РАГВАЛОД - першы вядомы нам полацкі князь, якога «Аповесьць мінулых гадоў» узгадвае пад 980 г., калі ён быў забіты будучым кіеўскім князем Уладзімірам Сьвятаславічам. Нібыта празрыстая этымалогія імя Рагвалод: Рогъволодъ «той, хто валодае рогам», давала падставы некаторым дасьледнікам, напрыклад Б. Рыбакову, сьцьвярджаць яго славянскае паходжаньне. Але з большай упэўненасьцю можна казаць, што Рагвалод быў варагам, аб чым пераканаўча сьведчыць летапіс: «Рагвалод прыйшоў з-за мора і трымаў уладу сваю ў Полацку». Гэта ж сьцьвярджае і нарвежская сага аб Ragnheiðr, якая была дачкой Ragnvaldr'a з Palteska. Гэтыя імёны і назва скандынаўскія варыянты імёнаў дзейных асобаў нашай гісторыі. Беларуская традыцыя ведае і іншае вымаўленьне імя полацкага князя - Рогвальд, што значна бліжэй да скандынаўскага варыянта. Дадамо, што сярод нарвежскіх і шведскіх конунгаў было распаўсюджана імя Ragnvaldr. Можна выказаць меркаванне (С. Санько), што ўсе гэтыя імёны маюць першы кампанент, які тоесны з паўночнагерманскім ragnar «багі», якое, імаверна, стасуецца з лет. regěti, лат. redzēt «бачыць, сузіраць», адкуль лет. rágana, бел. дыял. рагана «ведзьма, чараўніца». Такім чынам, у аснове разгляданых імёнаў ляжыць сема «прарочы дар, дар прадбачаньня» *ragn-, агульная для балтыцкага рэгіёна, і азначаюць яны «той, хто валодае *ragn'-ам, дарам прадбачаньня, вешчаваньня» (параўн. яшчэ лет. ráginimas «абвестка, позва»). Заўважым, што гэты ж кампанэнт уваходзіць і ў склад імені дачкі Рагвалода Рагнеды.
Але ж чаму імя Рагнеды не патрапіла пад значную славянскую апрацоўку, а імя князя было поўнасьцю перапрацавана на славянскі манер Рагвалод? Яшчэ з неалітычных часоў у Еўропе рог лічыўся сімвалам плоднасьці і багацьця, з чым можна параўнаць і беларускую казачную формулу «з рога ўсяго многа». Імя Рагвалод сьведчыць аб тым, што славянскае насельніцтва Полацка прыпісвала свайму князю рытуальна-рэлігійнае трыманьне плоднасьці прыроды і дабрабыту народа, што паказвае сакралізацыю княскай улады. Захаваліся тапанімічныя аб'екты, зьвязаныя з імем Рагвалод, як напрыклад, гара Рагвалода.
____________________________________________
Крыніца: Беларуская міфалогія: Энцыклапед. слоўн. / С.Санько, 643 Т. Валодзіна, У. Васілевіч і інш. — Мінск: Беларусь, 2004. - 592 с.
А. Прохараў, С. Санько
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Нет комментариев