Предыдущая публикация
Кайнене
Айдайдын келин болуп келгенине он күндөй болуп калды. Келин көрүү каадасын кылган айылдаш-туугандардын аягы эми суюлду. Кечтелүү көшөгөсүно кериле жайылган жоолуктарга башы айланат. Кут уялаган турагына акырындап көнүп баратты.
Бүгүн үйдө кайненеси экөө эле калган. Ыманы ысык көрүнгөнү менен кайненеси кем сөз экенин байкады. Аппак жоолугу өзүнө жарашып, сынын бузбаган бир сырдуулугу бар эле. Алдына барууга даай албай турду. Аңгычаң кайнагасынын кичүү баласы үйгө кирип келбеспи. Пайитин таппай атты эле ырас болбодубу.
- Энеңе айтчы чай ичет бекен... – деп акырын сүйлөгөн сөзү кыраакы кемпирдин кулагына жеткен белем.
- Өй келин, чык бери!.. – деген үндү угуп селт этти. Айдай үстү-башын түзөп алдына жетип барды.
- Өй келин, жанагы сен жакшы көргөн Кенжешти мына мен тууганмын!.. Чүмкөнбөй тике кара!.. – деп келинин сыдыра тиктеп: - Бере турган чайыңды ортомчу салбай, күлүп-жайнап бербейсиңби!.. – деди жоолугун артына серпе. «Апам командирдей тартипке бек» деген Кенженин сөзүн эстеди. Заматта чарпаяга дасторкон жайылып, кемпирдин кашында үнсүз отурду..
Кенже мектепте мугалим. Түш оогондо иштен кайтат. «Өй келин, тандырга от жак... Өй келин, суу апкел... Өй келин, койду кара... Өй келин, эшиктин алдын шыпыр...» деги койчу, кайненесинин колун артына алып команда берген буйрукчул сөздөрү кулагында жаңыра турган болду. Апасынан «оту менен кирип, күлү менен чык» деген кебин эки кылбай, таң атпай туруп, кеч жатып кайненесинин кареги менен тең айланып жүрдү.
Кайненесинин кошуна айылда жашаган курдашы келин көргөнү келип, башына жоолук салып, алкап-мактаганына ичи жылып отурду. Конокко чайын белендеп, ашканада өз иши менен алек болгончо, курдаштардын сөзүнө кулагы сак.
- Менин кызымы пакана деп балаң чанды окшойт... Апербей койдуң... Дагы ортак имиш... – деди курдашы таарынгандай.
- «Сүйдүм-күйдүм» деп жетелеп келди... Не кылам, бала экен тим койдум... – кайненеси актангандай үн катты.
- Мурда деш керек эле да... Дебедиң... Куда болуп калсак, жаман болот беле?.. Рамалик акам тирүү болгондо башкача болор эле... – деген курдашы өктөм сүйлөдү.
- Болду эми... Сенин кызыңа дагы бирөө баласын багып жүргөндүр... Жылдызы келишсе, табышат да... – кайненеси тоготпогондой кайдыгер сөз козгондой болду.
Ортодо заматта тынчтык өкүм сүрдү. Азыр эле алкап-мактаган кемпирди Айдай жаман көрө баштады. Көңүлү иренжиди. Курдашы чукчуңдап кыялын көрсөтүп, үйдөн чыгып кетти. Кемпир кебелген жок. Дале бир сырдуу. Ушу турушу Айдайга сүрдүү көрүнүп кетти. «Жакшы бар» деген сөз ооз учунан айтылды.
Кенже сабактан келгенде кемпир чарпаяда отурган эле. Апасынын кашынан орун алып:
- Апа чай ичтиңизби?.. – деди бейкапар.
- Шу ыкыйып отурам... Сен келбесең маңа чай кайда... – деген кайненесинин сөзү Айдайдын башынан муздак суу куйгандай калчылдатты. Эртеден бери үч жолу дасторкон жайганын айтып жибере жаздап, Кенженин ишааратынан улам токтоп калды.
- Өй бала, жанагы пас көчөдөгү ортагымын кызын алат белең?.. – деп капилет суроо салды кемпир баласына.
- Сиздин ортагыңыздын кызы деп эле ала бермек белем, апа!.. – деген Кенже тутулана үн катты.
- Тууру кылгансың, балам... Ого койсоң, кызын маңа берип, очойгон калың алгысы келет... Ортак имиш дагы... буякта арзан келин турса... – деп кайненеси Айдайды кылгыра тиктеди дагы, эртеден бери бекитип отурган сууга кайнатылган үч даана жумуртканы баласынын алдына жылдырып койду. Кенже чын эле ушундай жумурканы жегенди жакшы көрөр эле. Бир жумуртканы Айдайга берейин дейт, бере албайт.
- Балам, «аялды башынан карма» дейт. Илгеркилер эки-үчтөн катын алып, калчылдата кармашчу... А сен тамагыңан аш өтпөй отурасың... – деген кыраакы кемпир баласынын дардисин астырттан байкагандай сүйлөдү.
- Атам бир эле аял менен турмуш кечирди го, апа... – деди баласы апасынын сөзүнө түшүнбөгөндөй.
- Эп балам, мен саңа таятаңы айтып жатам... – деп баласынын жумурткасын бирөө жеп кетчүүдөй жанына жамбаштап, тиктеп отурду. Жөжөсүн коргологон тооктой баласына үйрүлө түшкөн кайненесин көргөн Айдай, «мен дагы ушундай эне болумун» деп ичинен шыбырады.
Ортодогу сөздү кемпирдин үчүнчү келини бузду.
- Чакырган экенсиз, эне... – келини акырын учурашып, чарпаянын кырынан орун алды.
- «Чакырбайт» дедиң беле... Чакырам да... – кайненеси негедир мээримдүү жылмайды.
- Келиң жеңе, төргө өтүң... Жумурткадан жеп отуруң... – Кенже бирөөнү жеңесинин алдына томолотту. Кемпир обдула туруп:
- Бир тоокту бирөө жеп койчу беле, ботом, бөлүп жегиле... – деп кайненеси жумуртканы экиге бөлүп, келиндеринин алдына ыргытып койду.
Жанатан бери жумуртканы чымчылап жемиш болуп отурган ортончу келинине кайрылып:
- Эриң келбедиби?.. – деп суроолуу тигилди.
- Талаага беде сугарганы кетти, эне... – деди келини.
- Бечара балам, силерди багам, кийинтем-ичинтем деп жүрөт да... Себетиң кана?.. - деди кайненеси бир нерсени эстегендей.
- Мына... – деп жанатан бери камдап отурган себетин кайненесинин алдына жайды. Кемпир себетти ачып, кооз көрүнгөн конфет-таттууларды алып, жабанына салып:
- Буягы эле жетет... Кампити жок дейсиңби олордун... Түй эми, себетиңи, жөнөйлү... – деп кайненеси тойго кетүүгө камынды.
Кемпирдин төрт келини бар эле. Баарын үйлүү-жайлуу кылып, бөлүп койгон. Айдай эң кичүү келини. Апасы тойго ушинтип бир-бирден келинин ээрчитип барарын Кенже мурда эле айтып жүрчү. Келиндери дагы солдаттардай тыкан экенин эми туйду. Кемпир келинин алдына салып, тойго кетти.
Айдай кайненесинин кезектеги тапшырмасына даяр эле. Орогун алып, чөп оргону жөнөдү. Кайненеси канчалык өктөм, канчалык талапчыл болгону менен анын өзүнө жарашып турганына суктанар эле. «Мен дагы ушундай кайнене болом» деп тилек кылчу болду.
Шекербек Калыков,
Бишкек шаары. 01.06.2023ж
#кайнене_элдик
Следующая публикация
Комментарии 7