Предыдущая публикация
Сания Шарипова
Без капчыкны тишә икән
хикәя
Хатынының һәм дөньяга яңа гына аваз салган улының хәлен белергә бала табу йортына килгән Тимур бик гаҗәпләнде, кыен хәлдә калды, сүз эндәшми кире борылып, палатадан чыгып китте. Бер елдан соң, теләсә теләмәсә дә, әнисе Нәсимә хакыйкатьне ярып салырга мәҗбүр иде.
Улы Тимур белән Гүзәлнең дус булып йөрүләре Нәсимәнең, үзәгенә үтеп, ачуын китерде. Авылдан килгән кызлар бигрәк әрсез хәзер. Ач бет шикелле тәки улына ябышты. Теге мәмәй авызы да, әйтерсең беренчегә хан кызы күргән, Гүзәл дип үлеп тора. Аның өчен үстердемени ул ялгыз килеш бердән бер баласын. Үгетләп тә, тиргәп тә карады, тик улын игә китерә алмады.
‒ Тимур, улым, нигә кирәк сиңа авыл кызы?Яратмый ул сине, аңа безнең квартирабыз, акчабыз кирәк. Нишләп син шуны аңламыйсың? Акыл утыртмаган бәләкәй малай түгелсең ич. Аңла: аның ише үткән-сүткәннең исәбе юк, ‒ кебек сүзләр көн саен колакка тукылды.
Тимур баштагы мәлләрне сөйгәнен яклап маташкан иде дә файдасы юклыгын, әнисенең үз туксаны туксан икәнен аңлагач, ишетмәмешкә салышты. Тик сипсен стенага борчакны.
Алар Гүзәл беренче курска килгәч таныштылар. Аңарда бернинди ясалмалык та юк. Кыйланмышы, нәфис чәчәктән бөркелгәндәй ихлас сафлыгы әсир итте. Бу чорда егет мединститутның дүртенче курсында укый иде. Аны кызның авылча беркатлы эчкерсез гадилеге, бөтенләй башкалар кебек җилбизәк булмыйча, әллә кайдан ук, аерылып торуы ошады, биюче кызларныкыдай биленә төшеп торган кап-кара ике толымы, шомырттай күзләре өстендәге карлыгач канатыдай кыйгач нәзек кашлары, һич елмаю китә белмәгән иреннәре кырындагы чокырлар, ягымлы эчкерсез карашы һәм тагы кайсыдыр төше гашыйк итте дә куйды. Читтән караганда алар бер-берсенә охшашып та торалар. Әйтерсең абый белән сеңле. Яшьләр,бер-берсен ошатып, тиз дуслашып киттеләр. Үз-үзен яратучы текә Нәсимә ханым мондый дуслыкны берничек тә кабул итә алмады.
Бу вакыйгага дүрт ел узды. Дуслык мәхәббәткә әверелде. Яшьләр, Гүзәл балалар табибы дипломы алуга, гаилә корырга теләделәр. Әмма арага егетнең әнисенең фатиха бирмәве өстенә бөтенләй каршы булуы килеп кысылды. Нәсимә ханым да, аның мәрхүм ире дә шәһәрдә бик абруйлы кешеләр. Тимурның әтисе иң яхшы кардиологларның берсе иде. Әнисе профессиясе буенча акушер-гинеколог, башкала дәваханәсендә эшләп йөри. Шуңа ул килененең үзләредәй билдәле кешеләрнең кызлары булуын теләде.
‒ Улым, акылыңа кил. Йөрмә шул авыл мокыты белән.
‒ Әнием, сине көяләндерәм инде. Бу мөмкиннәр түгел. Киләсе атнага Гүзәлем дипломын кулына ала. Шул ук көнне ЗАГСка гариза бирәбез. Әти- әниләре мине якын итеп торалар. Әнием, мин аны сине яраткан кебек, нык итеп яратам. Әнием, әйдә башкача бу теманы кузгатмыйк.
Яшьләр ЗАГСтан кояштай балкып кайтып керделәр. Тимур сабантуй батырыдай бар көченә сөрәнләп сөенче алды:
‒ Әнием, без кайттык.
Авырткан башын сөлгегә ураган, авыл кызыннан ничек тә котылу уе белән янган Нәсимә ханым, ишеккә аркылы басып, ачуына буылып, каршысында торган улына,( аның уенча) теркәлү урыны эзләгән авыл килдешенә еландай ысылдап, теш арасыннан:
‒ Кем ул без? Тимур, бер-беребезне аңлаган идек ич. Син чибәркәй, Гүзәл буласыңмы? ‒ дип, сөзеп карады.
‒ Әнием, җитәр.Тукта. Гүзәл белән без ЗАГСка гариза бирдек. Син теләсәң дә теләмәсәң дә өйләнешәчәкбез.
Ананың аяк астындагы идәннәр биешкәндәй тоелды. Ул егылмас өчен ишеккә тотынды, сүзен сүз итәргә тырышып:
‒ Әйттем бит, ул килмешәк барсын да алдан уйлаган дип. Күзеңне ачып кара.Әле язылышмагансыз, ә ул хәйләкәр төлке корсаклы. Әз генә башың эшләсә, әле соң түгел, Алла хакы өчен, тыңла сүземне, куып чыгар. Сизеп торам, корсагында синең балаң түгел. Сиңа камыт кидерергә исәбе. Кидерми генә торсын әле, ‒ дип, тезде дә тезде.
Әнисенең авыр холкын яхшы белгән Тимур аның истерикасын күрмәмешкә салышты. Алар, дусларын чакырып, чәйханәдә тыйнак кына туй уйнадылар. Яшьләрне котларга, Гүзәлнең әти-әнисе, дәү әнисе дә килгән иде. Нәсимә ханым гына, туйга барып йөреп, вакланып тормады.
Яшь киленгә яңа тормыш ошамаса да, авыл кызы буларак бианасына ярарга тырышты. Ире көне буе эштә, декретка чыккач, Тимуры кайтуга, төрле-төрле тәм-томнар пешерде, өй җыештырды. Ун ай бер түбә астында яшәп, Гүзәл иренең әнисенең чырае ачылганны күрмәде, хәтта балалары белән өстәл артында ашамады, сөйкемсез сөяк киленен кабул итмәде.
Бер заман, һич көтмәгәндә, бианасы белән ике арадагы боз үзеннән үзе эреде. Ул көнне эштән кайткач, Нәсимә ханым, аңа җылы караш ташлап, карап торганнан соң, кырына килеп утырып, кечерәк йомшак кулларын үзенең учына алып:
‒ Гүзәл, гафу ит. Мин синең турыда гел ялгыш уйда булганмын икән. Хәзер елга якын вакыт үткәч, үземнең хатамны таныдым. Син уңган хуҗабикә, минем улымны да үлеп яратасың, миңа да хөрмәт белән карыйсың, әйдә бөтен аламалыкларны һәм начар сүзләрне онытыйк.Озакламый бәби туа, безгә килешеп яшәргә кирәк, ‒ дип, елмая-елмая, берни булмагандай, бөтерелергә тотынды.
Гүзәл мондый хәлгә шак катты. Колаклары йомшак сүз ишеткәнгә, ул беркадәр ышанмыйрак торды.
‒ Әни сезгә зур рәхмәт. Олы башыгызны кече итеп, беренче булып, татулашуга адымны сез ясадыгыз, мин бик шатмын. Сезне зурлавымны, Тимурны яратуымны аңладыгыз. Үткән эшкә салават диләр.Нигә үткәннәрне искә төшерергә, без аңлашканга, Тимур да сөенер, ‒ дип Гүзәл чын күңелдән шатланды.
Бианасы Гүзәлгә баласын үзе эшләгән клиникада тудырырга тәкъдим итте. Ни дисәң дә, анда ул гел күзәтү астында һәм кайгыртучанлык өстендә булачак. Нәсимә ханым, үзе гинеколог була торып, яраткан килене белән оныгының язмышын теләсә кем кулына тапшырыра алмый икән.
Өйдәгеләрнең уртак тел табуларына, Тимур сөенеп туя алмады.Юкса бер түбә астында яшәгән,аңа икесе дә бердәй якын кешеләрнең эт белән песи кебек яшәүләре тәмам җиләтте. Гүзәлен әнисе карагач, кадерлесенә бернинди куркыныч янамаячак.
Килененең тулгагы башлангач, улының беренче баласының ничек тууын карап торуына катгый рәвештә каршы төште:
‒ Тимур улыкаем, барып йөрмә, бу ир-ат эше түгел, минем шылтыратканны көтеп, өйдә генә утыр, ‒ дип нык кына кисәтте.
Гүзәл баласын авыр тапты. Ул бөтенләй югалып калды. Әйбәт бианасы , бала тудырганда, кинәт җен алыштыргандай үзгәрде дә куйды. Чит кешегә ачулангандай, кычкырынулары бөтенләй куркуга салды. Тулгагының авыртырулары чыдый алмыйча, вакыт-вакыт аңын югалткалады.
Ул, ушына килгәч, башындагы аңы баласын эзләде.
‒ Уяндыңмы, кызым?‒ дип эндәште, йомшак тавышлы өлкәнрәк яшьтәге шәфкать туташы.
‒ Минем бәләкәчем кая? Аңа нәрсә булды? ‒ дип куркып сорады хәлсез яшь әни.
Шәфкать туташы башын аска иеп:
‒ Бар да яхшы. Кызым, улыңның хәлләре бик әйбәт, ‒ дип палатадан ашыгып чыгып китте.
Ул чыгып, берничә минут үтүгә, атылып Нәсимә ханым килеп керде, Гүзәлне ямьсез куркыныч карашы белән сөзеп:
‒ Нәрсә,сөйрәлчек минем улымны сантыйга санарга теләдеңме? Өметләнмә, килеп чыкмады. Белеп тор, ике аягыңның берсен атлап минем өемә эз басасы булма. Башкача минем улыма да якын килмә, ‒ дип, уң кулының күрсәтү бармагын һавада уңлы-суллы чайкап акырды-акырды да ишекне шапылдатып ябып, күздән югалды.
Гүзәлнең яңагы буйлап, эре-эре тамчылар тәгәрәде. Бианасының шулкадәр үртәлүендә нинди гаебе барлыгын аңлый алмады. Кечкенә төргәккә төрелгән улын кырына китереп салдылар. Ул аптырап калды. Ничек болай булырга мөмкин. Сандугач оясына күккүк салып киткән йомыркадан чыкканмыни, бәйләнгән биләүдән урыс баласы төсле сап-сары бала карап ята иде. Каш-керфекләре дә юк, борыны да почык кына, күзләре дә зәңгәр... Шулвакыт палатада Тимур пәйда булды.
‒ Гүзәл, бу дөрес хәбәрме?
Яшь әти сөйгәненең нидер әйтүен өметләнеп көтүенә карамастан, анысы, туктый алмый, мышык – мышык мышкылдавын үксүгә алмаштырды. Тумур, якынга ук килеп, төргәккә текәлгәч, бер мәлгә кадаклагандай катып калды. Аннары телгә килеп:
‒ Ничек син моны эшли алдың? Мин сине яратам бит. Нигә син миңа хыянәт иттең? Димәк әниемнең сүзләре хак , ‒ боздай салкын күзләрен төбәп, өстәп куйды. ‒ Башкача сине күрәсем дә, ишетәсем дә килми.
Гүзәл ниндидер аңлашылмаучанлык тууын аңлатырга теләсә дә, ире тыңлап тормады, күргән күзләренә ышанды, борылып, чыгып ук китте.
Гүзәл улын, кулына алып, алга табан ничек яшәргә, әнисенә мондый бала тууын ничек аңлатырга, Тимурыннан башка беркем белән булганы юклыкны ничек җиткерергә икәнен уйлады.
Бала тудыру йортыннан аларны алырга үзенең әти-әнисе килгәнен күргәч, ул тагы елады.
‒ Кызым, кадерлем, туктат балавыз сыгуыңны. Иң мөһиме үзең дә улың да исән- саусыз, ‒ дип, әтисе кызы белән оныгын берьюлы кочагына сыйдырды.
Гүзәлнең тормышында Тимур башкача, күренеп комачаулап йөрмәде. Шулай да аның күңеле сөйгәненең мәхәббәтенә хыянәт итмәгәненә ышана иде. Икенче караганда руска ошаган бала каян , ничек туарга мөмкин. Ул, туктаусыз эчеп, аракы колына әйләнеп китсә дә, Гүзәлсез яши алмаганын аңлады. Сөйгәне аңа сулар һава сымак кирәк иде. Әнисе секунд саен хатынын уеннан чыгарып ыргытырга кирәкне искәртеп торды.
Ярты ел вакыт узуга карамастан, Гүзәл улына озак ияләште, кулына алып сөйде, әмма гонахсыз сабыйны яратмады, бернинди хис тә тоймады. Җанын үзе дә белмәгән ниндидер борчылу, бушлык биләде.
Исерүдән үләр чиккә җитеп, улы аунаган диван кырына утырып, Нәсимә ханым да никадәр горур, усал булса да, ачы яшьләрен түкте.
‒ Улым, берүк аңыңа гына килә күр, исән генә була күр. Синең бу көнгә төшүеңә мин генә гаепле. Хатамны таныйм, дөрес эшләмәдем, терелә генә күр, барсы да элекечә булуын телим, ‒ дип үзаллы сөйләнеп утырды.
‒ Әнием, ни булды?‒ дип, телен көчкә әйләндереп сорады Тимур.
‒ Ушыңа килдең улыкаем. ‒ Нишләргә белмәгән хатын улын туктаусыз үбәргә кереште. ‒ Син яшәргә тиеш. Әгәр мин ун минутка соңга калып кайткан булсам, ярдәм итә алмый идем. Якты дөнья белән хушлаша идең, балам бәгърем.
Эшсез калып, ярты ел буе берни ашамый өзлексез эчкән Тимурны шифаханәдә, өч көн дигәндә,көч хәл белән рәткә керттеләр. Ул әкренләп үз шәенә килде, аннан ике ай реабилитациядә уздырды. Нәсимә ханым улының Гүзәлне нык яратуын, аңардан башка яшәвенең мәгънәсе юклыгын төшенсә дә киленен кайтарасы килмәде.
Бер көнне эшендә авыр операциядән соң,арып, башын өстәлгә салгач, берничә минут черем иткәнен сизми дә калган. Шул вакыт эчендә саташу катыш төш күреп тә өлгерде. Нәни генә сөйкемле малай йөгереп килеп кулбашыннан сыйпап: әбием, мин сине нык яратам, син мине нишләттең?‒ диюгә, салкын тиргә батып куркып уянды. Безне капчыкка яшереп булмый икән. Халаты кесәсеннән телефонын алып, улының номерын җыйды, бәлки гафу итәр дип, дөресен сөйләп бирде.
Килененнән котылу планын алдан ук уйлап куйган икән. Ул эшләгән бала табу йортында Гүзәл белән бер чорда авырга калган студенка кызыкай Нәсимә ханыма аборт эшләтергә килгән булган. Врач, акча тәкъдим итеп, баланы табарга һәм клиникада калдырып чыгарга боера. Соңнан балаларны алмаштыра. ДНК экспертизасы эшләтеп, Гүзәлнең әдәпсез икәнен исбатларга чамалый.
‒ Менә шундый адымга бардым мин улым. Тимур гафу ит, сине чак югалтмадым. Синең бәхетле булуыңны теләгән идем, ә ничек килеп чыкты. Сине яратканга, шулай эшләдем.
Тимур ишеткәненә ышанмый торганнан соң:
‒ Бәхетле? Бәхет?Син ярата беләсеңмени? Үзеңне генә уйлыйсың, үзеңне генә яратасың, ‒ дигәч, ‒ ә минем улым кайда? ‒ дип сорады.
‒ Балалар йортында, ‒ дип ишетелер-ишетелмәс кенә җаваплады әнисе.
Гүзәл ихатада улын тәпи китәргә өйрәтү белән мәшгуль. Малай, алпан-тилпән килеп, берничә адым атлый да каршысында чүгәләп торган әнисенә килеп җиткәч, әнисе баланы кысып кочаклап үбеп ала. Шулай үзен яраттырырга өйрәнеп бетте сабый.
Гүзәлнең колагына машина тавышы ишетелде:
‒ Акылым, дәү әти белән дәү әниең кайтты. Әйдә, урамга чыгып каршылыйбыз, ‒ дип, улын күтәреп, капканы ачтылар.
Каршыларында үзенә шул кадәр нык охшаган бер яшьлек малай күтәргән Тимур басып тора иде. Бөтенләй көтмәгәндә, үзен күргәч, каушаудан аяклары камырга әйләнеп, гәүдәсен тота алмаган сөйгәнен кочагына кысты. Гүзәл, кереп бетеп, аның куенына сыенды.Икесе дә күзләреннән менә-менә чыгам дигән яшьләрен иреккә җибәрде. Бу минутларда алардан бәхетле пар юк иде.
Сания Шарипова, Башкортостан, Бүздәк
июнь 2021
Следующая публикация
Комментарии 7