Предыдущая публикация
✍АЛАМЗАДА… (49-қисм.
ИККИНЧИ ФАСЛ)
Чайла у қадар узоқ эмаскан. Лекин то етгунларига қадар уч-тўрт карра осмонда самолёт учиб ўтди. Ҳар гал Севинч жонҳолатда йигитнинг пинжига кириб йиғлайверди. Кўзойнакли йигит индамади. Хотиржам қадам ташлаб, Севинчни чайла томон бошлаб борди.
Ниҳоят улар чайлага етиб ичкарига киришди. Чайла ичидан юзларга урилган иссиқ тафт Севинчни пича ўзига келтиргандек бўлди. Бир зумда титрашдан тийилиб бўшашди. Алланималарни фаҳмлагандек қаршисидаги кўзойнакли йигитга синчковлик билан разм солди. Ниманидир сўрамоққа чоғланди. Совуқ ўтгани сабабми, тили айланмади. Ҳануз қўрқув зўр келиб йигитга қайта-қайта шубҳали қараш қилганча курсига чўкди.
— С-сиз қўрқманг, — негадир тутилиброқ сўз бошлади йигит.
— Мендан сира ҳадиксираманг! Мен… олимман, ҳа олим!
Севинч кўзойнакли йигитнинг ташқи кўринишини энди фаҳмлай бошлади.
Йигит кўзларини тез-тез жимжималатиб тураркан. Боши эса кўзларига нисбатан бир неча карра кўпроқ силкинмоқда. Умуман, бу йигитни биринчи марта кўрган ҳар қандай одамнинг кулгиси қистамай қолмайди. Шунинг учунми, Севинч унинг қўрқмасликка ундашидан баттар ҳайрати ортиб, энсасини қотирди.
— Сиздан қўрқаманми?
— сўради йигитга лаб буриш аралаш боқиб.
— Нимангиздан қўрқишим керак?
— Й-йў-ўқ, — йигитнинг товуши ҳам қандайдир аёлчага мойиллигини Севинч эндигина пайқади. — Сингил, ҳарқалай, бегона эркакнинг олдида ўзингиз ёлғиз…
— Сиз ўзи менинг кимлигимни биласизми?
— янада сергак тортиб, овозини бир парда кўтарди Севинч.
— Кимлигимни билгандан кейин, тағин ўзингиз қўрқиб қочманг!
— Йўғ-э, — Севинчнинг гапини ҳазилга йўйиб жилмайди йигит.
— Келинг, унда қочишимдан бурун танишайлик! Менинг исмим Жора!
— Ие, ўзбекмисиз? — сўради соддаларча Севинч. — Бизда Жўралар жудаям кўп.
— Йўқ, мен русман. Исмим шунчаки… Исмимни ота-онам шунақа қўйволишган-да! Ў-ўзингизнинг исмингиз нима? Бу ерларга қандай келиб қолдингиз?
— Менинг исмим Севинч. Адашиб қолдим шекилли.
— Тушунмадим. Адашиш учунам қаердандир келиши керак-ку одам! Ё…
— Ўзбекистондан келдим. Аниқроғи, опкелиб адаштириб кетишди. Ёмон одамларнинг қўлига тушиб қолдим.
— Ҳа-а, шунақами? — деди Жора қошларини кериб.
— Одамнинг ёмониям кўп бу дунёда. Лекин сиз хафа бўлманг, ҳаммаси яхши бўлади.
— Хафа бўлганимда нима ўзгарарди? Фақат… Уёқда бозорим қолиб кетди-да! Шунга ачиняпман.
— Ў, савдогармисиз?
— Шунақа десаям бўлади. Ҳалиги… Жийронбек ака ёрдам берворганди.
— Жийронбек? Ким у?
— Тутинган акам бўлади. Жудаям яхши одам.
— Хўш, энди нима қилмоқчисиз? Бирор режангиз борми, сингил?
— Менга қаранг, сиз ўрмонни яхши биласизми? — жавоб бериш ўрнига даст ўрнидан туриб кетди Севинч.
— Илтимос, агар билсангиз, менга ёрдам беринг! Юртимга етволишимга кўмаклашинг! Худо ярлақасин сизни!
— Тўхтанг, тўхтанг, ўзингизни босинг! — Жора бошини силкита-силкита қаддини кўтариб, Севинчга яқинлашди. — Олдин менинг гапимга қулоқ солинг!
— Хўш, нима дейсиз? Шу юртнинг одами экансиз-ку! Наҳотки, ёрдам бера олмасангиз?
— Қўлимдан келганча ёрдамлашаман. Фақат ҳозир асабийлашманг. Сизга ҳозир егулик бераман. Ҳойнаҳой, очиққандирсиз.
— Шартмас, кетишимга кўмаклашсангиз бас.
— Кетишингизгами?… — Жора бирпас ўйланиб қолди-да, нимадир ёдига тушгандек беихтиёр чап қўлини баланд кўтарди. — Ў, калламга зўр фикр келди. Биласизми, бу ердан анча нарида Галя хола деган аёл яшайди. Ёши элликка борган. Жуда ишбилги аёл. Сизни ўшанинг ёнига олиб бораман.
— Ростданми? — Севинч Жоранинг бу гапидан терисига сиғмас даражада қувониб кетди. — Ўша аёл ёрдам берадими? Беради-а ёрдам? Уни кўндирасиз-а? Тушунтирасиз-а?
— Фақат бир шарт билан,
— деди Жора кўзойнагини тўғрилаб. — Олдин қоринни тўйдирамиз. Ундан кейин бироз дам оласиз. Бусиз йўлга чиқишнинг сира иложи йўқ.
— Бўпти, келишдик.
Жора Севинчга маъноли кўз ташлаб олди-да, чайла бурчагига ўтиб қоп ичини титкилай-титкилай, консерва банкасини чиқариб олди.
* * *
Орадан ярим соатча вақт ўтгач, суҳбат анча жонланиб қолди. Ҳатто, Севинч Жорадан бу ўрмонда яшашининг сабабини сўрашга журъат топа билди.
— Э, нимасини айтай,
— хўрсиниб гап бошлади Жора.
— Мен илмий ишга қўл урганман.
— Вой, олиммисиз?
— Ҳа-да! Боя айтдим-ку! Одам шундай совуқда, қалин ўрмон шароитида ўлмаслиги ҳақида илмий иш ёзяпман.
— Шунақаям илмий иш бўладими?
— қизиқсиниб сўради Севинч.
— Эшитмаган эканман.
— Нега бўлмасин? Қаранг, ташқари жуда совуқ. Унча-мунча одам чидолмайди бу совуққа. Лекин мен ҳар куни кечаси ташқарида ўтириб илмий ишимни ёзаман.
— Совқотсангиз-чи?
— Ҳамма гап шунда-да! Совуқ ўтаверади, тишларим такиллайди, оёқларим ишламай қолади. Мен бўлсам жойимдан жилмайман. Ишқилиб, барибир одам совуқдан ўлмаслигини исботлайман.
Бу гапларни эшитиб, қисқа муддатга бўлса-да, Севинчнинг ташвишлари аригандек бўлди. Қизиқиши ортиб, Жорани саволга тутишда давом этди. Бу ажабтовур йигит унинг назарида ўзга сайёраликдек туюлиб кетди.
— Хўп, буни исботладингизам дейлик, — сўради Севинч.
— Ҳадемай ёз келади. Унда нима қиласиз? Юртингизга қайтиб кетасизми?
Жора жавоб беришга шошилмади. Беихтиёр эшик тўсилган узун кўрпасифат матонинг бир четини кўтарди-да, бош силкита-силкита осмонга боқди.
— Негадир бугун керагидан кўп самолёт учяпти-да,
— деди у елка қисиб.
— Тинчликмикан?
— Бу самолётлар мени излашяпти дедим-ку,
— Севинч эҳтиёткорлик билан ўрнидан турди-да, ортга тислана-тислана бурчакка бориб олди. — Ўша ёмон одамларники бу самолёт. Тинимсиз айланиб юрибди. Илтимос, мени қутқаринг! Улар ўлдириб қўйишади мени!
— Қўрқманг, — уни тинчлантирди Жора. — Бу ерга қўнолмайди самолёт. Кўряпсиз-ку, ҳаммаёқ дарахт. Сиз турган ер анча узоқ. Барибир топа олишмайди сизни. Қани, ўтирволинг! Айтганча, саволингизга жавоб берай! Майлими?
— Ҳа-я, — қайта ўзини чалғитиш илинжида Севинч келиб курсига чўкди. — Айта қолинг!
— Сиз ёзда нима билан шуғулланишимни сўрадингиз. Адашмадимми?
— Худди шундай, — мажбуран кулимсираб Жорага юзланди Севинч. — Ёз ҳақида сўрагандим.
— Мана, ўзингиз тасаввур қилинг, — гап бошлади Жора. — Ёруғ дунёда фақат одамлар яшамайди. Улардан ташқари шиллиқурт деган жонивор ҳам бор. Кўрганмисиз шиллиқуртларни?
— Кўргандайман, — кулгиси қистаб жавоб берди Севинч. — Нима бўпти?
— Мен ёз келиши билан уйимга кетмайман. Ўша шиллиқуртларни ўрганаман. Улар қандай яшашади, нима ейишади, овқатини қаери билан ейди, қандай ҳолатда ейди, югура оладими, агар югура олса, тезлиги қанча, ухлайдими, башарти ухласа, туш кўрадими-йўқми… Ишқилиб, мана шуларнинг ҳаммасини ўрганиб чиқмагунча кетиш йўқ.
Севинч кулиб юборди. Бир неча ўн сония кулгидан ўзини тия олмади. Жора эса номақбул гап айтиб қўйган одам каби дув қизариб, жавдираганча Севинчнинг кулишдан тўхташини кутарди.
— Бўлди, бўлди, — дея оғзини енги билан тўсиб жиддий тортди Севинч ниҳоят.
— Кечиринг, қизиқ экан гапларингиз. Бунақасини эшитмагандим. Тавба қилдим.
— Сиз тавба қиладиган ишни амалга оширмадингиз,
— деди илмийлашиб Жора.
— Ҳаётни чуқур билмайсиз холос. Буни кечирса бўлади. Умуман, сиз менга ёқдингиз. Ҳалигидай… Нотўғри тушунманг тағин. Инсон сифатида демоқчийдим.
— Жора, сиз мени қаергадир олиб бормоқчийдингиз. Эсингиздами?
— Ҳа, ҳа, эсладим, — Жора озғин жуссасини пастга хиёл эгиб, кўзойнагини тўғрилаган бўлди-да, бир неча марта бош чайқаб қўйди. — Галя холанинг олдига бормоқчийдик. Қаранг, калла фақат илмий иш билан банд-да ҳозир. Ҳеч вақо ёдда қолмаяпти.
— Ҳозир ҳеч нарса ёзмаяпсиз-ку!
— Нима бўпти? «Зато» каллада пишитяпман.
— Ўзи нималарни ёзасиз? Бир чимдимини айтиб берсангиз-чи!
— Ўзингиз яхши қизакансиз-у, лекин сал ўжарлигингиз боракан.
— Майли, айтиб беринг. Ҳозир каллангизда нимани пишитяпсиз? Ҳеч бўлмаса шуни айтинг!
— Кечаси тонггача совуқда ўтириб чиқдим. Олдин совқотдим. Бир соатча ўтиб, баданим қизий бошлади. Дарров ручка олдим-у, шуни қоғозга туширдим. Баданим тахминан 38 даражагача қизиди-ёв! Кейин каллада нима учун 40 даража совуқдаям тана қизишини пишитдим. Хўш, сиз нима деб ўйлайсиз? Нимага тана қизийди совуқда?
— Шамоллагансиз-да! Бу аҳмоққаям маълум-ку! Ана, ҳозирам йўталиб турибсиз.
— Йўқ, сиз янглишдингиз,
— деди Жора йўтал жумласини эшитгач, бир неча маротаба йўталиб олиб.
— Шамоллаганим йўқ. Тана қизишига организмдаги иссиқлик билан совуқ ҳавонинг реакцияга киришиши сабаб бўлади. Совуқ танани йиқитишга интилади. Аммо сиз бўш келмайсиз. Ўтираверасиз. Кўрибсизки, танангиз зўр келади.
К,ахратон ура қочади.
— Қизиқ, — деди Севинч кулиб юборишдан базўр ўзини тийиб. — Ғалати олим экансиз. Майли, ўша холаникига бора қолайлик! Қўрқиб кетяпман!
— Кетдик! Тўхтанг, ҳов анави пўстинни кийволинг! Кийимингиз юпқа экан. Шамоллайсиз. Ҳа, сизни худди ўша аёлникига олиб боришим шарт. Ҳар ҳолда бегона эркак билан бу чайлада қолишингиз яхшимас. Кийволинг тезроқ!
— Ҳозиргина одам шамолламайди дедингиз-ку! — атайин Жоранинг қитиғига теккиси келиб ҳазилни давом эттирди Севинч.
— Киймай қўя қолай!
— Бекорларни айтибсиз. Сиз ҳали буни синовдан ўтказмагансиз менга ўхшаб. Мана, мен шамолламайман. Бу аниқ.
Севинч пўстинни кияркан, Жоранинг қизариб кетган юзларига зимдан назар солди. Ҳақиқатан, у қаттиқ шамоллаган, иситмаси баландлиги шундоқ кўриниб турарди. Унга қараб туриб ачиниб кетди. Қайсарлиги учун койиб бергиси келди. Бироқ биринчи кўриб турган одамга қаттиқ гапиришни маъқул кўрмади. Андиша қилди. Хаёлан ўзи яхши одам дея ҳисоблай бошлаган шу йигитга Худодан шафқат сўради-ю, унинг ортидан эргашди.
* * *
Агар шу зулматда ёлғиз қолса, жони чиқиб кетиши аниқдек туюлди. Севинч гарчи ёнида Жора бўлса-да, қўрқа-писа қоп-қора зулматга боқар, гўё қайсидир дарахт ортидан маҳлуқ чиқиб ташланадигандек қисинарди. Олдинда ўзини искалаб айланган баҳайбат ит кетаётгани ёдига тушганда сал хотиржам тортгандек бўларди. Қур-қур отасининг қалин ўрмон ҳақида айтганлари хаёлида гавдаланиб, асабий лаб тишлаб оларди. Отаси бу қалин ўрмонда қандай азоб тортганини жисман тасаввур этишга уринарди. Шунда соғинч ҳисси зўр келиб беихтиёр йиғлагиси келарди. Бунга эса Жора ёнидалиги халал берарди. Устига устак аҳён-аҳёнда осмонда қизил чироқларини милтиллатган кўйи учиб ўтиб қоладиган самолётлар тинчини бузиши ортиқча эди.
Турли ўй, андуҳлар исканжасида Жорага эргашиб тахминан икки чақиримча йўл босди. Шундагина анча нарида чироқ кўзга ташланди.
— Мана шу Галя холанинг ошёни,
— деди Жора чироққа ишора қилиб. — Ғалати аёл. Совуққон. Мабодо бобиллаб берса, қўрқманг, одати шунақа. Бегоналарни текшириб кўришни ёқтиради.
— Менга барибир, — деди Севинч лаб буриб. — Одам-ку! Емайди-ку!
— Тўғри айтасиз, баракалла! Қани, тезлашайлик, ҳали ортга қайтишим керак мен! Олдинда бир дунё илмий иш турибди ёзадиган…
Галя хола деганлари яшайдиган жойга яқинлашишгач, Севинч ҳайратдан ёқа ушлай деди. Бу ерда нафақат чайла, улкан цех қад кўтарибди. Ичкарида станоклар қулоқни қоматга келтирар даражада тақирламоқда.
— Бу ер қанақа жой ўзи?
— ҳайратини сир тутолмай Жорадан сўради Севинч.
— Заводми?
— Ҳа, Галя хола ишбилги дедим-ку! Ёғочга ишлов берадиган цехи бор. Тайёр ёғочларни мижозларига сотади. Қўл остида ўнлаб одамлар ишлайди. Ҳайрон бўлдингизми?
— Й-йўқ, — дея олди зўрға Севинч.
— Шунчаки… Кутилмаган манзара экан.
— Қани, юринг чайлага, холамиз ҳойнаҳой чойми, қаҳвами ичиб ўтирган бўлса керак.
Улар олдинма-кетин ичкарига қадам қўйишди. Ит Жоранинг ишораси билан ташқарида қолди.
* * *
Жоранинг айтганича бор экан. Галя хола узун бўйли, тўладан келган, юзлари захил, нигоҳлари шу манзил қаҳратонидан-да совуқроқ бир аёл эди.
Қаршисидаги Севинчга қош чимирган ҳолда синчиклаб тикилди. Чамаси, бошдан оёқ разм солди. Шу орада Жорага ҳам маъноли кўз ташлашга улгурди.
— Ҳа, буни қаердан топдинг?
— сўради Жорадан ўтирган ерида.
— Нега меникига етаклаб келдинг?
— Хола, бу қиз адашиб қолибди,
— жавоб қилди Жора кўзойнагини тўғрилаб. — Илтимос, шу қиз сизникида қолсин! Биласиз-ку, мен… Ҳалигидай…
— Бўпти, чайналма, — дея Галя хола даст ўрнидан турди. — Ҳолингни биламан. Ўғри-пўғримасмикан ишқилиб? Сўрадингми? Текширдингми?
— Йўғ-э, — деди Жора бир қадам ортга тисланиб.
— Жудаям соддадил қиз экан. Ишонинг!
— Мабодо ўғри бўлса-чи? Боримни ўмариб кетса-чи?
— Мен кафил, — икки қўлини баланд кўтарди Жора.
— Ўзим жавоб бераман.
— Бўпти, ҳазиллашдим,
— Галя хола совуқ кулимсираб Севинчга яқинроқ келди.
— Турқи айтиб турибди кимлигини. Майли, сен боравер! Тағин илмий ишинг қолиб кетмасин! Қиз шу ерда ётади. Ўзингни эҳтиёт қил, олим! Қара, шамоллаб, бўларинг бўпти!
— Раҳмат, холажон, — Жора икки қўлини кўксига қўйиб Галя холага миннатдорчилик изҳор этди.
--Жуда яхши аёлсиз-да, хала!Бўлди, бас, бор, совқотишингни бил! Бор, бор!..
Жора Севинч билан бош қимирлатганча хайрлашди-да, ташқарига йўл олди. Галя хола эса, Севинчга юзланди.
— Сен шу хонада ухлайсан,
— деди Галя хола. — Ана, каравот, кўрпа, дарров ётиб дамингни ол!
— Хола, анави… Ташқарида самолётлар учиб юрибди!
— деди Севинч ҳадик аралаш.
— Мени қидиришяпти, аниқ биламан. Улар ёмон, ваҳший одамлар!. Илтимос, ёрдам беринг! Бу ерга келтирманг уларни!
— Ваҳима қилаверма, — деди Галя хола қўл силтаб. — Сени улар бошига урармиди? Ёт, ухла, гапни кўпайтирма! Қолган гапларни эрталаб гаплашамиз!
Шундай деб Галя хола чиқиб кетди. Севинч бир муддат нима қилишни билмай гарангсиб турди-да, истар-истамас каравотга ёнбошлаб, кўзларини юмди. Унинг хаёллари ҳануз чалкаш эди. Нималар бўлаётганига, келгусида қисмат қандай кутилмаган совғалар ҳозирлаши мумкинлигига фаҳми ета қолмас, нуқул вужуди титраб, қимтингиси, қаттиқ ухлаб қолгиси, барча кўргиликлардан олисда бўлгиси келарди.
«Худодан фақат яхшилик тилаб яшадим, — ўйларди кўрпага қаттиқроқ ўралиб.
— Кўрганим ёмонлик бўлди. Ёш бошимни қора қисматнинг жирканч кўрпасига буркаб ташлашди. Бир қадам олдинга босдим дегунча қаршимда жарлик намоён бўлмоқда. Ортимга аланглаб қанча талпинмай, дўст деганларим ҳам терс ўгирилишмоқда. Наҳотки, мени яхшилик ёнлаб ўтаверса? Биргина бўлсаям меҳрибоним борми ўзи бу дунёда? Қачонгача азобни орқалаб ўтаман? Майли, ҳаммасига чидардим, бардош қилардим. Қанийди, отажонимни узоқдан бўлсаям бир кўрсам! Ҳеч қурса жасадини, қабрини кўрсам розийдим. Шунда… Шунда ўлимга тик боққанча олға юрардим. Йўқ… Ажални ўзим, мана шу қўлларим билан чақириб олардим. Отам, энамнинг ёнига етиб борардим. Тўйиб кетди-им, Худойим, тўйиб!..»
Шундай аянчли ўйлар чангалида тўлғона-тўлғона Севинч охири ухлаб қолди…
* * *
Қўрқув уйқу орасида ҳам инсонни таъқиб этавераркан. Севинч оппоқ тонг оламни бағрига олган маҳал тепасида кимнингдир тасодифий шарпасини ҳис этиб жонҳолатда бошини кўтарди. Тепасида турган Галя хола экан.
— Ҳа, қўрқиб кетдингми?
— сўради Галя хола икки қўлини белига тираб.
— Қўрқма, бу ерда сени ит емайди. Ундан кўра, тез юз-қўлингни юв, нонушта қиласан. Ундан кейин сени бир жойга олиб бораман.
— Қаерга? — чайла бекасига ҳуркиброқ нигоҳларини тикди у. — Т-тинчликми? Ё…
— Гапни кўпайтирмасанг-чи! Намунча ижикилайверасан? Ундан кўра, тезроқ қимирла! Шошилмасак бўлмайди!
Севинч Галя холанинг гапидан сўнг безовталиги минг чандон ортиб айтарли ҳеч нарса ея олмади. Шакар аралаштирилган қайноқ чойдан ҳўплай-ҳўплай, ўрнидан қўзғалиб, эгнига Жора қолдирган пўстинни илди.
— Ҳеч вақо емадинг-ку,
— деди Галя хола дастурхонни кўрcатиб.
— Қорнинг очдир?
— Очмасман, — деди Севинч ер чизиб. — Жуда яхшиман, бора қолайлик сиз айтган жойга!
— Бўпти, юр, фақат айтиб қўяй, қўрқмайсан! Дадил бўласан!
— Хўп.
Ташқарига чиқишди. Цех ҳамон бир маромда ишлар, атрофда узун-қисқа эркаклар айланиб юрарди. Севинч дарров осмонга қаради. Негадир самолётлар учмай қўйибди. Елка қисганча атрофни томоша қилган бўлиб, Галя холага эргашди.
Аёл уни цехнинг орқа тарафига олиб ўтди. Бурчакда яна бир хона бўлиб, тахтадан ясалган эшиги қия очиқ эди. Галя хола эшикка яқин бормасдан туриб, таққа тўхтади-да, Севинч томон ўгирилди.
— Ҳозир сени шу хонага олиб кираман, — деди шивирлаб.
— Боя тайинлаганимдай, қўрқмайсан. Бошингни баланд кўтарасан.
— У ерда нима бор? — сўради Севинч ҳайрон бўлиб.
— Ҳалитдан қўрқиб кетяпман, хола!
— Намунча қуёнюраксан? Одам деган сал ботирроқ бўлади-да!
— Айта қолинг, нима бор у хонада?
— У ердами? Иккита айиқ ўтирибди. Жудаям каттакон айиқ. Умрингда айиқ кўрганмисан ўзи?
— Ҳ-ҳа, — тутилиб жавоб қилди Севинч. — Ҳалиги… Телевизорда кўрганман.
— Унда кетимдан юр!
Галя хола шахдам юриб бориб эшикни очди-да, ўзи биринчи бўлиб ичкарига кирди. Кетидан қалтираганча Севинч ҳам остона ҳатлади. Ҳатлади-ю…
Хона тўрида эшикка терс ўгирилиб ўтирган икки эркакни кўрди. Уларнинг бири ногиронлар аравачасида, иккинчиси оддий курсида ўтирар, миқ этишмасди.
Севинч тамом бўлаёзди. Аравачани, таниш жуссаларни аллақачон таниганди.
Қувончданми, мияси ғувиллаб боши айлана бошлагандек туюлди. Аммо эътибор қилмади. Жонҳолатда ўзини аравача томон отиб, бор овозда қичқирди:
— Дадажо-он! Дадажони-им!!!
(давоми бор)
Олимжон ҲАЙИТ
⏩✍ t.me/otaonatopilmaydi 📚⏪
🍃🌹🍃💞🍃❤️🍃💞🍃🌹🍃
💘➶⁀➷‿➶⁀➷‿ ➶⁀➷‿
💞⚘СОГИНГАНЛАРИМ⚘ 💞
┄┅অঠই✯❤️✯ইঠঅ┅┄
💘➶⁀➷‿➶⁀➷‿ ➶⁀➷‿
🍃🌹🍃💞🍃❤️🍃💞🍃🌹🍃
Телеграм канали сахифасидан.
Следующая публикация
Нет комментариев