Предыдущая публикация
НАБИЖОН ХОШИМОВ
ЧАЁНЛАР СУКМОГИ 15-кисм
#чаенларсукмоги1
ВАТАНГА КАЙТИШ(давоми)
Нурмат ака асаб касалликлари бўлимида экан. Дўхтирнинг айтишича, у ўта оғир шок ҳолатларни бошидан кечирганмиш. Умумий ҳолати ҳозирча яхши эмас, бирор ой ётиб тўла текширув ташхисидан ўтармиш.
– У кишининг уйига хабар қилайликмикан? – деди невролог дўхтир.
– Йўқ, ҳозирча мумкин эмас. Ўзимиз хабар қиламиз. Сиздан илтимос, фақат у кишига яхши қаранглар. Бу киши тезроқ соғайиб кетишлари керак. Бизнинг суриштирув ишларимизда унинг берган маълумотлари жуда зарур бўлади.
Дўхтир инспекторни Нурмат аканинг ҳузурига бошлаб кирди. Бемор инспекторни таний олмади ва бир оз безовталанди. Ўрнидан турмоқчи эди "Қўзғалманг, бемалол ётаверинг, тоғажон", дея милиционер унинг елкасига қўлини қўйди.
– Қалай, тузукмисиз! Ўтган кунгидан анча яхшисиз! Анча қўрқитиб юборувдингиз, хайрият, – деди у кўнгил олиб.
– Раҳмат-раҳмат, лекин сизни таниёлмаяпман.
– Э, ўша "тез ёрдам"ни мен чақирганман-да, тоға. Қарасам, анча мазангиз қочиб қолган экан.
– Шунақами, раҳмат, умрингиздан барака топинг, ука. – деди Нурмат ака "хўш, хизмат?" – деган маънода савол назари билан қараб.
– Энди хизматчилик-да, тоғажон. Бошингизга бирор мушкуллик тушган бўлса, ёрдам қўлини чўзиш бизнинг вазифамиз... Мен, ўша бозорнинг профилактика инспектори Юсупов бўламан. Ўзингиз тушунасиз, хизматчилик тақозоси деганларидек...
– Ҳай бемалол. Яхшилигингизга раҳмат. Ёмонларни ҳам кўриб келяпман..., – деди-ю жавоб тариқасида кўзларида бир томчи ёш думалади.
– Ҳай-ҳай, хафа бўлманг, тоға. Ҳаммаси яхши бўлади... Нима иш бўлди ўзи? Мундоқ ўзингизни таништирсангиз. Кимсиз? Қаердан келяпсиз? Ҳар ҳолда ёрдамимиз тегиб қолса зора. Мана, энди хабар олиб турамиз. Дўхтирга ҳам сизга яхшилаб қарашларини тайинладим...
– Мен, сарчинорлик Нурмат муаллимман. Ўғлимни йўқотиб қўйдим. Уни ахтариб шу аҳволга тушиб қолдим, – деди бемор ота ва ўпкасини боса олмай йиғлаб юборди.
Инспектор унга сочиқ узатди:
– Тоғажон, бардам бўлинг. Ўғлингиз топилади. Ҳеч хавотир олманг. Мана биз ёрдам берамиз.
Улар узоқ суҳбатлашишди. Инспектор керакли маълумотларни блокнотига қайд қилиб қўярди. Энди бемор суяниб олган ва ўзини анча бардам ҳис қиларди. У бу дунёда ўзидан ҳол-аҳвол сўрайдиган инсонлар ҳам борлигидан кўнгли тонг каби ёришганди.
– Тоғажон, айтингчи, Тошкентга келганингизда қўлингизда бирор нима бор эдими? – деб сўради инспектор жиддий.
– Ҳа, оқ сумкам бор эди.
– Ўша сумкангиз қани?
Мўйсафид каравотини у ёқ-буёғини қаради. "Йўқ" деб ҳайрон бўлди.
– Каравотнинг тагини қарангчи!
Инспектор ўриндиқнинг тагини ҳам, шкаф-тумбочкаларини ҳам бир-бир қараб чиқди. Сумкадан ном-нишон йўқ эди.
– Унда нимангиз бор эди?
– Йўқ, сумка меники эмасди. Уни мендан бериб юборишганди. Ичида қанд-қурс, туршак, шакар бўлса керак, лекин очиб кўрмадим.
– Шакар дедингизми? "Очиб кўрмадим...?".
– Гапнинг очиғи, қўлимни тиқсам, салафан пакетларга тегди, лекин олиб кўрмовдим, – деди Нурмат ота соддадиллик билан. – Кейин ўзимча шакар бўлса керак деб ўйладим-да.
– Уни ким берувди?
– Жирғатолда Худойдод деган киши "Чорсу" бозорида қуртфуруш Аҳмадхўжа исмли тожикистонлик кишига биздан совға-салом сифатида бериб қўйинг, деб илтимос қилувди.
– Ҳозир сумка қаерда бўлиши мумкин-а?
– Билмадим... Ё ўша зираворфурушларни олдида қолувдимикан?! – деди эслашга ҳаракат қилиб.
Инспектор рацияни ишга солди.
– "526-", "525-"га жавоб беринг.
– "526-" эшитади.
– "526-", зудлик билан йигитларни олингда зираворфуруш Одинахоннинг растасини орқасига ўтиб, бир сумкани қидириб кўринглар.
– "525-", қанақа сумка?
– Тоғажон, қанақа сумка эди?
– Ҳалиги, бозор сумка, ранги оқ эди.
– Оқ, бозор сумка.
– Кичикроқ, – деди мўйсафид қўшиб.
– Кичикроқ, "526-", тушундингизми?
– "525-", тушундим.
– Менга кейин бу ҳақда зудлик билан ахборот беринг.
– Хўп бўлади, ўртоқ капитан.
– Хўш, отахон. Кейин ўша Аҳмадхўжани топдингизми?
– Йўқ, уни шеригим қидириб кетувди.
– Қанақа шерик?
– У мени чегарадан ўтказиб, кузатиб қўйди. Бизлар хайрлащдик. Бозор ичига кириб келсам, мендан аввал ўзи етиб келган экан..., – деди у ҳайронлик билан.
– Нега? Бу қизиқ-ку!...
– Билмасам, у қайтиб кетиши керак эди.
– Қаерга?
– Худойдоднинг олдига-да!... Ҳалок бўлган Омонзоданинг ҳам ўлигини ватанига олиб кетиши керак эди.
– Қайси Омонзода?
– Худойдод дастлаб мени кузатиб қўйишни Омонзодага топширувди. У йўлда ҳалок бўлди. Тўғрироғи уни отиб ташлашди.
– У раҳматли Омонзода деганингиз Аҳмадхўжани танирмиди?
– Ҳа, биларди, шекилли.
– Анави сизга кейин ҳамроҳлик қилганни-чи?
– Билмасам. Менимча танимаса керак. Чунки, мендан "У кишини қаердан излайсиз, танийсизми?" – деб сўраганди.
– Тушунарли, – деди инспектор ўйчан нигоҳда.
Шу пайт рация ишлаб қолди.
– "525-", "526-"га жавоб беринг.
– "525" эшитади.
– Сумкани топдик, қоплар орасида қолиб кетган экан.
– Яшавор, хўроз! – дея қувониб инспектор, – Қарачи, ичида шакари ҳам бор эканми?
– ...Бор экан ўртоқ бошлиқ! Шакарки, бу ёғи "асал" экан! – деган шодон овоз келди.
– Ие, шунақами?! Бўпти, тоғажон, мен чопдим! Мен олдингизга яна келаман, хўпми...
Инспектор беморлару соғларни ҳайрон қолдириб, худди ҳозиргина хотини ўғил туққан отадай севиниб касалхонадан отилиб чиқиб кетди.
* * *
Миллий хавфсизлик хизмати ходими Бахтиёр Тўраев Сарчинорга сафарга кетганлиги туфайли, ҳамкори инспектор Юсуповнинг эришган муваффақиятларидан ҳали бехабар эди.
У Нурмат аканинг ҳовлисини тақиллатганида уй эгаларидан ҳеч ким йўқ экан. Шу туфайли қўшниларидан сўради.
– Ие, келинг меҳмон! – дея бир қишлоқ аёли уни хушфеъллик билан қарши олди.
– Ассалому алайкум! Узр, опажон, менга анави қўшнингиз Нурмат ака керак эдилар.
– У киши курортга кетганлар, эрта-индин келиб қоладилар.
– Курортда денг, ўғиллари-чи?
– Ўғиллари ўқишга кетган, хорижда. Кеча шу десангиз Нормуроддан хат келган экан. Анчадан бери хат ёзмаётганди. Эгачим шунга пича хавотирга тушиб турувди. Кеча бирам қувониб, "суюнчи" деб бизникига чиқувдилар. Ўқищдан кейин ишлаб пул топаётганмиш. 100 доллар пул ҳам жўнатиб юборибди, боласи тушмагур...
– Ие, яхши-ку!...
– Ўзингиз ким бўласиз, меҳмон? Танимайроқ турибман...
– Мен ўша... Нормуроднинг муаллимларидан бўламан. Сафарга келувдим, йўл-йўлакай бир кириб ўтайин, деб...
– Ие-ие, хуш келибсиз! Қани, бизникига кириб тура қолинг. Чой-пой ичиб туринг.
– Йўқ. Раҳмат, мен туман марказига ўтиб кетаётгандим. Бўлмаса, икки соатлардан сўнг қайтишимда кириб ўтарман. Шундоқ деб қўярсиз.
– Ҳай майли-майли, бемалол. Кирсангиз бўларди.
– Раҳмат, опажон! – деди-да Бахтиёр хизмат машинасини ўт олдирди.
У қишлоқдан туман маркази томон бораркан, ўзича кулиб қўйди.
– Одамларимиз жуда ҳам содда-да!... "Курорт"миш... Қизиқ, 100 доллар қаердан келди экан? Нормурод "уйга умуман хат ёзганим йўқ", деганди чоғим. Бу ерда бир эмас, кўп гап борга ўхшайди, назаримда. Ё бу ҳам ваҳҳобийларнинг навбатдаги, ҳали биз дуч келмаган найрангларидан биримикан?...
* * *
Бахтиёр Сарчинорга қайтиб келганида Нурмат аканинг эшиги олдида от етаклаган истараси иссиқ бир қирғиз қиз турарди. Отнинг узоқ юргани, унинг терлаб кетгани ва танасидан чиқаётган ҳовуридан маълум эди.
– Сиз ҳам шу ҳовлигами! – деб сўради Бахтиёр салом-аликдан сўнг.
– Ҳа, – деди қиз хиёл бўйнини эгиб.
– Нега кирмай турибсиз, бўлмаса?
– Еч ким жўқ екен, – дея қирғизчалаб жавоб берди қиз.
Бахтиёр беихтиёр эшикни итариб кўрди. Эшик очилди. Уйчасида ётган қора ит ҳурпайиб вовуллай бошлади.
– Ҳов ока, Нурмат ока!!...
– ...
Бахтиёр ичкарини кўздан кечирди. Оддий қишлоқ ҳовлиси бўлиб, ишком тагида сўри бор эди.
– Мен ҳалигина келиб-кетувдим. Қўшниларига тайинловдим. Эгалари ҳали келишмаган шекилли... Нима қиламиз, кириб сўрида ўтириб тура қолайлик, узоқдан чарчаб келган кўринасиз?
Қиз нима қилишини билмай, жимгина елкасини қисиб қўйди.
– Юра қолинг. Кўчада турмайлик, мен ҳам сизга ўхшаган бир меҳмонман.
– Итлари бор экан-ку...
– Боғлоқ экан.
Қиз кўчадаги кекса толга отини боғлади ва эгар устига хуржун каби ташлаб қўйилган сумкаларни туширди.
– Сиз бемалол кираверинг, – деди қиз ийманиб.
Бахтиёр кириб сўрига омонатгина ўтирди. Уни қиз ҳам қизиқтириб қолганди. "Ҳойнаҳой, Боткендан бўлса керак?" – деди у хаёлан.
Қиз ҳам сумкаларни ичкарига олиб кириб, эшик олдига қўйди-да, ийманиб келиб сўрига ўтирди.
– Яхши бўлди, зерикмайдиган бўлдим, – деди Бахтиёр кулиб, – Опа келгунларича у ёқ-бу ёқдан гаплашиб ўтирамиз-да. Булар қариндошларданми дейман-а?...
– Жўқ, атамдын дўсти бўлўт.
– Ким, Нурмат аками?
Қиз "ҳа" ишорасини қилиб бош силкиди.
– Исмингиз нима?
– Гулбиби.
– Меники Бахтиёр, тошкентликман. Сиз-чи?...
– Қўшни жайдан.
– Боткенданми?
Қиз яна боягидай "Ҳа" ишорасини қилди.
– Э, ҳа..., – деди Бахтиёр ўзини ҳайрон қолгандай кўрсатиб, – Бу урушлар тинчиб қолдими?
– Азыринче жўқ.
Бахтиёрга ҳар бир воқеа нарса тўғрисида сўраб, камгап қиздан гап олавериш ноқулай туюлди ва уй эгасидан келса сўраб олишга аҳд қилди. Шу туфайли ҳам гапни бошқа ёққа буриб кўрмоқчи бўлди.
– От минишга уста экансиз. Мен, масалан, умримда ҳечам от минмаганман.
– Ниге?
– Қўрқаман-да.
Қиз ним табассум қилди. У жудаям чиройли жилмаяркан. Қуруқшаб кетган ёноқларида Нормуродни шайдо қилган ўша кулдиргичлар пайдо бўлди.
Бахтиёр сезилар-сезилмас унинг афт-ангорига боқди ва қизнинг пешонасидаги тириш ва шаҳарли қизларга ўхшаб юзига оро берилмаганидан унинг боши турмуш ташвишларидан ҳоли эмаслигини тушуниб етди. Юкларига қаради. "Тирикчилик туфайли, эркак кишининг ишини қилиб юрганга ўхшайди", деб ўйлади у.
– Отангиз ҳозир қаердалар, ўзлари бирга келмадими?
– Атам жўқалиб қалды.
– Ие, қаерда? Анча бўлдими?
– Тоғда, жигирма кун бўлут, – деди қиз ерга боқиб.
– Ҳа, ташвиш қилманг, келиб қолишар... Тоғ бепоён бўлса..., – деди-ю, у ерда мужоҳидлар ҳаракат қилаётганлари ёдига тушиб жим қолди.
Каромат ая уйига қайтганида, эшиклари олдида Тошкент шаҳрининг номеридаги машина ва отни кўриб, "хўжайиним келибди, шекилли" дея севиниб кириб келди-ю сўрида ўтирган икки меҳмонни кўриб ҳайрон қолди.
– Вой, келинглар, хўжайин ҳам келдиларми!
– Йўқ, мен Тошкентдан, буёқ Боткендан, – деди Бахтиёр ўрнидан туриб.
Опа шошиб уйига кириб кўрпачалардан олиб чиқа бошлади. Гулбиби ҳам унга елиб-югуриб қарашди.
– Вой яхши юрибсанми, қизим, яхши келдингми?... Яхши келдингизми меҳмон, уй ичилар тинчми?...
– Раҳмат, ўзларингиз тинчмисизлар?
Улар фотиҳага қўл очишди. "Мен ҳозир" – деди Каромат ая чойга ҳозирлик кўриб.
– Йўқ-йўқ, овора бўлманг.
– Ашханангиз қайда, мен дамлайман, – деди Гулбиби уларни ҳоли қолдирмоқ ниятида.
– Ҳай майли, айланай қизим. Ҳув ана ошхона. Яхши келдингизми, меҳмон?
– Мен Нормуроднинг муаллимларидан бўламан. Шу томонларга йўлим тушганди, бир хабар олайин деб...
Каромат ая хурсанд бўлиб кетди ва унинг елкасини сийпалаб кўзларига суртди.
– Вой болам яхши юрибдими? Шундоқ хавотир олаётувдим-ки... Шу десангиз кечагина ундан хат келувди-да, шундоқ қувондим... Бугун бўлса мана сиз...
– Нурмат ака ҳам яхши юришибди. Эрта-индин келиб қолишади.
– Вой, хайрият, соғ-саломатмилар ишқилиб? "Ўғлимни топиб келаман, ўқиши қуриб кетсин" деб кетувдилар, яхши, энди хотиржам бўлибдилар-да. Ўзингиз яхши юрибсизми, тан-жонингиз соғми? Мен ҳозир жиянимни чақириб чиқа қолай, болалар ўқишда, далада дегандек...
– Йўқ, опажон, мен Тошкентга қайтиб кетвотувдим, ҳалиям бир келиб, қўшнингизга учрашиб кетувдим, вақтим тиғизроқ-де...
– Бугун бизникида меҳмон бўласиз энди...
– Бошқа сафар, опажон.
– Кейин, хорижга кетасизми?
– Йўқ, ҳозирча озгина ишларим бор, кейинроқ.
– Вой, жуда қизиқ бўлдику! Ҳа айтгандай, тоғангиз қаердалар?
– Тошкентда, санаториядалар. Нормуроджон билан баъзан менинг кабинетимдаги телефон орқали гаплашиб турибдилар.
– Вой тавба, кетатуриб "Сўраганларга мени курортга кетди деб айт" дегандилар. Барибир айтганини қилибди-да, чоли тушмагур...". Мен бўлсам бу ерда ота-болани ташвишида сарғайиб ўтирибман. Ҳай майли, омон бўлсинлар ишқилиб.
– Ҳа айтгандай, бу қиз қариндошларингизданми? – деб сўради Бахтиёр Гулбиби чой дамлаб қўйиб кетгач.
– Йўқ, бу қиз хўжайинимни бир қирғиз ошнаси – Сапарқул аканинг қизи бўлади. У кичкиналигида отаси билан бир-икки бозор қилгани келишганди. Кап-катта қиз бўлиб қолибди. Отаси нега келмади экан, билмадим.
– Йўқолиб қолганмиш.
– Вой ўлмасам, ҳа-я уларда уруш бўляпти, дейишади. Вой бечоралар-ей!
Каромат ая қизнинг олдига борди.
– Вой сени танимабман, қизим. Яхши келдингми? Кел ўтир, биз билан чой ич.
Қиз омонат ўтирди ва камзулининг чўнтагидан бир хат чиқариб Каромат аяга узатди. У хатни узоқ ҳижжалаб кўрди, лекин тушуна олмади.
– Менга берингчи, мен ўқиб бера қолай, – деди Бахтиёр.
У ҳам қийналиб ўқиди. Хуллас, хатни қизнинг онаси Кунсулув ёзибди, аввало дуои саломдан сўнг, у турмушлари оғир кечаётгани, бетоб бўлиб қолгани ва Тошкентга ҳам зира олиб боролмай қолгани, аҳвол нотинчлиги, шу туфайли қизини вақтинча яшаб туриш учун юбораётганини, уни Тошкентга жўнатиб юборишга ёрдам беришларини, отаси қайтиб келгач ўзи қизини олиб келиши ҳақида ёзибди.
Бахтиёр қўлидан келганича хат мазмунини тушунтириб берди.
– Тошкентга нега боришингиз керак? – деб сўради у қиздан.
– Анави қурт билан зирани сотиб келаман, – дея жавоб берди қиз.
– Онасининг улгуржи топширадиган эски таниши бор. Чорсу бозорида туради, – деб қўшиб қўйди Каромат ая.
– Сиз у кишини топа оласизми?
– У киши улкан гумбазнинг тагида туради, исми Одина опа. Тополмасам бошқасига бераман.
– Мен сизни опкетақолай бўлмасам, – деди Бахтиёр дадиллашиб, – йўлкира ҳам керакмас, йўлдаги текшир-текширларда ҳар ҳолда "менга қарашли" деб айтаман.
– Ҳа, тўғри. Меҳмон тўғри айтяптилар, қизим. Омадинг чопганини қара... Бориб товарингни сотиб тўғри бизникига қайтиб келаверасан, хўпми, айланай қизим.
Қиз ер остидан Бахтиёрга синовчан қараб қўйди.
– Қайтишда Нурмат ака билан ҳам бирга келаверишади. Мен уни олдига олиб бораман, кейин Қўйлиқдан таксига ўзим чиқариб юбораман.
– Вой, сизни жуда қийнаб қўймаймизми, меҳмон?
– Йўқ, ҳечқиси йўқ, йўлим-ку!... Бўлмасам, опа, мундоқ қиламиз, мени вилоят марказида озгина қиладиган ишим бор эди. Бир-икки соатлардан кейин қайтишда кириб ўтаман. Агар Гулбиби тайёр бўлиб турса олиб кета қоламан. Сиз ҳам боришингиз мумкин, опажон, – деди Бахтиёр Каромат аянинг кўнгли учун.
– Э йўқ, ҳозир болалар қайтишади. Уларга қарашим керак.
Бахтиёр дастурхонга фотиҳа қилди.
– Бўпти, мен кетдим, ўйлаб кўринглар. Мен, албатта, кириб ўтаман, – деди. Эшик олдига боргач бир нимани унутгандай: – Э-ҳа, узр опа, ҳалиги Нормуроддан келган хатни берингчи, мен ҳам бир ўқиб кўрайин.
– Вой майли, мен ҳозир..., – дея аёл уйга чопиб кириб кетди.
– Ўқиб, ҳали қайтишда ташлаб кетарман, майлими?
– Ҳай майли. Лекин бу хатни ёнида яна бир ғалати хат ҳам бор экан. Уни қўшнилар "варақа" дейишди.
– У қани?
– Бунақа бемаза қоғозни йўқ қилиш керак, – дейишганди, – тандирга тутантириқ қилиб юборибман, қаранг.
– Нима деб ёзилган экан?
– "Халифалик" дейдими-ей, ишқилиб ҳукуматга қарши бемаза гаплар-да, ваҳҳобийларники бўлса керак.
– Ҳа, тўғри қилибсизлар, унақа ифлос қоғозларни уйга йўлатмаслик керак, – деди Бахтиёр жиддий, – Хўп, ҳозирча...
Бахтиёр қишлоқдан чиққач хат билан яхшилаб танишди. Мактуб "Хориждан салом!" деб бошланибди. Унда Нормурод ўқишлари ва ишлари тўғрисида мақтаниб ёзган ва баъзи-баъзида денгизда чўмилаётгани тўғрисида ҳам битганди. Бахтиёр беихтиёр хохолаб кулиб юборди.
– Оббо қизталоқлар-ей, денгизмиш-а!..., – деди у кулиб машинани вилоят маркази томон йўналтирар экан. – Мен бундан ксерокопия олиб ҳали Нормуроднинг ўзига ҳам ўқитаман, ё аввал Нурмат акага ўқитсаммикан-а?!! – деб қўйди
Следующая публикация
Комментарии 2