Предыдущая публикация
СЕЗИМДЕР КАРЫБАЙТ.
6-бет
- Келип кеткенде эле эмне жолдон алып кетеби, кызы бар үйгө киши келет, жуучу түшөт, антип алып кетпейт!- Кечириңиз, куда, Доорон салам айтып ачуу басарды берип ийди эле, - деди бири.- Кереги жок, мен кызымдын уруксатысыз эчтекеңерди албайм, азыр жеңелерин, эжесин жөнөтүп, кыздан кабар алабыз, бара бергиле! - деп үйүнө бурулуп басып кетти. Тигилер өздөрүнчө күбүр-шыбыр боло бир топко туруп калышты.Жакин Сарыбайдын короосуна кирди, али үйдөн Кумарбү чыга калчудай үмүттөнө басып келип Сарыбайга учурашты:- Ас-сало-ому алейкум, аяш ата!- Ал-леки салам, кел, балам.- Эмне болду, аяш ата?- Кумашты ала качып кетишиптир. - Алып келбейлиби? - деген Жакинди Сарыбай жалт карады:- Эмне?- Алып баса берели…- Өзүнө жолугалы, жеңеси менен эжесин жөнөтөм азыр. Бар, Кубанычбекти чакырып келе калгыла, Сагынай кошо келсин! - деди жарданып турган балдарына.- Эми эмне болот, алар беришпейт го, ошончо алып кеткен немелер берээр бекен? - деп Уларкан ыйлап турган.Жакин алардын абалын көрүп, кайра машинасына келди да, чоң энесиникине кетти. Жанындагы балдар анын көңүлүн көтөрүп бир аз ичишти, акыл айтаар чоң энеси да келин күтүп шаарда болчу. Жакин: "Болду, эми баары бир аны чыгарбайт, баары бүттү, шаарга гана кетиш керек!" - деген чечимге келип, дароо эле жолго чыкмак болуп, кайра Сарыбайдын үйүнө келди. Баягы "волганын" турганын көрдү, аларды али киргизбегенин көрүп, үйгө кирип келатканда үйдөн Тумарбү чыга калды.- Келиңиз, - деди кашын серпе ойсоңдогон Тумарбү, ал онунчу класста окуп калган.- Кандай, Тумар, эжеңди күйөөгө берип ийдиңби? - Жакин ызалуу суроо узатты.- Эжеси кетсе сиңдиси бар, кайгырбаңыз, - деп бырс күлүп калды Тумарбү. - Насип буйрубаса бышкан аштан ооз тийүү кыйын.- Оо, сен дагы бойго жетип калыпсың? - Жакин кызды жылмая карап койду.- Бойго жеткенбиз, акылга келгенбиз…- Тумар, Кумашка бирөөлөр кеттиби?- Жеңемдер кеткен.- Алып келишеби?- Колго түшкөн коенду, койо берген оңобу дегендей, алып кеткен кызды кошуп бергенин көрө элекмин. Үйгө кириңиз, эжем болбосо биз барбыз, нан ооз тийип чыгыңыз, келип жүргөн үйүңүз го, - деген кыздын көздөрүнөн жалтанып кетти.- Кел, Жакин, төргө өт, айланайын, - деди Уларкан аны көрүп.- Жок-жок, отура бериңиз, мен кетейин.- Жөн-жай эле келдиң беле, чай-пай ичсең боло?- Иштер бар эле.. .- Отур, балам, - деди Уларкан Жакинди карай, анын капалуу экенин көрүп ашыкча сөз айталбады, - Болсунбектер жакшы жатабы?- Жатышат.- Кайра качан кетесиң?- Түндөп.- Ошончо шашылышпы, Тумаш, чай алып кел, кызым.- Рахмат, аяш апа, мен шашылышмын, ал-абалыңыздарды билип койойун деп эле келгем, а-аа баса, баягы берип ийгениңиздерге аябай ыраазы болушту, рахмат айтышкан.- Эчтеке эмес, андайды дагы далай жешебиз, балам, биз болсо Кумашты алдырып ийип көңүлүбүз тынчыбай турабыз. Сен капа болбо, кагылайын, өзүбүз дагы билбей калдык, үйдөгү кийими менен дүкөнгө баратканда алып кетиптир, - деди Уларкан кейиштүү.- Уктум, - деп жер карады Жакин.- Кандай жер, кандай бала экенин билбей башыбыз маң, - деди Уларкан Болсунбектерге айтып барсын дегенчелик кылып. - Биз өзүбүз көрүп-билген жерге берсекпи дедик эле…- Айла канча, жакшы калыңыздар, - деп Жакин ордунан турду. - Жакшы туруңуздар…- Келип-кетип тургула, садага, айылга келсең кайрылбай кетпе, биз силер менен кол үзүшпөйбүз, атаң менен апаңа салам де, кагылайын, бизге таарынбасын. - Айтам, - деди да, Жакин чыгып кетти.- Тумаш, иттен чыгар байкеңди.- Макул, - деп Тумарбү ыргып туруп, сыртка чыкты. - Кумаш эжемди катуу сүйгөнсүз го? - деп Жакиндин артынан жете келди. - Бизди унутпай келип туруңуз.- Сөзсүз келип турам, айрыкча сен үчүн, Тумаш.- Чын элеби? - Кыз жадырай күлдү.- Калп айтып эч кимди алдай элекмин.- Кечириңиз, байкабай сурап койдум.- Эчтеке эмес, жакшы тур анда, Тумаш.- Жакшы барыңыз.- Менден салам жеткир Кумашка.- Сөзсүз жеткирем, салам айтыңыз аяш атамдарга.- Жарайт, - деген Жакин машинага отуруп жатып, "волгадагы" отургандарды жаман көрө карап алды. Ал ошол эле түнү Фрунзеге келди. Аны келинчек алып келет деп күтүп жаткандар өзү жалгыз келгенин көрүп, делдейип суроолуу карашты, бир аздан кийин баарын угуп, отуруп калышты.- Буйрук эмес экен да, - деди Болсунбек оор күрсүнө.- Кыз буйругандыкы деген ошол да.- Уулум, анда сен ушул чогуубузда шаардык болсо дагы студент кыздардын бирин алып келе бербейсиңби? - деди Болсунбек Жакинди карай. - Ал күйөөгө тийсе, сен катын ал.- Ата, кызыксың го, мен үйлөнбөйм! - деп Жакин сырткы бөлмөгө чыгып кетти. Ал жанараак: "Эжеси кетсе сиңдиси бар", - деген Тумарбүнүн сөзүн эстеди. "Эмне экен, бир жыл күтсөм окуусун бүтөт да, ала качып келем", - деген ойго токтоду. "Эч качан башканы албайм, Тумарбү Кумарбүгө караганда сулуу экен, бойго жетип калганын байкаган эмес экенмин, өзүнүн менде көңүлү бар экен да", - деп ойлоп Кумарбүнү унутууга аракет кылып жатты…Сайкал менен Сагынай Доорон парторгдукуна барып, түз эле Кумарбүгө кирип барышты. Топураган элге баш бербей киргенде кыз тизесин кучактап алып, ыйлап отурган экен.- Эже-е! - деп тура калды. Сагынай кирип келе жатып, эшикти ичинен илип, Кумарбүнүн жанына келди.- Болду, көп ыйлаба, кана айтчы, көңүлүң барбы, жокпу? - деп Сайкал сиңдисинен сураганда Кумарбү:- Кетем, биерге отурбайм, алып кеткиле мени, - деп шолоктоду.- Кумаш, жакшылап ойлон, - деди Сагынай. - Сен азыр босого аттап, ак ниети менен салган ак жоолукту салындың ээ?- Салып коюшпадыбы? - деп үңүлдөдү Кумарбү.- Ушунча адам бар экен, эшикте улактын эти бышып жатыптыр, сени ошолор бизге кошуп жиберет деп турасыңбы? - деди Сайкал.- Анда эмнеге келдиңир, келбей эле койбойт белеңер? - деп кыз жини келе терс бурулду.- Болуптур, кеттик, - деп үстүндөгү халатын чечип, жоолугун көшөгөнүн ичине таштап, Сагынай аны колунан алды. - Жүргүлө.- Сагынай, сабыр кылчы, ушунча адамдын назарын сындырган болчу эмес эле, кийинки тагдырын ойлош керек, - деп Сайкал Кумарбүнү карады. - Сен жакшылап ойлон, эшик аттап кайра барган кызды күйөөдөн чыкты дешет, эч ким карабайт, ал тургай жигити да таштап кетет, сен менин бир тууганымсың, сага жамандык каалабайм, - деди шыбырай. - Таптакыр эле көңүлүң жокпу?- Жо-ок, - деди Кумарбү.- Анда кетелиби?- Ооба.- Жүрү, - деп Сагынай экөө эки жагынан кармап алып, эшикти ачканда каалганын артында толгон аял-эркектер туруптур.- Келинибизди эч кайда кетирбейбиз, биздин уруктун эшигин аттап кеткен келин болгон эмес!- Эч жакка кетпейт келинибиз, - дешип Сайкал менен Сагынайдын колдорунан кармалап, - Айланайын кудагыйлар, мындай жоругуңар болбойт, - деп жардана жол бошотпой жатканда.- Койо бергиле! - деген үн чыкты. Кумарбүнүн көздөрү чакчайып кетти, бул тагасы Болотбектин үнү болчу. - Кана, кетчү ким экен? - деди да, жарыла берген элдин ортосунан Кумарбүгө жетти. - Кумаш, эшик аттап мен турган жерди бассаң басып кетсең, ата-энеңди, мени кадыр кылбасаң өзүңдү-өзүң бил да, бара бер!- Тайке-е! - Кумарбү эки колу менен бетин басып ыйлап ийди.- Кир үйгө, менин айтканымды эки кылба, балам, - деп Болотбек аны колтуктан ала өзү ичкери киргизди. - Эстүү кыз эч качан нары тур иш кылбайт, сен менин карындашымдын жүзүн жер каратып, жүрөгүн оорутчу кыз эмессиң, бактылуу бол, садага! - деп чекесинен өптү да, - Кана, келиниңерди алып кире бергиле, - деди тургандарга. Карап тургандар ага ыраазы боло топурап үйгө кирип жатышты.- Ата-аңдын гөрү-ү, атанын баласы экен ээ?- Айтпа, анын тилин алган кызга рахмат, тагасы тура.- Оо-ой, сельсовет имиш.- Аа-а, анда жөнү бар экен, өзү да сүрдүү жигит экен.- Өсө турган жигит тура, бечара, эже-жеңеси да эчтеке дей албай калды го, - дешип шыбыр-күбүр болуп жатышты.Кумарбү ыйлап-ыйлап отуруп калды. Сайкал менен Сагынай Кумарбүгө жолугуп сүйлөшүштү да, сыртка чыгышты.- Ко-окуй, кудачалар кеткени жатат, - деп бири Доорондун аялы Светага бара калды.- Кой, кетирбегиле, ошол кантип болсун? - деп Света чебелектей жетип келди. - Киргиле, кудагыйлар, сыртта турбай үйгө киргиле, ботом.- Жок, бизди акемдер күтүп жатат. Эрте барбасак болбойт, - деп Сайкал болбой койду.- Кирбейбиз, бизден улуулар күтүп жатса биз отуруп алганыбыз болмок беле? - деди Сагынай дагы.- Жок дегенде тамактан ооз тийип кеткиле, ботом, ит куугандай болбой, - деп Светанын абысын-ажындары болбой экөөнү колтуктай ичке алып киришти. - Кызы бардын назы бар деген эмеспи, кантсе дагы кызыңар колуңардан чыгып, ичиңер ачышып турат, кудачалар. Койгула эми, куда болгуча кулу-бийиң сураш, куда болгондон кийин кул да болсо сыйлаш дегендей куда болуп калдык, айланайын.- Ошентсе дагы биздин отуруп алганыбыз уят, барбасак болбойт, - деди Сайкал. Доорон аларды жибербей киши жөнөттү. Алар келгенче ачуу басар алып келгендер сыртта турушту. Качан гана чабармандын: "Кыз отуруп калды, канча киши келээрин билип кел деди", - деген сөзүн уккандан кийин Сарыбай аялы экөө аларды киргизип, сыйлап, кийит кийгизип узатышты. Ошол убакта колунда барлар ачуу басарга миң сом, бир торпок, бир жашик арак, майда-чүйдөсүнөн баштап алып келишчү. Эртеси жети адам болуп кубалап барышты. Сарыбай менен Уларкан барган жок. Барып келгендер абдан ыраазы болуп келишти. Алдына эки миң сом коюп, кийит-кече кылып жөнөтүшкөн экен, жетине албай калды Сарыбай. Анткени өткөн жылы коңшусунун кызы күйөөгө тийгенде үч жүз сом, бир кой эле бериптир деп угушкан. Алдына беш жүз сом коюшкан. Уларкан эч камыраган жок, анткени себин даярдап койгон, көшөгөсү менен кийимин алса болду да. Ошентип Кумарбү жакшы жерге барды, Эмилбек болсо аны эмитен эле көзүн карап турат. Башында бири-бирине көнө албай абдан кыйналышты. Эмилбек өзү да өтө жоош, көп сүйлөбөйт, келген-кеткени көп болуп, экөө анча деле бирге боло албай жүрдү. Анткени туугандары, достору менен кызматы бар эмеспи Доорондун, кошоматчысы да, жакын-алысы да келип жатты. Он беш күн дегенде Уларкан, Тумарбү менен Болотбектин аялы Асылды кошуп, себи менен көшөгөсүн алып келди. Сеп алып келебиз деп айттырганда Доорон:- Кудам кошо эле келсин, келбей койбосун, айтып бар, - деди атайын Болотбекке. - Келет, дос, өзүм айтам, - деп Болотбек карсылдай күлдү.- Кудалар келсе тай сойом, даярдап койдум, келиним дагы эң улуусу экен, биздин бала дагы төл башыбыз, - деди Доорон сөөлөт күтө тизесин таянып.- Ал эми өзүңдүн сыйың, сенин колуңан баары келет, сендей досума жээнимди ишенип тапшырдым да, бирок унутпа-а, сен менин кудам болуп калдың, - деди сөөмөйүн чычайткан Болотбек, экөөнүн ортосунда койкойгон коньяк.- Кыз кетем деп ыйлаганын көргөндө абдан корктум, кантсе да келин алуу өтө сүрдүү болот экен, сөзүм оозумдан түшүп калбадыбы, ишенсең ала качтырганыма өкүнө түшкөм.- Мен айтпадым беле, мен турганда баары жайында болот.- Баары бир корктум.- Эми жүрөк ылдыйладыбы? Ха-ха-ха.. . - деп каткырды Болотбек.- Эми сенден да коркпой калдым, - деди Доорон санын чаап күлө. - Эми келин менин өз бүлөм болуп калбадыбы?- Демек өзүмдүкү дечи?- Албетте, өз бала болуп калды, - деп алар тамашалашып отурушту.Ошондон он күн өткөндө себи, көшөгөсү менен келди, колу-коңшу, урук-тууган болуп жакшы тосуп алышты, бака-шака түшүп эки жашка бак-таалай каалап жатышты. Света кийитти жакшы кийгизип, Сарыбайга сүлөөсүн тебетей, Уларканга норка пальто жапты, кетээринде Доорон сүт акысына деп бир уй айтты. Уларкан кызы менен сүйлөшүп отурду.- Кумаш, акыбалың кандай, кызым, көңүлүңө жактыбы?- Апа, эми жакпаса да эмне кылмакмын, тайкем өзү билди го, бул эмнеси? - Эми тагаңды жаман көрбө, кызым, жеңең экөө өздөрүнчө келебиз деп жатат, менин жалгыз агам, көңүлүн калтыра албайм, күйөө бала дурус эле бекен?- Жакшы эле.- Күйөөң жакшы болсо башкасы эчтеке эмес, кызым, кайнене-кайнатаңды сыйла, баягынын кызы дедиртпе, садагам, биз сенин бактылуу болушуңду гана каалайбыз.- Макул, апа, өзүңөр жакшы баргыла.- Апа, мен эжем менен сүйлөшүп алайын бара берчи, - деп Тумарбү жанына келди.- Макул, сүйлөшүп алгыла, мен барайын, кечикпей чык, кетебиз, кызым, - деди да, Уларкан ары басып кетти.- Эже, жездем кандай экен, көңүлүңө жактыбы? - деп Тумарбү эжесине кайрылды. - Сени алып кеткен күнү Жакин келиптир, ал дагы алып кетмек экен, жаман болуп кетти.- Анын эмнесин айтасың, келсе келгендир…- Эже, айтсаң ачыгыңды, сен аны сүйчү белең?- Болдучу, айтаар сөзүң ушулбу? - Кумарбү жактыра бербей жер карады, жүрөгү зырп этип алды, бирок аны эмес, көбүнчө Өмүрбекти эстегенин ойлоду. - Келсе келет да, аяш агабыз…- Анын абалы аябай жаман экенин көзүнөн туйдум, ал сага келгенин айтып кой деген болчу.- Мейли, Өмүрбектен дайын барбы?- Жок, ал шаарда жүрсө керек.- Келген жокпу?- Жок, аны эмне кыласың, жетимдей кылбай чоңойтуп койду атамдар, эми өзүн-өзү бага турган болуп калганда эмнеге келмек эле.- Кой, антпе, апам капа болот.- Айтам эле, эми пайдасы тиерде кетип калганын карасаң.- Кой, Тумаш, келсе унчукпа сен, атамдар аны үйлөнтөбүз деп жатпады беле?- Келсе көрөт да, кой, мен кетейин, атамдар күтүп калды го, сен бизди узатасыңбы? - Ооба, азыр чыгам, - деп Кумаш күзгүгө карана жоолугун оңдоп, анан сиңдисинин артынан чыкты. Куда-кудагыйлар кучакташып, өбүшүп, Уларкандарды аттанаар аяк менен жабыла узатып жатышкан.- Алып койгула, кудагыйлар, балдардын келечеги үчүн, таттуу кудагыйлардан болушуңар үчүн.- Эмесе балдардын өмүрү узун болуп, бакты-таалайлуу болушсун! - деп бака-шака түшүп жатып көптө кетишти.Бул Кумарбүнүн нике кайып буйруп тийген күйөөдөгү жашоосундагы алгачкы күндөрү эле. Келиндин келгени, кемпирдин өлгөнү эсинен кетпейт дегендей бул анын бактылуу күндөрү болчу. Бирок анын өмүрүндөгү бир гана өкүнүчү: бакыттын эмне экенин сезбеген байоо кези менен чогуу гүлгүн жаштыгынын өтүп кетиши. Анткени канча аракет кылса дагы Эмилбекти жүрөгү менен сүйө албады. Эми Эмилбек бир үйдүн кожоюну, мээримдүү ата болгон. Алар беш балалуу болушту. Эң улуусу кыз, Кумарбүнүн эле өзү. Эмилбек балдарын да, аялын да үзүлүп түшө жакшы көрөт. Доорон менен Света келинге жакшы болду, эки балалуу болгондон кийин Эмилбектер бөлүнүп кетишкен. Улуу кызы Насыйкатты Света алып калган, эң кенже уулу менен өздөрүнчө жашап калышты. Бир күнү Эмилбек көп сүйлөбөгөн аялынын жанына отуруп:- Кумаш, айтчы, мени таптакыр сүйө албадыңбы? - деди башын жерге сала.- Эмнеге антип сурайсың?- Сен мага жүрөгүңдү ача албадың, аны билем.- Жаныңдамын, балалуу болдук, дагы эмне керек?- Билбейм, өзүмдү сен дагы мен сени сүйгөндөй сүйсөң дейм, бирок сен ачылбадың, мага аял болуп бергениң менен жүрөгүңдү бербедиң…- Эмил, андай дебечи, менин биринчи бактым сенсиң, балдарымдын атасысың, андан башканын эмне кереги бар? - деди ойлуу күйөөсүн карап.- Алтыным, чынында сени жанымдан артык көрөм. Үйгө келгенде биринчи сени издейм, алдыман бажырая күлүп чыкса дейм, тамашалап мени менен ойносо дейм. Негедир жүрөгүм кусалуу, жактырган адамым жанымда болгону менен сен таптакыр алыссың менден, - деп айтты да, эшикке чыгып кетти.Кумарбү зыңгырай отуруп калды. "Ооба, чын эле мен сенден алыстамын, төшөктүн ичиндеги милдетибиз бир саамга жакындатпаса, экөөбүз бир деңиздин эки бетиндеги жээктебиз" , - деп ойлонуп отурду. Ал күндүр-түндүр бир гана адамды ойлоочу, ал Өмүрбек, андан таптакыр дайын жок, апасы келсе да, Тумарбү келсе да сурамжылайт, бирок анын кабарын биле албады...Жакин айылга тез-тез келип турчу болду, келген сайын Сарыбайдын үйүнө келет. Тумарбү керилген кыз болду, ага айылдаштарынан куда түшкөндөр астыртан келип, сөз айта баштаган. Болсунбек Сарыбайга таарынып жүрүп араңдан зорго табышкан, ошондон кийин ал Сарыбай менен Уларканды шаарга чакырып коноктоп, экөөнү кино-театрларга алып барып, паркка эс алдырган. Ал жакта бир жумадай жүрүп келишкен. Жакин болсо Тумарбүгө көз салып жүрөт, бирок андан мурун эле кыз өзү шынаарлап калат. Кийинки келиште Жакиндин жанына келип:- Жакин аке, сиз качан үйлөнөсүз? - деди шоктоно.- Үйлөнөт элем, кыз таппай жатам.- Чынбы, дүйнөдө кыздар көп го?- Кыздар көп, мени сүйчүлөр жок болуп жатат, - деп Жакин көздөрү ойноктогон кызды жылмая карады. - Сенин жигитиң барбы?- Ыкы.- Неге?- Менин жүрөгүмдө бирөө бар.- Сүйүү дегенди билесиңби өзүң?- Эмнеге билбейм, билем эле. - Кыз кабак бүркөй карады. - Эмне, мени жаш деп жатасызбы?.. - Кемпир…- Сиз чалсыз.- Мен чал болсом мейли, а сенчи, эмитен кемпирдей акылдуусуң, а өзүң секелексиң. - Секелек эмесмин, быйыл мектепти бүтөм, бүтүрүү экзамендерге аз убакыт калды, анан шаарга окууга кетем.- Кайсы окууга барасың?- Женпедге.- Жакшы, мугалим болосуңбу?- Ооба.- Бирөөлөр ала качып кетсечи?- Ким ала качмак эле?- Билбейм, сулуу кызсың…- Баары бир отурбайм.- Кумаш отуруп эле калбадыбы.- Аны тайкем болбой отургузуп коюптур, - деп сүйлөшүп отурганда короого галстук тагынган, узун бойлуу, колуна дипломат кармаган бирөө кирип келди. Берки экөө унчукпай аңырая аны карап калышты. Бир кезде Тумарбү аны тааный коюп, - Өмүрбек аке-е! - деп жетип кучактап калды. - Кайда жүрдүңүз?- Адегенде учурашалы, чоңоюп кеткенсиң го? - деп Өмүрбек кызды чекесинен өптү. - Таежемдер үйдөбү?- Жок, атам жумушта, апам Кумаш эжемдикине кеткен.- Баарыңар жакшы турасыңарбы? .Ошол убакта Жакин басып келди.- Ас-сало-ому алейкум!- Ал-леким ассалам.- Иш кандай?- Жайында, - деген Өмүрбек Жакинди жактырбагандай үй жакка бет алды. - Балдар кайда?- Узак менен Кубат экөө тең аскерде, Узак жакында келет, Мурат менен Турат мектепте.- Аа-а, жакшы, мен бир аз эс алып алайынчы, - деп үйгө кирип кетти.- Кычырайт го? - деп койду Жакин.- Иштеп жүрсө керек, мен чай койойун, үйгө кириңиз.- Жок, мен кете берейин, - деп Жакин кетмек болду.- Чай ичиңиз.- Ичтим, рахмат.- Шаарга кетесизби эми? - Тумарбү короонун оозуна чейин барды.- Кете албай жатам го…- Эмне, иш көппү?- Кайдагы иш?- Анан эмнеге кете албайсыз?- Жүрөгүмдү бирөө уурдап алды.- Ал ким экен?- Жашыруун.- Мага да айтпайсызбы? - Жок, корком.- Эмнеден?- Айтуудан.- Ал кыз билеби?- Жок.- Эмнеге айтпайсыз?- Түшүнбөйт.- Эмнени?- Мени.- Кызыктайсыз, жигиттер сүйсө дароо эле айтышат го?- Алардын сүйүүсү жалган.- Чыныгы сүйүү кандай болот?- Айтылбайт.- Ой тобо-о…- Эмнеге таңгалдың, Тумаш?- Баары эле сүйөм-күйөм деп кат жазышат, кээси калат, а кээси, мисалы жүздөн бири гана үйлөнүшөт.- Чыныгы сүйүүнү көздөр гана айта алат.- Кантип?- Минтип, - деп Тумарбүнүн көздөрүнө тигилди.- Мен эчтеке көргөн жокмун.- Ошол үчүн түшүнбөйсүң. - Мени айбан деп ойлойсузбу? - Жок.- Кетиңизчи, жаман экенсиз, - деп Тумарбү терс бурулуп кетти.- Тумаш, эмнеге таарындың?- Эч нерсе, бара бериңиз…- Сени таарынтып коюп, кантип кетмек элем? - деп жанына жете келип карыдан алды. - Айтчы, эмне болду сага?- Эчтеке дейм!- Айтпасаң койо бербейм.- Сиздин сүйгөн кызыңызды билгим келет.- Эмнеге?- Ошо.- Аны айта албайм.- Айтпасаңыз мен сизди өмүр бою карабайм! - деп жүгүрмөк болгондо Жакин күлүп кармап калды.- Жинди кыз десе, адегенде өзүң айтчы, эмитен жүрөгүңө кимди катып жүрөсүң?- Айтпайм.- Анда мен дагы айтпайм.- Барыңыз, кетиңиз дейм!- Тумаш, сен таарынсаң болот, а мен таарына албаймбы?- Таарына бериңиз, сиз мен сураганды дайыма эле айтпайсыз.- Болуптур анда, бул биздин акыркы жолугушубуз болсун, аяш атамдарга менден салам айтып, келип кетти деп кой. Эртең кетем шаарга, - деп кызды койо берип, артына бурулду да, ылдамдай басып жөнөдү. Тумарбү аны селдейе артынан карап туруп, анан жүгүрүп барды.- Жакин байке-е!- Эмне дагы?- Токтосоңуз. - Шашылышмын. - Кечирип коюңузчу…- Жок, мен кечиргидей сенин күнөөң жок, кокус үйлөнүп, тойго чакырсам сөзсүз келесиңби? - деди жылмайган Жакин.- Качан үйлөнөсүз?- Жакында.- Сабактан калам да?- Сенин экзамениң бүткөндө үйлөнөм.- Андай болсо барам, болуптур, жакшы барыңыз, - деп Тумарбү токтоп калды.- Дагы таарындыңбы? - Таарынбайм, жакшы барыңыз.- Тумаш, сенин жүрөгүңдө катылган ким? Айтсаң, угайын.- Эч ким.- Эгерде сен айтсаң мен дагы айтам, - деп экөө дарбазанын түбүндө бир топко турушту. Өмүрбек аларды терезеден карап турган. Күн кечтеп калган болчу. - Кана, айтасыңбы, кел бири-бирибизге таарынбай коштошолу, ошентелиби? - Мен айталбайм.- Уялба, сырдаш болобуз, биз аяштардын балдарыбыз да, ошондуктан сырдашабыз, мен сага сырымды айтам.- Мен айталбайм, баары бир айтпайм, - деп Турмабү дулдуя жер тиктеди.- Эмнеге айталбайсың? - Ошого.- Анда экөөбүз сүйлөшө албайт экенбиз да, - деди Жакин кайра артына бурула. - Көрүшкөнчө, Тумаш.- Токтосоңуз, - деп Тумарбү ага жетип, колдон ала короо жакка басты. - Чындап эле уккуңуз келеби?- Албетте, аяш карындашым мени менен сырын бөлүшкүсү келбесе, өкүнүчтүү.- Баары сизге тиешелүү…- Кандай? - Жакин сезип турса да, билмексен болуп сурады.- Сизге түздөн-түз тиешелүү.- Түшүнбөдүм. - Жакшылап, тактап айтканда, мен сизди көптөн бери жакшы көрөм, сизди… Мен сизди жакшы көрөм, уктуңузбу?- Эмне экен, жакшы көрсө болбойбу, сен менин аяш карындашымсың да.- Андай эмес, мен сизди…- Түшүндүм, сен мени бир тууганыңдай жакшы көрөсүң. Капа кылгың келбейт, туурабы, Тумаш?- Мен аны айткан жокмун, жүрөгүмө катылган адамым сизсиз, башкалардын катын окубай тытам, сүйлөшкүм келбейт. Мага сиз гана керексиз! - Кыз бетин баса отуруп калды.Жакин ойлуу аны бир саамга карап турду да, анан өйдө кылды.- Чын айтасыңбы, Тумаш?- Ооба.- Анда менин жүрөгүмдү уурдаган кыз сенсиң!- Ыя?! - Кыз жаштуу көздөрүн ага кадады.- Ооба, Тумаш, мен сени көптөн бери жакшы көрөм, окууңду бүтсөң дароо алып кетем, макул болосуңбу?- Чын айтасызбы? Бирок мен андай деп ойлогон жокмун, мен шаарга барып окуйм да, экзамендеримди тапшырып алсам эле.. , - деп келатып, Тумарбү кайра ойлоно түштү. - Аа-а, Кумаш эжем эмне дейт анан? - Байоо карады.- Тумаш, анын азыр үй-бүлөсү бар, бактылуу жашайт, биз андай катуу сүйүшкөн эмеспиз, ата-энелерибизди сыйлачубуз, ошондуктан сүйлөшүп койчубуз.- Чынбы, силер сүйүшкөн жок белеңер? - Кыздын көздөрү жалжылдап кетти.- Чын айтам, Тумаш, мен сенден тартынып айталбай жүргөм, кичинекей чымчыктын сүрүнөн апкаарып айта албай жаттым. Сен мен үчүн кол жеткис бийиксиң, жүрөгүмдөгү кымбат жансың, сенин жаштыгың мени үндөбөй чыдоого мажбурлады. Эми кетейин, акыркы коңгуроодо сөзсүз келем, жарайбы? - деди кыздын көздөрүнө тигиле.- Макул, мен сизди күтөм.- Кош, көрүшкөнчө! - Жакшы барыңыз, - деп кыз жылмая жигитти карап туруп калды. Жакин улам артын карап, колун көтөрүп коюп, узап баратты. Кыз кубанычы койнуна батпай алаканын шак чаап алды да, үйгө так секире кыңылдай ырдап кирди. Өмүрбек ал кирип келе жатканда төргө отуруп калды. Тумарбү тефалга чай коюп, кечки тамакка кам көрө баштады. Ал толкундана өзүнчө кыңылдап, жумушун көңүлдүү жасап жатканда Мурат менен Турат келишти.- Апам келген жокпу? - деди Мурат кирип келип эле сумкесин бурчка ыргытып.- Жок, келе элек.- Атам дагыбы?- Ооба, атам дагы келе элек, бирок үйгө ким келгенин билесиңерби? - Тумарбү инилерин күлмүңдөй карады. Өмүрбек ички үйгө кирип кеткен эле.- Ким келди, айтчы?- Жакин байке келген.- Жо-ок, андан башка.- Кумаш эжемдерби?- Жок дейм. - Алар антип турганда Өмүрбек өзүнчө ойлонуп жатты: "Жакин Тумашты айланчыктап калыптыр да, Кумаш кимге тийди экен, эмнеге буга беришкен эмес, азыр Кумаш кайда болду экен?"- Ким келди, өзүң айтсаң, Тумаш эже?- Өмүрбек байкем келди!- Оо-ой, чын элеби, каякта жүрөт? - деп Турат ички бөлмөгө жүткүнгөндө ары жактан Өмүрбек көрүндү.- Оо азаматтар десе, чоңойдуңарбы? - А сиз каякта жүрдүңүз?- Качан келдиңиз? Апам сизди ойлоп ыйлачу, - дешип экөө эки жактан бажырап, Өмүрбек аларга алып келгендерин берип жатканда Сарыбай кирип келди.- Ата, Өмүрбек байкем келди!- Кайда жүрөт?- Ас-салоому алейкум, таажезде! - Өмүрбек тура калып, учурашты. Экөө саамга кучакташып туруп, анан Сарыбай аны далыга таптай үнү каргылдана: - Кел, балам, акыбал кандай? - деди.- Дурус эле.- Иштеп жатасыңбы?- Ооба.- Жакшы жүрсөң болду, денсоолугуң жакшыбы?- Жакшы эле, таежем жакшы жүрөбү?- Жүрөт, Кумаш кыздуу болгон, басып калды, кечээ көрүп келейин деп кеткен, эртең келип калаар.- Мен биротоло келдим, бул менин тапкан акчам, - деп бир пачка акча сунду. Аны көргөн Сарыбай: "Бул жөн иштеген эмес, терс жолго түшкөн окшойт, алган айлыгы эки жылда мынча болмок эмес, уурулук кылдыбы?" , - деп ойлонуп калганда Өмүрбек: - Мен бир жакшы жумуш тапкам, бирок кийинки кезде өзүмө жакпай калды, - деди.- Эмне жумуш экен?- Иши кылса оор экен, баса бердим.- Бул акчаны мага бербей окууңа жумшасаң болмок экен.- Жок, эми шаарга баралбайм, - деди Өмүрбек башын жерге сала.- Терс жолго түшкөндөн соосуңбу деги? - Сарыбай Өмүрбекти ормойо карады.- Жо-ок, андай деле эмес, бирок ошого жакыныраак…- Балам ай, - деп күрсүнүп алды Сарыбай.
Уландысы бар
Следующая публикация
Комментарии 1