Бераздан машина әкрен генә авыл урамы буйлап тәгәрәде. Улым, сулда тыкрык булыр, шунда борыл, дип Хәйрия Динарга юлны өйрәтте. Себердә чагында берсенең дә исенә, кемгә кайтып төшәрбез икән дигән уй килмәгән икән. Хәйриянең йөрәге жу итте. Өебез искереп аугандыр. Күрше- тирә алышынып беткәндер, дип курыкты. Үз урамнарына борылгач та, узенең өен күреп аптырап китте.
-Кызым,Гөлнария, безнең өй исән икән!
Машина моннан егерме ел элек бикләп чыгып киткән өй каршына килеп туктады.
Койма такталары кыршылып, аслары черегән, баганалары да янтайган. Капка биге сынып чыккан ахрысы, аны каеш белән эләктереп куйганнар. Ишек алды яшел келәм. Хәйрия олы бакчага күз салды. Кемдер үлән чәчеп үстергән, ахрысы, дип уйлап куйды.
Алар артыннан ук капка шыгырдап ачылган тавыш ишетелде.
-Исән кеше бер кайта диләр, хак икән. Хәйрия апа, исәнмесез. Танымыйсызмы? Мин сезнең күршегезнең кече улы. Менә шулай үсеп киттем инде. Сез чыгып киткәндә, миңа ун яшь булган. Әнкәй исән чагында өегезне гел карап торды. Кайта ул Хәйрия апаң, кайта, диде. Авырып, урынга калгач, миңа васыять итеп әйтте сезнең өйне карарга. Әнкәйнең сүзен аяк астына салырга ярамый, җәннәт бит әнкәйләрнең аягы астында. Менә бу сезнең ачкычлар. Өй эчен тузан, пәрәвез баскандыр инде. Яз көне хатын кереп җыештырган иде дә. Ә ашарга- эчәргә безгә керәсез. Хәзер хатын ашын да, чәен дә өлгертә.
Гөлнария белән Хәйрия көтелмәгән шатлыктан елап та җибәрделәр. Өйгә кереп, дога кылганнан соң ишек- тәрәзәне ачып җилләттеләр, ул арада күршеләр ашка дәшеп кереп тә җиттеләр. Хәйрия күчтәнәчләрен алып, барысы бергә күршеләргә юнәлде. Аш өстәле нигьмәтләрдән сыгылып тора. Күрше егете Сабан туена атап сарык суйган икән, авылның үткәнен искә алып, бүгенгесен яңартып бик озак утырасылар иде дә, ул арада, ерак юлдан кунаклар кайтканны ишетеп, авылның карты- карчыгы, дигәндәй, Хәйрияләргә агыла башлады.
-Хәйриякәем, ни хәлләрең бар? Ии, бер дә картаймагансың, әллә картың яшәртеп торамы үзеңне? Эшлисеңме, пенсиядәме? Пенсияң күпме чыга? Менә бит без калхузчы булгач, аз пенсия чыкты, син гарадскуй стаж белән инде, шуңа синеке яхшы булган, дип чөкердәштеләр. Арада, шушы урыстан башка кеше тапмадыңмы, дип канына тоз сибүчеләр дә булды.
Очлы күзле кемдер, Динарны элек авылда укытып йөргән укытучыга ошатып баш чайкады.
-Әллә Гөлнария кияүгә чыкмадымы? Болай килеп йөри торган кешесе бардыр әле, дип тә төпченделәр. Алып кайткан күчтәнәчләр тапшырылып, таң әтәчләре аваз салганда гына таралышты авылдашлар
-Ай-һай бай яшиләр икән, ә!
-Машинасы гына да биш мильёнлыктыр Гөлнариянең. Нүжәли үзе эшләп алдымы икән?
-Китчәле, булмастайны сөйләмә! Сөяркәсе бардыр, берәр бизнисмин.
-Малаен күрдегезме? Тач теге укытучы, әйме!
Авыл төн буе йокламады. Яше- карты бер булып Хәйрияләрне тикшерде, көнләште, сокланды. Яңа көн тууга төрле шәһәр- авыллардан классташлар авылга кайта башлады. Көндезге унбердә мәктәп яны умарта күче кебек гөжләп тора иде. Гөлнария зәвыклы әмма күзгә ташланмый торган Италиядә алган костюмын, аягына костюмына килешле туфлиләрен киде. Очрашуга үзем генә барам дигән иде дә, Хәйрия белән Динар да барабыз дип, чат ябештеләр. Билгеле инде,Хәйриянең бер авыз сүз татарча белми торган ире дә иярде.
Гүзәл, дусты Гөлнарияне бөтенләй башкача күз алдына китергән иде. Хатын-кызга товарның бәясе күз сирпеп алуга аңлашыла. Гүзәл дә дустының өс киеме затлы һәм кыйммәтле икәнен күрде. Эчендә сару кайнагандагы кебек әчелек барлыкка килде. Барлык укытучылар, классташлар, килгән авылдашлар белән кул биреп исәнләшеп чыкканнан соң Гүзәл, ә хәзер, әйдәгез, беркемнән дә оялмыйча, яшермичә сөйләшик инде. Эшнең бит нинди булса да ояты юк, шулай бит дустым Гөлнария! Әйдәле, классташ, сөйләп бир әле, урыс әйтмешли, что, где,когда и почем. Себергә китеп базарда сату итү бик авыр түгелме?
Гөлнария елмаеп куйды.
-Гүзәл, классташ, ялгышасың булыр. Мин медколлелджны тәмамлагач, медицина институтын бетердем. Бүгенге көндә минем үз медицина клиникам бар. Мин медицина фәннәре кандидаты. Бүгенге очрашуга мин очар кош кебек кайттым. Югыйсә, бүген чит илдә мин симпозиумда булырга тиеш идем. Әмма бүгенге очрашу минем өчен барлык симпозиумнардан да кадерлерәк. Сезне күрү, сезнең белән аралашу миңа алдагы елларда да бик күп катлаулы операцияләр ясаганда ярдәм итәчәк.
Барлык классташлары, укытучылар,авыл халкы Гөлнариягә сокланып дәррәү кул чапты. Шул чак, мәктәп янына Василий Ивановичны йөртә торган җиңел машина килеп туктады. Гүзәл йөгереп диярлек машина каршысына чыкты һәм Василий Иванович белән хатыны арасына кереп аларны култыклап алды.
-Сезне сюрприз көтә, Василий Иванович,- диде.
-О, нинди сюрприз инде ул?
Гүзәл аларны туп- туры Гөлнария янына алып килде.
-Таныш булыгыз,Антонина Николаевна, Василий Ивановичның беренче мәхәббәте Гөлнария ханым. Кстати, кандидат медицинских наук.
-Яшь чагында кемнең беренче мәхәббәте булмаган? Бигрәк тә яшь чибәр укытучыга.- Антонина Николаевна бу хәбәргә керфек тә какмады.
-Василий Иванович, әнә ул якка күз салыгыз әле. Стена янындагы яшь егетне әйтәм, кемгә ошатасыз? Ул Гөлнариянең улы, Динар.
Василий Ивановичның йөрәге урыныннан кузгалды. Динар чат аның яшь чагы иде.
-Сез минем кайда һәм кем булып эшләвемне белдегез инде. Тагын сорауларыгыз бармы?
-А как же! Семейное положениеңны әйтмәдең әле. Давай, яшермә.
- Минем гомер юлы шушы авылда башланды. Дөрес, ул таплы булды. Әмма мин ул таптан һич кенә дә оялмыйм. Минем улым Динар спорт мастеры. Бик күп призлар, медальләр яулады. Алла боерса чемпион исеменә дә лаек булыр, дип өметләнәм. Мин кияүгә чыкмадым. Гомеремне әнием белән улыма, яраткан эшемә багышладым. Бүгенге көндә мин бик бәхетле.
***
Очрашулар, күрешүләр, яланаяклы балачак сукмаклары буйлап йерүләр, Сабан туе мизгел кебек үтте дә китте. Бер атна узуга, Гөлнария гаиләсен төяп Себергә юл тотты.
ТӘМАМ .
-
Следующая публикация
Нет комментариев