Предыдущая публикация
Ўтган онлар соғинчи (бир опамизнинг хаётидан)
Нилуфар опа: - Эрим озиқ-овқат магазинида сотувчи бўлиб ишларди. 4 та болам бор, 3 қиз ва бир ўғил. Биласизми, мен аслида бойлигу ҳашамга ўч эмасдим. Ҳаммаси, бир тасодифдан бошланди. Биз яшайдиган кўпқаватли уйга янги бир оила кўчиб келди. Эру хотин ва уларнинг икки боласи бор эди. Кўпинча болаларини қўлида рўйхат ва пул билан эрталаб бизникига чиқариб, эримдан баъзи рўзғорга керакли нарсаларни олиб келиб беришини, эвазига эса, қўшимча пул бериб, илтимос қила бошлашди. Аввалига ҳайрон бўлдим, лекин эрим "ҳарна пул” деб, рози бўлди. Кўчиб келишганига тахминан 2 ой бўлиб, уйи таъмирдан чиққач, улар ҳаммани таклиф қилиб, кичик уй тўйи қилишди. Унинг уйига кириб, тўғриси оғзим очилиб қолди. Таъмирни ўзига гап бўлиши мумкин эмас. Мебелларини-ку гапирмаса ҳам бўлади. Тўғриси, шу пайтгача ҳеч кимга ҳасад қилган эмасдим. Лекин, бундай яшашни кўриб, ким ҳам ҳавас ва ҳасад қилмайди, дейсиз.
Хуллас, ўша кундан кейин қандайдир ўзгариб қолдим. Доим кўз олдимдан ўша хонадон кетмай қолди. Орқаваротдан суриштириб, хонадон бекаси Мунирани хорижга қатнашини билиб олдим. Эри уйда болаларга қарар, қандайдир идорада қоровуллик қилар экан. Мунира эса, хориждан мол олиб келиб, магазинларга, бозорларга тарқатар экан. Мен ҳам, шундай қилсаммикан, деб ўйлаб қолдим. Бу ҳақида эримга айтгандим, табиийки, жаҳли чиқди! "Шунча йилдан бери, уйда ўтирган хотин, қандай эплайсан?” деб бақириб берди. Мен ҳам бўш келмадим. Эримга бир талай сабаб кўрсатдим: "Қизларимни бўйи етиб қолди, ҳали сепи тайёрмас, 3 хонали уй бўлса, шу ерга ҳали ўғил ҳам уйлантирмоқчимисиз? Қандай тўй қиласиз? Топганингиз нима бўлади? Рўзғордан ортмаяпти!” дедим. Эрим ўйланиб қолди, биринчи марта боши эгилди. Синиқ товушда, "ахир топганимни уйга ташияпману” деди. Мен аҳмоқ, унинг кўнглини кўтариш ўрнига баланддан келдим. "Агар ҳозир ҳаракат қилмасак, эртага бу қўли калталигингиз билан болаларимизнинг бахтига зомин бўласиз. Қаранг, бу йил ҳатто қишга устларига янги пальто олиб беролмадингиз” дедим.
Эрим ноилож "билганингни қил” деди. Лекин, мен ишни нимадан бошлашни билмасдим. Ноилож ўша қўшниникига чиқиб, Мунирага маслаҳат солдим. Яхшики, Мунира гапимни эшитиб, йўл кўрсатди. Бироз пул керак, ҳоҳласангиз, бу кетишимда бирга олиб кетаман, деди. Қувониб кетдим. Укамдан озроқ қарз олдим, кейин Мунира билан Хитойга жўнадик. Эҳ-ҳе, бу иш мен ўйлагандек осон эмас экан! Лекин, Мунира оқкўнгил аёл экан, гапининг устидан чиқиб, менга кўп нарсани ўргатди. Бўшгина аёл эдим, унинг ҳаракати билан пишиққина бўлиб қолдим. Муниранинг икки жиҳатини ҳурмат қилардим, ўзига тўғри ва ҳалол эди. Хуллас, биринчи боришда, унинг ёрдами билан билет ва молнинг пулини ҳам чиқардим, озроқ фойда ҳам кўрдим. Роса хурсанд бўлдим. Камига у ердан болаларимга деб олган қишки кийимлар ҳам ёнга қолди.
Шундан кейин, янада кўпроқ пул тикиб, қатнашни йўлга қўйдим. Кунлар, ойлар бир-бирини қувлаб ўта бошлади. Мен ойда 2-3 кунгина уйда бўлардим. Қолган вақтим йўлда ўтарди. Уйни таъмирдан чиқардик. Ёнимиздаги қўшнимиз, уйини сотганди, уни ҳам сотиб олдик. Қизларимизни сепини ҳам қилиб бўлдим. Қандай қилиб, орадан 4 йил ўтиб кетганини ҳам сезмабман... Охирги сафаримдан қайтган куним негадир кўнглим нотинч эди. Одатда, сафардалик вақтимда ўғлим ва кенжа қизим онамникида бўлишар, 2 та катта қизларим, эрим билан уйда қолишарди.
Ўша куни, Мунира билан хайрлашиб, қўлимда юклар билан уйга келдим.
Муддатидан бир кун олдин келгандим. Қизларимга ҳам алоҳида янги кийимлар олгандим, эримга ҳам бошдан оёқ янги кийимлар олиб келгандим. Калит билан эшикни очиб кирдим. Уйда ҳеч ким йўқ. Ҳайрон бўлдим, чунки соат тунги 02.00 эди. Балки, оилавий бўлиб, онамникига кетишгандир, деб ўйладим. Шу хаёлда, юкларни бир четга қўйиб, залга кирдим ва бирдан залдаги стенканинг эшигига илинганча турадиган, қўшнимизнинг сотиб олинган уйини калити, жойида йўқлигини кўриб қолдим. Ҳайрон бўлиб қолдим. Калит доим ўша ерда турар ва фақат уйга қараб қўйиш, баъзида тозалаш учун олардим. Ҳозир эса, тунги 02.00... Билмайман, нега? Лекин, юрагимга шубҳа тушди. Дарҳол, калитннинг иккинчи нусхасини қидира бошладим. Иккинчи нусхаси, ётоқдаги шкаф ичида эди, ҳар эҳтимолга қарши, бири йўқолиб қолса, деб калитни 2 нусха қилдириб қўйгандим. Иккинчи калитни олдиму, уйдан чиқиб, қўшни уйнинг эшигига калит солдим... Эшикни очиб кирдиму, кўзим тушган биринчи нарса, йўлакдаги иккита оёқ кийими бўлди. Уларнинг бири эркак оёқ кийими, яъни мен ўзим Хитойдан эрим учун олиб келган эркаклар туфлиси, иккинчиси эса, ҳайҳот, додлаб юборай дедим, аёлларнинг оёқ кийими эди! Одатда, эримнинг қариндошлари келганда, шу уйда ётиб қолишарди. Лекин, бу эримнинг қариндоши эмасди!
Бу уй 2 хонали, зал ва ётоқдан иборат эди. Ётоққа ўтдиму, додлаб юбордим. Эрим бошқа бир бегона аёл билан эди. Мени кутишмаган, бу аниқ, овозимдан уйғониб кетишди. Эрим мени кўриб, қотиб қолди. Қандай қилиб, уйдан чиқиб кетганимни билмайман! Кўчага чиқиб, уй яқинидаги бекат ёнига бориб қолдим. Бекат яқинида яна бир кўп қаватли уй жойлашган эди. Бекатда ҳеч ким йўқ, совуқ шамол эсиб турибди. Мен эса, гўёки совуқни сезмасдим ҳам, карахт ҳолатда эдим. Қаерга бормоқчиман, нега кўчага чиқдим? Идрок этолмасдим! Эримнинг хиёнатини кутмагандим, ўзимга келолмай, ғазабим тошиб келарди! "Мен, шаҳарма шаҳар аёл бошим билан уни одам қилай, болаларимга яхши едириб, кийдирай, одам қилай, деб ит азобини тортиб келсаму, минг қийинчиликда пул топсаму бу эса, бу ёқда менга хиёнат қилса? Ажрашаман!” жаҳл билан уйга қайтиш учун, энди ортга бурилгандим, шу пайт кутилмаганда, бекат ёнидаги уйнинг биринчи қаватидан бир қўшиқ янгради. "Умрим ўтяпти йўлларда, йўлларда...” Беихтиёр сесканиб кетдим. Қўшиқ сўзларига ўзим сезмаган ҳолда қулоқ тутдим. Ўзим кутмаган ҳолда, қўшиқни охирига тингладим. Бирдан ўйланиб қолдим ва беихтиёр пичирладим, "Умрим ўтяпти йўлларда, йўлларда...” Чиндан ҳам, 4 йил умрим йўлларда ўтиб кетибди. Мушоҳада қила бошладим. 4 йил ичида, бир ойда кетма-кет 4 кун уйда бўла олдимми? Қачон охирги марта қизларимни мактабга кузатдим? Қачон охирги марта болаларимга ўзим овқат пишириб бердим? Эримни-чи, қачон ўзим охирги марта ишга кузатгандим? Қачон охирги марта кийимини дазмоллаб бердим? Қачон уни ишдан ўзим кутиб олдим? Саволларнинг чеки чегараси ва табиийки, жавоби ҳам йўқ эди! Беихтиёр онамнинг гаплари ёдимга келди,
"Эркак уйдан излаганини топа олмаса, кўчага кетади!” Бошимга гурзи тушгандек бўлди! Миям тез ишлай бошлади. Эримнинг излагани уйда қайдан бўлсин ахир, мен ҳеч қачон уйда бўлмасам? Албатта, кўчадаги бошқа аёлларга қараши табиий! Шу 4 йил ичида ажрашиб кетмаганига қойил қолиш керак! 4 йил ичида, бир ўзи 4 болага қарагани, уларни эркак боши билан ўзи мактабга кузатиб, ҳам ўзи магазинда ишлагани, яна уйга келиб, уларни ош-овқати, кийимигача қарагани...
Шу пайт, кимдир елкамга ёпинчиқ ташлади, қарасам, эрим. Ортимдан чиқибди. Бошини эгиб турибди. Жаҳл билан қизларимни сўрадим. Ойингникига юборганман, деди. Хайрият, деб енгил тортдим. Секингина эримдан садо чиқди: "Уйга юр! Мен бугуноқ нарсаларимни олиб чиқиб уйдан чиқиб кетаман. Ажрашамиз. Ортиқ мен билан яшай олмасанг керак!” Эрим шундай деб секин ортига бурилиб, кета бошлади. Жаҳл билан "Тўхтанг!” деб тўхтатдим. "Қизларимизни тақдирини ўйлаяпсизми? Онаси шаҳарма шаҳар юриб келганига, отаси ажрашиб кетди, дейишади. Шуни ўйлаяпсизми? Сизни хиёнатингиз жабрини қизларимиз тортадими?” дедим. Эрим ўйланиб қолди. Аёл кишининг иродаси кучли бўлади, деганлари рост экан. Эримни кечиришга ўзимда куч топа олдим.
Бор йиғилган сармоямга эримнинг ўзига магазин очиб бериб, ўзим ҳам эрим билан бирга ишлай бошладим. Болаларимнинг қувончини кўрсангиз эди, "Ойижон, энди йўлга кетмайсизми?” деб, атрофимда парвона бўлишарди. Эрим ҳам ўз хатосини тушуниб, магазинда жон-жаҳди билан ишларди. Ҳаётим изга тушди. Ҳозир худога шукур, бахтлиман. Лекин, баъзида Юлдуз Усмонованинг "Умрим ўтяпти йўлларда, йўлларда...” қўшиғини эшитсам, ўша кеча ёдимга тушади. Ўша қўшиқни тинглаб, ўйлаб қолганим, ўз хатойимни тушунганим ва жаҳл устида эримдан ажрашиб кетмаганимга, аёл кишининг жойи оилада эканлигини кеч бўлса ҳам англаганимга ва кеч бўлса ҳам сабрли бўлолганимга шукур қиламан.
Следующая публикация
Нет комментариев