Предыдущая публикация
КҮКҮК ЭНЕ.
7-бөлүм
- Шайгүл, тагдыр экен, сени мага кошподу, кандай гана жакшы тилектерим бар эле аткарылбады, эми менин өлгөндөн айырмам барбы, сен жашсың, сулуусуң, багыңды тап…-күймөлө калды, каңырыгы түтөп турду.- Муну эмне кылам, кайда алып барам, эл эмне дейт, ата-энем билсе өлтүрөт, намысты кантем?- Аныбы, аны өзүмө алып келип бер, эжем багып алат, бир эне-атадан экөөбүз элебиз, мен минтип жарым жан болуп калганга эжем да зээни кеип жүрөт.- Эжең ишенеби, ушул экөөбүздүн таза махабатыбыздан экенин түшүнөбү?- Эмнеге түшүнбөйт, Шайгүл…- Нуржигит, мен сени менен жашайм, сени багам, өмүр бою жаныңда болом!- Жок болбойт, сен жашсың, бактылуу бол жаным, мындай болоорун билсем сага жолобойт болчумун, сенин убалыңа калдым…- Андай дебе, мен эми сени күнөөлөбөйм, ак сүйүүмдөн тапкан баланы өзүм эч кимден корунбай багам, көрөсүң го Нуржигит, мен сенин жаныңда болом, дарегиңди бер, мен сага өзүм барам!- Дарегимди сага айтпайм, сен өз жолуңду тапкын Шайгүл, мен деген төкөрмүн, мен деген тоголок жанмын, менин өлүктөн айырмам кайсы! - Нуржигит кыйкырып жибергенде Шайгүл делдейе түштү. Анын үнүн уккан эжеси келди да үндөбөй колясканы сүйрөй басып кетти, Шайгүл турган жерде көзүнүн жашын төгүп бир топко турду да жумушуна жөнөдү. Нуржигит менен эжесинин карааны көрүнбөй калганча кылчактап карап кетип жатты…- Шайгүл Бокойова, - үн чыккан жакты жалт караган врач чоочуп кетти.- Эмне болду?- Анарбаеванын температурасы көтөрүлүп кыйналып жатат.- Азыр, - Шайгүл Бокойова градуснигин алып тез эле Рапиянын палатасына жетип барды. "Жана эки бутун тең жулкуп алганда жаңы камдашып келе жаткан сынык ажыраган экен" деп ойлоп кайрадан операция жасоого врачтар менен сестрларды даярдык көрүүсүн эскертти. Рапия кайрадан операцияга каршы болуп ай асмандан кетип болбой атты. Шайгүл Бокойованын эмнеге бул аялга жан тартып, кымбат укол дарыларды куюп далбастап жатканына түшүнбөдү. Операция төрт саатка созулду, жамбаш сөөгүнүн сынган жери кайрадан ажырап оңой менен бүтчүдөй көрүнбөйт. Шайгүл Бокойова андан кийин күнү-түнү жанынан кетпей уколдон жакшысын, дарынын күчтүүлөрүн берип өзү карап жатты. Бул үчүн Рапиянын оюна жалаң өлүм келип, эптеп жанын кыюу максаты орундалбай жаткан кези: "Эмнеге мени мынча эле өлүмгө кыйбай жандалбас кылып жатат, мен бул үчүн ким элем?" деп ойлонуп да койот. Уколдорун куюп тынбай карап жараатын жаңылап таңып жаткандыктан Рапиянын денсоолугу күндөн күнгө оңолуп баратты. Бирок сынык бүткөн менен басууга болбой кала турганын алдын ала сезген Шайгүл Бокойова катуу кыжаалат болуп, болгон аракетин аяган жок. Ал Рапиянын жанына келип аны көргөн сайын өткөн өмүрү көз алдына келип ушул кыз өзүнүн бир кезде биротоло түңүлүп таштап кеткен өз канынан жаралган кыз экенин эстеп алып, анын аянычтуу тагдырын ойлоп жүрөгү сыздап жүрдү. Ал азыр: "Мен сенин таштап кеткен энеңмин" деп айта албайт эле. Анткени жооптуу кызматта иштеген күйөөсү, балдары аны кабыл алмак эмес. Болгондо да ушундай оор кырдаалда аны "бул менин кызым" деп айтууга болбойт эле. Эмне кылаар айласын таппай чабалактап күнү-түнү Рапия жөнүндө ойлонуп кыйнала берди. Бара бара Рапиянын жараты бүтүп бирок басууга жарабай турган болуп аны врачтар эскертип айтканда ал:- Эмнеге менин өмүрүмдү сактадыңар, менин багаарым да, барар жерим да жок, ушул абалымда кимге, кайда барып жан сактамак элем?! - деп буркурап боздоп жатты.- Мен карайм, мен жардам берем, сен аман калганыңа кубана бер, коляска алып берем да бир жерге жайгаштырам. - Шайгүл Бокойова ага көңүл көтөрөм деп айткан сөзүнө Рапия көздөрүн жашын салаалата минтип жооп берди:- Сиздин жардамыңыздын да коляскаңыздын да кереги жок, сиз мен үчүн кимсиз, андай болсо мага окшогондорду чогултуп кайрымдуулук кылап багыңыз, мага окшогондор толтура, жашагысы келгендерге жардам бериңиз а мага кереги жок!- Андай дебе, Арууке! - деп алган Шайгүл өзү чоочуп кетти.- Эмне, эмне дедиңиз, сиз, сиз мени төрөп таштап кеткен энесизби? Рапия көздөрүн бакырайта Шайгүлдү суроолуу тиктеп таң кала карап калды. Шайгүл Бокойова үнсүз гана: "Эми жашырганга болбой калды көрүнөт" деп ойлоп алды да көзүнүн жашын эки бети ылдый куюлтуп башын ийкеди. - Ош-шондой экен да, кандай эле менин өлүмүмдү каалабай жан тартып жатат десе… демек менин жарыямды окуп, аты жөнүмдү бүт билип туруп дайыныңды билгизбей, жөлөк болоор адам издегенимде кабарыңды билгизбей коюп анан мусаапыр болуп алдыңа келгенимде гана жардам берип жаткан турбайсыңбы, түшүнүктүү! - Рапия бир топко мизирейип үнсүз отуруп анан жин тийгендей бакырып кирди, - чыгып кет, азыр мага сенин жардамыңдын кереги жок, көзүмө көрүнбөй жого-ол! - ушул учурда сырттан сестра кирип келди эле Шайгүл Бокойова үндөбөй чыгып кетти.- Тынчтаныңыз, сизге эмне болду, Шайгүл Бокойованы тилдей турган акыңыз жок, ал сизге экинчи өмүр тартуулап отруат.- Биринчи өмүрүмдү да тартуулабай койсо болмок, мени төрөгөнчө иттин баласын төрөбөйбү! - Эмне деп жатасыз? - Сестра таң кала Рапияны карады, - ар бир эне балага биринчи өмүр тартуулайт эмеспи, анда Шайгүл Бокойованын кандай тиешеси бар?- Сенин да тиешең жок, мени өз жайыма коюп бара берсең болот, - Рапия башын дубал жакка буруп жатып алды. Сестра ийнин куушура чыгып кетти.Рапия ары карап жатып абдан ойлонду: "ушул татынакай аял менин, болгондо да жөлөк болоор бекен деп караан тутуп издеген өз энем тура, кудай ай, эки бутум басып жүргөндө жолукпай мен мүңкүрөп мусаапыр абалга келгенде жолукканын кара. Баса, бул деле жаңылгандыр, жаш болсо, сулуу экен… менчи, мен эмне болдум? Бул го мени төрөп таштап кетиптир, менин балдарым эмне болду, ушунчадан келип кызым менен уулумдун үйлөнүп алганын кара, мага өлүмдөн башка жаза жок, кантип жер үстүндө тирүү жүрөм" деп сай сөөгү сыздап, жүрөгү ооруп жатты.Ал эми Шайгүл Бокойова кабинетине барып алып ою бир жерге турбай кыжаалат боло берди: "Туура айтат, жөлөк болордо издеп убара болсо, эми мен сенин энеңмин деп жашоодон кечип, баарынан түңүлүп турганда чыга калсам кайдан кечирмек эле, айтпайын деп туруп кайдан да Арууке деп алдым экен, бул атты анан мен эле билет эмесминби, мейли эч нерсе эмес, акыры айтылмак, ушундай болмок, мурун билбей врач катары кабыл алып жатса эми башкача ойлойт, түшүнөт, кечирет" деп ойлонуп өзүн өзү алаксытып жатты. Кайрадан Нуржигиттин аянычтуу элеси көз алдына келди…Экинчи жолу ал Нуржигитке төрөөрүнө аз калганда жолукту. Анда ал колясканы өзү жылдырып жүрүптүр. Капысынан жолдон көрүп эле жүгүрүп барды.- Нуржигит, кандай, денсоолук? - маңдайында бажырая күлүп турган Шайгүлдү көргөн Нуржигит эч нерсе дебей эле коляскасын жылдырып жөнөдү. - Нуржигит токтосоң, бир аз сүйлөшүп туралы. Токточу?!- Мен сени тааныбайм, эмнеге сүйлөшмөк элем, же мени табалап жатасыңбы?-кетип баратып сүйлөдү.- Антип айтпачы Нуржигит, мен сени табаламак белем, кантип, кантип мен…-Шайгүл ыйлап жиберди.- Анда жолуңа түш, экинчи менин алдымдан чыкчу болбо, уктуңбу?- Мен сени сүйөм Нуржигит, сенин кайгың менин кайгым экенин билбейсиңби, менин ушул туштагы абалыма боор оорубайсыңбы? - Шайгүл коляска менен кошо жүгүрүп баратып сүйлөп атты. Ошондо Нуржигит токтой калып:- Мындан ары мени өлдү деп эсепте, сүйүңдү башкага айт, мен болсо сени сүйбөйм, сүйгөн да эмесмин, жөн гана алдагам!- Нуржигит! - Шайгүл токтоп калды, Нуржигит колясканын ылдамдата айдап кетти. Көпкө чейин анын артынан карап туруп анан өз жолуна түштү Шайгүл. Ал Нуржигиттин ушул кездеги абалын түшүндү, таарынган жок, боору ооруп жүрөгү тызылдады. Экзамен жакындап калганда төрөөрүнө аз калган, университетке барып чогуу окуган кыздарга жолугуп калды. Алар Шайгүлдү көрүп абдан таң калышыты. Айрыкча Тажи аны табалагансып: _Сен тим эле дайыныңды билдирбей кеттиң эле, тийген күйөөң укмуш неме көрүнөт, байкуш Нуржигит болсо өлүп калды, өмүрү кыска экен, - дегенде Шайгүл бакырып жиберди:- Калп, мен аны жакында эле көргөм!- Калп-салпы жок эле ал өлгөндө мен катыштым, эжеси байкуш жаман болду, жалгыз бир тууганы тура.- Байкуш десе, эмне болду экен ага? - Шайгүл өзүнчө шыбырап алганын сезбешти.- Ошондой, өзүн өзү өлтүрүптүр, кыскасы тамырын бычак менен кесип эч ким жокто кансырап калыптыр.- Жаман болгон экен…- Жаман болбой анан, минтип төрөлө турган баласын көрбөй өлүп калса!- Тажи, оозуңду жап, аны сага ким айтты?- Эч ким, эжеси ыйлап отуруп сени күнөөлөп жатат, ошол болбосо өлмөк эмес, кайра-кайра жолугуп боюмда бар дей берип ошонун кылганы деп.- Былжыраптыр! - Шайгүл Тажинин сөзүн уккусу келбей басып кетти. Ошондон көп узабай Шайгүл "раддомго" төрөп чыкты, бирок жашоосу өтө кыйындап кызын таштоого аргасыз болду. Кайрадан өзү төрөгөн "роддомго" барып бир акушерка менен сүйлөштү да кызын таштап алакандай катты кошо берип: "Эжеке, бул катты кызымды багып алган адамга кошо бериңиз, жок дегенде кызымдын төрөлгөн убактысын так билишсин, кааласа атын өзгөртүп алсын, каалабаса өздөрү билсин!" деп артын карабай басып кеткен. Шайгүл ошондон көпкө чейин Рапиянын палатасына кирбей жүрдү, болгону сестрага дайындап тамак аштын да күчтүүсүн киргизип турду. Рапия болсо кийинки күндөрү Шайгүлдү көргүсү келип дилинде аны кечирип мээримдүү көз карашын, жылуу сөзүн, апакай жүзүн көрүп эне-бала катары аны менен сүйлөшкүсү келди. Бирок ал таптакыр келбеди. Анын сырттан көз салып жатканын жүрөгү сезди. Анткени Шайгүл Бокойова келгенден бери даамдуу тамактарды киргизип жаткан эле. Гүлнур болсо келбей калды. Аны ойлоп балдары жөнүндө бир кабар уксам дегенде эки көзү төрт. Ойлогону эле Рустам менен Сезим: "Кайдан да бара калдым экен, Гүлнур ээрчитпесе бармак эмесмин, алардын шаарда үйү бар экенин кайдан билдим, бир жагы барганым да жакшы болуптур, деп ойлонот ал, эгер мени көрбөсө Ишенбек менен Калмурат да билбейт эле, эми сөзсүз сүйлөшүштү мен жөнүндө, балдарды ажыраштыраар…" Жарым жыл бою ооруканада жатып жакшы болгондон кийин аны ооруканадан чыгарууну чечти врачтар, Шайгүл менен Рапия бара-бара эне баладай сүйлөшүп калышкан. Рапияны үйбүлөсүнө айтпай: "убактылуу биздин үйдө туруп турсун" деген шылтоо менен өз үйүнө алып барды, Рапия өз тагдырына кейиген менен жөлөк болчу адам табылганына ичтен кубанып жүрдү. Шайгүлдүн күйөөсү начар экен, кызматтан келди Рапияны жаман көзү менен карап:- Тиги коногуңду качан кетирсиң же биротоло биерде жашатайын деп турасыңбы, андай болсо бомждор жашачу үйгө айлантып ал да чолокторду, сокур менен дудуктарды бага бер!-дечү болду.Андайда Шайгүл:- Ылайыктуу жер табылбай жатпайбы, баспаса, же караары болбосо кайда алпарып тайштайм! -деп чыйпалактап ийет. Балдары андар бетер:- Мама, надаело, кетирбейсиңби жанагы мунжуларды баккан жерге алып барып таштаңыз, көчөдө калган бир чолок үчүн сиз милдеттүү эмессиз да! - дешип күндө бири кулагын жешет. Үйлөнүп өз алдынча жашаган бала-чакалуу балдар кыздары да келгенде жээрип турушчу болду. Шайгүл Рапияны атайын бир бөлмөгө киргизип телевизор коюп берип койгон, тамак ашын үйдө экенинде өзү берип турат, ал эми горшокко да өзү отура албаганы Рапиянын зээнин кейитип эми чындап өлгүсү келди. Бир күнү Шайгүл аны басып кетеби деп өзүнчө дарылап жаткан дары дармектерин анын жанына унутуп таштап кетип калган экен. Рапия дарылардын баарын чогултуп уучуна салып туруп жутуп алды. Базардан келген Шайгүл Рапиянын бөлмөсүнө баш багып анын шилекейи куюлуп башы шылкыйып калганын көрүп чоочуп жетип келип тамырын кармап ал ууланып калганын билди. Жерде жаткан дарынын кагаздарын көрүп дароо тез жардам чакырыды да алар келгенче укол жасап койду, уколдун күчү менен Рапия дагы аман калды, анткени дагы жарым саат болгондо ал биротоло өзү каалаган ажалдын чеңгелине түшүп бермек экен, кайрадан ооруканада жатып калды. Өзүнө келген Рапия: "Ажал менден качып караанын көрсөтпөдү, чын эле ичээр суум түгөнбөсө өлбөйт окшойм, андан көрө Камчы акемди чакыртсам болот эле, " деп ойлонуп аяктагы ажаан жеңесин эстегенде ал оюнан да айнып: "мен эми кимге батам, буту-колум таза, денсоолугум соо убагымда бир күн батырбаган жэңем эми мени карайбы?" деген ойго келип кайра: "капырай жан таттуулугу кара, өлгөндөн качып жатамбы, өлтүрсө да ошол жеңемдин колуна барайын, эптеп чакыртышым керек!" деп ойлонуп өз оюнда кубанып алды: "Ошол жеңем мага ажалды эртерээк чакырып берээр"Арадан бир топ күн өткөндө Россиядан келген Гүлнур Рапиядан кабар алганы келип калды.- Рая, кандайсың, акыбалың дуруспу?- Дурус экенин көрүп турбайсыңбы, басалбай да калдым, өлөйүн деп өлө албадым, - Рапия үнү кардыга жооп берди.- Кейибе досум, акырындап басып кетээрсиң, мен болсо келе албадым, Россияга кетип кечээ гана келдим, баягы товарларды өткөргөм, муну керегиңе жарат, бул сенин эмгегиң, - деп Гүлнур Рапияга жыйырма миң сом сунду. Рапия үндөбөдү, колундагы резинка менен буулган миң сомдукту карап көпкө ойлуу отурду да Гүлнурга минтти:- Бул акчанын буту баспаган чолокко эмне кереги бар, андан көрө мен жөнөткөн дарек боюнча бир адамды чакырып бере аласыңбы?- Макул, кантип чакырып бербей койоюн, барып эле келем, кана дарегиңди бере гой!- Мына, мында жазылуу баары.- Анда мен кеттим, эртең келип калам, - Гүлнур Рапия менен кошотошуп чыгып кетээри менен Шайгүл кирди. Негедир Рапиянын көңүлү ачык экенин көрүп кубанып алды.- Мени чыгарасыңарбы? - Рапия Шайгүлгө күтүүсүз суроо берди.- Эмнеге, чыкканда кайда барасың кызым, мен да ойлоно берип кыйналдым, эми карыганда менин төрөгөн кызым деп айтууга оозум барбай жатпайбы, кайрадан жоготуп аламбы сени, жок дегенде дарегиңди берип кет.Шайгүүл барак менен ручка берди. Рапия Камчынын үйүнүн дарегин жазып Шайгүлдүн колуна карматты. Арадан эки үч күн өтүп Гүлнур менен Камчы кирди Рапияны палатасына. - Кандай жакшысыңбы? - Камчы кирип келип эле Рапиянын бетинен өөп денсоолугун сурап кейип отурду. - Неге учурунда эле айтпадың?- Өлөйүн дедим эле, ажалга жеткирбеди, аргасыз сизге жөнөттүм. Анткени бутум баспай калды, башка бараар жерим жок… - Рапия мууна сүйлөй албай туруп калды.- Бараар жерим жок деп айтпай жүр, мен бар сени өзүм карайм, мен турганда сени кор кылбайм!- Ыраазымын аке, тагдырым ушундай тура!- Кейибе, - Камчы врачтар менен сүйлөшүп баарын уккандан кийин Рапияны такси менен алып келип үйүнө жөнөдү. Анын да жүрөгү түпөйүл болуп: "Кайдагы бир немени алып келип мени куураттың, соо кезинде кайрылбаган немеге эми мунжу, төкөр болуп карайлаганда керек болдуң да" деп ажаандыгын кармаптып жүрөгүн оорутат ко деген ойдо ичтен сызып баратты.***Калмураттын үйүндө аза кайгысы аз келгенсип Сезимди кайтарып калышты. Руслан болсо арыктап кетти. Келинчеги Зууракан да анын көңүлүн табууга аракеттенип жумуштан келгенден кийин тамагын өз убагында берип сейилдеп чыгып келүүгө көндүрүп өзү каалаганын аткарып келет:- Руслан жүрү, атамдар конокко чакырып жатат, агасы өлгөндөн бери күйөө бала үйгө келе элек, ээрчитип кел дешкен. - деп бир күнү жумушунан келээри менен айтты.- Жок, Зуура, азыр барбай эле койолу, бир тууганымдын кыркы да боло электе кантип бармак элем, анын үстүнө Сезимди жакшы кайтарбасак болбойт. Аны көрүп жатпайсыңбы, же тамак ичпей же киши менен сүйлөшпөй өзү менен өзү болуп калды, минтип отурса акылынан ажырап калышы мүмкүн.- Макул жаным, кабакты ачып жок дегенде алаксычы, Сезимди чогуу кайтарабыз, ал да алаксып кетээр, ата-энеси келсе алып кетет деди го атамдар.- Алып кеткенде кандай болот? Мен абдан коркуп жатам, таптакыр киши менен сүйлөшпөй жаман болуп жүрөт, бизге кыйын болду го, неге биздин тагдыр мындай болуп калды десең… - Руслан ойлуу отурганда сырттан бакылдаган үндөр угулуп Калмурат, Ишенбек, Кымбаттар кирди, алардын артынан Айсалкын кирди. Ишенбек түз эле Сезим жаткан бөлмөгө кирип:- Оо садагасы кызым, кандай денсоолук, эмне бир жериң ооруп жатабы? - деди Сезимди өөп.- Кандай Сезим, кичине алаксыбайсыңбы кызым, өңүң азып кетиптир го! - Кымбат да Сезимди кучактап өөп, чачынан сылап жанына отурду. Сезимден үн чыкпады. Айсалкын дасторкон жайып тамак ашын жайнатып аларды коноктоп ал күнү алар түнөп калышыты. Сезимди алып кетели дегенге болбоду:- Мен бул жерден тирүү чыкпайм, эч жакка барбайм! - деп кесе айтып жайнап турган тамактан ичпеди же бир чыны чай ууртабады. Калмурат менен Айсалкын анын бир жумадан бери кезек менен сыртка чыкса да саксактап кайтарып жатышканын айтып үрпөйүп турушту. Ары кетип, бери кетип жатып акыры чоң энесин алып келип көрөлү деген жыйынтыкка келип туура эле айылга жөнөштү, ошол күнү кечинде чоң энеси Сезимдин жанында болду.- Сезимтай, мен сени сагындым кагылайын, сенин чоң-ата, чоң-энең биз турбайбызбы, сени сыздатып коюп кантип чыдап турабыз, жүрү кагылайын, менин тилимди алып мени менен үйгө бар, чоң-атаң жол карап калды.- Апаке!-Сезим чоң-энесин кучактап алып буркурап ийди, - Апаке, мен кандай күнгө туш болдум, мени кыйнабай эле койгулачы, кантип тирүү жүрөм, өз агаңа тийгенсиң деп мен сөзгө сөлтүк болдум го?!- Ок, антип ким айтмак эле, мына ушул үйдөн эч жакка чыкпайт андай сөз, менин жаныма барып бизди карабасаң карып калдык тамак аштан кыйналып жатабыз садагам, баары турса да жасап жеш кыйын экен, сени бизди багат деп бакпадык беле?!Сезим ойлуу мелтиреп көпкө отурду да:- Апа, эл айтпаса да ичтен эзилип бүтөм го, өзүмдү өзүм кечире албайм го?- Антпе садагам, көпөлөгүм менин, жыйырма экиге зорго чыктың, али сенин көрө турганың алдыда, келерки жылы атаң окууга өткөрүп койот анан окуп алып иштейсиң…Ар кимиси ар кайсыны айтып жатып Сезимди айылга барууга көндүрштү, ал турсун анын ошого көнгөнүнө ичтеринен кубанып жатышты. Айсалкын менне Зууракан аны коштоп жеткирип келүүгө макулдашып эртеси эртең менен чогуу Покровкага жөнөштү. Руслан болсо Сезимдин сөздөрүн эстеген сайын өзүнөн өзү туталанып ушул абалга балдарын кабылтып коюп сайрандап басып жүргөн аялды, өз энесин издеп таап өлтүрүүнү ойлоп кандай кылып, канткенде аны табаарын билбей башы катып турду.Алар Сезимди эптеп аман алып калуунун амалы менен чоң-ата, чоң энесине алып барып келишкендин эртеси Гүлнур келип калды. Аны көргөн Руслан: "бир билсе ушул билет эптеп бир дарегин билейин да аны өлтүрүп тынайын, болбосо жаным жай албай турган, ошонун айынан агам өлүп отурат, эне катары тарбиялап өстүрбөсө, мээримин төкпөсө, ар жерге төрөп таштап коюп басып жүрүп Рустамдын өлүмүнө себепкер болду, Сезим болсо тигинтип өзүнө келе албай жатат, мен андан өч алышым керек!" деп ойлонуп Айсалкын менен Гүлнурдун сөздөрүн кыя кетирбей тыңшап жата берди.- Кандай анан, жакшы жатасыңарбы, баягыдан кийин Россияга кетип келгениме эки-үч күн эле болду, - Гүлнур Айсалкын менен сүйлөшүп отуруп Рапия жөнүндө айтып кирди, - Баягы мени менен келип кайра кетип калган аялчы?- Ийи, - деп Айсалкын кулак төшөп угуп отурду.- Ошол мен бияктан барсам ооруканага жатып калыптыр.- Эмне болуп?- Эмне болсун, биз экинчи кабатта квартирада турчубуз, товар алып келип кайра бияктан Россияга товар ташып экөөбүз иштеп жүргөнбүз.- Анан?- Ошол экинчи кабаттын терезесинен секирип буту, жамбашы сыныптыр. Мен барсам оор абалда экен, эмне болду десем сен сураба, өлсөм сөөгүм менен жатчу сыр, баары бир айтпайм деп койду.- Жаман болгон тура.- Жаман болгону курусун, ал аз, кечээ Россиядан келгенде кийин барсам дале жатыптыр, сыныгы бүткөн менен баспай калыптыр, нервте да бар деп врачтар айткан тура!- Атаны шордуу ай жаман болуптур. Эми эмне болот болду экен? - Айсалкын чын дилинен боору ооруй сүйлөдү.- Эмне болмок эле Карабалтанын бир айылынан адрес берди эле барып чакырып келдим, жеңеси абдан жаман аял экен ажылдап эле калды, байкушту бир күн батырбайт го?!- Агасы эмне дейт?- Мен сени кор кылбайм деп эле атат билбейм. Баса ал эмнеге биерде тойдон баш тарты, эмнеге кулап өлгүсү келди, ай ушул жерде бир сыр бар ай.- Кайдан билдим, жанында жүргөн сен билбесең, - Айсалкын эч нерсе билбегендей жооп берди.- Таң калыштуу, мурун анда мында балдарым бар, көрө албай жаман болуп жүрөм деп кээде гана ойлонуп калганы болбосо абдан шайыр жүрчү да.- Ким билет? - Ошентип экөө көпкө сүйлөшүп отурушту. Конок болуп кечке маал кетмек болуп Айсалкын аны узатып койду да тез эле үйгө кирди. Руслан Рапия жөнүндө баарын укту: "Байкуш, ал деле азап тартып жаткан тура, эми бутунан жылалбай жаткан шорду аялды өлтүргөндө мен эмне тапмак элем, кыскасы өз жазасын алган экен, оо күкүк эне!!! " Русландын каңырыгы түтөп ичи ачышып кетти: "Сулуулугуна менмен####н го, бир кезде, сулуу аял көптүкү деген туура окшойт, кудай берген сулуу өңдүн пайдасын көрүп бактылуу жар, ырыстуу эне болуп отура бербей күкүк болуп кетип эми азабын жеп жата берсин!" деп ойлонуп ызаасын ичине катып аргасы куруп тим болуп калды.Сезим чоң-атасы менен чоң энесинин маңдайына баргандан баштап көргөн, билген, тааныгандар, классташтары менен коңшулары көңүл айтып бата кылып жатышты. Ан сайын Сезим ичинен сызып өзүнөн өзү кичирейип, өзүн өзү кемсинтип элдин алдында өзүн жаман сезип жүрүп бир күнү катуу ооруп калды. Чоң энеси менен чоң атасы чоочулап молдого дем салдырып да көрүштү бирок ал такыр эле айнып ар кайсыны сүйлөп, каткырып күлүп ар жакка басып кетип кары кишилерди кыйнап жиберди. Ишенбек келип врачтарга көрсөтүүгө алып кетти бирок баары бир болбоду, Руслан да Сезимди абалын көрүп ого бетер санаа тартып аны карашып колдорунан келгенин аяшкан жок. Улам улам кыйкырып, кайра каткырып, ар кайсыны сүйлөп жатты.- Мен жана эле Рустамды көрбөдүмбү, ал менден качып кетти, мен аны кубалап ойнойм, ал менден бекинип жатат, койо бергилечи мени Рустамды издейм! - деп жулунуп кара терге түшүп жатты.- Сезим, эсиңе келчи кызым, эмне болуп жатасың?! - Ишенбек аны жулкулдатканда бир аз эсине келип:- Ата, мени койо бергилечи, мен Рустам менен кошо кетип калайынчы, мени кыйнадыңар го! - деп жатып калды.Күн-түн дебей кезек менен аны карап атышып суй жыгылган ата-эне, Руслан, Калмурат менен Айсалкын да эзилип бүттү. Укол сайгандан кийин бир эки саатка тынчып уктабаса эч бир тынчыбай сүйлөй берет. Айлалары кеткенде акыры баары тажашты белем аны жиндиканага жеткирип коюшту. Өзөгү өрттөнө ойлонуп Сезимдин аянычтуу тагдырын көргөн Руслан андан бетер ооруп калды: "кайтарбай эле койбой, ушундан көрө өлсө өлүп калганы жакшы эле го, эми эмне болот, деги эсине келеби же ушул бойдон өмүр бою жинди болуп калабы?" деп санаа тартып кыйнала берди. Аны көргөн Айсалкын коркуп: "бул да ооруп калбагай эле" деп аны Зуураканга кеңешип экөөнү Ысыккөлгө жибермей болушту. Руслан муну укканда адеп баш тартты эле:- Уулум, өлгөндүн артында да жашоо бар, менин да жаш кезимде кырчындай болгон эки бирдей агам өлгөн, мына мен өлбөй жашап жүрөм го, адам деген бири өлсө бири кайгырат акыл менен жеңе билиш керек, кайгы менен ызадан Сезим эмне болду, акылыңа кел балам, мына карындашың Изат да чоңоюп калды. Сезим деле акыры келээр өзүнө, - дегенде Руслан ойлуу үндөбөй отуруп калды: "Чын эле мен эмне болуп атам, мына Рустам өлгөндөн бери бери жыл айланып баратат кайгырып таап алдымбы, Сезимге дабаа боло алдымбы, жок мен адам болуп жатышым, кайгыны жеңишим керек!" деп өзүнө өзү кайрат берип ордунан туруп сыртка чыгып келип Көлгө барууга макул болду. Зууракандын кубанганын айтпа.Ошентип аз да болсо Калмурат менен Айсалкын Русланды көлгө жөнөтүп эс ала түштү. "Эми ушул Русланыбыз аман болсун, айла канча" дешип Изат менен айылдагы үйүнө кайтышты. Изат бул кезде он бирге келип калган. Сезим жөнүндө ойлогон менен анын келечеги жөнүндө баары тең бүттү дегендей өз тиричилиги табышмак болуп кайрадан алардын көңүлүн дагы бир көйгөй эзип машакатка салаарын бири да билбеди…Сезим жиндиканага баргандан кийин да баягындай эле ар кайсыны сүйлөп күлүп, бир туруп Рустамдын атын айтып күлүп жүрө берди. Бир күнү аны укол саюга даядап жатканда ал укол албайм деп качып жүгүрүп жөнөгөндө бутундагы чынжыр бир нерсеге илинип калды. Врачтар аны тегеректеп карап көрүшүп "өлдү" дешип үйүнө телеграмма беришти. Ишенбек канткен менен өз атасы эмеспи, Кымбаттын: "барбай эле койчу, дагы кандай болот" дегенине карабай Кызыл-Жарга жөнөп Сезимдин абалын билүүгө ашыкты. Ал келгенде Сезим өлүм менен өмүрдүн ортосунда кыйналып жаткан болчу. Анын абалын көргөн Ишенбек машинага салды да Сезимди Бишкекке алып келди. Сезим эч нерсени сезбей тууган уругун бүт чогултуп күнү түнү тикирээ карап отурушту. Он экинчи күн дегенде Сезим болоор болбос кыймылга келгенде чоң энеси:- Кагылайын Сезимтай, мени таанып, билип жатасыңбы, мен чоң-энең эмесминби?! - дегенде Сезим көзүн зорго бардап ачып:- Апа, атама айтып койчу, кошунасы кара мурут жигит экен, алып кетти, баласы, аялына жаман болду го, айтып койчу, - дегенде Ишенбек, Кымбат бир бирин карап таң калып койду. Сезим буларды көзүн ачпай, биринчи жолку сүйлөгөнү эле.Бирок Сезим ошондон тартып кайрадан жаралгандай өзүнө келип бара бара көзү ачылып улам бир жаңылыкты айтып айланасындагыларды таңыркатып жатты Анткени Сезим айланасындагы болчу нерселерди алдын ала айтып коюп баарын таңырактты. Арадан эки үч күн өтпөй эле Ишенбектерден беш алты үй арыраактагы кошунасы машинасы менен кетип баратып түз эле жерден аварияга учурап каза болду. Ошондон кийин Сезимге кээ бирөөлөр келип көрүнүп, көрүп берүүсүн өтүнүп келе баштады. Бирок бул учурда Сезим жакшы өзүнө келе албай алсыз болуп кээсин көңүлү келсе көрүп кээсин карабай коюп жүрдү. Айтканы айткандай келген бул кызга туш тараптан келип көрүнчүлөр көбөйдү. Төшөктө жатканда Калмурат менен Айсалкын Руслан болуп келип абалын билип турушкан. Жакшы болуп эл көрө баштаганда угуп кубанып жетип келишти эле Ишенбек менен Кымбат аларды башка бөлмөгө киргизип:
Уландысы бар.
Следующая публикация
Комментарии 10
Аттин Рустамдын откону жаман болду акылдуу бала . Уландысын чыдамсыздык менен кутобуз