Предыдущая публикация
2 болук
Айгул шаршен
Маскачан аял
Менин атым Зулфия, Зоя эже дей берсең болот, кел чайдан ичип олтур! - ал ысык чайдан куюп чыныны Кумарга сунду.
Кумар ысык чыныны алды да дасторконго кол сунуп баратып, кайра колун тартып алды. Анткени, анын колу кир эле, аны байкап калган Зоя.
- Ал, ала гой, жумушта жүрсөң анан. Андан көрө мен сени баятан бери божурабай колуңду жуудуруп койбой, эчтеке эмес, - деп жайгара сүйлөп койду. Кумар нандан алып чай ичип олтуруп, ушул чыныны түгөтүп эле чыгып кетүүгө ашыгып жатты. Ал азыр ушул жерден чыга албай, алдында кандай тагдыр күтүп турганын билген да, туйган да жок, болгону айылдагы апасы менен үч жашар карындашын ойлоп, алардын жол карап, өзүн күтүп жатканын ойлогондо тынчы кетип колундагы бошогон чынысын койо салды да:
- Эже, мен кетейин, дагы бир жолугуп калсам алып алаармын, - дегенде Зоя аны токтотуп койду.
- Азыр, мынабу винодон кичине алып койсоң, жакшы иштейсиң.
Обдулуп барып олтуруп калган Кумар колуна стаканды алып ичип жиберди эле Зоя ага чай сунуп калды. Аргасы кетип чыныны Зоянын колунан алды да шашып-бушуп чайдын ысыгына карабай иче баштады. Аңгыча Зоя винодон куюп кайра Кумардын алдына стаканды коюп жатып байкатпай уйкунун дарысын салып койду да:
- Ал, Кумар, ала гой, эми сен дагы жумушуңа барасың, мунун аркасы менен жакшы иштейсиң!
Унчукпай калган Кумар жай ууртаган чайын токтотту да Зояга чынын айтты.
- Эже, мен ичпей эле коеюнчу, башым айланып жатат.
- Эчтеке болбойт, алып ий, эми сен жаш бала белең, чоң эле жигит болуп калган турбайсыңбы!
Кичине ичкенге көтөрүлө түшкөнбү, же "чоң жигит" деген сөзүнө шерденип кеттиби дагы стаканды алып туруп ичип жиберди. Зоя кытмыр жылмайып алды да акырын Кумарды сынай минтти:
- Ой, молодец, мына эми жигит болдуң!
- Башым айланып жатат... - Кумар башын мыкчып олтуруп, кыйшайып жата кетти.
Зоя дасторконун жыйып, Кумардын уктап калганына анык көзү жеткенден кийин аркы бөлмөсүнө кирип кетти. Күзгүгө келип, өзүн күзгүдөн карап турган Зоя шуу үшкүрүп алды да өзүнөн-өзү жинди болгон эмедей каткырып күлүп атып, томсоро түштү да кайрадан ыйлап кирди. Күзгүдөн өзүн көрүп, күзгү суукта үшүк алган жалбырактай бырыша баштаган беттерин эки колу менен салаалап: "Тагдырым, таалайым тайкы тура, мына бул колум менен койнумда жаткан эримдин башын кесип талаага таштабадым беле?!" деп ички бугун бир азга чыгарып алгансыган Зоя эмеле өзү шашып чечип салган кемпирдин маскасын колуна алып, көпкө карап турду да аны ары жакка ороп катып, Кумардын жанына келди.
Ал тырп этпей уктап жатыптыр. Зоя анын жанына келип жүзүнө үңүлө карап туруп, кийимин чечүүгө киришти. Ал Кумарды энеден туума жылаңач кылып туруп, анан анын денесин ырахаттана сылай көздөрүн жумуп алып, өзүнүн кийимин чече баштады.
Моокуму канганча Кумардын үстүндө ойногон Зоя көптө барып жанталаша өпкүлөп, анан жалдырай жатып калды. Шыпты тиктеп жатканча өз башынан өткөндөрүн ойлоно кетти. "Оо, ал кез кандай гана курак эле?.." Аңгыча Кумар тирүү экенин билгизип кыймылдап ары оодарылды. Ошондо иштин тетири кетип жатканын ойлогон Зоя чоочуп кийине салды да, уктап жаткан Кумарды карап: "азыр ойгонбойт" деп ойлоно сыртты көздөй жөнөдү. Эшик жапжарык, кечке маал болуп калган экен. Зоя: "азыр жарык экен" деп ойлонуп кайра үйүнө кирип, Кумардын жанына жата кетти.
Анын ою тачкини эптеп жоготуш керек болучу. Ал мындайга көнүп бүткөн. Ушуну менен төртүнчү тачкистти "олжолоп" тигинисине бермек. Ал келгенче мунун кийимин кийгизип жаткызып койойун деген Зоя Кумардын башына жаздык коюп, жаткызып салды. Улам эле анын башына өткөн жаш курагы, жасаган иштери келе берип, ою уйгу-туйгу болгон Зоя дагы үшкүрүнүп алды.
Оо, анда Зоя деген кыздын артынан кимдер гана жүгүргөн жок! Өзү каратору, көздөрү жайнап карагаттай болуп ойноп тураар эле. Көп жигиттер анын көздөрүнө арбалчу. Сүйкүмдүү кыздын жылмайышы кимге жакпасын. Мектептен классташтары кат жазып артынан калчу эмес.
Ал тургай өзүнөн улуу балдар да имерчиктеп, бир сүйлөшүүгө зар болушчу. Ошентип жүрүп Зулфия мектепти бүтүп жатканда Жаныш менен таанышып калды. Ал анча-мынча жигитти карачу эмес, анткени, көп жигит өпкө-жүрөгүн чаап жүргөнүнө эле курсант болучу. Дайым эле ушинтип эркектердин көз кырында жүрөт экенмин деп ойлосо керек. Адегенде Жанышка да анча көңүл бурган жок, үзүлүп түшүп артынан ээрчип, күндө эки-үч маал жолукса кээде күлкүсү келип, кээде жини келчү...
Көрсө, ал сүйүү дегенди анда билбептир... Бара-бара Жаныш келбей кечигип калганда аны күтүп, бир нерсе жетишпей калгансып кыжаалат боло берчү. Кээде ал: "Чын эле Жанышты сүйүп калдымбы?" деп өзүнө-өзү суроо берип, бирок, суроосуна жооп таба албай алагды болуп, ою будуң-чаң болуп, токтоно албай, ал келгенде дүнүйөсү түгөл, жадырап-жайнап ага эркелей түшчү.
Аңгыча экзамен бүтүп, бүтүрүүчүлөр мектеп менен коштошуп, окууга тапшырганы окууга, айылда калганы айылда калып, убакыт билинбей зымырап өтө берди. Бир күнү Жаныш Зулфияга келди да: "Зулфия, ата-энем үйлөн деп жатат, мен сени менен сүйлөшкөнүмдү айттым, алар "макул, алып кел" дешти", - дегенде Зулфия таң кала минтти:
- Кызык, быйыл окууга тапшыра албай калдым, келерки жылы шаарга кетип, окуйм деп жатпаймынбы?..
- Алтыным Зоя, мен сени өзүм окутуп алам, макул дечи, макул деп койчу?!
- Ата-энем эмне дейт?
- Алар эмне, баласын жамандыкка кыймак беле.
- Ошентсе деле...
- Эгер сен макул болбосоң, мен асынып өлөм, мен сени коркутуп жатканым жок, чынымды айтып жатам.
Экөө тең үнсүз жер тиктешип туруп калышты. Алар түбүндө турган дарактын жалбырактары шуудурап, эки жүрөктүн сырларын бири-бирине айтып тургандай сырдуу термелет. Зулфия көптөн кийин Жанышка күлө карады да минтти:
- Жаныш, сен антпечи, өлөм десең мен корком, антпечи.
- Сени канчалык сүйөөрүмдү, сенсиз жашай албасымды кантип билдирем? Сен мени түшүнбөй жатпайсыңбы?!
- Түшүнөм, бирок кыздардын качан өзү макул болуп алып кет дегенин уктуң эле?
Ошондо Жаныш Зулфияны жерден так көтөрө өпкүлөп жиберди.
- Мен кайдан билем, бири-бирибизди сүйсөк, анан кантип кеңешпей алып кетем, ачык айтып алып кетейин деп жүрбөймүнбү.
Жаныш андан кийин көпкө турбай коштошуп кетти да, эки күндөн кийин машина менен келип Зулфияны ала качып кетти.
* * *
Жаныш өзү милиционер болуп иштегендиктен бир орундан эки жакка тез-тез эле которулуп турчу. Ата-энеси да абдан жакшы, түшүнүктүү адамдардан экен. Зулфия баргандан ага жумуш жасатпай кыздары эле жасайт майда жумуштарды. Ал болсо эрте жатып, кеч туруп, өзү билип, өзү койгон эрке келин болду. Жарым жылга карап калганда Жаныш шаарга которулду да иштеп калды.
Экөө эки жакта жашап, Жаныш тез-тез келе албай эки-үч айда бир келгендиктен, ата-энеси кеңешип шаардан үй сатып беришип, экөөнү бөлүп койду. Жаныш аялга карамдуу болду, колуна тыйын тийсе эле баласындай эркелетип, базарды көздөй ээрчитип жөнөйт. Арадан билинбей жылдар өтө берди, бирок Зулфиянын боюна болбоду. Жаныш да, Зулфия да өз ичтеринен сызып бири-бирине билгизишпейт. Айрыкча Зулфия өз күнөөсүн сезгендей Жаныштын асты-үстүнө түшүп, түн бир оокумда турса да оокатын даярдап, астына калыңдап төшөк салып, көзүнүн агы менен тең айланчу болду. Ал жумушта жүргөндө арман кылып ыйлап-сыктап кудайдан бир перзент сурайт, бирок эч айла болбоду. Ошентип, арадан он жылдай өтүп кеткенде Зулфиянын апасы келип:
- Балам, Жанышты да, өзүңдү да кыйнабай ажырашып ал, - дегенде, Зулфия ыйлап:
- Мен аны айткан жок дейсиңби, айтып эле жатам, ал болбой жатпайбы.
- Кечинде жумуштан келсе мен өзүм айтам.
Ошентип. Жаныш келгенде кечки тамак ичилип бүткөндөн кийин Зулфия апасын карады. Анысы "сөздү баштай бер" дегендей болду.
- Жаныш, айланайын, Зоянын башын бошотуп кой эми, минтип төрөбөй да калды, ушунчаңарда ажырашып алгыла. Сен да өз бактыңа келгенин көрөрсүң, бул дагы...
Жаныш кайненесин таңгала бир топко карап туруп, анан минтти:
- Апа, ал эмне дегениңиз?
- Эмне дейин балам, сөзүмдү да таппай калбадымбы, сага катуу тийип калды окшойт. Эми, төрөбөй атканын айтам да, кеч боло электе сен да балалуу болушуң керек, сенин тууган-уругуң Зояны күнөөлөп жүрбөсүн.
- Жок, апа, андай болбойт, мен Зоя менен ажырашпайм!
- Өзүңөр билгиле балам.
Зулфия болсо экөөнүн сөзүн угуп олтуруп ыйлап жатты.
- Мен Зояны төрөбөйсүң деп айтпасам, ал эмнеге кетмек эле?
- Койдум, балам, койдум.
Ошол, ошол болду, кайрадан Жаныш ооз ачып сүйлөбөй жатып алды.
Чындыгында Жаныштын ата-энеси, карындаштары келген сайын эле айта берип жадаткан. Жаныш аларга:
- Эми мен аны күнөөлөп кетиришим керекпи? Төрөбөйсүң деп аны кемсинткеним туура эмес го? Жаш кезинде кандай сүйсөм азыр да Зулфияны ошондой сүйөм, төрөбөсө койсун, кетирбеймин, - деп койгон эле.
Ата-энеси өз жайына койгон. Бирок алар деле Зулфиядан өөн таба алышчу эмес. Качан болсо үйдү таза тутуп, зымырайып жүргөн Зулфиядан кемчилик тапмак тургай аны кээде аяп да кетишчү.
Кийинки кездерде Жаныш жумушка шылтоолоп бир эки күн жоголуп кетет, баягыдай Зулфияга үзүлүп түшпөй, өзүн андан оолактатып жүрчү болуп калды. Бир нерсени сезген Зулфия ага: "Жаныш, мен эми төрөбөй калдым, эгер көңүлүңө жаккан бирөө болсо мага айтып эле жүрө бер, эгер үйлөнөм десең да каршы эмесмин!" - деп далай жолу айтты. Ага Жаныш: "Жок, жаным, чарчап калып жатам, иш көп, эч жаман ойлобо, мен сендикмин!" - деп акырын гана өөп койчу.
Баары бир көкүрөгүндө эч кимге айтпай жүргөн бир сыр бар экенин сезчү Зулфия. Көп ойлоп, сары санаага баткан Зулфия өзүнчө: "Баары бир кетет да, экөөбүздү бириктирчү балабыз болбогондон кийин" - деп ойлоп кыжаалат болуп жүргөндө үйүнө Жаныш менен бирге иштеген Кубан деген келип калды. Ал көптөн бери Зулфияга сөз айтып жүрчү.
- Келдим, сени эле сагынып, - ал күлүп калды.
- Байкап сүйлө, сенин да, менин да үйбүлөм бар, кокус алар билип калса...
- Эй, сен болсо ала жипти аттабай күйөөңдүн көзүн карап жүрөсүң. Ал болсо кыздардан кыздарды тандап...
- Эмне деп жатасың?! Чын эле Жаныш ошентип жүрөбү?
- Жөн эле таптаза жүрөт деп ойлоп жүрөсүңбү? Жөн жүрбөй калсын.
Зулфия андан ары эч нерсе деген да жок, үнсүз гана ызасын көз жаш аркылуу чыгарып тура берди. Кубан аны сооротуп, эптеп жакындоонун амалын кыла көзүнүн жашын өзүнүн бетаарчысын алып аарчый кетти.
- Капа болбочу, ал энеңди урайынды айткам мен, "эй келесоо, үйүңдөгү аялыңдан булардын эмнеси артык?" деп.
Зулфия эч нерсе дебеди, үнсүз гана Кубандын эркине көнүп, ал кучактай диванга олтургузганда анын көкүрөгүнө башын жөлөп өксүп ыйлап жиберди. Кубан ансайын аны сооротууга аракет кылып, кучактап олтурган калыбында чекесинен өөп да алды. Азыр Зулфияга бары бир эле.
Ал күнү ошол жерде Кубан түнөп калды. Зулфия да "кет" деген жок. Болоору болуп, боесу кангандан кийин ал ага минтти:
- Кубан, сен мага Жаныштын кайда, ким менен жүргөнүн көрсөтсөң, өз көзүм менен көрөйүн, болбосо ишенчүдөй эмесмин.
- Болуптур алтыным, сен мени таштабасаң эле болду, мен аны сага бүгүн эле көрсөтөм.
Ошол күнү Кубан Зулфияныкынан кеткенден кийин жумушуна барса Жаныш жүргөн экен. Ал ичинен жым деп алды да, учурашып күндөгүдөй эле жумушуна алаксып кетти. Түш ооп калган маалда Жаныштын машинасына бир кыздын түшүп жатканын көрдү да, акырын барып өзүнүн машинасына отуруп калды. Жаныш бөлүмдөн чыгып эле эки жагын карабай рулга олтуруп жөнөп кетти. Кубан анын артынан билгизбей кете берди. Эч нерсе оюнда жок Жаныш куйрук улап Кубандын машинасынын артынан келе жатканын элес алган да жок, тек гана тиги кыз менен бирдемелерди кызуу сүйлөшүп баратты. Ал бир кезде Академиянын арт жагындагы майда көчөгө кирип, бир бийик дарбазалуу үйдүн тушуна келгенде токтоду да, машинадан түшүп, тиги кызды эшик ачып колунан тартып чыгарып, колтуктап дарбазаны ачып кирип кетишти. Кубан машинасын артка айдап, дароо эле Зулфиянын үйүнө келди.
- Жүрү, күйөөңдү өз көзүң менен көргүң келсе азыр көрсөтөм.
- Азыр... - Зулфия жүрөгү лакылдап: "эмне кылсам экен, барсамбы же барбай эле койсомбу?" деп туруп кайра бир ою: "көрсө, көрүп келейин" деди да кийинип алып Кубандын жанына отуруп жөнөп кетти.
Заматта Жаныштын машинасы турган көчөгө жетип, далдоого токтошту да, Зулфия машинадан түшүп, дарбазага келип, коңгуроону басты. Эч ким чыкпады. Зулфия артка кайрылып жөнөй бергенде эшик ачылып, соңунан көзү-башы кара, аябай бойонгон жаш кыз көрүндү. Кылчайып бурула берген Зулфия аны карай басты. Эч нерсе билмексен боло башка эле бирөөнүн атын атап сурай кетти. Кыз кичи пейил көрүнөт, жумшак гана жооп берип билбегенин айтты. Зулфия рахмат айтып эми жөнөй бергенде босогого келип калган Жаныш артка бекине берди. Зулфия көрүп калды да, таанымаксан болуп кете берди.
Канчалык өзүн кармап токтоолук кылган менен жүрөгү сыздап, "балам болсо минтпес эле" деп көздөрү жашка толуп, ызадан тамагы буула машинага келип олтура кетти. Ал олтураары менен Кубан айдап жөнөдү да тез эле Зулфияны үйүнө жеткирип коюп:
- Анан келем, - деп машинасын зуулдата айдаган бойдон жөнөдү. Зулфия бир ойго токтоно албай, "Эмне кылсам, же кетип эле калсамбы", - деп ойлоп алып кайра: "Эми отуздан ашып, кыркка караганда күйөөмдөн чыгып, төркүнүмө барсам, эл эмне дейт", - деп ар кайсы ойдун башын бир ойлоп жатып уктап кетти. Эшик такылдап, коңгуроо чырылдаганынан сыртка чыкса Кубан экен. Эмнегедир аны сүйгөн жок Зулфия. Анысын билгизбей минтти:
- Кубан, сен бүгүн үйүңө баргын, балким Жаныш келип калса...
- Койсоңчу, ал жанагы ойсокесин таштап келе коймок беле, дагы деле ишенбей турасың го ээ?
- Болоору болгондон кийин мен эмне кылмак элем, бирок ал сөзсүз бүгүн келет!
- Макул, кете берем дечи, Зоя, сен мени унутпа, мен сени кандай жакшы көрөөрүмдү билесиң да ээ?
- Ооба, бүгүн бара тур. - Зулфия азыр Кубанга жини келип турду. Ал эми үйүнө барса аялына дагы "мен сени жакшы көрөм, сени аябай сүйөм" деген сөзүн ага да кайталап айтаарын ойлогондо эркектин баарын жек көрүп кетти.
Кубанды эшикке чыгарып кайра эшигин кулптап жата кеткен Зулфия ою чаржайыт боло уйкусу келбей телевизорду сайса кино болуп жатыптыр. Бир аз көрдү да ага да көңүлү чаппай, өчүрүп, эми кыңкайып жата кеткенде коңгуроо шыңгырады. "Мына, келди" деген Зулфия эшикке жетип, бирок бүткөн бою калчылдап туруп калды.
Следующая публикация
Комментарии 5