ЎЗБЕГИМДАН АЙЛАНАЙ...

Аллоҳ таолодан бирор нарса сўрасангиз, албатта, мукаммал қилиб сўранг! Номигагина, чала сўраманг! Фарзанд сўраяпсизми... солиҳ, соғлом, гўзал, фаросатли ва ҳаказо тўлдириб сўранг! Уй сўраяпсизми... барокатли, яхшиликка бой, қўшнилари яхши ва ҳаказо тўлдириб сўранг! Иш сўраяпсизми, пул сўраяпсизми, турмуш ўртоқ сўраяпсизми тўлдириб сўранг! Уйланиш арафасида турган йигитлар... сизга итоат қиладиганини сўранг, қомат, чирой ўткинчидир. Турмуш қурмоқчи бўлган қизлар... мукаммал сўранг, чиройли бўлсин, пули бўлсин билан иш битмайди. Пули бўлгани билан сизга бермаслиги мумкин, чиройи бўлгани билан аҳмоқ бўлиши мумкин. Жўмардини сўранг, номарддан Ўзи сақласин! Қизларимга доим: "Виждони борини сўраларинг, Аллоҳдан қўрқадиганини сўраларинг, инсофи борини сўраларинг", деб чарчамадим. Кўпни кўрдим, виждонни биринчи ўринга қўйдим. Намоз, рўза бошқа ибодатлар инсонни ўзи учун экан, бошқаларга ундан наф йўқ. Виждон, инсоф бўлмаса ана бу катта муаммо... Зулфия Махмуд

#КУНДОШЛАР МУАЛЛИФ: НАРГИЗА УСАНБОЕВА Ёқимли мутолаа! Эътиборингиз ва қимматли вақтингизни ажратаётганингиз учун ташаккур! "КУНДОШЛАР" Қисса 147-ҚИСМ - Хўп устоз, - деди у итоаткорона. – Бошқа қайтарилмайди. У токи синфхонадан чиқиб кетмагунча телефони экранига қарамади. Қўрқди. Чиққач эса тиртоқ қўллари билан секин очди: “Ҳар доимги бекатда кутиб тураман. Бирга кетамиз. Амакинг...” Гулранг ўқитувчиси нега ғазаб отига минмаганини тушуниб ўзига ўзи кула бошлади. Биргина “Амакинг” деган сўз уни қанча балолардан қутқарганини билиб эса қиз қувонди. Тезроқ Маликнинг ёнига боргиси, бўлган воқеаларни айтиб бергиси келди. Бугун у автобусда яна қанақа томоша кўрсатса экан? Кеча телефонини текширди. Хабарларини, қўнғироқларини, телефонида сақланган барса рақамларни кўриб чиқди. Кейин эса “Йигитингни нима деб сақлагансан?” деди. - Қизиқмисиз? Йигитим йўқ, йигит нима қилсин, менда - деди Гулранг уялиб. Малик шу қадар хурсанд бўлиб кетдики... - Ҳалиям йигит топмадингми? – ҳазиллаши бошлади у билан. – Демак, бирорта йигитга ёқмагансан. Қаёқдан ҳам ёқасан? Қайсар, гапуқмас бўлсанг! Ҳа майли, ўксинма, мен ўзим менга йигит бўлиб тура қоламан. Сенинг ёнингда йигитингман, дугоналаринг ёнида амакингман. Тушундингми? - Тушундим, - кулди Гулранг ҳам. Улар шу тарзда ҳазил-ҳузул билан уйларигача бирга кетганди. Бугун мана, яна уни кутиб ўтирибди. У ширин хаёллар оғушида икки дугонаси билан бекатга келди. Бекатда Малик кўринмасди. У атрофга аланглади. “Бекатдаман, деганди. Бирор жойга кетдимикан?” Қиз яна атрофга аланглади. - Тинчликми? Кимни қидиряпсан? – ҳайрон бўлди дугонаси. - Амаким бир китоб олиб келаман деганди. Келмабди, шекилли, - ёлғон гапирди Гулранг. - Бўлмаса, ҳали кетмайсанми? Автобус келди, - деди бошқа дугонаси. - Кетмайди, - унинг ўрнига жавоб берди биринчи дугонаси. – Биз кетдик. Сен амакингни кутасан барибир. Қизлар шундай дея автобусга чиқиб кетишди. Гулранг эса анграйганча қолаверди. Тўғри қилдими, йўқми, ўзи ҳам билмасди. Асосийси, бу ташаббус ундан чиқмади. Маликнинг чиндан унинг амакиси деб ўйлаган қизларнинг ўзи кўмаклашиб юбора қолишди. Энди бекатда ўтириб кутса бўлади. “Уни кутишим тўғримикан? Ахир “кутаман” демагандим-ку! Жавоб ҳам ёзмадим хабарига. Кутиб ўтирсам... Уят бўлади...” Гулранг иккилана бошлади. Ўрнидан турди. Дугоналари ўтирган автобус томон икки қадам босди. Сўнг автобусга чиқса, улар олдида ёлғончи бўлиши ўйлаб яна ўтирди. Маликни кутиб ўтириш ҳам унинг ориятини қўзғаётганди. У энди тағин ўрнидан турганди автобус юра бошлади. Гулранг улов томон югурмоқчи эди, нозик қўлларидан маҳкам тутган бақувват қўл уни ортга тисарилишга мажбур қилди. - Қаёққа? – бу Маликнинг қувноқ овози эди. - Автобусим кетяпти, - икки кўзи транспортда бўлган қиз ичини урди. Кейин йигитга қараб деди: Ассалому алайкум. - Ва алайкум ассалом. Шунчалар бесабрмисан? Беш дақиқа ҳам кутмадинг, мени. - Мен кутмадим, - уялганидан деди қиз. – Дугоналарим смсингизни кўрганди. Амакинг келади-ку, кут дейишди. Ҳеч нарса деёлмай қолдим. 148-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА - Шунинг учун ўрнингдан туриб кетмоқчи бўлибсан-да! - Сиз... сиз мени пойлаб турганмидингиз? - Ҳа, - яшириб ўтирмади Малик. – Атай сени пойладим. Менга бўлган муносабатингни кўрмоқчи эдим. Энди хурсанд бўлгандим, мени озгина бўлса-да, кутди, мени ўйлади деб. Сен эса дугоналарим айтди деяпсан. - Ҳа, улар амакингни кутмайсанми, деб ташлаб кетишди, - шоша-пиша ўзини ҳижолатликдан қутқармоқчи бўлди, қиз. - Ўзинг-чи? Ўзинг заррача бўлса-да, ўйладингми, мени? Ўйламадинг, а? Ўйламаганинг учун икки марта кетмоқчи бўлдинг, а? Ростини айт, ўйладингми, мени? – Малик қизнинг кўзларига тикилди. * * * - Сен билан шу ердан бошқа жойда ёлғиз гаплаша олмайман. Уйда ҳамманинг олдида айтиб бўлмайди, бу гапни. Хонангга кириб гаплашсам, уйдагиларда шубҳа уйғонади. Шунинг учун ишхонага чақирдим. Ўқишинг қолиб кетмадими? - Мени қўрқитяпсиз, опа? Ўзи ялинчоқ овозда чақирганингизга кўзимга ҳеч нарса кўринмай югуриб келдим. Тинчмисиз? Нима гап? – хавотирли кўзларини опасидан узмади Умид. - Ўқишингга нима дединг? – Гулҳаё ҳалиям укасининг ўқишини ўйларди. - Ўқишим бўлди. Болалар билан ижтимоий тармоқ учун видео ёзмоқчи эдик. Сиз чақирганингиз учун эртага қолдирдик. Гапиринг, тинчликми? - Тинчлик эмас, - хўрсинди Гулҳаё. Бу иккимизнинг орамизда сир бўлиши керак, Умид. Ҳеч кимга айтмайман деб сўз бер. - Хўп, сиз аввал айтинг, нима гап? - Мен... ҳалиги менга пул керак, Умид. Сенам пул топа бошладинг-ку! Сенинг ҳали қанча пул топишингни уйдагилар билмайди. Менга ёрдаминг керак! - Нимага? Матони бузиб қўйдингизми? Ўрнига мато олиш керакми? – Умид опасининг олдидаги бичиш ускунасига қаради. Неча “рулон” матони буздингиз? - Оббо! Мато бузмадим, укажон. Мато бузмайман. Ишимни яхши биламан. Фақат... бир ёмон ишга аралашиб қолдим... – ерга қаради Гулҳаё. - Нима? – кўзлари катта-катта бўлди Умиднинг. – Бирор ўйин... ўйинда ютқаздингизми? - Қанақа ўйин? – кулгиси қистади Гулҳаёнинг. – Мени қиморбоз деб ўйлаяпсанми? - Ичимни қиздириб юбордингиз, опа. Гапиринг... - Ҳалиги... дугонам Зилоланинг отаси ўлди. Йўқ, аввал касал бўлди. Саратон! “Контракт” пулини тўлай олмади. Ўқишни ташламоқчи бўлди. Кейин мен уни ломбардга бошлаб бордим. Ломбард тилла буюмларни гаровга олиб фоиз эвазига пуд берадиган жой. Хуллас, Зилола иккаламиз тилла тақинчоқларимизни ломбардга бериб, контракт тўладик ва... – Гулҳаё тез-тез ҳамма воқеани айтиб берди. Сўз охирида эса ўзига керакли пулни ҳам айтди. – Иккаламизнинг икки ойлик фоизимиз саккиз юз минг бўлган. Бу ой ҳам тўламасам, иккаламизга икки юз мингдан тўрт юз минг қўшилади ва бир миллион икки юз минг сўм бўлади қарзим. Аслида беш миллион сўм олганмиз. Умид опасининг қарзини эшитиб, бақадек қотиб қолди. - Беш миллион? Бу фоизи билан қанча бўлишини биласизми, опа? – хуши бошидан учиб сўради Умид. - Билмаганимда сендан ёрдам сўрамасдим. Ошиб кетяпти, қарзларимиз. Ҳалиям менинг танишим бўлгани учун фоизини анча камайтириб берганди. Зилоланинг зираги кўзсиз эди. Каттагина. Туриши тилла. Шунинг ўзи анча пул бўлганди. - Унақа қимматбаҳо зиракни сўрамайдими, уйдагилари? – Умид ҳайрон бўлиб сўради. - Сўрайди. Шундан хавотирланиб сўраяпман, сендан пул. 149-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА - Опа, менинг маошим сизнинг қарзингиздан ўн баробар кам. Ҳали эндигина кирдим-ку, клубга. Униям дадам, ойим сўраши мумкин. Ойлигинг қани, деса нима дейман? Интернет каналларимизга реклама беришмоқчи бўлишаётган экан, болаларнинг айтишича, аммо уям ҳали гумон. Берсаям, у пулни болалари билан бўлишамиз. - Демак, сендан умид йўқ экан-да, - хўрсинди Гулҳаё. – Бу ҳақда ҳеч кимга айтма, укажон. - Кимга айтаман, опа? Мендан шубҳа қиляпсизми? - Айтиб қўйдим-да. - Аммо қўлимдан келганча ёрдам қиламан,- чин дилдан деди Умид. - Қаёқдан ҳам ёрдам қилардинг? Бошқа чора топишим керак. - Дадамдан ташқари, ошиқча кийим тикиб, ўзингиз сотсангиз-чи? - Жиннимисан? Бир “той” матодан тахминан нечта кўйлак чиқишини билади, дадам. Кейин савдогарлар айтмайди, дейсанми? - Тўғри, - тан олди Умид. – Қизингиз алоҳида сотяпти, дейишса борми? Лекин-чи, опа, ҳеч бўлмаганда дадамга билдирмай бир кунда битта кўйлак ортиқча ишлаб чиқарсангиз ҳам бир ойда ўттизта кўйлак. Юз минг сўмдан сотсангиз ҳам уч миллион бўлади. Икки ойда қутуласиз, қарзингиздан. Гулҳаё укасидан гапидан сўнг бироз ўйланиб қолди. Чиндан ҳам бир “рулон”дан битта кўйлак ортиқча чиқара олади. Битта кўйлак фарқини отаси сезмайди. Лекин у кўйлакни қаерга сотади? - Нега ўйланиб қолдингиз? – янаям опасининг ичини қиздирарди Умид. - Бунақа пул билан ўша дугонангизнинг ўқишини қайта тиклаб олсангиз ҳам бўлади. Контрагини тўлашга ҳам қурбингиз етади. Ойимни дадамнинг қўлига қарамай ўзимиз даволатсак бўлади. Гулҳаё укасининг охирги гапларидан ҳайрон бўлди, аммо берпарволарча сўради: - “Дадамнинг қўлига қарамай” деганинг нимаси? Дадам бирор нимага зориқтирмоқчи бўлдими? Дори олиб бермайман, дедими? Шундагина Умид опасининг ҳеч гапдан хабари йўқлигини, унинг наздида отаси фаришта эканлиги ва онасининг унга “опаларинг билмасин”, дея тайинлаганини эслаб, гапни бурди: - Йўғ-а, дадамга ҳам бу ёрдамимиз “сюрприз” бўлади демоқчиман-да. - Сезиб қолса борми, ростмана “сюрприз” бўлади, - хавотир билан деди Гулҳаё. – Ойим ҳам, дадам ҳам қаттиқ ранжийди. - Тўғри, хафа бўлишади, лекин бошқа йўлингиз ҳам ҳам йўқ. Агар “Ҳа, ҳар куни биттадан кўйлак ортиқча тикиб йиға оламан”, десангиз, мен бозордан дадамни танимайдиган бирорта харидор топаман, - беихтиёр атрофга аланглаб деди Умид: - Майли, юз минг сўмдан бермасак, етмиш мингдан берармиз. Шуям кичкина пул бўлмайди. Гулҳаё ўйланиб қолди. Қарзлардан қутилиши ва келаси йилга бемалол шартнома пулини тўлаб, Зилолани ўқишга қайтариш мумкинлигини ўйлаб розилик бергиси келди. Сирлари фош бўлса, ота-онаси томонидан бўладиган барча эътироз ва гиналар дугонасини ўқишга қайтариш бахти олдида арзимасдек туюлди. * * * - Мана бу машинангиздан тўртта, “оверлок”дан ҳам тўртта берасиз... – Аббос тикув цехи учун олмоқчи бўлаётган тикув машиналарининг нархини хомчўтга солиб кўраркан ўзига ўзи деди: - Бу ой ҳар қандай ортиқча ҳаражатдан тийилар эканмиз. Ҳозир олмасам бўлмайди, айни савдо зўр бўлаётган пайт. Янаям кўпроқ маҳсулот чиқарсам, янаям кўпроқ даромад дегани. - Бугун оласизми? Ҳозир олиб кетасизми? – деди сотувчи кенг ва ёруғ хонадаги тикув анжомларига кўз югуртирар экан. 150-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА - Ҳа, қаерга тўлов қиламан? Ҳозироқ олиб кетиб ўрнатишим керак. - Касса биринчи қаватда. Ўзимиз олиб бориб, ўрнатиб берамиз. Ундан хавотир олмасангиз ҳам бўлади. - Жуда яхши, - севиниб кетди Аббос. У кассага тушиб тўлов қилди, кейин цех манзилиги қолдириб, ўзи машинасига ўтириб, ишхонаси томон кетди. Тезроқ бориб цехдан яна саккизда машина учун жой ажратиши, ходимларга яна тикувчи топиш лозимлигини айтиши керак. Гулҳаё эртага бир соат вақт ажратиб, келган янги ишчиларни синовдан ўтказса, ишга олса, индинига бемалол кўпроқ буюртма қаубл қилиш мумкин. Ўзи бугун учта буюртмани рад этди. Чунки тайёр мол йўқ. Битта мижоз Севара. Унинг буюртмасини ҳам рад этишга мажбур. Бир ҳафта ичида қабул қилса бўлади. Яна Севара ижара учун пул ҳам сўраганди. Афсус, бера олмайди. Шунча ҳаражатга тушиб ўтирибди. Ўзи-ку, Севара тушунган аёл. Шундоқ ҳам мол билан таъминлаб турса, ўзи тўламоқчи бўлаётганди. “Цехни кенгайтирдим”, десам у тушунади. Кечроқ уйига ўтиб, ҳамма янгиликларни айтиб, вазиятини билиб келарман... Аббос ишхонасига келиб, Гулҳаёнинг ёнида ўғлини кўриб бироз таажжубланди: - Ҳа ўғлим, қандай шамол учирди, сени? - Машғулотим, эрта тугаганди, шунга сизларни кўрай, ёрдамлашай дедим, - ўзига ҳадик билан қараб турган опасини хотиржам қилиш учун ёлғонлади Умид. Гулҳаё енгил тортгандай бўлди. Аббос эса уларни ўзига эргаштирди: - Қани иккаланг ҳам ортимдан кел. Умид кўнглинг сезибди, ўғлим. Ёрдаминг керак. Ҳозиргина дўкондан тўртта тикув, тўртта “оверлок” сотиб олдим. Цехни қайтадан тартибга солиб, янги машина ва ходимлар учун жой очиш керак. - Нима? Тўртта тикув машинаси... Бир оғиз сўрамабсиз-да, - отасининг ортидан югургилади Гулҳаё. – Бизга тикув машинаси керак эмасди. “Оверлок”нинг ўзи бўларди. - Энди аввалгидек ишламаймиз, Гулҳаё. Тўғри, илгари ўзим айтганман, чокнинг ҳаммасини “оверлок”да тикинглар деб. Чунки ҳамма шундай қиларди. Лекин энди катта цех бўляпмиз, - ғурур билан гапира бошлади Аббос. - Ўз йўналишмиз, ўз услубимиз ва молимизга эгамиз. Энди сифат учун курашишимиз керак. Энди тўғри чок ҳам берамиз. - Аллақачон қилиш керак эди. Либосларни фақат “оверлок” чокида чиқаришга бошидан қарши эдим. - Ҳа, сен айтгандинг. Лекин у пайтда бозор кўтармасди, бунча ҳаражатни. Лекин энди “Гулҳаё” цехи бренд даражасига чиқяпти. Бозорда ҳам сен тиккан кўйлакларга харидор кўп. Кўриниш ва дизайнер билан бозорни забт этдик, энди ушлаб қолиш учун сифатни ҳам ўйлаш вақти келди. - Унда тикув машинасини кам олибсиз, - деди Гулҳаё. - Биламан, - изоҳ берди Аббос. – Ҳозирча бор пулимга олиб турдим. Шу ҳафтанинг даромадини йиғай, яна оламиз. Тикув машинасининг ўзини оламиз. “Оверлок” етарли. - Ўзи ходимларингиз кам эди. Чунки хона катта, машиналарингиз бемалол жойлашади, - деди Умид тикиш билан банд бўлган катта хонадаги ходимларга қараб оларкан. - Қандай жойлаштиришни ўйлашимиз керак, - Аббос синчковлик билан хонани кузата бошлади. - Ходимлар бир-бирига ҳалал бермасин ва келаси ҳафта оладиган тикув машинамизга ҳам жой бўлсин. - Шунча машинага пулингиз етадими, дада? Ишга яраша мато ҳам олишингиз керак, - деди Гулҳаё. 151-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА - Чамалаб кўрдим. Бу ой максимал даражада тежаб ишлатамиз пулни. Фақат цехга “урамиз” даромадни. Қолган ҳамма чиқимлар тўхтаб туради. Бошқа чора йўқ. Ҳатто, репититорларнинг пулини ҳам келаси ой қўшиб бериш билан шарти билан гаплашиб келмоқчиман. Ҳеч қачон кечиктирмаганмиз пулни. Рози бўлишар, а? – болаларига қаради Аббос. - Менда муаммо бўлмайди, - деди Умид. - Менда шундоқ ҳам тўловлар йўқ. Шартнома пулимни тўлаб бўлгансиз. - Ҳамма “пул беринг” дейувчилар уйда экан-ку, - кулди Аббос. – Гулюз, Гулранг ва ойинг... Уччовининг ҳам ҳаражатларини чеклаймиз. * * * - Эҳ, Зоир, Зоир... Мени ҳам уйнинг, ҳам сотув жойининг ижара пулидан айирди. Шу пайти Аббос ака пул берган, менинг даромадим эса ёнимга қолган бўларди, - Севара Рустамга жойнинг ижара пулини бергани ёдига тушиб, ичини урди. – Бугунги савдом билан қўшсам, анча пуд йиғардим. Агар шунақа савдо бўлиб турса, Аббос ака ҳам ёрдам қилса, Худо хоҳласа, келаси йилларга уй олишим ҳам мумкин. Айтганча, уй ва жойнинг ижара пулини ҳали тўламадим, десам бўлади-ку, Аббос акага. Телефон қилиб бугун келинг, дейман... Унинг кечига ҳийласи ёдига тушиб, ўзича уялган бўлди. Ахир нима қилсин, Зоир оёқ тираб туриб олгач, мажбур бўлди-да. Шундай яхши одам бўлган эрини алдади. Телефон қилиб, хижолатомуз гапирди: - Ало, ассалому алайкум. Қорбобом, яхшимисиз? - Волайкум ассалом. Яхшиман. Ўзинг-чи? – Аббоснинг шошиброқ гапираётгани сезилди. - Бугун бораман, деганингизга жуда хурсанд эдим. Бозорга киргандим, энг ширин овқатларни пиширай деб. Аксига олади, Қорбобо. Шундоқ Самирни олай деб Рита холаникига келсам, инқиллаб ётибди. Қон босими ошиб кетибди. Шу ҳолида ташлаб кета олмайман. Мен Рита холаникида қоламан, Қорбобо. - Яхшими, хозир Рита хола? Дори керак эмасмикан? - Яхши, дори олиб келдим. - “Тез ёрдам” чақирмадингми? - Чақирдим. Укол қилиб кетди. Жуда баланд экан, қон босими. Ўрнидан турмасин, деди, - Севара бундан анча илгари Рита холанинг мазаси қочганида шифокорлар айтган гапларни эслаб айта бошлади. – Ҳаракат қилдирманг, деди. Шунга қараб турай дедим. - Яхши. Унда эртага кўришармиз, - деди Аббос ва алоқани узди. Севара ёлғони ишончли чиққанидан енгил тортди. Зоир билан гаплашди. Зоир тинмай унга турмушга чиқишни таклиф қилди. - Бошим очиқ эмас, эрга текканман. Энди кеч, - тушунтиришга уринди Севара. Зоир эса муҳаббати сўнмаганини уқтиришдан, Аббоснинг қарилигини таъкидлашдан чарчамади. Аббосдан ажрашишини сўраб туриб олди. Ўзига қолса Севара шундай қиларди ҳам. Аммо бир нарса уни доим қайтаради: ота-онасининг дийдори! У ҳали ҳам ота-онаси уни кечиришидан умидвор! Агар у яна Зоир билан бирга бўлса, Рита хола уқтирганидек унга ота-она эшиги тақа-тақ ёпилади. Тўғри, ҳозир ҳам очиқ эмас, аммо, ҳар ҳолда умид бор. 152-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА Вақт ўтиб кечиришини, Севарани бағриларига босишларини умид қилса бўлади. Фарзандини кечирмаган ота-она бормиканки, Севараникилар кечирмаса... Кечиради, бир куни кечиради. Мана, Малик Сардорга ғамхўрлик қилиб юрибди-ку! Шунинг ўзиёқ жувоннинг умидларини кўкартириб юборди. Укаси ҳам бир пайтлар юзкўрмас бўлганди. Ори келиб, кўришни истамаганди. Аммо барибир жигари, ўйламай юра олмайди. Ўзи келиб, Сардорни кузатиб, ёрдам бериб юрибди. Демак, Севара ота-онасидан бемалол умидвор бўлса бўлади. У буни Зоирга ҳам айтди: - Сиз билан оила қурсам бўлади. Энди ташлаб қўймаслигингизга ҳам ишонаман. Аммо сиз билан бирга бўлдим, дегани – ота-онамдан буткул ажралдим, дегани. Мен эса буни истамайман. Сиз туфайли улар уйдан ҳайдашди. Энди кўнгилларидан ҳам чиқариб юборишларини хоҳламайман... Унинг бу сўзларидан сўнг Зоир ҳам ҳеч нарса дея олмай қолди. - Ўйлаб кўринг, - деди-ю кетди. Унинг мана шу келишини деб Аббосни уйига келтирмаганди Севара. Энди бугун чақирса бўлади. Севара шу ниятда Аббосга қўнғироқ қилди. Аббос жавоб бермади. Қайта қилди, Аббоснинг ўзи қизил тугмани босиб қўйди, яъни алоқани узди. Қайта-қайта терганида ҳам шундай бўлаверди. Севара ҳайрон бўлди: “Наҳот, Аббос унинг ёлғонини сезиб қолди? Ё Зоир билан ўтирганида келдимикан, уйга?” Унинг юраги орқага тортиб кетди. * * * “Мен ўгай эмасман. Менам боласиман! Ажратишга ҳаққи йўқ. Энди жим қараб турмайман! Ўзим учун интиламан. Индамаганим сари булар мени четлатавераяпти. Менам без бўламан энди. “Бўлди, шу курсда ўқияпман, пулини тўланг”, дейман. Ўзи шунақа йўл тутиш керак экан. Бошиданоқ шунақа қилишим керак эди. Шу пайтгача қанча нарса ўрганган бўлардим. Ўзим учун ўзим курашмасам, булар ажратишгани-ажратишган...” Гулюз жаҳл билан ўзи интернет орқали топган ўқув-курси биносига кириб келди. Уни кўриши билан компьютер қаршисида ўтирган қиз ўрнидан турди: - Сизга қандай ёрдам бера оламан? - Мен шу ерда ўқимоқчиман. Бугунданоқ! – деди Гулюз қатъият билан. Ўқув курси ходимаси унга таажжубланиб қаради. Сўнг мулойимлик билан сўзлади: - Бизнинг ўқув-курсимизда бирдан ўқишга қабул қилинмайди. Келган абитуриентни тест-синовидан ўтказамиз. Билими яхши бўлса, ўқишга қизиқиши интилиши бўлса, қабул қиламиз. Биз ота-онасининг пулини кўкка совуриб шунчаки келиб-кетадиган абитуриентларни олмаймиз. Биз учун натижа муҳим. Агар ҳужжатлар билан келган келган бўлсангиз, бугун тест топширасиз, эртага жавоби чиқади. Кейин шунга қараб раҳбарият қарор қабул қилади. 153-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА - Зўр экан-ку. Мана шунинг учун ҳам мен шу ерда ўқишни истайман. Мана ҳужжатларим: паспортим, аттестатим... Яна нима керак? - Ҳозирча шу иккаласидан нусха оламан, - деди қиз ва ёнидаги нусха кўчирувчи аппаратга бирма-бир ҳужжатларни қўя бошлади. Ярим соат ўтар-ўтмас Гулюз билан бирга яна тўртта абитуриентни битта хонага киритиб тест-синови беришди. Ҳар бир фандан улар ўн бештадан тест саволларига жавоб бериб, чиқиб кетишди. Гулюзнинг ўз жавобларидан у қадар кўнгли тўлмади. Наҳот, битта ўқув-курсининг кичик имтиҳонидан ўта олмаса-я! Унинг аччиғи кела бошлади: “Тавба, пулини тўлайман, деб турган абитуриентни ўқитавермайдими? Тест-синов қилиши, аттестатдаги баҳоларига қараши нимаси? Буларга пул керак эмас шекилли? Мижоз чиққанига хурсанд бўлишмайдими? Буларнинг имтиҳонидан ўта олмай нечта абитуриент қайтиб кетаётгандир?” У шу хаёллар билан уйига келди. Уйда онасидан бошқа ҳеч ким йўқ экан. Онасини кўриб Гулюзнинг юраги орқага тортиб кетди. Ахир ўқув-курсидан чиққач, онасини уйга у олиб қайтиши керак эди. Буткул унутибди. Ўқув курсига кира олиш-олмаслиги ҳақида ўйлаб уйга келганини сезмай қолибди. Эшик очиб-ёпилгани онасини сергак қилди шекилли, қўллари билан деворни пайпаслаганча, ётоғидан чиқиб каридор бўйлаб у томон келарди. - Ойи-и-и-и, қачон келдингиз? Сизни кўриб нақ юрагим чиқиб кетди-я! Ойижон! – Гулюз югуриб келиб онасини қучоқлаб олди. - Холангнинг маслаҳат марказига бордингми? – қизини қучоқларкан деди Матлуба. Гулюз нима дейишини билмай қолди. “Бордим” деса эртага келмаганини Нигора холаси айтади барибир, “Бормадим”, деса онасини унутиш... - Ойим ўзи қандай келди, экан, деб қўрқиб кетдингми? Нигора холанг бор бўлсин, ўзим мустақил юришимга мажбур қиляпти. Худди ишлашга мажбур қилганидек. - Қийналмадингизми? Зинадан қандай чиқдингиз? - Аста-секин пайпаслаб, келавердим, - ёлғонлади Матлуба. Чунки кўзлари ғира-шира кўраётганини ҳозир ошкор қила олмасди. - Эшикни-чи? Эшикни қандай очдингиз? - Пайпаслаб калит тиқадиган жойини топдим, кейин калитни суқдим, тамом... - Қойил! Ойижон, қандай яхши ўзингиз мустақил юра оляпсиз? – чиндан хурсанд бўлиб кетди Гулюз. Кейин секин онасига бугун қилган иши ҳақида гапирди: - Ойи, мен энг зўр ўқув-курсига бордим. Имтиҳон орқали қабул қиларкан... Тест топшириб келдим. Ишқилиб, дадам ўқишимга рухсат берармикан? Кеча гаплашганимда “йўқ” деганди. Доим менга келганда шунақа қилади? Мен ўгай эмасман-ку! - Ўқийсан, қизим, ўқийсан. Имтиҳон қилиб олган бўлса, демак, яхши ўқув-курси экан. Билими борларни қабул қилиб, натижа кўрсатиш учун курашаркан-да! - Сизам дадамга айтасиз-а, ойи? - Ҳа, айтаман, - деди Матлуба ва қизига телефонини тутқазди: - Мени дўхтиримга телефон қилиб бер. Қабулига қачон боришимни сўраб олай. Гулюз дарҳол онасининг телефонини олиб кўз шифокорига қўнғироқ қилиб, онасига тутқазди. - Ало? Ассалому алайкум, - шифокор кўп куттирмади, Матлуба дарров сўзга киришиб кетди: - Мен Матлубаман. Ҳа, автоҳалокатдан сўнг кўзларим кўрмай қолганди-ку... Ҳа, эсладизми? Яхшиман, қабулингизга қачон борай, деётгандим? Майли... Дўхтир... ҳалиги... Аста-секин кўзларингиз кўриши мумкин дегандингиз, агар Худо хоҳласа кўра бошласам нима қилай? 154-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА Матлуба айёрлик билан муолажани қандай давом эттиришни сўраб билиб олмоқчи эди. Аммо шифокор бунга имкон бермади: - Агар кўзларингиз ғира-шира кўра бошласа ҳам, ёнимга келинг. Бу кўз нурингиз тикланаётганидан дарак беради ва дарҳол муолажани кучайтиришимизга тўғри келади. Бепарволик қилманг. Кўриб қўяман... - Хўп, - деди Матлуба ва ичида уйғонган ғашликдан хўрсиниб қўйди. Ана энди кўзлари кўра бошлагани ошкор бўлади. Аббос яна илгариги ҳолига қайтади. Уни жеркийди, хўрлайди, болаларининг ҳаётига бефарқ бўлади... Матлуба ўзи англамаган ҳолда кўзлари кўраётганидан хафа бўлиб кетди... * * * Малик ярим тунгача ширин хаёллар оғушида ётди. Гулрангнинг ҳаяжони, соддалиги, беғуборлиги, меҳрини билдирмасликка интилиши уни борган сари севинтирарди. Кеча уни сўроққа турганида кўзларини пирпиратиб, соддаларча тан олгани кўз олдидан кетмаяпти. “- Ва алайкум ассалом. Шунчалар бесабрмисан? Беш дақиқа ҳам кутмадинг, мени. - Мен кутмадим, - уялганидан деди қиз. – Дугоналарим смсингизни кўрганди. Амакинг келади-ку, кут дейишди. Ҳеч нарса деёлмай қолдим. - Шунинг учун ўрнингдан туриб кетмоқчи бўлибсан-да! - Сиз... сиз мени пойлаб турганмидингиз? - Ҳа, - яшириб ўтирмади Малик. – Атай сени пойладим. Менга бўлган муносабатингни кўрмоқчи эдим. Энди хурсанд бўлгандим, мени озгина бўлса-да, кутди, мени ўйлади деб. Сен эса дугоналарим айтди деяпсан. - Ҳа, улар амакингни кутмайсанми, деб ташлаб кетишди, - шоша-пиша ўзини ҳижолатликдан қутқармоқчи бўлди, қиз. - Ўзинг-чи? Ўзинг заррача бўлса-да, ўйладингми, мени? Ўйламадинг, а? Ўйламаганинг учун икки марта кетмоқчи бўлдинг, а? Ростини айт, ўйладингми, мени? – Малик қизнинг кўзларига тикилди. Қиз чўчиб турган мусича сингари бошини гоҳ у ёнга, гоҳ бу ёнга буриб атрофга қаради. Гўё сиридан бутун дунё воқиф бўлаёгандек ҳадиксираганча шивирлабгина деди: - Ўйладим. Лекин сиз “кут” демаганингиз учун кетмоқчи бўлдим... Маликнинг шу ондан кўзларига бутун дунё гўзал кўринди. Гулранг эса дунёдаги энг ажойиб, тоза қалбли, муғамбирликдан йироқ бўлган самимий қиз бўлиб туюлди. Уни қучиб олгиси, боши айлангунча бағридан қўймай айлантиргиси келди. Афсус улар кўчада, бекатда эди...” Малик бу кунни сира унутмаслигиги яна бир карра ишонди. Хаёлида бу ҳол қизнинг унга нисбатан бўлган муҳаббати иқроридек суюнди. - Яшириб ҳам ўтирмади. “Кут” демаганингиз учун кетмоқчи бўлдим, деди... – ўзиги ўзи кулди Малик. Сўнг ёнида турган телефонини қўлига олиб, Гулрангга хабар ёза бошлади. “Яхши ётиб тур, беғуборим. Ширин тушлар кўр, соддагинам. Хуллас, тушимга кир! Амакинг...” 155-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА Хабарни қизга жўнатди-ю, ўзига ўзи сўз берди: - Энди Гулрангнинг хаёлини ўғирламайман. Ўқишига ҳалал бермайман. Қайтанга ёрдамлашаман. Қачонки, у талаба бўлади, кейин муносабатларимизни мустаҳкамлашга киришаман. Уни ўзимники қилмагунча қўймайман. Лекин аввал ўқишга кириши шарт! * * * - Хабар юбориш шунчалар қийинми? Ё чиндан ҳам Зоирни сезиб қолдимикан? – ўзига ўзи деди Севара. Уйқуси қочиб кетгани учун ўрнидан туриб, ўғилларидан хабар олиб келди. - Балки, энди келиб қолар... – ўйлади яна у. Ўрнига чўзиларкан, яна гапирди: – Буюртма кўп деётганди. Ишлаётганмикан? Севара беихтиёр Аббосга хабар ёзди: “Ҳалиям ишдамисиз, Қорбобо?” Кутилмаганда ўша онда унга Аббос қўнғироқ қилди. Севара дик этиб туриб ўтириб олди. - Яхшимисан? Сенинг олдингда ҳам ёлғончи бўлдим, - шошиб гапира бошлади Аббос. - Роса ишларим кўпайиб кетди. Цехни кенгайтиряпман. Шунга... ҳалиги... уйнинг ҳам, дўконнинг ҳам ижарасига ўзинг бериб тур. Мен фойдага кира бошлаганимдан сенга ҳаммасини бераман. Майли, тикув машиналарини олиб келишганди, битта-битта синаб кўриб жойлаштиряпмиз. Мен чекишга чиққанимда қўнғироқ қилдим, сенга. Бугун бора олмайман. Қизим ва ўғлим ҳам цехда. Улар билан уйга кетаман... Севара оғиз жуфтлашга ҳам улгурмади. Салом ҳам бера олмади, ҳатто. Аббос алоқани узди-қўйди. Жувон лолу ҳайрон. Нима бўлганини ҳам тушунмай қолгандек эди гўё. Бирдан мияси ишлаб кетгандек бўлди. Ўзига ўзи бидирлай бошлади: - Ёлғон! Ҳаммаси ёлғон! Эрталаб бошқача гапираётганди. Ҳаммаси ўша кўр хотинининг иши! Цехдалиги ҳам ёлғон! Цехда бўлса мен билан бемалол гаплашарди, келарди ҳатто. Ярим тунда болалари цехда нима қилади? Ёлғончи! Қўрқоқ! Хотинидан қўрқаяпти! Эрталаб кўради, ўша кўр хотин мендан! Индамаганим сари Аббос акани умуман ёнимга жўнатмай қўйяпти. Мана, очиқча айтди. “Уйнинг ҳам, дўконнинг ҳам ижарасини ўзинг тўла”, деди. Эрталаб тўлайман деган одам, қандай айниб қолиши мумкин. Менимча, мен учун уйидан пул олиб чиқаётган бўлса, ўша хотини қўймаган. Севара асабийлашганидан ёнидаги ёстиғига бир мушт туширди: - Мен биламан, Қорбобо менга “йўқ” дея олмайди. Демаган ҳам. Қорбобо мен ва болаларим хурсанд бўлиши учун нималар қилмаганди... Севаранинг кўз олдига Аббос билан яқиндан гаплаша бошлаган дамлари келди. Янги йил арафаси эди. Севара Аббосдан ўшанда ҳам мол оларди. Бора-бора улар кўп гаплашадиган, Аббос уни хурсанд қилишга уринадиган бўлди. Севара ундан эрига ҳиёнат қилганини яшириб, фақат “қўшни йигитнинг туҳмати сабаб, уйдагилар ва эрим мендан юз ўгирди”, деб алдади. Унинг хаёлида ғар сифатида фикр уйғотишни истамади. Аббос унга ишонди ва доим кўнглига қараб муомала қила бошлади. 156-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА - Дадаси ҳар доим янги йилда уйга Қорбобо бўлиб келарди. Ўтган йили ўғилларим кутди. Бу йил ҳам кутишса керак. Шуни ўйлаб сиқиляпман, - деди Севара байрам арафасида. Кейин бу гапни Аббосга айтганини унутиб ҳам юборди. Лекин Аббос эсидан чиқармаган экан. Янги йил тунида биринчи марта Севара яшайдиган Рита холанинг уйига Қорбобо либосида кириб келди. Ўша куни болалар ҳам, Севара ва ҳатто Рита хола ҳам Аббосдан миннатдор бўлди. Рита хола ўша тундаёқ Севарага “Шу эркакка тегсанг бўларкан”, деди. - Опажон, нималар деяпсиз? Мендан қанча катталигини биласизми? Шунчаки, болаларимни хурсанд қилиб савоб қилмоқчи бўлган, - деди Севара буни ҳазм қилолмай. - Катта бўлса яхшида! Биринчидан, ҳамма айтганингни қилади, уйли бўласан. Иккинчидан, болаларингни ҳам ўкситмайди. Учинчидан, энди сени ёш йигит олмайди, иккита боланг билан. Тегсанг шунақаларга тегасан. Ўшанда Севара Аббосга тегишини тасаввур ҳам қила олмасди. Лекин ўша кундан бошлаб уни ўзи ҳам, кейинчалик болалари ҳам “Қорбобо” деб чақира бошлади. Ҳаёт синовлари мураккаблашди. Севара уй ва дўкон ижарасини тўлашга, болаларини боқишга ёлғизлик қила бошлади. Аббос билан муносабатлари эса қуюқлашиб борди. Аббос бора-бора ундан баъзи молларининг пулини сўрамайдиган бўлди. Хуллас, кун келиб Севара унга ўз ихтиёрини топширди, никоҳига кирди. Мақсади, бошпанали бўлиб, болалари билан тинч яшаш эди. Мана энди ўша мақсади сари яқинлаша бошлаганида Аббоснинг хотини тўсқинлик қиляпти. - Тўсқинлик қилиш қанақа бўлишини эрталаб кўрсатаман, мен унга! – алам билан деди Севара бошини ёстиққа қўяркан. * * * Гулҳаё эрта тонгда одатига кўра югуриш учун кўчага чиқди. Йигирма дақиқача югурганидан сўнг Зилолага қўнғироқ қилиб ҳол сўрамоқчи бўлди. Билади, Зилола эрта уйғонади. Бемалол гаплашса бўлади. Қай аҳволда ўтирган экан? Ёнига бора олмаганига яраша, овозини эшитиб турсин! Ўйлаганидек, Зилола қўнғироғига дарҳол жавоб берди: - Яхшимисан, Зилол? – юраги эзилиб сўради Гулҳаё. - Яхшиман. Ўзинг-чи? - Менам яхшиман. - Дарсга боряпсанми? - Югургани чиққандим. Энди бораман, - деди Гулҳаё зўрға. Чунки ҳамон Зилоланинг дарсга бора олмаслигидан виждони қийналарди. – Ойинг тузукми? - Яхшимас. Ҳар куни йиғлайди, - хўрсинди Зилола. – Даданг бўлса, ўқитарди сени, деб кўп эзиляпти. Дарсга бормаётганим роса қийнаяпти, ойимни. - Зирагингни сўраб қолмадими? – чўчибгина сўради Гулҳаё. - Сўради... – Зилоланинг овози титради. – Кеча сўради. Таъзияли бўлганимиз учун дадам ўлган куни кимдир “Ечиб қўй”, деганди. Ечиб қўйгандим, тургандир, деб алдадим. “Уни даданг сенга ўн икки ёшга кирганингда “Мучал ёшингга” деб олиб берганди. Катта зирак бўлгани учун тақмагандим. Кейин катта бўлиб, ўқишга кирганингда бердим”, деди кеча. Дадамдан менга ёдгор бўлиб қолган зиракдан ҳам айрилибман, дедим ичимда. Дадамдан қолган энг азиз совғани ҳам асрай олмадим... – Зилоланинг йиғлаётгани сезилди. 157-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА Гулҳаёнинг ҳам беихтиёр кўзлари ёшланди. Қадамини секинлатиб, югуриш йўлагидан нарига қўйилган ўриндиққа ўтирди. - Йиғлама, дугон, - деди олди у зўрға. - Ўзинг нега йиғлаяпсан? - деди Зилола ҳиққиллаб... - Мен айбдорман, - ҳиққиллади Гулҳаё ҳам. Икки дугона йиғлаб-йиғлаб дардлашганча кўнгилларини бўшатди. Зўрға хайрлашгач, Гулҳаё кўз ёшларини артишга киришди. Энди ўрнидан тураётганди, рўпарадан келаётган Юсуф амакига кўзи тушди. Тонгги машғулотни ҳар куни узлуксиз олиб борадиганлар бир-бири билан кўришавериб, танишиб, қадрдон ҳам бўлиб кетаркан. Гулҳаё ва доим мулойим боқувчи Юсуф амаки ҳам ана шундай қадрдонлардан. - Ассалому алайкум! – отахон Гулҳаёдан аввал салом беришга улгурди. - Қизим тинчликми? Нега кўзларинг қизарди? Нега йиғладинг? - Ассалому алайкум, - деди Гулҳаё аҳволидан уялиб. Кейин Юсуф амакидан ҳеч нарсани яшириб бўлмаслигини билгани учун Зилола билан боғлиқ ҳамма воқеани айтиб берди. - Ҳа, яхши бўлмабди, - деди отахон бошини сарак-сарак қилганча. – Лекин мен сенга ёрдам беришим мумкин. Ломбарддан зиракларингни ҳам олиб бераман, ўша қизнинг шартнома пулини ҳам тўлайман. Фақат... бир шартим бор... Гулҳаё бобоси тенги чолнинг унга қандай шарт қўйиши мумкинлигини идрок қила олмади. Ҳар қалай “Менга турмушга чиқ”, демас... Аммо у кўп бора эшитган, қари чолларнинг неварси тенги қизларга уйланганини... Шу хаёл таъсирида чўчидими, қиз беихтиёр отахондан бир қадам ўзини ортга тортди. - Шарт деганимга қўрқиб кетдингми? – соқолини силаб кулди Юсуф амаки. - Йўғ-а, - деди Гулҳаё бобонинг фикрларини уққандек гапирганидан уялиб. – Шунчаки қанақа шарт экан, деб... - Аввал ломбардга борайлик. Қарзларингни узиб, кейин дугонангнинг ўқишини тиклаймиз. Шарт ҳақида ўйлама. Қийин шарт эмас. Мен ихтиёрингдан ташқари бўлган нарсани сўрамайман, - чол Гулҳаёни қўлтиқлаб, йўлак бошига томон юра бошлади. Отахоннинг индамай қўлтиқлаб олгани Гулҳаёни баттар чўчитди. “Нияти яхши эмас, бу чолнинг”, деди ўзига ўзи ичида. Нималарнидир баҳона қилиб ундан қочиб кетишни истади. Лекин кат-катта одамга бир нимани баҳона қилиб ҳам бўлмаскан. - Ломбард кечроқ очилади. Кейин... – Гулҳаё барибир ундан йироқлашишни истади. – Мен дарсга боришим керак. - Ҳеч нарсани ўйлама. Рибо жуда ёмон гуноҳ. Ломбард дегани бу – рибо, судхўрлик. Ҳозир энг биринчи шундан қутулишимиз керак, - чол уни қўйиб юборишни истамаётгандек эди. – Мана, соат ҳам етти ярим бўлибди. Мен сени ҳозир уйларингга ташлаб, саккиз яримларда яна эшикларинг тагига келаман. Унгача ювиниб, нонушта қилиб, чиқиб турасан. Ломбардга бориб ҳамма қарзларингни узамиз, кейин ўқишингга борамиз. Сабабини тушунтирсак, дугонангнинг ўқишини тикласанг, домланг ҳам индамайди, дарс қолдирганинг учун. Ўзим тушунтираман, домлангга. Уқдингми, болам. Юр, тезлашайлик... Юсуф амаки айтганини қилди. Гулҳаёни машинасига ўтқазиб, уйлари ёнида қолдириб кетди. Бир соатларда келишини айтди. - Ана энди энг катта тузоққа тушдинг! – деди Гулҳаё ўзига ўзи тўнғиллаб. – Ёмғирдан қутулиб, дўлда тутилиш дейдилар буни. Ҳамма моддий қарзлардан қутиламан ва маънавий қарамликка ўтаман. Чолнинг ихтиёрига! Астағфуриллоҳ! Давоми бор #usanboyeva

🤣🤣🤣"ЖИЖИ" 🤣🤣🤣🤣 "Жижи" аслида қандай бўлган эди? Домла Каримберди Тўрамурод бу воқеани кимдан эшитганларини билмайман, тахмин қиламан. Лекин ажойиб тасвирлаганлар. Ҳозир Сизларга асли қандай бўлган бўлса нуқта вергулигача қолдирмай ўз ҳолича етказишга ҳаракат қиламан. Бу воқеа анча йиллар олдин, бизнинг оила аъзолари ва меҳмонимиз Фарғоналик Севарахон ўртасида бўлиб ўтган эди. Оғиздан оғизга ўтиб анчагина машҳур ҳам бўлиб улгурди.Меҳмонлар учун сомса ва манти қилаётган эдик ўшанда. Севарахон ҳам бизга ёрдам бераяпти. У ёқ бу ёқдан гурунглашиб туриб гап болалик, болалик ўртоқларимиз, болаликдаги дўстликнинг мустаҳкам бўлишига бориб тақалди. ---Мани эрим ва учта ўртоқлари боғчадан дўст.---деди Севара.---Ҳозиргача яхши ёмон кунда бирга. Ман жижиласам ҳатто мани кўргани банисага келишибти! Севара мамнун кулди. Акамнинг аёллари Дилорахон янгамуллом букаётган мантилари қўлларида Севарага ҳайрон бўлиб қарадилар. ---Сизларда жижиласангизлар больницага ётасизларми? Кейин... эрга тегиб жижилаганмисиз? Севара янгамулломдан бадтар ҳайрон бўлиб ҳатто кўзлари катта катта бўлиб очилди. ---Сизлар нима, уйда жижилайсизларми? Кейин эрга тегиб жижиладингизми деганингиз нимаси? ---Бизда жижилаган бирор киши ҳали касалхонага ётмаган. Кейин бизда жижиси бўлмаса эр ҳам олмайди.---суҳбатга синглим Зебинисо қўшилди. ---Аааа?! Вой товбааааа...---Севара энди бутунлай карахт бўлиб қолгандай эди.---Бизда аввал эрга тегиб кейин жижилаймиз. Кейин ҳамма банисага ётади. Уйда эркаклар бор, ундан кейин оғриғига чидашни айтинг. Ҳар ҳолда дўхтирлар назоратида бўлган маъқул. ---Кенг кўйлак кийиб юраверамиз, эркакларга сездирмай. Оғриб оғриб чиқадида, ўшанга дўхтирга бориб ётиб оласизларми? Яна эрни ўртоқлари кўргани бориши... Биз, яъни Бухороликлар енгил истеҳзо билан кулдик. ---Вой буни кулгили ери йўқ. Анча бозорлик қилиб мева чева, шашликлар оборишган. Яна жижимга пул ҳам қистиришган. ---Жижингизни кўрсатдингизми ўшаларга? Иби товбааааа... ---Ҳааа, нимага кўрсатмайман? Эрим бўлса бошимда, жижимни кўрсатсам нима бўпти? Лекин роса кўп пул беришган! ---Севарааааа!... Сизга ҳайрон қолаяпман! Боятдан бери жим ўтирган Дилнора синглим шундай деб бош чайқади. Севара индамади,лекин ҳаммамизга бир бир қараб чиқди. Унинг кўзларида ғалати ифода бор эди. Кейин манга нигоҳини қадаб жиддий сўради: ---Булар рост айтишяптими? Эрга тегмай туриб жижилайверасизларми? ---Эрга жижисиз тегмаймизку ахир? Ўша эрни, қариндош уруғини кўзи бор, бу эркак нусха бежижи кимга керак демайдими?--жавоб бердим мен. ---Ғалати экансизларууу? Бизларда унақамас. Севара ҳам, биз ҳам жимиб қолдик. Севара охирги гапини айтмоқчи бўлди шекилли яна жимликни бузиб соф водийча оҳангда деди: ---Жижини кўрсатиш уятбас бизада. Лекин эмизиб ўтириш уят. ---Ие? Буёғи қизиқ экан! Кўрсатиш уятмас экану, эмизиш уят экан! Янгамулломнинг бу гапларига Севара энди асабийроқ жавоб берди: ----Туғруқхонадан келсангиз, жижини бешикка бойлайдими ахир? Шунда аёллар кўргани келишадими? Кўрсатмайман деб бошқа хонага чиқариб қўймийсизууу миттигина жижичани! Бир нимани фаҳмлагандай бўлдик. Зебинисо синглим сўради: ---Севара опа, ўзи жижи деди нимани айтяпсиз? Чақалоқни назарда тутяпсиз шекилли? ---Ҳа, яна қанақа жижи бор? ---Бизда аёллар кўкрагини жижи дейдида ахир! Севара оғзи ярим очилиб анграйиб қолди бир муддат. ---Нимааа?Аёллар кўкрагини?Ман Бухороликлар уятсиз экан,тўйдан аввал жижилаб оларкан деб ўтирибмануууу!---деди ҳайратомуз. ---Биз эса Сизни..... Ваҳ ҳа ҳа ҳа ҳа ҳааааа!... Кулгудан думаладик ишонсангиз. Муаллиф: Зейл Лейла Мустафасайяр

#кўксимдаги_аланга МУАЛЛИФ ШАМСИНУР 11-қисм -Жуда ақлли қиз экан. Кўпам гапиргани йўқ. -Холанг мақтади, оиласи бироз ночорроқ бўлса ҳам, қизни ақлли ҳушли деди. -Энди гап қизда қолди. -Гап бизда қолган ўғлим, қизни онаси холангни хурматидан йўқ деёлмайди. -Ойи агар қизни кўнглида у бу ким бўлса... -Йўқ унақа қиз эмас у. -Унда майли ойи, мен ишга кетдим. -Илоҳим топганинг олтин бўлсин, эл-юрт корига яраб юргин болам. -Амин. ✨✨✨ Интирозни туғилган кунга бормаганига Жасминни эси ҳам кетмади. Бир чимирилиб саломлашдию, шу билан бу мавзуга қайтилмади. Дунёда тўхтаб турмайдиган нарса бу вақтидир. Ҳа унинг изми бизнинг қўлимизда эмас. Лицейни яхши баҳолар билан якунлаган Интизор олий таълим кўйида ҳар куни китоб қучиб ухлаб қоларди. Воҳид ака эса қизини зориқмаслиги учун тунда ҳам ишлай бошлаганди. -Дадажон жуда озиб кетяпсиз, эмди курсга бормасам ҳам бўлади. -Иее қизим бу нима деган гап? Мен тирик эканман асло камчилигинг бўлмайди. -Дада жуда қийналиб кетяпсиз. Интизор дадасини қучиб олди. -Ўзимни ақлли қизим, сен ҳеч нарсани ўйламай ўқи. Албатта олийгоҳ талабаси бўлишинг керак. Мен амакиларингга катта гапириб қўйдим. -Ишончизни оқлайман дадажон. Онасини туғилган кунида йиғилишганда акалари Воҳидни койишганди. -Битта қизни ўқитаман деб ўз туғилган жойингни ташлаб кетдинг-э, қойил сенга ука. Ораларидан доим жим ўтирадиган Ҳолмат бу гал жин турмай гапирганди. Уни ортидан эса Самад гап бошлади -Менам сенга қойил қолмадим. Хотининг ўғилларни қаторлаштириб туққандаям бошқа гап эди. Эрта индин биров олиб кетадиган қиз учун шунча ҳаракат. Акаларини сўзи Воҳидга оғир ботди. Гапирай деса жигарлари. -Қизим ҳали катта дўхтир бўлсин, фахрланиб юраман. -Ука қиз болани бунча ўқитиш керак эмас . Аёл кишини бурчи оилани эплаш. Фарзандларни тарбиялаш. - Ёлғизгина қизим ўғилни ҳам ўрнини босади. Бу ҳақида бошқа гаплашмайлик. Хафалашиб қолмайлик. -Эе сени қараю, жонимиз ачиганидан гапирамиз сенга. Бўлмаса зарил кептими? Шу бўлдию акаларни қовоғи солинди. Фақатгина Воҳидни укаси Толиб акасини тушунарди. Тўғрироғи тушунишга ҳаракат қиларди. ✨✨✨ Узоқ кутилган кун август етиб келди. Абитуриентлар ҳаяжонда, кимлар учундир ҳал қилувчи кун эди бугун. -Интизор, сен яхши биласанку агар бирга тушиб қолсак ёрдам илтимос сендан. Имтиҳондан йиқилсам дадам эрга берворади. Бирор марта Интизор билан тузук гаплашмаган Солиҳа имтиҳон куни яқинлардек унга ялина кетди. -Майли вақт қолса албатта. Афсуски улар бирга киришмади. Интизор жавобларидан кўнгли тўлмади. Ич ичидан қўрқув зоҳир эди унда. -Эй Аллоҳим дадамни ишончларини оқлашим керак. Имтиҳонга киришдан олдин ҳам, киргач ҳам тилидан истиғфорни қўймади. Тинимсиз айтиб турди. Имтиҳон тугагач қийин кунлар бошланди. Энг ёмони кутиш эди. 12-қисм -Қизим ўйланаверма, шунча ўқиганларинг ёрдамида кирганингга ишонаман. Муборак опа қизини сочини силади. -Ойи ҳаяжонда адашдимми деб ўйлайманда. -Йўқ ҳаммаси яхши бўлади. -Ойи контрактга кирмасам бўлди. -Контракт бўлса нима бўпти? -Бизда имкон йўқку. -Бошимизда даданг бор экан, ҳеч нарсани ўйлама. Воҳид акани қилган ҳаракати, Муборак опани дуолари бесамар кетмади. -Ойииииии. Имтизор телефонига келган хабарда қичқириб юборди. -Дадаааааа. Эр-хотин ишларини ҳам ташлаб Интизор томон чопишди. У эса улар томон. -Нима бўлди қизим? -Ойи... Дада... Мен... Интизор гапиролмай йиғлаб юборди. Қўлидаги телефонни дадасига тутқазди. Уччовлари қучоқлашиб йиғлашди. Сиз адашмадингиз, Интизорни шунча вақт тайёрлангани буджет асосида ўқишга киришига сабаб бўлганди. -Мен қишлоққа бориб ош бераман. -Дадаси энди пулни тежаш керак. -Йўқ хотин, мени қизим Тиббиёт институтига кирганини нишонламасам бўлмайди. Воҳид ака ичига сиғмай кетарди. -Она қизим ўзимни, билардим мен, ҳа билардим. Юзимни ёруғ қилишингни билардим. ✨✨✨ Улуғбек тўй ўтиб Нодирага кўнгли илий бошлади. -Қайтишда нима олиб келай? Оёқ кийимини тўғирлаб эрига кийиш учун тахлаб қўйган хотинига Улуғбек савол берди. -Ўзингиз келинг бўлди. Нодира шу гапни айтгунча ҳам уялиб кетди. -Дарров шолғом бўласан-а? -Эеэ борингеэ. Улуғбек хотини юзидан ўпиб қўйганига, у уялганча кириб кетди. -Жиннивой. Улуғбек кайфияти шодон ишга жўнади. Ишда ҳам даромад зўр, бирорта буюртмачи нолимагани учун янада одам келиши кўпайиб кетди. Эндиликда бу ерни ҳам катталаштириш режага киритилди. -Улуғ бошқа ердан жой оламизми, нима дейсан? -Ҳозирча бўлади шу ер. Лекин қўшни дўконини сотса уни олсак зап иш бўларди. -Мен бир икки гап ташаб кўрдим -Хўш? -Сотиш нияти йўғуу, лекин иши шунақа ортга кетаверса йиғиштираркан. -Унда олиш пайида бўламиз. Улуғбекни дўсти Беҳруз доим унга ёрдамчи эди. -Мен яна гапни айлантириб шу мавзуга олиб бораман. Кўряпсан ҳеч ким бу ерга мато излаб келмайди. Ҳамма бозорга ўтган. Улгуржи савдо бўлсаям жуда қиммат сотадилар. Бунақада касодга учрашлари табииий. -Майли дўстим,бир гап бўлар, кечаги иномаркани кўрайликчи, кечаси билан интернетдан уни тузилишини , функцияларини ўқиб чиқдим. -Унда ишга киришдик ✨✨✨ Бугун ўқишнинг илк куни. Интизор Жасмин билан қайта курсдош бўламан деб ўйламаганди. -Иее Интизор сенам кирдингми? Жасминни беписанд овози янгради. -Ҳа кирдим. -Контрактми? -Йўқ. -Суперконтрактми? -Тополмадинг, буджетгаман. -Омадни қара,яхшиям кирибсан, йўқса контрактни тўлолмай йиқилармидинг. Жасминни сўзлаш оҳангги Интизорни ғазабини қўзғасада индамади. 13-қисм -Нега жимсан? -Сендан илтимос, фақат клинкани бошқар, аммо докторлик қилма. Гап нишонга бориб текканди. Жасмин гапиришга оғиз жуфтлади, лекин унгача Интизор кўздан ғойиб бўлганди. Дарслар Интизорни бошқа оламга олиб кириб қўйганди гўё. Бор имкониятини ишга солиб ҳар бир домлани сўзларини ёд олишга, ва дафтарига қайд қилишга уринарди. Жасмин билан ортиқ гап талашишга вақт сарфламади ҳам. Бугун дарсдан сўнг китоб дўконига бориши керак. Йўлда кетяптиям, қулоқчинда домлани марузасини эшитиб борарди. -Яхши қиз... Ҳой ... Интизор ортидан чақирган йигитни эшитмасди ҳам. -Тўхтанг. -Нима? Интизор туртган йигитга ажабланиб қаради. Бу орқа партада ўтирувчи курсдоши Акмал эди. -Менам сиз олмоқчи бўлган китобдан излаб юрибман. -Нима? -Эеэ худо қулоғиздагини олинг, ҳаммани ўзизга қаратяпсиз. Шундагина Интизор тушуниб етди баланд гапирганини. -Бирга борсам майлими? -Ҳм,юринг. Интизор ҳушламасада ноилож рози бўлди. -Ўшанда тортизни туртворганим учун бир қошиқ қонимдан кечинг -А? -Б. -Ғалатимисиз? -Йўқ одатийман. -Ҳазиллашманг. Интизор жиддий гапирди. -Эсизда бўлса беш ойлар олдин сиз билан тўқнашганмиз, торт тегиб кийимларизни дабдаласи чиққанди. -Эеэ ҳа эсладим, сиз ўша довдирми? -Нима? -Ҳа нима? Шунчалигам тез юрасизми? Яхшиям ўзимни учирвормадиз. -Бу даражага бормасдим. Тўғриси курсга кеч қолаётгандим. Билсангиз мен уч йил йиқилиб тўртинчи йил зўрға суперконтрактга илинганларданман. -Муҳими кирибсизку. -Шунақа деб далда бериб юрибман ўзимга. Қани киринг сиздан бўлсин. Акмал китоб дўкони эшигини Интизорга очиб берди. Улар домла айтган китоблар, ва қўлланмаларни излаб топиб касса олдига боришди. аслида кутубхонадаям бор бўлиб, домла ҳар бирингизда бўлсин деб тайинлаганди. -Мен ўзим. Интизор сумкасини очганда Акмал қатъий рад этди. -Нега сиз? Ўзимдаям пул бор. -Хафа қиляпсиз. Ўша кунги айбимни кечиришиз учун бу. -Мен унутгандим ҳатто. -Унда курсдошлик хурмати. Интизор барибир пулни тўлай олмади. Акмал чаққонлик қилди. Китоб дўконидан чиқишганда йигит қизга савол берди. -Қайси томонга кетасиз? Кузатиб қўяй. -Автобус ўтади, уйимни тагига тушириб кетади. Сиз ўйламанг буни. Акмални ҳам чекингиси келмади. Интизорни кузатиб қўйди. Шу кундан бошлаб улар орасида дўстлик аталмиш туйғу бош кўтарганди. -Нега исминг Интизор? -Мени ўн бир йил кутишган. -Ростдан арзигулик қизсанда. -Акмал дарсга тайёр эмассиз, домла гапирса тиржайиб ўтирасиз. -Нима қилай, йиғлайми? -Сал жиддийроқ бўлинг. -Ишонмассан, аммо қўлимдан келмайди. Гуруҳни энг аскиячи йигити ҳам Акмал эди. Дарс вақти хонадаги скилетни Интизорга йигитинг дерди. -Интизор қара йигитинг хафа, севгилим салом бермади деб. -Вой бечора, тилини тушунганизни қарангаааа. -Сен билмайсан-дааа, мен жуда кўп ишларга қодирман. Насиб ўликларни тирилтирувчи доктор бўламан. -Илоҳим тескариси бўлмасангиз бас. Ортиздан курсдошим эди деб айтолмасдан юрмайлик. -Дарров чақишга шай турасан а? -Рост гапни айтиб ҳам мен айбдорми? -Ундан кўра кеэе сени севгилинг билан расмга олай. Интизор қўлидаги ручкани Акмалга отади. У отган буюмлар бирор марта адашмаган. -Ёмонам нишонни ола биласан эеэ, сендан қўрқиш керак. 14-қисм Интизор Акмал билан қалин дўст бўлиб олди. Иккови билимлар борасида ҳам тинмай белашишарди. -Интизор менга қара яқинда Россияда ўқиб келиш учун имтиёз берилар экан. -Менга керак эмас. Ота-онамни ташлаб ҳеч қаерга кетмайман. -Улар ҳам сени келажагингни ўйлайдилар. -Йўқ, буни умуман ўйлашни ҳожати йўқ. Шу билан бу мавзу ёпилди. Бунга домла кириб келганиям сабаб бўлди. -Хўш бўлажак жарроҳлар. Бугунги дарсимиз энди асосий қисмга ўтиш билан бошланади. Яъни шу вақтгача умумий маълумот берилган бўлса, энди муҳим мавзуларда дарсларни олиб борамиз. Домла сумкасида олиб келган асбоблар ва уларни расмларини стол устига жойлаштирди. Сўнгра дарсни бошлади. Жарроҳлик асбоблари умумий жарроҳлик асбоблари ва махсус асбобларга ажратилади. Умумий жарроҳлик асбоблари таҳрир Жарроҳлик асбоблари барча турдаги операцияларда қўлланилади. Улар 4 гуруҳга бўлинади: тўқималарни ажратишга (кесишга) мўлжалланган асбоблар (скальпель, пичоқ, қайчи, арра ва бошқалар); қон кетишини тόхтатадиган асбоблар (турли хил қисқичлар); ёрдамчи асбоблар (пинтсет, илмоқча, ойна, зонд, жароҳат кенгайтиргич ва бошқалар); тўқималарни бирлаштириш (тикиш) учун ишлатиладиган асбоблар (игнатутгич ва игналар, махсус тикув аппаратлари) Махсус асбоблар таҳрир Фақатгина, бир мақсадда ишлатиладиган асбоблар (урологик, гинекологик, травматологик, нейрохирургик ва бошқа асбоблар) ✨✨✨ Улуғбекни иши юришгандан юришиб кетди. У энди хайрия ишлари олиб боришни ҳам ўйларди. -Ойи қўшнимиз Динора опани аҳволи қандай? -Қайси маънода сўраяпсан? -Пул масаласида, боқувчиси йўқ, қийналмаяптими? -Ҳм, бир амаллаб кунини кўриб юрибди. Лекин кеча борганимда ғалати аҳволга тушдим. -Нима бўлди? -Икки қизи ҳам мактаб боради биласан. -Хўш? Улуғбек жон қулоғи билан тинглай кетди. -Икковига битта оёқ кийим экан. Эрталаб опаси кийса, синглиси мактаб кетишда опасини кутаркан. Опаси келгач уни оёқ кийимини кийиб борар экан. -Шунчалик қийин ахволда экан, биз қўшни бўлиб билмаймиз . -Шуда болам, чиқмасам менам билмай юрардим. Хотининг сомса қилганди, битта ликобчага солиб олиб чиққан куним эди. -Ойи шу ой тушган пулдан бир қисмини уларга ажратаман. Олиб бориб берасиз. -Умрингдан барака топ болам. Етимларни бошини силашни савоби катта. -Эрта эмас индинлага пулни келтираман. Унгача мана бу пулни беринг, боласига оёқ кийим олиб берар. Улуғбек ён чўнтагидан бироз пул олиб берди. -Улуғ ака яхши келдингизми? Нодира ошхонадан чиқиб келди. -Яхши раҳмат. Овқатинг тайёрми? -Сиз қўлингизни ювгунингизча мен тайёрлайман. -Унда сузавер мен ҳозир. Улуғбек шундай деганча ҳовлини орқа томонига ўтди. 15-қисм Оила жамул жам ҳолда овқатлана бошлашди. -Улуғ ака эртага ойимланикига борсам майлими? -Ойи сиз нима дейсиз? Улуғбек овқат ейишдан тўхтаганча онасига қаради. -Бораверсин болам, онасини соғинган. -Кўп қолиб кетма. Онамни аҳволларини биласан. -Хўп албатта. Икки кун ўтиб Улуғбек айтилган пулни онасига келтириб берди. Кейин эшитишича Динора опани уйида ўша куни ун қолмаган экан. Роса йиғлаб дуо қилибди. -Болам агар имкон қилсанг нариги кўчадаги Ҳамро отагаям ёрдам қил. Бечорани бир ўзи қолган. -Хўп, ойи ҳаракат қиламан. Балки Улуғбекни кўнгли бўш бўлиб, инсонлардан ёрдамини аямаслигидан иши юришиб кетгандир. Устахонасини янада кенгайтириб олди. Мижозлариям кўпайиб кетиб навбат кутадиган бўлишди. ✨✨✨ -Интизор, қизим, биз қишлоққа кетяпмиз. Тўсатдан ойиси телефон қилиб Интизорга шунақа деди. -Нега ойи? -Таъзия бўлиб қолди. -Ким? -Ҳолмат амакингни қизи. -Нима? Интизор ҳайратга тушди. Ўзидан тўрт ёш кичик қиз. Нима бўлиб вафот этдийкин? -Сабабини борсак биламиз. Бугун чиқаришмайди. Сен эртага борарсан, шанбаку. Дарсларингни қолдирма. -Хўп. Интизорни қулоғига дарс кирармиди хомуш бўлиб қолди. -Бизнинг маликамиз нега хафа? Акмал буни пайқамай қолмади. -Акмал ҳозир кўнглимга қил ҳам сиғмайди. -Нима бўлди? -Амакимни қизи... Вафот этибди. -Жойи жаннатда бўлсин. Жон Аллоҳники, олиш ҳам, олмаслик ҳам унинг измида. -Ёш эди... Интизор йиғлаб юборди. -Иии бу қизни қарела. Жим ҳамма қарайди Интизор эса йиғлашда давом этди -Интизор... Ҳой. -Нима гап Аки? Жасмин ва яна бир икки қиз уларни олдига келди. -Жияни ўтиб қопти. -Аллоҳ сабр берсин Интизор.. -Бўлди тарқалишларинг, ҳозир юрагига сиғмайди. Интизорни эса қулоғи том битганди. Ўтмиш хотираларига қайтиб Вазира билан ўйнаганлари гавдаланди. Амакиси қаттиққўл инсон эди, Вазира унча бунчага ўйнайвермасди. Нега бундай бўлди экан? Касал ҳам эмасдику? Интизор ўйланганча дарс қандай ўтганини билмай уйга йўл олди. Албатта, уни бу ҳолатида Акмал ёлғиз қолдирмай, кузатиб қўйди. -Бир ўзинг қоласанми бугун? -Йўқ, қўшни қизни чақираман. -Ёлғиз қолма, қўрқсанг чақир. -Мендан қўрқсин бошқалар. Интизор индамай кириб кетди. Акмал эса бироз тургач уйига йўл олди. ✨✨✨ -Вой болам, дардингни билолмаган онангни кечир. Назирахонни овози бутун қишлоқни тутарди. -Қизиииим кўзингни оч... Она ҳазиллашдим де... Жон болам ухлама тур... Неча бора айтиб айтиб йиғлаб ҳушини йўқотди. Ўзига келгач, бу ҳақиқатни тан олгиси келмасди. Ҳолмат ака ҳам бир чеккада мунғайибгина ўтирибди. Муборак опа ва Воҳид ака ҳам азадорлар сафида. Ичкарида майитни поклашяпти. -Нима бўлибди билмайсизларми? Таъзия билдиришга келганлар бир-биридан ўлим сабабини билишга интилишарди. -Ўзини осиб қўйибди. Давоми бор... #shamsinur

«ЖАДИД»газетасининг бугунги сонида мақолам эълон қилинибди.Қувончимни сизлар билан бўлишгим келди,дўстлар. ****** Зарда АНТЕННАМИЗ ҚАЁҚҚА ҚАРАГАН? Маҳаллада ғалати бир гап тарқалди: нима эмиш, қўй оғзидан чўп олмаган Неъмат ота аслида ун- чалик мўмин одам эмас экан. Оиласи билан кеч- ки дастурхон устида жамулжам бўлиб телевизор кўриб ўтиришганида, бирдан ўрнидан туриб, этаги- ни силкибди-да: – Э, падарига лаънат! – деб сўкинганича, ёш бо- ладек аразлаб чиқиб кетибди. Унга нима бўлди ўзи? Кимдир билиб-билмай кўнгли- га тегиб қўймадимикан? Шу пайт тўнғич ўғли гап нимадалигини пайқаб қо- либди. Шарт ўрнидан туриб, телевизорни ўчирибди-да, ертўлага олиб тушиб ташлабди. Ҳақиқатан ҳам, турли хусусий телеканалларда бир қориндан талашиб тушган эгизаклардек ўхшаш мав- зудаги, бир хил форматдаги “ўзимизнинг сериаллар”- ни оила даврасида томоша қилиш одамни хижолатга солиб қўяди. Масалан, “Менинг юртим” телеканалида намойиш қилинаётган “Сарвиноз” деган аччиқ ичакдек чўзилган сериал сюжетига назар ташлайдиган бўлсак, Сарвиноз дегани эрга тегиб ҳам собиқ ошиғининг қутқу- сидан қутулолмайди. Бир маҳаллар уни севган йигит автофалокатга учраганида, онаси болам бояқишнинг руҳи кўтарилсин, деб Сарвинозни уйига чақиртиради. У ҳам “бағрикенг ва тушунган” эрини етаклаб номаҳрам жабрдийданинг олдига бемалол кириб бораверади. Қарангки, ўз навбатида собиқ ошиқнинг хотинини ҳам бошқа бир кимса жигарсўхталарча севади ва “висолсиз муҳаббат” фироғидан аламзада бўлиб, тишини ғижир- латиб, муштини тукканича келинпошшанинг ортидан қолмайди... Бундай сюжетларни ўйлаб топадиган “ижодкорлар” инсонлар тақдирини тўптошдек сочиб ўйнашади. Бу за- монавий эртакларига каттаю кичик ишонади, деб ўйла- шади, шекилли. “Номус” деб аталган сериалдаги беномусликни тарғиб қилишда “Сарвиноз”ни ортда қолдирадиган воқеа-ҳодисаларни кўриб, ёқа тутамламай иложингиз йўқ. Муаллифларнинг бир-бирига туфлаб ёпиштирил- гандек саёз ва сунъий лавҳалар билан тўлиб-тошган бундай сериалларни томошабинга тақдим қилишдан кўзланган асл мақсади нима, деган савол туғилади. Наҳотки, бор-йўқ муддао томошабинларни жалб этишу рекламани кўпайтириб, чўнтакни қаппайтириш бўлса. Ҳаётнинг аччиқ-чучугини тотган, оқ-қорани таниган таж- рибали одам-ку бу “аживалар ўйини”дан энсаси қотиб, Неъмат ота каби этак силкиб туриб кетиши мумкин. Аммо ҳали суяги қотмаган, ойнаи жаҳонда гапирил- ган гапу кўрсатилган воқеаларни мутлоқ ҳаёт ҳақиқати сифатида қабул қиладиган ёшлар-чи? Улар келгусида енгилтак қаҳрамонларга тақлид қилмаслигига ҳеч ким кафолат беролмайди. Энди “Миллий” телеканалининг кўз кўриб, қулоқ эшитмаган воқеаларга бой “Йиғлаган қизлар” номли се- риалига келсак, шоввозлар туркларнинг ахлоқсизлик- ни тарғиб қилувчи “Фазилат хоним ва унинг қизлари” фильмининг ўзбекча вариантини суратга олиб, анойи томошабиннинг бошини айлантириб ётишибди. Турк- часида Фазилатхоним ва қизларининг бой одамларни “овлаш” йўлидаги саргузаштлари ҳикоя қилинган бўл- са, “Йиғлаган қизлар” сериали ижодкорлари шу қадар бачкана ва ишонарсиз саҳналарни суратга олишганки, ҳайратдан эмас, нафратдан ёқа ушлайсиз. Хўш, унинг муаллифлари эри қамалиб кетган алам- зада аёлнинг уч қизини “бозорга солиб, қозон қайна- тиши”ни қайси ўзбек оиласида учратишган экан? Қа- ранг-а, қамоқдан қайтган ота ўзининг қиморбозликка муккасидан кетган ўртанча қизини билмасдан севиб қо- лармиш! “Қайси ўзбек хонадонидан қиморбоз қиз чиққан экан?” деб изтиробга тушиб турган пайтингизда учинчи қиз “эрга тегиш операцияси”ни бошлаб юборади. Яхши кўрган йигити қолиб, бойваччаларга бирин-кетин эрга тегиб чиқаверади. Иккинчи қиз синглисининг собиқ сев- гилисига бехос кўнгил қўйганига нима дейсиз? Оила- даги тўнғич қиз турмушга чиққанига ўн беш йил бўл- са-да, ҳамон бефарзанд. Онаси эса дўқ-пўписа қилиб қўрқитиш орқали топармон-тутармон куёвидан дои мий равишда пул ундириб юради. Аввалига у бояқиш куёв- ни бепуштликда айблаб, қизимни сендан ажратиб оламан, деб дағдаға қилади. Аслида эса, айб қизида экан. Пул деса иймонини сотишдан ҳам тап тортмайдиган она ўзи ёллаган енгилтак аёл билан куёвининг “тўшак саҳналари”ни суратга олиб, унга қарши “кучли далил- лар” тўплайди. Хўш, қани бу ерда мантиқ, ўзбекона одоб-ахлоқ, уят ва андиша? Қайси ўзбек аёли ўз қизига кундошлик балосини раво кўради? Бу қўшхотинлилик- нинг яширин тарғиботими? Шу ўринда бир савол: азиз томошабин, агар сизга бозорда ёки бирор дўконда мут- таҳамлар ўтмас матоҳини алдаб тиқиштирса, индамай рози бўлиб кетаверасизми? Ҳақингизни талаб қилмай- сизми? Сериалчи шоввозлар эса бемалол устингиздан кулиб, ўзларининг “айниган” маҳсулотини онгингизга тиқиштираётган бўлса, ўзингизни ҳақоратлангандай ҳис қилмайсизми? Менимча, юқоридаги каби сериал- ларга бошқача изоҳ бериш мумкин эмас. Шу ўринда яна бир савол: киношунослар, кинотанқид- чилар қаерга қарашяпти? Тахминий жавоб ўзимда бор. Улар ёки ушбу сериалларга “танқиддан тубан” деб қа- рашади ёки уларнинг “антеннаси” бошқа ёққа қараган. Хуллас, ҳозирча Неъмат отага ўхшаган ор-номус- ли инсонларга сабр-тоқат тилашдан бошқа иложимиз йўққа ўхшайди. Моҳигул НАЗАРОВА

УЧ КУНЛИК БАХТ. – Адажон, мени кечиринг. Юзингизни ерга қаратиб қўйдим. Бундай бўлишини сира истамаган эдим, ишонинг! Алижон ғалати бўлиб кетди. Акбар унинг рўпарасига келиб бошини эгди. Алижон бўйлари бўйига тенглашиб қолган ўғлининг нафасини ҳис қилиб турар, кўзларида ўзининг кўзларини кўрарди. У шаҳар ички ишлар бўлимидан то уйгача бўлган йўлда машинанинг орқасида ўтириб, бир оғиз гапирмасдан келган ўғли билан қандай гапиришни ўйлаб келаётган эди. Аслида бу чигал ўй унда кеча бошланган. Кутилмаганда укаси Содиқжон офисига кириб келди, ранглари ўчган, кўзлари безовта. – Тинчликми, ука? Бола-чақа омонми? – Алижонни ҳам хавотир босди. – Кеннойим қўнғироқ қилдилар. Акбар ўғлингиз бир болани уриб, жағини ёрибди. Хуллас, мелисада эмиш. Можаро каттаймасдан бирортангиз келинглар, бола увол бўлиб кетмасин, дедилар, Алижонни бирпасда совуқ тер босиб кетди. – Мен... мен нима дейман?! Саккиз йилда... бир марта кўрмаган бўлсам... – Ие, қизиқсиз-а, ака, сиз бола билан гапиришармидингиз?! Ўша можаро чиқарганлар билан гапиришасиз-да! Эрталабдан буён тиканнинг устида юргандайман! Уйингизга борай десам, хотинингиз билиб қолиб, у-бу дейдими деб хижолат тортдим... Менимча, тезроқ йўлга чиққанингиз яхши... – Бировни юборсак бўлмасмикан ё ўзинг... – Ака, бу биров аралашадиган иш эмас. Мен боришга боравераман, ўзимнинг жигарим. Лекин Акбар ўзи асабийлашиб ўтирган бўлса, мадомики, отамга керак эмас эканман, очиқда юргандан кириб кетганим яхши, деса-чи?! Ўтиш ёшида... Кўнгли қил устида чайқалиб туради бу   ёшда ўсмирларнинг. Мард бўлиб ўзингиз борганингиз маъқулми, дейман – Алижон бўйнидан биров судрагандек бўлиб йўлга чиқди. Ўғли, қизи тугул, ҳатто собиқ хотини Комила билан юзма-юз бўлишга ҳам чўчиган эди. “Сиз туфайли болаларим шунақа йўлдан чиқиб кетди!” деб ёқамга ёпишса, деб юрагини ҳовучлаб келди. Йўқ, Комила уни гўё ҳеч нарса бўлмагандай, орадан саккиз йил ўтмагандай, илиққина қарши олди. Қариндош-уруғларни нома-ном сўради. Алижон: “Буёғига нима дер экан...” деб турганди, Комила бўлиб ўтган воқеалар тафсилотини қисқача тушунтирди. – Акбар ўзи унақа бебош бола эмас, сал қизиққонроқ, холос. Бундай қараганда ўзи учун ҳам муштлашмаган. Бойвачча бир ўртоқлари коллежга адасининг машинасини миниб келган экан. Оддийроқ бир оиланинг боласи, машинага ишқибозроқ экан, миниб бориб дарахтга урибди. Гуруҳдаги ўғил болалар пул йиғиб, устага бериб тузаттиришадиган, машина эгасини отаси олдида хижолатга қолдирмасликка келишибди. Биттаси чиқиб, ўша ўзининг айбидан ўзи мулзам бўлиб, тағин ўртоқларини қийнаб қўйганидан боши букилиб турган болага: – Қурбақанинг ишқи шаҳзодага тушган экан. Ҳолинг бую, “Нексия” мингинг келганига ўлайми? Миниб юравермайс.анми кулранг ҳангингни ҳангратиб? – дебди. Болалар: – Биласан-ку, ўзи оғзи сассиқ. Гапирди, кўйди! – десаям Акбарингиз бориб бўғзидан олибди. Боксга боради-да, уриб ташлабди... Алижонга воқеаларнинг тафсилотидан кўра ҳам Комиланинг “Акбарингиз” дея гапиргани таъсир қилди. Юрагини ўртаб юборди шу сўз. Аммо бирпасдан сўнг ўзини ўнглаб олди. “Ишини битказиш учун, боласини мушкулотдан қутқариш учун шундай гапиряпти. Ичида қасос олови гуриллаб ёнаётган бўлса керак. Катта шаҳарнинг ўз об-ҳавоси, ўз – тартиботлари бор-да. Одамни ичи йиғлаб ётса-да, кулиб гапиришга ўргатади. Ахир, қайси аёл эрининг қўли узайган пайтида хотин устига хотин олганини, кўз очиб кўрганини и алдаб уйдан чиқариб юборганини кечиради?!” Аммо Алижонда ўйлаганларини таҳлил қилиб, Комилага ўзига яраша муомала, муносабат қилишга ҳозир фурсат йўқ эди. – Сиз... ташвишланманг. Ҳаммасини ҳал қиламиз. Дунёда ўлимдан бошқасининг чораси бор... Мана. Алижон айтганини қилди. Ўғлини уйига қайтариб олиб келди. Лекин кўнгли ҳануз бесаранжом эди. У Комиладан, 15 ёшининг 8 йилини отасиз ўтказган ўғлидан, 12 ёшининг худди шунча йилида “ада” деб эркалай олмай юраги эзилган, қувончи синган қизидан чексиз таънаю дашномлар кутарди. Бир хаёли ўша сўзбўронларга рўпара бўлмаслик учун остонадаёқ ўғлини  машинасидан тушириб:....... – Ҳамма иш ҳал бўлди, синглингга салом айт! – деб қайтиб кетмоқчи бўлди. Лекин бундай қилолмади. Ўғли “ада” деб узр сўраб бошини эгиб турган бўлса... Алижон “қулт” этиб ютинди, у нима дейишини билмай ўғлини бағрига босди. – Ҳечқиси йўқ, ўғлим... Ёшлигимизда биз ҳам хато қилганмиз. Одам билиб хато қилмайди. Лекин хато қилса бўлаверар экан, деб бундан кейин қўлингга эрк берма. Агар керак пайтда ўзингни босганингда,  бугун ўша ақли сенинг  ақлингнинг ярмича ҳам келмайдиган бефаросат тенгдошингдан узр сўрамаган бўлардинг! – Адажон, кечиринг. Бошқа бундай бўлмайди. Менга ўзимнинг узр сўрашимдан ҳам... ўшаларга сизнинг катта бошингизни кичик қилиб ялинишингиз оғир ботди... – Қўявер, болам. Оталарнинг боши баъзан-баъзан бола деб эгилиб туради... Комила ота-бола суҳбатини кўзларида ёш билан кузатиб тураркан, ичкари уйдан Шодия отилиб чикди: – Ака, адажон! Алижон беихтиёр икала боласини баравар бағрига босаркан, тамоман гангиб турарди. Ўнгида ўзи авраб уйдан чиқариб юборган муштипарлар турганига ишонмасди. Орадан ўтган йилларда ўзи кўрмаган бўлса-да, собик келинойиси билан доим қўнғироқлашиб турадиган укаси Содиқжондан бу оиланинг баланд-пастини эшитиб турарди. У ҳозир туш кўраяпман, деб ўйласа-да, туши ўзига ёқимли, айни чоқда бироз ишонарсиз, хавотирли туюлар эди. – Ҳаммаси тамомми? Акамни бутунлай қўйворишдими? – Ҳа, қизим, бўлди энди. Худога шукур, ҳаммаси яхшилик билан тугади. Қани, дастурхонга. Қани, Шодия қизим, акангга ҳозирлаб қўйган кийимларингни обчик. Адангларга сочиқ бер! ... Алижон ювинди, дастурхон бошига келиб фотиҳа қилди ҳамки, ҳануз ўзини жамлаб ололмасди. Шодия худди садоқатли, вафодор адаси узоқ йўлдан уларни деб машаққат чекиб келгандай, тинмай дастурхонга қистарди: – Олинг, адажон. Бу салатни янги ўргандим, мазасини тотиб кўринг... Манови пишириқни кўринг-чи... – Шодия мактабдан кейин курсларга боряпти. Ўтган уч ойда бичиш-тикишга қатнаган эди, энди пазандачиликка боряпти... Дастурхон попугини ўйнаб ўтирган Комила ерга қараган кўйи гапирди. – Ҳа-а... қизболанинг ҳамма нарсани билгани яхши... Алижон бошқа нима десин? Агар Шодия вижир-вижир қилиб нималарнидир гапириб, суҳбатга жон бериб турмаганида, Алижон юз йил шу ўтиришда ўтирадигандек эди. Акбар ҳам ювиниб, кийимларини алмаштириб чиққач, ош сузилди. – Ҳар бир нарса яхшиликка, деб шуни айтсалар керак-да. Ойим ош қилсалар, “Ҳадеб ошми”, деб ноз қилардим. Ўшатта ўтирибман-у қип-қизил ош кўзимга кўринади. “Уйга борсам, битта ўзим бир лаган ейман”, дейман! Акбарнинг гапига кўзларидан ёш чиққунча кулишди. – Ҳа, Содиқжон... Бўлди, йўқ, муаммо йўқ... Лекин... бир-икки кун қоламан. Ишлар бор... Ҳа, уйдагиларга ўзинг у-бу, деб қўярсан... Комила Алижоннинг укаси билан гапиришаётганини сезди. “Икки-уч кун” сўзи юрагига илиқ тегди. Алижон у ҳакда ҳозир нималарни ўйлаётгани қоронғи-ю лекин Комила... чиндан ҳам вафосиз эридан яхшилик билан қасос. олмоқчи эди. Рост, хиёнатнинг дастлабки кунларида эрини, ҳатто, ўлдиргиси келган эди... Ҳаммаси Алижоннинг омади келиб, қўлига беш-ўн сўм ортиқча пул тушганидан бошланди. Кўркам йигит, остида машина, қўлида пул ўйнаяпти... Котибаси билан дон олишиб юрганини хотини сезиб қолди. – Дадаси, ҳушингизни йиғинг. Мен... жа унақа... мижозимни биласиз, сизга ёпишиб ётган жойим йўқ. Лекин болаларингиз катта бўляпти. Уларнинг сизни ёмон кўриб қолишидан қўрқаман, – деди. Алижон шу гапга ёпишиб олди. Котибанинг юзига доғ тутшб,  унинг отаси уйга қамаб, сўроққа тутганида Алижоннинг ҳам гуноҳи юзага чиқиб қолди. – Комила, мен... хато қилдим. Лекин энди ҳаётни орқага қайтариб бўлмайди. Отаси қаматиб юбораман, уйланмаса, деб тиш қайраб юрибди экан. Сизлар ҳозирча бу шаҳардан кетиб туринглар, Акбарнинг бўйи чўзилиб қолди, қулоғига тушиб қолса, ўзинг айтмоқчи, мендан нафратланади. Кейин ўғил болани қайта тарбиялаш осон эмас. Сал гап-сўзлар тинчисин, сизларни қайтариб олиб келаман... Комила Алижоннинг ёлғонларига ишонгиси келгани учун ишонди.  Болаларини олиб номаълум йўлга отланди. Дастлабки пайтларда эри укаси орқали унча-мунча ёрдам бериб турган бўлса-да, кейинчалик иши орқага кетди, ўша қизга уйланиб кетма-кет болалар кўрди....... Комила ичидан тутаса ҳам, бор кучи билан эрини болаларидан ҳимоя қилди. Ҳатто, бир бурда нонни пиёздоғ қилиб ботириб, гўдакларига едирган машаққатли кунларида ҳам: – Отанг ўлсин бизни шу кўйга солган! – демади. Қўлига пул тушиб, битта пайпоқ сотиб олсаям: – Аданг бериб юборибди, – дея ёлғонлади. Тиш-тирноқли бандасига яратган эгам раҳм қилар экан. Аста-секин уй ҳам, иш ҳам бўлди. Болалар оқ-қорани таниб, туғилган кунларида келаётган ҳадяларни энди дадалари бериб юбормаётганига ақллари етиб қолишган бўлса-да онаси бунча эъзозлайдиган, соясига орқасидан салом берадиган отанинг ёмон одам эмаслигига ишонишарди. Саккиз йилда юз кўришган отага қучоқ очишлари шундан эди... – Болалар ухладими? – Алижонга алоҳида уйга ўрин солиб қўйган бўлса-да  узоқ иккиланишдан сўнг юрак бетлаб айвонга – Комиланинг ёнига чикди. – Ҳа... Иккови узоқ чуғурлашишди, кейин ухлашди, шекилли... Комила Алижонга дамлама қуйиб узатди. – Бир-бирига суяниб қолишган-да... Алижон шундай деб юборди. У хотини тезроқ чақиб-чақиб олишини истарди. Ўзи ҳам айтадиганини айтиб, ичини бўшатгиси келарди. Лекин Комила ортиқча гап қилмади. – Ҳа... деди оҳиста. – Комила, жим ўтирма, гапир!Ниҳоят, Алижон “портлади”. – Нимани? Сиз – гапиринг янгиликлардан. Бу ерда бировни танимасангиз... – Кимнинг ҳаёти қизиқ сизга?! – Ўзингни тушунмаганга солма! Болалар нега бунақа? Ё мени масхара қилишяптими?! Алижоннинг пешонасидан тер чиқиб кетди. – Меҳр ҳам масхара бўладими? Биласиз, мен... ўзим отасиз ўсганман. Сизнинг дадангиз ҳам мен хонадонингизга келгунимча бандаликни бажо келтирган эканлар... Оғзим тўлиб “Ота” дея олмадим. Елкасига тўн ташлаб, оёғини уқалаб, дуоларини олиш пешонамда йўқ экан. Нега энди болаларимни бор отасидан жудо қиламан?! Хатонгиз ўзингиз билан. Гуноҳингиз бўлса, жазосини берадиган мен эмас. Шундай экан, уларни нега сизга қарши қўяй? Севишсин, меҳр беришсин, тавоф қилишсин! Ота деса ота дегудайсиз. Мана, бошига иш тушганда келдингиз. Ўқиши бор, тўйи бор... Ўйламанг, Комила пулни ўйлаяпти, деб. Худога шукур, ҳунарим бор экан, қозоним ёғсиз, ўчоғим ўтсиз қолмайди. Лекин мен болаларим дилидан ота номини юлиб олиб, ўрнига яра солмоқчи эмасман! Алижон Комилага ҳайрон қараб ўтирарди... Кетмайман, кетгим келмаяпти. Энди сизларсиз яшай олмайман! Мен бунча меҳрибон болаларни ташлаб кета олмайман... – Қизиқсиз-а, уларингиз нима бўлади? – Ҳеч нарса олмайман! Укам иш, ҳужжатлар масаласини ҳал қилади, хавотир олма!  – Барибир-да, уям аёл, умид билан бир ёстиққа бош қўйган, олдидан ўтиш керак-ку... – Йўқ, боролмайман. Биласан, мен хато қилсам, айбим бор одамимга рўпара келишдан қўрқаман. – Мен борай бўлмаса? – Сенга ҳам маслаҳат бермайман... ... Барибир Комила йўлга чикди. У икки-уч кун ичида ҳаётининг ағдар- тўнтар бўлиб кетганига ўзи ҳам ҳайрон эди. Эридан такрор-такрор: – Кейин афсусланмайсизми? – деб сўради. – Йўқ, мен ўзи... ичимда доим сизларга интилган эканман, – деди. “Қизиқ, одамлар қасос, ўч учун яшайди. Қотиллар ёллайди. Мақсади йўлида ўғри, қароқчи бўлади... Мен нима қилдим? Фақат сабр қилдим... Лекин худойим менга қасоснинг бошқачасини бердими? Кетяпман, ўша мени йиллар давомида зор қақшатган аёл олдига... 8 йилда мен уни бир мартаям безовта қилмадим... Энди ҳам кулмайман, масхара қилмайман. Сенга ҳам худойимнинг атагани бор экан, демайман. Эрим болаларининг ёнида қолди, узр айтгани келдим...” дейман... Комила ўз дарвозасига етгунча хаёлан кундоши билан юз хил суҳбат қурди. Қай бирида енгиб, қай бирида енгилди... Оёғи титраб, дарвоза қўнғироғини босди. Аввал: “Шит-шит” қадам товуши, “Ким?” деган овоз... сўнг ўзи кўринди. “Жуда чиройли қиз эди, сўлибди..” Қора кийимда, азалимикан? Комиланинг ичида ршшкми, ўчми... қандайдир тушунарсиз ўт ёнди. – Келинг... Аёл додиради, гарчанд катта шаҳар, қолаверса, кейинги уч куннинг бахти Комилани гул-гул яшнатиб юборган бўлса-да, аёл таниди........ ​​– Кирсам майлими? – Келинг... Аёлнинг довдираб қадам ташлашидан унинг гангиб қолганлиги сезилиб турарди. Комила сўрига омонат ўтирди, пичирлаб дуо қилди. Аёл иниққина сўрашган бўлди-да, ошхонага йўналди. “Ўзини сал босиб олсин”, деб ўйлади. Атрофни кузатди... Ўша ҳовли, ўша дарахтлар, ҳатто, гуллар ҳам ўша... Комиланинг ўпкаси тўлди... – Ассалом... Комила хаёл билан рўпарасига иккита бир хил қизалоқнинг келганини пайқамай қолибди. – Волайкум ассалом... Комила сумкасида доим конфет олиб юрарди, ҳозир ковлаб, тополмай хижолат бўлди. – Мен йўл-йўлакай киргандим. Янаги гал, албатта, сизларга конфет олиб келаман, – деди Комила алик олгач. Қизларнинг бўйи сал тикроғи: – Раҳмат, холажон. Биз конфет емаймиз, аллергиямиз бор, – деди... – Бўлмаса қўғирчоқ... Комила беихтиёр гапирарди. Аслида чиндан ҳам кўнглида бу болаларга ғарази йўқ эди. Улар мана шу қадрдон ҳовлида ўтган муҳаббатли, беғубор кунларининг бир парчаси бўлиб туюлди негадир. – Қўғирчоқни дадажоним олиб келадилар... Қизалоқларнинг овозими, гапириш оҳангими Шодияга ўхшаб кетди. – Ҳой, Нодира, Одина, холангнинг бошини қотирманглар, йўлдан чарчаб келганлар... Аёл чой олиб чиқаркан қизларини ҳайдади. Юраги алланечук бўлди. – Ҳой, Нодира, Одина, холангнинг бошини қотирманглар, йўлдан чарчаб келганлар... Аёл чой олиб чиқаркан, қизларини ҳайдади. – Ҳа-а... Комила уйидан чиқибоқ болаларининг отасига қўнғироқ қилди. – Қайтинг, Алижон ака, меникиларнинг қаноти ёйилиб қолди. Сал “ҳа-ҳа”лаб юборсак, парвоз қилади. Буларингиз ҳали полапон экан! – Унинг акалари бор, кўчада қолишмайди. Қўллаб туради. Мен қайтмайман!  – Қайтасиз, Алижон ака... ... Комила гўшакни қўйиб йиғлаб юборди. Зўрға айтди эрининг исмини сўнгги қултум сув, сўнгги ютум ҳаводек, сўнгги ҳовуч нурдек. Сўнг кўз олди туманлашди... – Худойим, куч бер! Шунча сабр-ирода бердинг, яна куч бер! – Бу гапларни овоз чиқариб айтолдими, айтолмадими, лекин ич-ичида шу нидо кезиб юрарди. Қутлибека РАҲИМБОЕВА

#КУНДОШЛАР МУАЛЛИФ: НАРГИЗА УСАНБОЕВА Ёқимли мутолаа! Эътиборингиз ва қимматли вақтингизни ажратаётганингиз учун ташаккур! "КУНДОШЛАР" Қисса 137-ҚИСМ Ахир Гулҳаёни келин қилса, кам бўлмайди. Қўлида гулдек ҳунари бор. Яна ҳадемай касбли ҳам бўлади. Фақат ўғлига маъқул келса бўлгани. - Менга қара, ҳозир Гулҳаёни чақир. Сени олиб кетгани келсин. Ўғлим ҳам шу ерда. Мен секин ўғлимга шипшиб қўяман. Ўғлим сизларни кузатиб қўяди. Шу баҳона Гулҳаёни кўриб олади. Сенам уйга боргач, Гулҳаёдан сўрайсан. Агар кўнгиллари жиз этган бўлса, шу ой тўй бошлаб юборамиз, дугон. Матлубанинг юзини негадир табассум аралаш ҳадик эгаллади. Онанинг кўнгли қурсин эканда. Яхшилик бўлсаям, шундан ёмонлик қидиради, ёмонлик бўлса янаям ёмон нарсаларни гумон қилади. Матлубанинг ҳам ҳадиги кўнгил ғулғуласидан эди. Нигора қизингни келин қиламан, деганига ҳали сониялар бўлди. Шу лаҳзалар ичида нималар келмади хаёлига: “Нигора-ку, ўз дугонаси уни ўйлаб ҳамма нарсага тайёр. Мана, ҳатто бирданига қизини ҳам келин қилмоқчи. Лекин Аббос-чи? Бирдан Гулҳаёни узатишга кўнармикан? Ахир шунча келаётган даромад Гулҳаёнинг ортидан, у ўйлаб топаётган чиройли бичимда ва сўнгги модадаги либослар харидоргир бўлмаса, шунча нарсага эришишармиди? Тайёр пултопар қизини бирдан узатишга рози бўлармикан, ота? Ота ҳам қизининг бахти учун рози бўлар, аммо Гулҳаё келинлик вазифалари, кейин ҳомиладорлик, бола ва рўзғор билан бўлиб отасининг тижоратига кўмалаша олармикан? Нигора ҳам, унинг ўғли ҳам шу меҳнатни ўзимизга қилайлик, ўзимиз ҳам цех очайлик деб қолмасмикан? Пул ёмон нарса. Шунинг ортидан Гулҳаё тинч яшай олармикан?” - Нега ўйланиб қолдинг? Ўғлимга бериш ниятинг йўқми? – Нигора унинг хаёлларини бўлди. – Мени ёмон қайнона бўлади, деб ўйлаяпсанми? Ишон, мен дунёдаги энг яхши қайнона бўламан. Ишим ҳам бўлмайди, келинларим билан. Ахир ўз ишим, ўз бизнесим бўлса... - Тўғри, - деди маюс тортиб Матлуба. Аммо кечинмаларини дугонасидан яшириб ўтирмади. – Отасини ўйлаб қолдим. Биласан, бизнесимизни Гулҳаё юритади ҳисоб. Шуни ўйлаб Аббос Гулҳаёни узатишга рози бўлмаса-чи? - Ўша ёш хотинга уйланмоқчи бўлса, рози бўлади. Қайтанга яхши. Олдига иккита йўл қўясан. “Ё ёш хотиндан воз кечасиз, Гулҳаё цехни юрғизади. Ёш хотинга уйланмоқчи бўлсангиз, биринчи Гулҳаёдан воз кечиб турмушга берасиз, бўлмаса бахтсиз бўлади”, дейсан. - Бу шартни бошида қўйгандим-ку! Менинг ўйлаётганим - Аббос! “Гулҳаё ҳам ишлайди, менам уйланаман”, деб туриб олмаса деб қўрқаяпман. Агар анув мегажин видеони рўкач қилса уним ўчиб қоламан-да! - Ҳа, шунақа дейиши ҳам мумкин. Ўйлаб кўриш керак экан. Биргалашиб ўйлайлик, - ростмана боши қотди Нигоранинг ҳам. - Лекин ҳар қанақасига ҳам оиламиз тинч пайтида қизларимни эгаларига топшириб олишим керак. Менга бошқаси қизиқ эмас. Кейин нима бўлади, нима қўяди... – хўрсинди Матлуба. - Тўғри айтасан, энг аввало қизларингни бахтини ўйла. Чақир Гулҳаёни, менам ўғлимнинг ёнига кирай. Бугун бир-бирларини кўрсин. Қуда бўлиб қолсак, ёмонми? - Телефонимдан Гулҳаёга қўнғироқ қилиб бер бўлмаса, - Матлуба ўрнидан туришга ҳаракат қила бошлади. Нигора унинг ўрнидан туришига кўмаклашди. Сўнг телефонини олиб, Гулҳаёга қўнғироқ қилади-да, қўлига тутқазди: - Гаплаш, дугон. - Ало, ойи, ассалому алайкум, - Нигоранинг гапи тугамасдан Гулҳаё қўнғироққа жавоб берди. - Волайкум, Гулҳаё. Яхшимисан? Ишдамисан? - Ҳа, ишдаман ойи. Ҳозир келдим. Зилола билан эдим. Кейин кутубхонага бордим. Кеч қолиб кетдим. - Мен Нигора холангнинг марказида эдим. Келсанг, бирга кетармидик... - Мен... ҳалиги ойи... – Гулҳаё каловланиб қолди. – Мен ўзи энди келдим ишга. Гулюз бормадими, ойи? - Менга Гулюз эмас, сен кераксан. 138-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА - Ойи, бир дунё буюрмаларимиз қараб турибди. Дадам бугун бозорга чиққан экан, ҳамма матоларни олиб келган. Бичишим керак. Гулюзга телефон қиламан. Ё Умидга айтайми? - Гулҳаё, менга сен кераксан, дедим қизим... – зарда қилди Матлуба. - Холанг кўйлак тиктирмоқчи де, - гап ўргата бошлади Нигора. – Метр олиб келсин, ўлчамимни олиб кетади. - Холанг кўйлак тиктирмоқчи экан. Ўлчамини олишинг керак. - Ойи, яхшиси сиз холамни етаклаб цехга олиб келинг, - бўш келмасди Гулҳаё ҳам. - Ишонасизми, бир ҳафтадан буён айнан сизларбоп янги фасон ва бичимдаги кўйлакларни сотувга чиқармоқчи бўлиб турибман. Танлаб олиб, кийиб кетади. - Мен бир мартагина кел, дедим. Баҳона қилишингни қара. Кўзларим кўрса эди... Нигора холанг менга қанча ёрдам беряпти, “стресс”дан олиб чиқди. Шу яхшиликларига яраша биргина илтимосини ҳам бажара олмасам... – ўпка-гинага ўтди Матлуба. - Ойи, мен ёмон нарса айтмаяпман. Тиктириб овора бўлиб юрмайди, холам. Тайёр кўйлакни кийдириб юбораман. Совға қиламан, хурсанд қиламан, деяпман. Ўндан хилдан ортиқ кўйлакларим бор. Танлаб иккита олса ҳам майли. Қайтанга сизга яхши-ку, ойи. Дугонангизга шу яхшиликлари учун сарпо кийдиргандек бўласиз... - Бирам ақллисизларки, гап топиб бериб бўлмайди, сизларга, - тўнғиллади Матлуба. - Борамиз, де, - деб қолди кутилмаганда пичирлаб Нигора. – Гулҳаё кела олмас экан, биз борамиз. Ўғлим ўзи машинада олиб боради. Қалай? Матлуба жилмайди ва Гулҳаёга деди: - Энг чиройли ва сифатли тикилганларини саралаб олиб тур. Холанг билан ўлчамимиз бир хил. Ҳозир борамиз. Шу қилганингга менам оламан, кўйлагингдан. - Олинг, ойижон, олинг... – Гулҳаёнинг кулгани эшитилди. - Бўпти, яхши ишла, - Матлуба телефонини Нигорага тутқазди. Нигора телефонни ўчириб, Матлубанинг сумкасига солди. - Бўлди, кетдик. Хоналарни ёпамиз, сени мижозлар кутиб турадиган ўриндиққа ўтқизиб тураман. Ўғлимни айтиб чиқай. Уям ишим бор демасин яна. Ҳозирги ёшларга бир нима деб бўлмайди. Нигора Матлубани каридордаги ўриндиққа ўтқизди-ю, ўғлининг хонасига кириб кетди. * * * - Асадов, сиз жавоб беринг, шу саволга, - домланинг кутилмаган ҳитоби ҳамманинг нигоҳини Маликка қаратди. Биргина Малик бу овозни эшитмади. Қўлидаги ручкани партага асабий урганча қовоғини осиб жим ўтираверди. - Асадов, саволга жавоб беринг дедим, - янаям баландроқ овозда деди домла. Малик биқинига тушган туркидан бошини кўтарди. Ўзига лўқ бўлиб турган нигоҳларни кўриб сергакланди. - Домла сендан сўраяпти. Малик дик этиб ўрнидан турди. Домлага бир қараб оларкан, узр сўради: - Кечирасиз, домла. Қулоқ солганим йўқ дарсга. Хаёлим ўзимдамас. - Тинчликми? Хаёлингиз ўзингизда эмаслиги учун сиздан сўрадим-да. - Ҳозир жавоб бера олмайман, узр домла, - бошини эгди Малик. - Тинчмисиз? Сиз бунақа эмасдингиз? – хавотир билан деди Малик. - Шунга ҳайрон бўлиб саволга тутдим. Нима бўлди? Яқинларингиз ҳаммаси тинчми? 139-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА - Тинч. Бир кўнгилсиз воқеа сабаб паришонман. Келаси дарс жавоб бераман... - Яхши ўтиринг. Фақат ручкани урманг, партага. Дарсга ҳалал бердингиз... Малик “хўп” дегандек бош ирғади ва ўрнига ўтирди. Ўтирди-ю, Гулрангнинг бепарво нигоҳи кўз олдига келди. - У муҳаббат ҳақида ўйлаб ҳам кўрмайди, - пичирлади йигитнинг лаблари. – Мени хаёлига ҳам келтирмайди. У Гулранг билан бўлган охирги учрашувини эслади. Қизнинг ортидан соядек эргашиб борди. Кейин гаплашди. “- Сўз бер. Уйларингга кирганингдан кейин мен билан телефонда гаплашишга сўз бер, - деди у. Гулранг унсиз йигитнинг кўзларига тикилиб қолди. Кейин хўрсинганча гапирди: - Бунга мажбур эмасман-ку! Нега бунақа қиляпсиз? Сизга нима ёмонлик қилдим? - Ёмонлик қилганинг йўқ, - кўнгли бўшади Маликнинг ҳам. - Мен қийналиб кетдим. Бир ҳафтадан буён кўрмадим сени. Яна жавоб бермаяпсан. Мен... қийналяпман... Малик ҳам хўрсинганча узоқ-узоқларга тикилди. Гулрангнинг кўнгли алланечук бўлиб кетди. Аммо ғурури йигитга ширин сўз айтгани, илинж бергани қўймади: - Бўпти, мен кетдим. - Жавоб берасанми? Ё уйларинггача кирайми? - ортидан деди Малик. - Жавоб беришга мажбур эмасман, - деди Гулранг қадамини тезлатиб. - Сени яхши кўраман! - беихтиёр унинг орқасидан деди йигит. - Сенинг овозинг, сенинг хабаринг, сенинг жавобларингсиз яшашим қийин бўлиб қолди. Бўлмаса, шу ергача ортингдан келармидим? Наҳот, жавоб бериш шунчалар қийин... Қиз яна уни эшитмади. Алами келган, юраги ёнган йигит ортига қарамай кетди. Аммо хотиржамлиги, тинчи Гулранг билан қолди. Баъзан ўзини овутади: “Гулранг ҳали кичкина. Энди мактабни битиряпти. Муҳаббат ҳақида ўйламайди ҳам. У сенинг ҳисларингни англаётгани ҳам йўқ. Хафа бўлма...” Лекин яна бир кўнгли ғулғулага тўлади. Мактаб давридаёқ йигитлар билан гаплашадиган қизлар камми? Ўзининг синфдош қизларининг айримлари ҳам катта синфдаги йигитлар билан гаплашарди-ку. Ҳатто Маликнинг ўзидан уларнинг телефонини сўраб олган йигитлар нечта? Балки Гулрангнинг ҳам гаплашадиган йигити бордир? Шунга унга парво қилмаган, гаплашишни истамаётгандир? Агар озгина бўлсаям кўнгли жиз этса хабарларига жавоб ёзган, қўнғироқларини кўтарган бўларди. Демак, у қизни заррача бўлсаям қизиқтирмайди. Малик яна уҳ тортди. Ўзини қўга олишга ҳаракат қилди ва ўзига ўзи сўз берди: - Эртага шартта йўлини тўсаман-у, йигити бор-йўқлигини сўрайман. Йўқ, яхшиси қўлидан телефонини тортиб оламан ва титкилайман. Йигити бўлса гаплашган, хабарлашган ёзувлари чиқади. Ўз кўзим билан кўрсам, совуйман. Йигитнинг миясида йўлда ҳам, уйда ҳам, тунда ётоғида ҳам фақат шу фикр айланди. Эртасига дарси тугашини интиқлик билан кутди. Кейин қанот чиқаргудек елиб, Гулранг автобусга чиқадиган бекатга борди. Бир соатдан зиёдроқ кутди. Ниҳоят, иккита дугонаси билан қиз бекатга яқинлаша бошлади. Малик режаси бўйича олдига бора солиб, телефонини олмоқчи эди. Лекин кечадан буён куч бераётган журъат қаёққадир ғойиб бўлди. Ўзини пана олди. Автобус келиб тўхтади. - Нима бўлсаям, автобусда гаплашиб олишим керак. Уйигача борсам, гапиролмайман, - деди ўзига ўзи у. Гулрангнинг ёнидаги дугоналаридан бири бўш жойга ўтирди. Унинг ёнидан Гулранг ўтирмоқчи эди, Малик бориб у билан сўрашди: - Гулранг, қалайсан? Мана бу ер бўш экан, кел. Дугоналаринг ўзи икки киши экан-ку. Сен мен билан ўтира қол. 140-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА Қиз аввалига анграйиб қолди. Дугоналари ҳам таажжубда эди. Малик Гулрангнинг иккинчи дугонасини ўтириб олганининг ёнига ўтказиб юборди.Ўзи эса оҳистагина Гулрангнинг қўлидан тортди: - Кел, мана бу ерда ўтирамиз, - Малик ўзига анграйиб қараб турган қизнинг дугоналарига ҳам гапиришга улгурди: - Ҳайрон бўлманглар, амакисиман. Бир ўзи кетганидан кўра, ёнимда ўтириб кетгани яхши. Гулранг сўзсиз унга буйсунди. Ўтириб олишгач, Малик секингина қизнинг қўлига қаради. Телефони йўқ. “ Оббо, ўзимча тортиб олмоқчи эдим, йўқ-ку! – деди ичида. Кейин яна ўзича ўйлади. – Йўли осон буни. Мана...” У ўз телефонидан Гулрангга қўнғироқ қилди. Қизнинг бежирим сумкачаси ичидан мусиқа овози янгади. Гулранг телефонини қўлига олиб баттар анграйиб қолди. Экранда “Сардорнинг тоғаси” деган ёзув кўриниб турарди. Малик Гулрангнинг телефони экранига қараб куларкан, гўё ҳаммаси табиийдек қўл чўзди. - Сардорнинг тоғаси. Исмимни билмайсанми? Амакингман-ку, телефонингни кўрсам бўлади, - йигит қўлидаги аппаратни сассиз қилди-ю, хабарларни очувчи белги устига босди. Бирдан юраги дукиллаб урди: “Агар ҳозир йигити билан ёзишган хабар чиқиб қолса борми? Нақ автобусни чаппа қилсам керак...” * * * Гулҳаё дунёга сиғмай бораётганди. Юрагини қамраб олган тош оғирлашиб бораётгандек. Виждон азобими, армонми, айбдорлик ҳиссими нимадир унинг буткул тинчини ўғирлаганди. Бугун Зилола дарсга келмагач, бу изтироб баттар ортгандек бўлди. Ўзини қўярга жой топа олмай қолди. “Ойимга тушунтирдим. Ўйлай-ўйлай ойим ҳам ўқишни давом эттира олмаслигимни тан олди. Яхши ўқи, дугонажон. Мен учун ҳам ўқи. Ломбардга мен учун пул тўлама. Зирагим қолаверсин. Ойимга йўқотиб қўйдим, дерман...” – охирги парада Зилоладан келган бу хабар эса ўлганнинг устига тепган бўлди. Гулҳаё эсдан оғай деди. Нажот йўлини қидира бошлади. Дарс тугаши билан цехга қараб югурди. Биргина йўл дадаси билан гаплашиш эди унинг назарида. У келганида дадаси ўлчамлар бўйича тахланган кийимларни санаб ҳисобот қилаётган экан. - Учта кўйлак камми ё нотўғри ҳисобладимми? – деди Аббос унинг саломига алик олгач. - Тўғри ҳисоблагансиз, дада. Кеча кечки пайт ойим ва Нигора холам келди. Нигора холам иккита, ойим битта кўйлак олди. Холам биттасининг пулини беради, биттасини совға қилдик, ойимга ёрдам бераётгани учун. - Яхши. Шуни ёзиб қўймабсан-да, қизим, - норози оҳангда тўнғиллади Аббос. - Кеча вақт бўлмади шунгаям. Янги матоларни бичгандим. - Тикувчиларни тезлаштириш керак, вилоятлардан кўп буюртма бўляпти. - Тезлаштираман. Дада... – Гулҳаё нимадан гап бошлашни билмаётганди. - Нима дейсан? – қалин дафтардан бош кўтармай деди Аббос. - Ҳалиги... Зилола дугонам бор-ку, отаси ўлган. - Ҳм... - Ўша контракт пулини тўлай оламагани учун ўқимаяпти... Ҳалиги... Шунга ёрдам берсак-чи? Мен икки ҳисса ишлашга тайёрман... Аббос қизига ялт этиб қаради. 141-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА Гулҳаё отасининг ўткир нигоҳига дош бера олмай, ерга қаради. Гўё унинг бор айбини – Зилолани ломбардга бошлаб боргани туфайли оғриётган кўнгли, икки ойдан буён ҳар иккиласи икки юз минг сўмдан тўлай олмагани боис жами саккиз юз минг сўм бўйнида қарз бўлиб турганидан сиқилган юраги, дугонаси мана шу қарз туфайли зиракларидан ва ўқишдан кечганидан қийналаётган виждони ҳамма-ҳаммаси худди отасига ойна ортидан кўриниб тургандек қиз қўрқиб кетди. Агар юрак бошқа тана аъзолари масалан, кўз ёки қўл каби ташқарида жойлашганида борми, бу типирчилаши билан ҳамма сирини фош қилган бўларди. “Яхшиям бу ҳуркак ва жонсарак юрагимиз ичимизда жойлашган. Бўлмаса у ҳамма тўйғуларинмизни сотиб қўйган бўларди...” – ўйлади Гулҳаё. - Нима дугонангнинг контрагини тўламоқчимисан? – ажабланди Аббос. - Ёрдам қилсак дегандим-да, - олдидаги газламанинг учини титраётган қўллари билан буклаганча деди Гулҳаё. - Э-э-э, қизим-ей! Қизиқсан-а? Яқинда сенинг шартнома пулингни тўладик. Умиднинг, Гулюзу Гулрангларнинг репититорлари бор. Ойингнинг кўзига тинимсиз дори-дармон кетяпти. Ейиш-ичиш... – хўрсинди Аббос. - Мана бу матолар ҳам текинга келмайди. Цехдаги ишчиларнинг ойлиги, дўконнинг “аренда” пули... Буларни ўйламадингми, қизим? Бу йил иккита синглинг ўқишни битиради. Худодан сўра грант асосида кирсин. Агар улар ҳам “контракт” бўлиб қолса борми? Шунинг чамасини ҳам олиб, пул йиғиб қўйишим керак. Яна, цехга уч-тўртта тикув машинаси қўймасак бўлмайди. Бу дегани яна шунча ишчи дегани. Гулҳаё дарсга нотўғри жавоб бериб кулгуга қолган ўқувчи сингари ҳижолат бўлиб қолди. Индамай ишини қилишга киришди. Аммо барибир қалби симиллаб оғрир, Зилола хаёлидан кетмас, унга қандайдир ёрдам бериш чорасини қидирарди. “Бирдан бир йўлим Умид қолди. Умид билан ёлғиз гаплашиб олишим керак. У ўйинлари ва тепган голлари учун мукофот яна маош ҳам ола бошлармиш...” Қиз газламаларни бичиш асносида отасининг кетишини кута бошлади. Аббос ҳам кетай демас, ҳисоб-китоб билан банд эди. Кутилмаганда хонага ҳовлиққанча Гулюз кириб келди. - Ассалому алайкум, - деди у сумкасини бир четда турган стулга қўяркан. - Волайкум, - ҳайрон бўлди Аббос. – Дарсга бормадингми? - Курсимни алмаштираман, дада. Шунга телефонда айтмай, ўзингизга тушунтирай деб келдим. Бу ўқув-курси бўлмайди. Натижалар юқори эмаскан. Аббос қизига ҳайрон бўлиб қаради: - Ўзинг топмаганмидинг, шуни яқинда? - У топганимга юбормадингиз-ку, дада. Ҳалиям ўша курсга боряпман. Яхши ўргатмаяпти. Иккита абитуриент кетди гуруҳимиздан. Дада, бу йил ўқишга киришим керак-ку! Нархларда фарқ катта эмас. Бошқа жойга борай, - ялинчоқлик билан деди Гулюз. 142-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА - Ана, Гулрангнинг репититорига бор. Зўр экан. Кўрдингми, анув куни олган жаримасини? Қизариб-бўзарганини кўрдинг-ку, ўзинг ҳам. Гулюзнинг кўз олдига ўтган куни синглиси кўтариб келиб дадасига тутқазган бир парча қоғоз келди. - Дада, мана бу қоғозга қўл қўйиб, фикр ёзиб бераркансиз, - деганди ўшанда Гулранг қизариб-бўзариб. - Нима бу? – ҳайрон бўлди дадаси. - Жарима қоғози. Дарсга жавоб бера олмагандим, - ердан кўз узмай деди Гулранг. - Нега? – қошлари чимирилди Аббоснинг. - Қийинроқ дарс эди. Бошқа бунақа бўлмайди, дада. Яхшилаб тайёрланаман, - деди Гулюз худди бошланғич синф ўқувчилари каби. - Мен сени аълочи деб юрарканман. Ҳар битта дарсинг учун пул тўлаяпман, қизим. Ҳавога учирма бунақа. Ўқишга топширасан-а, бу йил? Ўйин билма, дарсни. - Хўп, - деди йиғлагудек бўлиб Гулранг. У ҳаётида илк бор дарс тайёрламагани учун отасидан гап эшитаётганди. Буни Аббос ҳам таъкидлади. - Ўн бир йил ўқиб, икки олмаган эдинг-а? Сенга нима бўлди? - Қийин дарс эди, - ёлғон гапираётгани учун баттарроқ боши эгилди Гулрангнинг. - Хўш, - деди Аббос имзо чекиб бўлгач. – “Хулоса” деган жойи бор экан. Бу ерга “Қизим билан гаплашдим. Қайтарилмайди”, деб ёзиб қўяман. Қайтарилмасин, қизим. - Хўп, - деганди ийманибгина жарима қоғозини оларкан Гулранг. Бу манзара Гулюзнинг кўз ўнгида ҳозир бўлгандек жонланди-ю, қиз бир куни учунг бошига ҳам синглисининг ҳоли тушиши мумкинлигини, ана ўшанда дадасидан гап эшитишини ўйлаб дарҳол рад этди: - Дада, Гулрангнинг ўқитувчисини яхши билмасам. Ўзим топганга борай... - Сенинг ниятинг ўқишга киришми ё ўша ўқув курсида ўқишми? Ўқишга киришни истасанг, ўқитувчи яхши бўлса бўлди-да, - ҳайрон бўлди Аббос қизининг эътирозидан. – Гулрангнинг ўқитувчиси натижа учун курашяпти. Шуниси ёқди менга. Гулюзнинг қовоғи осилиб кетди. Бирдан тўнғиллашга тушди: - Ҳеч қачон мен бир нима десам, “хўп” демайсизлар. Ўтган йили ҳам яхши жойда ўқимаганим учун йиқилдим, ўқишдан. Битта менга келганда ҳеч нарса мумкин эмас. Гулранг ҳам мана шу ўқитувчисигача иккита репититор алмаштирди-ку! Унга индамадингиз. Ўзи мен ўгайман. Уй ишларини қилиш, ойимга қараш учун керакман ўзи! – Гулюз шундай дея тарс-турс қилганча сумкасини олиб чиқиб кетди. - Оббо! – деди унинг ортидан қараб қолган Аббос. – Ҳеч кимга бурнидан баланд гапириб бўлмай қолди. Маслаҳат солиб ҳам бўлмайди, - кейин қизининг ортидан бақирди. – Майли, бор Гулюз! - Кетиб бўлди, - деди Гулҳаё дадасига қараб ва чиндан ҳам бу ташвишлар сабаб дадаси Зилолага ёрдам бера олмаслиги англади. Демак, битта йўли Умид. * * * Севара қўли қўлига тегмай савдо қиларди. Аббос охирги марта олиб келган ўрта ёшли аёллар учун тикилган кўйлак роса харидоргир чиқди. Эрталабдан буён шунинг ўзидан ўнтадан ортиқ сотибди. Сира бунақа савдо қилмаганди. Энди секин йиғиштириб, Рита холанинг олдига борса ҳам бўлади. Йўқолиб кетди, деб ўтиргандир? 143-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА У бугунги савдодан тушган пулларни сумкасига жойлаб, молини йиға бошлади. - Опа, “аренда” пулини бериб кетинг. Яхши савдо қилдингиз-ку, бугун, - деди дўкон ичидан чиқиб келган Рустам. - Ҳали санамадим, янги молнинг кирди-чиқдисини қилганим йўқ. Эртага берай, - деди Севара бергиси келмай. - Опа, доим чўзасиз. Ўзи арзон қўйганман сизни. Аслида ўзим мол оссамми деб турибман. Келган “клиент”лар сиздан оляпти-да, ичкарига кирмаяпти. - Қўйсанг-чи, Рустам. Мен ўзим бугуннинг ўзида нечта “клиент”ни киритиб юбордим. Шукр қил-е, - деди Севара ҳазил аралаш. – Арзон қўйганман дема, уят бўлади. Сўра мана. Ҳамма дўконлар олдини ижарага олган қора кўзлар сенга қараб турибди. Улар ҳам, мен ҳам бир хил сумма тўлаймиз. - Улар оширишди опа, - тўнғиллади Рустам дўконга кириб кетаркан. – Эрталаб пулни оламан, опа. - Хўп, - Севара унинг ортидан бурун жийириб қаради ва минғирлади: - Очкўз, бугун савдом зўр бўлганини билибди, шекилли. Кўролмаганидан дарров пул сўради. Аббос акага айтишим керак. Шу моделдан кўпроқ олиб келсин, менга. Кейин... “аренда” пулимни ҳам тўланг дейман. Севара тез-тез молини жойлади ва Рита холанинг уйи томон кетаётганида Аббосга қўнғироқ қилди. - Қорбобом, ассалому алайкум! - Ва алайкум ассалом. Қалайсан? - Зўр. Менга охирги моделдан яна юборинг, Қорбобо. - Яхши кетдими? – деди Аббос қизиқиш билан. Севара энди мақтаниш учун оғиз жуфтлаганди, яна ўзини тўхтатди. Ахир ҳозир савдо зўр бўлганини айтса, Аббос жой учун ижара пулини бермай қолиши мумкин. Шунинг учун у гапни айлантирди. - Бир “клиентим”га ўтказмоқчиман. Ҳали кўргани йўқ. Эртага ёнимга келиши мумкин. Қўлимда мол бўлса, бир йўла олиб кет, деб аврайман-да! - У моделдан ҳали тайёр бўлмади. Қўлингда борини бериб тура қол. - Қўлимда ҳам кўп эмас-ку! Мен кўпроқ ўтказай дегандим. Чунки... ҳалиги... – янаям мулойимлашди Севара. – Уйнинг ижара пулини ҳам, савдонинг жойига ижара пулини ҳам тўлайдиган пайт келди. Агар “оптом” ўтказсам, қўлимда дадилроқ пул тушарди. Сизниям овора қилгим келмаяпти. Сизга ёрдамим тегсин, деяпман. - Ўзим бераман, уларни ўйлама, - деди Аббос хотиржам. - Жойнинг “аренда”сини Рустам эрталаб бермасангиз, ўзим мол осаман жойингизга деди. - Нима? – ҳайрон бўлди Аббос. - Пулни тўланг деяпти-да. - Бугун кечга ўтаман, бериб келаман, унда. Фақат кечроқ бораман. Цехда иш кўп, буюртма кўп, - деди Аббос. - Кутаман, Қорбобом, - деди ноз билан Севара ва телефонини сумкасига жойлаб қадамини тезлатди. - Ўша қари эркак билан қанча яшамоқчисиз? Ортидан келган таниш овоз жувоннинг оёқларини бирдан ерга михлади. У бир зум қотиб қолди ва сўнг ортига ўгирилди. - Мени тинч қўйинг, дедим-ку, сизга! – Севара Зоирни кўриб энтикканини ўзи ҳам сезмай қолди. - Ачиняпман сизга, - деди Зоир унга секин яқинлашаркан. – Ўша қари одам билан яшашга нима мажбур қиляпти сизни? Мен таъминлайман, дедим сизга. Йўқотинг уни! Ижара пули учун мажбур яшаяпсизми? Хоҳласангиз, никоҳимга оламан, дедим. Иккинчи хотиним бўлиб мазза қилиб яшайсиз дедим. 144-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА Севаранинг тилини айланмай қолди. Ўзини оқлаш, Зоирни ҳайдаб солиш учун сўз ҳам, баҳона ҳам топа олмаётганди. - Шунча кузатдим, ўргандим ҳаётингизни. У эркак ёнингизга келишга ўлиб бораётгани ҳам йўқ. Бугуноқ унга “келма” денг. Чунки мен бугун сиз билан бир қарорга келмагунча уйингиздан ҳеч қаёққа кетмайман! * * * - Вой, мижозинг чиқиб кетишини бирам интиқлик билан кутдим-ей, - суҳбати тугаган аёл чиқиб кетиши билан Матлубанинг ёнига Нигора кириб келди. – Суюнчи бер! Шуни айтгунча ёрилиб кетай дедим. - Нима гап? – ҳайрон бўлди Матлуба. Нигора Матлубанинг ёнига келиб, унинг олдида турган столнинг бир четига ўтирди-да, дугонасининг қўлидан тутганча деди: - Ўғлим Гулҳаёнинг телефонини сўради... - Нима? – Матлуба нурсиз, хира кўзларини дугонасининг юзига тикди. – Нима деди? - Боя ёнига секин кирдим. Бир мижозим ўн дақиқа кеч қолганидан фойдаланай дедим-да. Кейин секин гап бошладим. “Кеча бежизга бормагандик. Холангнинг қизини кўрдингми? Ёқмадими, сенга?” дедим. Нима дейди, де. “Холамнинг қизини биринчи марта кўришим эмас-ку!” дейди. - Ҳа, кичкиналигида меҳмонга борганда бир-биримизникига олиб борардик-ку! - Менам шуни айтдим-да. “Болаликда кўрганинг бошқа”, дедим. “Тўғри”, дейди ўғлим. Бўйлари узун, чиройли қиз бўлганмуш, Гулҳаё. Бунақа қиз бўлишини кутмаганмуш. Атай эътибор қилганмуш, - киноя ва завқ аралаш гапирарди Нигора. - Қара, айтмасам ҳам ўғлим қизиқибди қизингга. “Нега цехда ишлаб юрибди? Ўқишга кира олмаганми?” деб сўраса де. “Ўқийдиям, ишлайдиям”, деб ҳамма маълумотни бердим. “Сенга ёқмадими? Гаплашиб кўрсанг, келин қилармидим”, десам... “Телефонини олиб беринг, аввал ўзим гаплашиб кўрай”, дейди. - Вой тавба... Гулҳаё нима деркан, энди? Уям эътибор қилдимикан? Кеча гапира олмагандим. Бугун сўрайман, деб тургандим, - ҳаяжон билан деди Матлуба. – Тавба, худди ҳозир ўғлинг қизимни олиб кетиб қолагандек, титрашимни қара. - Наҳот, қуда бўламиз Матлу! – қувониб деди Нигора. – Бошқа дугоналаримиз шок бўлади эшитса. - Ҳали индамай, тур... – баттар ҳаяжон босди Матлубани. - Бошқа чоранг йўқ-ку, дугон. Кундошинг бошқа телефон қилмадими, видео масаласида. - Ўзим унга телефон қилмоқчиман, - деди қатъият билан Матлуба. Бу гапни кутмаган Нигора дугонасига қизиқсиниб тикилди: - Нима дейсан? Матлуба бутун гавдасини кўтариб, нафас оларкан, чуқур хўрсинганча деди: - Билмайман дугон. Сендан маслаҳат сўрамоқчи эдим. Қизларимни узатиб олгунимча бизни тинч қўй, кейин майли эрим сеники десаммикан, деб турибман. Тўғрисини айтсам, видеони тарқатаман деганидан кейин, қизларимдан бошқаси кўринмай қолди, кўзимга. Аббосни ҳам қизғанмай қўйдим. - Ўзинг учун муҳим деб билган инсонларни ақл билан ажрата бошлаяпсан, - ўз нуқтаи назаридан, касбидан келиб чиқиб хулосалай бошлади Нигора. - Шунинг учун қизларинг биринчи “план”га чиқди. Аббос кейинги “план”га ўтди. Яна англадингки, Аббос барибир буткул сизларни тарк этмайди. Бошида рашк кўзингни кўр қилиб буни англамагансан. - Ҳа, бошида нима хоҳлаётганимни ҳам билмасдим. Аммо ўшанда ҳам қизларимни ўйлагандим. - Ўйламадинг! Болаларингни ўйласанг, ўзингни қурбон қилмас, кўзинг кўр бўлмасди. Фарзандлар учун энг керакли инсон биз – оналармиз. Баъзан шуни унутиб қўямиз. 145-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА - Тўғри... – тан олди Матлуба. – Хуллас, ўша бахтим ўғриси билан гаплашишим керак. Хаёлимда видеони индамай тарқатиб юборадигандек. - Нега мунча қўрқасан, ўғирлик қилмагансан-ку! - Аммо ўша бахтим ўғриси бирдан бақириб кетгани учун атрофдаги савдогарлар “Нимангизни ўғирлади?”, “Ўғримикан?”, “Милиция чақиринг” деб бақиришиб қолишган. Бизнинг гапларимизни ҳеч ким эшитмаган-ку! Менам қўрқиб кетганимдан тезда у ердан кетиб қолгандим. Қўрққанларим видеога тушган бўлса, аниқ мени ўғри деб ўйлашади. - Жуда айёр, кундошинг. Қара, вазиятдан ўта усталик билан фойдаланган, яна видеони ҳам сақлаб қўйган. Балки уюштиргандир, ўзи атай?! – тахмини ўзига ёқиб кўзлари катта-катта бўлиб кетди Нигоранинг. - Йўқ, уюштиргани йўқ. Чунки менинг боришимни билмасди, мени танимасди ҳам. Ўзим бордим, ўзим танишдим. - Демак, унда вазиятдан яхши фойдаланиб қолибди. - Хуллас, нима маслаҳат берасан? – кўрмаса-да, одат туфайли нигоҳларини дугонаси томон тикди Матлуба. - Менимча, у ўз-ўзидан видеони тарқатиб юбормайди. Фойда беришига ишонганида қўйиши мумкин. Пухта аёлга ўхшаяпти, кундошинг. - Кундошинг деяверма! Кундошим эмас у! - Нима дей бўлмаса! - Ўғри, унинг ўзи ўғри! Бахтим ўғриси! - Майли, Ўғрихон дейман унда. Ишқилиб, ўша Ўғрихон ҳеч нимани бой бермайди. Ўз-ўзидан видеони қўйиб юбормайди. Шунинг учун индама. У сукут сақлаганида ишларингни битиб ол. Айтганча, кўз дўхтирига бордингми? Кўзинг ғира-шира кўра бошлаганини айтингми? - Йўқ, бормадим. Кўра бошлаганимни дўхтир билса, Аббосга айтади. Кейин Аббос қарабсанки, олдингидек биз ҳақимизда қайғурмайди. Ўша Ўғрига югуради. - Бормаяпти, унга дединг-ку! – қизиқсиниб деди Нигора. - Терговчидан қўрққани учун бормаяпти. Баъзида уйга кеч келади. Ўшанда бораётгандир, учрашаётгандир? Кундузи кўришишар... Мен билиб ўтирибманми? Чунки иккаласининг ҳам иши бозорда-ку! - Аббос ўз соҳасини буткул унутди, а? - Ҳа, у пайтлар психология ҳеч кимни қизиқтирмасди, бунинг ортидан пул топиб бўлмасди. Шунга ўзини бозорга уриб кетди-да. - Лекин сен унинг аспирантурада ўқишига ҳам кўмаклашдинг-ку! Болаларингни қишлоққа олиб кетиб, қийналиб... Ўша пайтларда ўзингдан совутдинг, Аббосни. Меҳр кўзда деб бежизга айтишмайди. - Домла бўлар, обрўли касб деганмизда. Аммо бизнинг ўйлаганимиз бўлмади. Биз турли режалар ўйлайверамиз, аммо Худойимнинг битиги бошқача бўлади. - Майли сиқилма, яхши бўлади ҳаммаси. Мана Худойим ўзи қўллаяпти. Режаларимиз амалга ошяпти. Ўғлим Гулҳаёга қизиқиб қолди. Рақамини бер. - Телефонимдан ол. Мен кўрмасам... - Шукр қил, сал-пал кўра бошладинг-ку! – Нигора Матлубанинг сумкасини олиб, телефонини қидира бошлади. - Лекин-чи, дўхтиринг билан гаплашишинг керак. Чунки у кўриш қобилиятини янада ошириш учун бошқа дорилар берар, балки... - Дўхтир билан келишиб олсаммикан, ё? “Эримга билдирмай туринг”, деб... – ўйланди Матлуба. 146-ҚИСМ Муаллиф: Наргиза УСАНБОЕВА - Менга қара, коди қанақа бу телефонингни? – телефон экранини оча олмай деди Нигора. - Бармоғимга тут, - Матлуба кўрсатгич бармоғини узатди. - Дўхтирни Аббоснинг таниши дединг-ку! Барибир айтади у Аббосга. Ўзининг меҳнатини, ютуғини кўрсатгиси келади. “Мана, хотинингизни кўзини очдим”, дея пул ундиргиси келади. Дўхтир билан келишаман деб, Аббоснинг кўзига янаям балодек кўриниб қолма. - Нима қилай, унда а? Кўзим кўряпти, десам Аббос бизни ташлаб қўяди. Кўрмаяпман деб юраверсам, даво кечикиб, кўзимга акс таъсир қилиши, кўра бошлаган жойида орқага кетиши ҳам мумкин. У-ф-ф! Нима қилай, а? - Бирам ҳаётинг чигал-ей! – норози оҳангда қошларини чимирди Нигора. – Муаммосиз тура олмайсан! Демак биттасини танлашинг керак: ё кўзинг, ё Аббос! Танла! * * * Гулранг қанчалик дарсга эътиборли бўлмасин, хаёли Маликка кетиб қолаверди. Айниқса, кечаги қилиғи кулгисини қистатарди: “Гулрангнинг амакисиманмиш”... “Амакилар жиянларининг телефонини текшириб туриши керак эмиш”... У ўзига ўзи мийиғида кулар, атрофга мамнун қараб қўярди. Бу унга дарс ўтаётган ўқитувчининг эътиборидан четда қолмади: - Гулранг, сиз дарсда ташқарида юрибсиз. Хаёлингизни жамланг. Ҳозир биз нимани муҳокама қилдик? Гулранг бир зум ўзини йўқотиб қўйди, ўқитувчиси ҳамма сиридан воқиф бўлгандек қизариб кетди. Кейин “хўп” дея бошини эгиб олдидаги китобига тикилди. Шу пайт телефонига хабар келганини билдирувчи мусиқа янгради. Энди ундан ўтиб доска томон юраётган ўқитувчи ялт этиб қизга қаради ва жаҳли чиққанини билдирмоқчидек деди: - Телефонларни ўчириб қўйишимиз керак эди. Менга беринг-чи? Сизга қоидаларимиз таъсир қилмайдими? Гулранг ўқитувчига телефонни узатиш асносида экранига қаради. Келган хабар эгаси “Сардорнинг тоғаси”. Юраги “шув” этди қиз шўрликнинг. Яна ўқитувчисидан балога қоладиган бўлди. Тағин жарима ёзиб берса борми? Ўзи дадасини зўрға алдаб, қутулганди. Агар дадаси унинг хаёлида йигитлар айланиб юрганидан хабар топсами? Нақ уйдан чиқармай қўяди. Шуларни ўйларкан у ўқитувчисига кўзларини катта-катта очиб илтижоли боқди. Ўқитувчи эса гўё хабарни қиш учун олгандек телефон экранига тикилди ва хабарни очди. Гулранг баттар қўрқиб кетди. Ўқитувчи эса бир телефонга, бир Гулрангга қаради-ю, индамай бориб ўз столи четига қўйиб қўйди. Энди бечора қиз икки кўзини телефондан узмас, худдики, яхшилаб тикилса, хабарни биладигандек эди. Аммо ўқитувчи индамаганига қараганда, Маликнинг юборган хабари ишқий эмас. Агар севги изҳорисифат хабар бўлганида ўқитувчиси тутақиб кетарди. Мана шу ўйлар қизни яна дарс тинглаш, эслаб қолиш, ўрганиш қобилиятларидан мосуво қилди. Ниҳоят дарс тугади. Гулрангнинг юраги тўла ҳадик бўлгани боис, жуда секин қимирлади. Оҳисталик билан уқув қуролларини йиғиб, сумкасига жойлади ва энг охирги бўлиб ўрнидан турди. Ҳуркак оҳу мисол ўқитувчиси ёнига борди: - Устоз, телефонимни олсам бўладими? - Бўлади. Кейинги дарсларда ўчириб қўйиш ёдингиздан чиқмасин. Бўлмаса дарсга қўймайман. Иккинчи марта дарсга бефарқ ўтирибсиз. “Дарсга қўймайман!” мана шу гапнинг ўзи Гулрангга етарли эди. Давоми бор #usanboyeva

Икки оғиз жумла билан ҳаммасини тушуниб оласиз. "Лампа шиша" ва "Саримсоқ пиёз"... Ўтмишга саёҳат!

#Ҳикоялар Қулман Очилов. Йигит сўзим (ҳикоя) Қалбимни оловлатдинг! (Қўшиқдан) Улар метронинг “Пахтакор” бекати ёнида учрашдилар. Қуюқ, қорамтир булутлар пастлаб келиб, оқшом эрта туша бошлаган, ҳавони ёмғир бўйи тутган эди. Қизил чироғини ёқиб олган автомобиллар оқими қўлида милтиллаган шам ушлаган ҳорғин ва хомуш оломонни эслатади. Қизнинг манглайига бир-икки майда томчи тушгандай бўлди. Ёмғирпўшининг қулоқчинини кўтаришга шошилди. Лекин издиҳомда кўчани кесиб ўтишга улгурмади. — Бу қандай жабр? – Эркак кишининг ўктам овози эшитилди. Қиз ён-верига қаради. Ҳеч ким кўринмади. — Бу қандай зулм? Яна ўша дадил, лекин эркаловчи овоз келди. Таниш одамгина шундай, ҳазил аралаш гап қотиши мумкин. Қиз илкис ортига бурилди ва ёнида жилмайиб турган баланд бўйли, хушбичим, хушсурат йигитни кўрди. Спорт залидан чиқиб келаётгандай. Қомати тик, ихчам. Ўттизгаям бориб-бормаган. Ажабланган қизнинг нигоҳи унинг мавзун гавдасидан сирғалиб ўтди ва мушаклари ўйнаб турган билакларини, елкаси тердан намиққан оқ футболкасини тасаввур қилиб, йигитни баскетболчи бўлса керак, деб тахминлади. У турмушга чиқиб, ўғил кўрсам, боламни албатта баскетбол тўгарагига бераман, деб орзу қиларди. Баскетболчиларнинг оёқлари узун, бақувват, бўйлари баланд, ўзлари чайиру чаққон бўлади. — Менга айтяпсизми? — Яна кимга айтай? – деди астарсиз жинси курткасининг ёқасидан қизил свитери кўриниб турган йигит. — Вой, нима қиппан? – деди қиз хавотир билан. — “Нима қиппан?” Ёшгина жонингизга шунча жабр. Шунча ситам! – У қизнинг елкасига қўлини чўзди. – Беринг, менга. Ёрдамлашиб юборай. Қиз тисланди. Йигитга шубҳа ва ҳадик аралаш синовчан боқди. Боқар экан, чўчиш мумкин бўлган бирор аломат кўрмади. Сезмади. Гаплари самимийдек туюлди. — Раҳмат! – деди қуруққина қилиб. – Ўзим эплайман. Оғирмас. — Раҳматни кейин айтасиз. – Йигит унинг елкасида осилиб турган ғилофнинг тасмасидан дадил ушлади. Бармоқлари машшоқларники каби узун, юзи каби оқ эди. –Қўрқманг, опқочиш одатим йўқ. Қаергаям олиб борардим. Биров олса, кошки. Қизнинг қулоғидаги сирғасидан бошқа пичоққа илинадиган нарсасининг ўзи йўқ. Зирак онасидан қолган. Неча ойдан бери пулини қириб-қиртишлаб, уч кун бурун олган телефони бор. Шуларга кўз тиккан бўлса, ола қолсин. Йигитнинг амрига бўйсунишдан бошқа иложи қолмаган эди. — Раҳмат, – деди қиз ҳамон иккиланиброқ ва нозиккина елкасини тутган бўлди. Йигит тасмани олар экан, бошини чайқади: — Ўҳ-ҳў! Оғирлигини қаранг. Чизилиб қолган ғилоф ичидаги сознинг торлари бўғиқ сас бергандай бўлди. Қизнинг елкалари эзилиб-увишиб, бели қотиб қолган экан, енгил тортди. “Ўзингга шукр!” – деди ичида. — Ў-ў! Виолончель! Созларнинг шоҳи, шоҳларнинг сози! Йигит ёнбошига бурилиб, икки марта акса урди. — Гапингиз рост экан. Соғ бўлинг! – деди созанда. — Ташаккури калон. Сумкангизни олинг. Сумкангизни нега тутяпсиз? — Вой, кечирасиз!. Билмай қоппан… Эгнимдан сирғалиб кетди, шекилли… — Эҳтиёт бўлинг, окаси! — Хўп-хўп… Сиз ҳам созандамисиз? – Ҳайратини изҳор қилмоққа шошилди ҳамроҳи. Лекин улгурмади. — Қани энди, илдамроқ юрайлик! – Йигит унинг тирсагидан олди. – Буюк истиқбол сари кенг йўллар очилди! Қиз отасини эслади. Эрталаб мактабга кузатар экан, гавжум кўчадан мана шундай, билагидан авайлаб ушлаганча ўтказиб қўяр ва: “Яхши бориб келгин, Оймомом! – дерди. Сўнг албатта қўшиб қўярди: – Ўзимнинг Оймомом! Оймоможони-им!..” “Хайр, дада!..” “Хайр, Оймомом!..” Гавжум чорраҳа ортда қолди. — Баскетболчимисиз? – сўради қиз. — Шундай десак ҳам бўлаверади, – деди йигит ажабсиниб. Сўнг қўшиб қўйди: – Тезроқ юрмасак, ёмғирда ивиймиз. Ўрдагача ҳали анча бор. — Вой, сиз ҳам ўша ёқда турасизми? — Шундай десак ҳам бўлаверади. Шу тобда бу ҳазиломуз жавоб қизнинг кўнглидаги хавотирни кўтаргандай бўлди. Танимаса, ёрдам берармиди. Неча йилдан бери шу кўчадан, шу ғадир-будур бетон йўлакдан қатнайди. Эгнидаги зил-замбил юкини биров олиб, илтифот кўрсатганини эслай олмайди. Балки одамлар аёл кишининг елкасига қўл узатишга истиҳола қилар. Ойда-йилда дейиш қийин, лекин оркестр бошқа жойда концерт берадиган ёки қиз янги асар ижросини қиёмига етказмоқчи бўлса, созини уйига ортмоқлаб келади. У ота-онаси автоҳалокатга учраб, етим қолгунича санъат мактабининг ғижжакчилар синфида ўқирди. Ўн ёшида Тошкентга, холасининг бағрига, учинчи фарзанди бўлиб “тиқилганидан кейин” виолончель гуруҳидан бошқа жойда бўш ўрин топилмади. — Бугун телемарказда запись бормиди? – сўради йигит. — Биларкансиз. Сиз ҳам артистмисиз? – деди қиз ранжитиб қўйишдан чўчигандай майин табассум ва мулойимлик билан. — Шундай десак ҳам бўлаверади. Қиз пастки лабини тишлади. — Нечанчи хонада яшайсиз? Ҳойнаҳой, бешинчи қаватдан пастда бўлмаса керак. — Кечирасиз! Қанақа хона? – Шитоб билан кетаётган йигитга аранг эргашиб бораркан сўради ҳамроҳи. — Қанақа бўларди. Ўрда даҳасидаги ётоқхонага қарашли хона-да. — Сиз ҳам ўша ерда… — Йўқ! – унинг гапини шартта кесди йигит. — Унда қаердан?.. — Анҳор бўйи деб аталмиш Ўрда даҳасида кўп қаватли отарчилар макони борлигини жамики тараққийпарвар инсоният яхши билади. Тараққийпарвар инсоният эса тўйини отарчиларсиз ўтказа олмайди. Ўтказса, туясиям, биясиям қисир қолади… — Кечирасиз-у, мен отарчи эмасман! – деди қиз ва йигитнинг қўлидан билагини тортиб олмоқчи бўлди. — Биламан. Жуда яхши биламан! Виолончелистдан отарчи чиқмайди. Бу юртда, бу замонда. Кўча чироқлари ёниб, ёмғир сийраклашгандай бўлди. — Сал секинроқ юрайлик, – деди қиз. “Оёғим оғрийди, тез юролмайман”, демоқчи бўлди-ю, фикридан қайтди. — Узр, – деди йигит. – Майнам ишлай бошлаганида қадамим тезлашиб кетади. Майнам билан оёғимнинг сими битта. — Гапниям бопларкансиз. Шоирмисиз дейман? — Шундай десак ҳам бўлаверади. Қизнинг бу сирли ҳамроҳ билан гаплашгиси кела бошлаган эди. Лекин ботинолмасди. Нима десанг, эшитадиган жавобинг битта: “Шундай десак ҳам бўлаверади”. Барибир, ўзини тийиб туролмади. Беш-олти қадамлик сукутдан кейин яна сўради: — Менинг Ўрдада, бунинг устига, ётоқхонада яшашимни қаердан биласиз? Синчимисиз? Ё органда ишлайсизми? Фақат, илтимос, “Шундай десак ҳам бўлаверади”, деб масхара қиманг… Йигит ўзини эшитмаганга олдими ё “майнаси”даги фикрларини жамлашга тушдими, бирпас жим юрди-да, илкис тўхтади: — Шу саволингизга кейинроқ жавоб берсам майлими? Қиз чўчиб тушди. — “Кейинроқ” деганингиз – қачон? – дея ҳадик билан унга тикилди. Йигит сирли ва самимий жилмайиб турарди. — Эртага, индинга. Бир йилдан кейин… — Кечирасиз-у, сиз мени танийсизми? Ё?.. — Йўқ! – Шартта жавоб қилди йигит. – Танимайман. Умримда биринчи марта кўриб турибман. Ўлай агар! — Тавба!.. — Қўлингизни беринг? Йигит кутиб турмасдан унинг қўлини ўнг кафти орасига олиб, курткасининг чўнтагига солди. Кафти қаттиқ, лекин иссиқина экан. Қизнинг димоғига эркаклар соқол олгандан кейин сепадиган атирнинг ифори келди. Қўшни хонада турадиган Заҳронинг эри ҳар куни эрталаб ҳаммомга кириб чиққанидан кейин изидан шундай ёқимли бўй қолади. Ҳар куни! — Қўлларингиз музлаб кетибди, – деди йигит. Қизнинг оёқларини бир лаҳза мадор тарк этгандай бўлдию мункиб кетишига сал қолди. Сершох, серяпроқ, улкан-улкан чинорлар кўча чироқларининг шусиз ҳам хира нурларини тўсиб, бетон йўлакка кўланкасини ташламаганида ва йигит бирров бурилиб, ҳамроҳининг юзига разм солганида, қизнинг чиройли кўзлари жиққа ёшга тўлганини кўрар эди. У кўчада, ойдин кечаларда мана шундай, қўлини қўлига бериб, осойишта, шошилмай, бошини йигитининг елкасига қўйиб, гангур-гунгур суҳбатлашиб, сайр қилиб юрган қиз-жувонларни кўрганида, юрак-бағри қонга тўларди. Ўзига бундай саодатли кунлар, бахтли лаҳзалар энди насиб этмаслигидан эзиларди. — “Сен борурсан катта йўлдан, бахтиёр ёшлар билан!” Шунақа қўшиқ бўларди, эшитганмисиз? Қиз томоқ қирди. Ютинди. — Ҳа, — деди овози титраб. – Ортиқ Отажонов айтарди. — Балли! Қиз бу мақтовми, ҳазилми – билолмади. — Энди чорраҳанинг нариги томонига ўтамиз. Қарабсизки, Ўрда. — Бир гапни сўрасам, ижозат этадиларми? — Сўрангиз. — Виолончель чалишимни билсангиз. Анҳорнинг Ўрда даҳасидаги ётоқхонада, ҳатто юқори қаватда яшашимни билсангиз. Балки, паспортимнинг сериясини ҳам… — Биламан! — Нима-а?!. Йигит дафъатан тўхтади. — Олинг, ўша паспортингизни. Чўнтагингиздами, ишқилиб? Қиз ҳайрату ҳадик билан қўллари қалтираганча чарм сумкачасини очди ва паспортини олиб, кўча чироғининг ёруғига тутди. — Қаранг, – деди йигит. – Серияси – “СА”. Номери… – У иккилангандек чаккасини силади, – Хуллас, номерида 1, 9, 7 рақамлари бор. Исмингиз – Робияхон, фамилиянгиз –Ризаева. Ҳўқанди латифда ўнинчи июль куни туғилгансиз. Қизнинг қўлидаги ҳужжат тушиб кетди. Йигит уни илиб олди. — Бу қанақаси? Ҳужжатни эҳтиёт қилиш керак, бегойим!.. — Сиз кимсиз, ўзи?.. Қўрқитманг мени! — Ким бўлардим. Яратганнинг сиздай бир ожиз бандасиман. Худодан қўрққан – бандасидан чўчимайди. — Энди муллаларга ўхшаб кетдингиз. — Ҳа, ҳар соҳадан бир шингил. Бахтим ҳам, кулфатим ҳам шунда. Йигитнинг овози ҳазин тортди: — Келинг, қўлингизни беринг, Робияхон! Яна пичагина кафтим орасида олиб юрай. Яна озгина… Илтимос! Ҳамроҳининг бу ўтинчи қизнинг дилидаги гидирни гўё дарҳол ювиб кетди. Қўлини берди. Йигит уни кафти орасига олиб, авайлаб чўнтагига солди. Бармоқларини меҳр билан силади. Энди йигитнинг қўли ипакдек мулойим туюлди. Робиянинг мижжалари яна ёшга тўлди. Бошини унинг елкасига қўйиб, кўзларини юмгиси келди. — “Бу дунёда сен ҳам ғариб, мен ҳам ғариб”, – деди ҳамроҳи бирпасдан кейин. – Ўқиганмисиз? — Йўқ. Эшитганман… Бошим оғриб кетди. — Бошим? Нега? — Шунча сир-синоат. Шунча гап. Минг йилдан бери танишдай муомала қиляпсиз. Мен эса сизни биринчи марта кўриб турибман. — Балки иккаламиз бир-биримизни минг йиллардан бери бу ёруғ оламда сарсон-саргардон излаб юргандирмиз! — Шундай гаплар билан одамни эзишдан лаззат оласиз, шекилли. — Балки… Мана, қароргоҳингизга ҳам етиб келдик. –Ётоқхонанинг ойнаванд эшиги олдида тўхтадилар. – Биламан, сиз лутф учун ҳам “бир пиёла чой ичиб кетинг”, демайсиз. Менга эса сурбетлик кўчаси бегона. — Шунисига ҳам раҳмат!.. Кеч бўлди. — Хайр! — Омон бўлинг! Раҳмат! Миннатдорман!.. Йигит бетон зиналардан илдам тушиб кетди. Қиз унинг ортидан маъюс қараб қолди. Кетманг, майли, бир пиёла чой сиздан ўргилсин, дейишга тили бормади. “Доим шунақа, – деб пичирлади унинг лаблари, – зарил пайтда тилим айланмай қолади”. Айланганда-чи? Хонангга қандай таклиф қиласан? Бировни меҳмонга чақирадиган жойми, ўзи, ўша ҳужраи хосинг?.. У консерваторияни тугатиб, симфоник оркестрга ишга жойлашган йили холаси кўзига ёш олди: “Жон қизим, мен бечорани кечир! Ўғлим биттаси билан ўлдим-куйдим қилиб юрган экан. Тўйни тезлатмасак бўлмайдиган. Квартирамизнинг уч хона деган номи бор… Балки, бирорта ётоқхонадан жой топилар. Суриштириб кўрсанг бўлармикин? Нима дейсан? Бир-икки сўм харажати чиқса, поччанг қараб турмасди”. * * * Лифт эшиги тарақлаб ёпилди ва занжирларини шарақа-шуруқ қилганича кўтарилиб кетди. Қаватдаги лампочка куйганига неча кун бўлди. Алмаштирадиган мард йўқ. Қоронғи йўлакни доғланаётган ёғнинг аччиқ ҳиди босган. —Фаррух! – Заҳронинг ошхона томондан овози келди. – Ҳа, ергина ютсин сани!.. Косани опкел, дедим санга! Қулфни аранг очди. Қўллари қалтирар, тинимсиз оқаётган кўз ёшлари қовоқларини беаёв ювар, лип-лип учаётган лаблари аянчли пичирлар эди: “Доим шунақа!..” Қанча ўтганини сезмади. Эшик секин тақиллагандай бўлди. — Ким? Очиқ, келаверинг… — Ассалому алайку-ум! Ҳамроҳингизман. — Вой, ўлмасам!.. — Мумкинми? Сим каравот ғижирлади. Эшик очилиб, узун кўланка кўринди. — Нега қоронғида ўтирибсиз, бегойим? — Вой, сизми?.. Қандай кирдингиз? Қоровул бор-ку?.. — Ҳужжатингизни эҳтиёт қилинг десам, барибир қарамабсиз. Мана, паспортингиз. — Қаттиқ чарчаган эканман. Бирпасгина чўзилай деб қотиб қоппан. Йигит пайпаслаб, чироқни ёқди. Ночоргина симда осилиб турган ягона лампочка хонани хира ёритди. Робиянинг назарида, йигит ўзининг ногаҳон кириб келганидан ўзи ҳижолат чекиб, нафаси ичига тушиб кетгандай туюлди. Қиз омонат бошпанасига кирган заҳоти созини эшик олдига суяб, ўзини каравотга ташлаган. Ташлагану ўксиниб-ўксиниб йиғлаган. Йиғлаганини унинг рангпар юзларига чапланиб кетган сурмалари ҳам айтиб турарди. Робия каравоти суянчиғидаги ювилавериб пиёзнинг пўстидек бўлиб кетган оқ сочиқни олиб, шоша-пиша юзини артди. Ёнидаги эски қизил адёл ёпилган каравотда сочилиб ётган китоблар, нота қоғозлари, кийимларни йиғиштирган бўлди. Пошнаси баланд қора этигининг бир пойи бўсағада – тирқишларидан сувараклар сайрга чиқишни яхши кўрадиган тахта полда, иккинчиси тўрроқда – униқиб кетган шолча устида, узун қўнжи букланганича қолган экан. Иккаласини ҳам каравоти тагига тиқди. Нон ушоқлари сочилиб ётган газета-дастурхонни йиғиштирар экан, лабини тишлади: “Шарманда бўлди-им!” Йигит паспортни узатди. — Вой, раҳмат!.. Доим нарсаларимни йўқотиб юраман. Робия столнинг олдидаги занг босган темир курсини суриб қўяр экан, димоғига яна ўша таниш муаттар бўй урилди: — Ўтиринг, – деди тил учида. — Йўқ, яхшиси, сиз юринг. Кўчанинг нариги томонидаги кафеда ҳам тамадди қиламиз, ҳам гурунгни давом эттирамиз. — Йўғ-е, сизни шунча овора қилганим етар… — Асло! Ҳали анча кам. Камини тўлдиришимиз керак. Бу ҳазил Робияни жилмайишга мажбур қилди: — Унда борганим бўлсин! — Бу – бошқа гап. Мен кетдим. Жой тайёрлатиб қўяман. “Оқшом гурунглари” кафеси. Хўпми? — Хўп! – деди қиз кўзлари чарақлаб. Кўнглидаги умид ва шубҳа, қувонч ва ҳадик қоришиб, аралашиб кетганини сезарди: “Бу ёғи энди нима бўлади?” Наҳотки, омадинг юришаётган бўлса? Балки бахтинг очилиб кетар, Робия? Яна ишонгиси келмасди. Ҳовлиқаверма, қизча! Балки ўша чиройли йигит шунчаки эрмак ахтараётгандир. Кейин қорасиниям кўрмассан. Дилингдаги бир аламинг минг бўлиб, кўз ёшларингни тўкиб, ҳувиллаган, лаҳаддек шу совуқ хонада тағин якка-ёлғиз, сўққабошлигингча қоларсан. Нима бўлганда ҳам, унинг кафега боргиси келаётганди. Балки йўқ ердаги нарсалардан умидвор бўлаётгандир. Эҳтимол бу тасодифий учрашув Яратганнинг иноятидан бир ишорадир! Ҳеч кимга, ҳеч қачон нолинмаган, кўз ёши қилмаган Робия шу тобда кимдандир маслаҳат сўрашга, тушга ўхшаш айни ҳодисаларнинг таъбирини билишга эҳтиёж сезмоқда эди. Унга бўлаётган бу воқеалар ҳамон сирли, дудмал ва ноаён ишларга ўхшаб туюларди. Қани энди ёнингда онанг, опанг, яқин дугонаи сирдошинг бўлса. Ҳамхонаси Новвот турмушга чиқиб кетганидан кейин ёлғизлиги янаям билинди. Холасининг гапларини бот-бот эслайдиган бўлди: “Сенга Аюбнинг сабрини берсин, Робия қизим! Общежитиега совчи келиши қийин. Ўзинг бир йўлини қиларсан энди. Ёлғиз одамга жаннат ҳам татимайди”. “Эртаниям ўйлашимиз керак, – деганди Новвот тўйи олдидан. – Ўзимни аврай-аврай, ўттиздан ошдим. Томоғимнинг тагидаги бақ-бақларимга қара. Қопнинг ў-ўзи. Энди кимни, ниманиям қойил қилардим”. Новвот мудом зорланарди: “Жуссамнинг кетмондастадан фарқи йўқ. Тап-тақир. Қайси каллам билан ўйинчиликни танлаганаканман, билмайман. Тана-тўшимда маъни бўлмагандан кейин, йигит ўлмагурлар мени бошига урадими!.. Сендай юзларим оппоққина, кўзларим доим мулойимгина кулиб турганида, ўзим билардим. Сени кўрган эркак ўлибгина қолади. Кўзларинг, белларинг, кўкракларинг… Етти чақирим наридан ўтаётган йигит ҳам бурилиб қарайди. Бир айбинг – ўзинг латтасан. Анави матоҳингни ғит-ғит қилишдан бошқа ишга ярамайсан…” “Хўжайинингиз неча ёшдалар, опа?” – деб сўраган эди Робия. Новвот яширмаган. Хотини ўлиб, “эрликка номзод” бўлиб турган ўша одам, элликдан ошганига қарамай, ҳали даёв, деган. Тўппосдай. Бола-чақасидан тинган. Невараси бўлса-чи? Шаҳри Самарқандда дўконлари бор. Тўйимиз ўтиши билан икки хонали квартирасини номимга хатлаб бермоқчи. Ўша уйда алоҳида яшарканмиз. “Муҳими, ўзимники, – деган эди санъатни ташлаб, уй бекалиги сари ошиқаётган раққоса. – Бирорта бетайинга иккинчими, Худо билади, учинчими, хотин бўп текканимда, ё жазман тутинганимда, бурнимни бўшатармиди. Қачон менинг навбатим келаркан-у, қачон ўша бетайин бирпас елкамни силаб, ҳовуримни босиб кетаркан, деб сарғайиб ўтираманми. Шерикли ошнинг бети қурсин!” Энди унинг бўш турган каравоти Робиянинг кўзига қоронғу кечаларда тобутга ўхшаб кўринади. Новвот кетгач, ётоқхона директоридан, менга алоҳида хона берсангиз, деб илтимос қилди. “Алоҳида хонада нималар қилмоқчисиз?” – деб сўради мусофирхона хўжаси. “Биласиз, виолончель чалиб тураман. Ғит-ғити шеригимга малол келадими деб чўчияпман”. “Майли, – деди директор ундан кўзларини узмай ва қўшиб қўйди: – Баъзида шилпилдоқ пишириб берсангиз, бас”. Робия тарс ўрнидан турди-да, кабинетдан индамай чиқиб кетди: “Сўлагини оқизмаган сен қолувдинг!..” Ортидан пихиллаган овоз эшитилди: “Гадо аразласа, турвасига зиён”. Ҳамма эркак – бир гўр. Ёлғизлик гулханида қовурилиб, меҳрга муштоқу муҳтож юрганингни яхши билади. Шу олов тафтида исиниб, нафсини қондирмоқчи бўлади. Заҳронинг эри, Мирвосил ҳам уни ёлғиз кўриши билан эҳтирос билан шивирлайди: “Қалай, ҳайкал тайёр бўп қолдими, Робия?” Бу иффатингни қачонгача асраб-авайлайсан. Асраганинг билан энди сенга биров ҳайкал қўярмиди, дегани. Қизнинг нафаси ичига тушади. Қарғанади: “Қизингга буюрсин ўша ҳайкал!” Бир гал Мирвосил ичиб олган экан. Лифтда шартта унга ташланиб, қучоқлаб, ўпа кетди. Ҳар туки бигиздай келадиган соқоллари қизнинг юзлари, бўйни, лабларини шилиб юборгандай бўлди. “Иккинчи хотин бўлиб тег менга! – деди ҳансираб. – Умрингни беҳуда ўтказма. Лаззатланиб яша! Ўғил туғдираман!..” Мирвосил чотига тепки **** тинчиди. Заҳро бечора эрини гоҳ у, гоҳ бу аёлнинг оғушида ушлаб олади. Аёллар бир-бирининг сочини юлган. Юзини тимдалаган. Болалар изиллаган. Текин томошани кўриб, қўшнилар яйраган. Бақир-чақир. Эр, гуноҳкор ҳўкиз, бошини хам қилганича, тамшаниб турган: “Кайф устида адашиб қоппан, деяпман-ку! Бўлди энди, ўчир, Заҳро!” Ўзига қарамай қўйган Заҳро бечоранинг сочига аллақачон қиров қўниб, кампирга ўхшаб қолган. Эри театрда админстратор, аёли кассир. Эр эрталабдан ярим тунгача нард ташлайди. Аёл тонгдан шомгача жаврайди: “Артисти бетайинга тегмай мангина ўлай!” Робия ётоқхонада қари қиз, ёлғиз кампир бўлиб қолиб кетганларни кўз олдига келтирса, ваҳимаси ошаверади. Топгани томоғидан ортмаса. Қўқонда ота-онасидан қолган икки хонали квартира сотилиб кетган. Қачон ўзининг пешонасига уй-жой битадию, қачон уни созлайди. Бундай пайтларда қиз ўзини қариб, кексайиб, кимсасиз саҳрода танҳо улоқиб юргандек ҳис қилади. Қўқонга қараб юриши билан кўз ёшлари оқаверади, оқаверади. Ота-онасининг қўш қабри тепасига бориб йиғлаб-йиғлаб келади. Гўё улар кеча ҳалок бўлгану ёлғиз фарзанди кўниколмай, тақдирига тан беролмай овора. Кўзлари шишиб кетади. Йиғлайвериб силласи, тинка-мадори қуриб, афтода ҳолда қайтади. Холаси кўпдан бери юбормайди. Дуоингни шу ердан, узоқдан бағишласанг ҳам бўлади… Робия ўзини бирор йигит учрашувга таклиф қилишини, севиши ва эркалашини тасаввур қилолмасди. Ўкинарди. Ўзи ҳеч қачон, ҳеч кимга кўнгил бермаган. Беролмаган. Журъати етмаган. Етгандек бўлгандаям, дами ичида қолиб кетаверган. Эркак кишининг соясидан ҳам ҳайиқади. Шу тобда у туш кўраётганга ўхшар ва кўраётган тотли томошаси тугаб қолишидан хавотирда. Гоҳ совуқ егандай жунжикиб, гоҳ изтиробнинг зўридан пешонасини тер босиб, алаҳсираётган бемордай торгина хонада, икки каравот орасидан у ёқдан-бу ёққа бориб келарди. Охири шартта тўхтаб, қалин сочиғини елкасига ташлади. Устимдан сув қуйиб чиқай, балки хаёлим жойига кепқолар, деб ўйлади. Ҳаммомдан чиқиб, ўзига оро беришга киришди. Тузук-қуруқ бўянмай, ясан-тусан қилмай қўйганига анча бўлганини эслади. Калта қирқилган қора сочини энсасига йиғиб турмаклар экан, икки тутамини қошларигача тушириб қўйди. Пешонасида ажин йўқ. Шундай бўлса-да. Ёшроқ кўрингани тузук. Қош-кўзига қалам тортди. Ингичка бўйнига атир пуркаб, лабини бўяди. Юзидаги сепкилларини яшириш учун упани қалин суртди. Кўнгли тўлмади. Кампирга ўхшаб қолгандай туюлди. Артиб ташлади. Бор – борича, йўқ – ҳолича. Эшиклари осилиб қолган шкафни очиб, яна боши қотди. Қайси кўйлагини кийгани маъқул? Худди бир вагон либоси бордай, иккиланишини қаранг! Ним пуштисини олди. Узунроқ. Оёғидаги этигиям ҳадеганда кўзга ташланмайди. Лоларўй жемперини эгнига илди. Этигини кийди. У пойафзал излаб бозору бутикларга киролмайди. Магазинларнинг пештахталаридаги бир-биридан чиройли, ранги кўзни оладиган пошнаси ўқдай, учлари михдай бежирим туфли ва этикларни кийиб кўролмайди. Унинг хос фабрикаси, хос устаси, хос этикдўзи бор. Ҳаммаси бир жойда – ортопедия дўконида. Ортопед уста уч сантиметр калта ўнг оёғига мослаб-тайёрлаб берган зил-замбил пойафзални судрашга маҳкум. Робия тумбочкаси устида турган рамкадаги суратни қўлига олиб, оғир хўрсинди. Суратдан шоп мўйловли отаси, қошлари қаламдек онаси, ўртада – сочига қизил лента таққан қизча унга хушнуд қараб туришар эди. “Меҳрибонларим! – деб пичирлади энди ўша қиз. – Мен учрашувга кетяпман. Учрашув дейишгаям тилим бормайди! Таваккал қиляпман… Қизингизга омад тиланг! Бахт тиланг! Ҳозир ёнимда бўлганингизда эди…” Суратга лабларини босганида чорчўпнинг ойнаванд юзига икки томчи қайноқ ёш томди. Робия ётоқхона остонасидан ҳатлаб ўтар экан, энтикиб кетди. Димиқиб ётган мусофирхонадан чиққан киши кўкламнинг салқин ва мусаффо ҳавосидан тўйиб-тўйиб нафас олгиси, бўм-бўш кўчаларда ҳузурланиб юргиси келади. Ёмғир бировдан истиҳола қилгандай майдалаб, сассиз ва шошилмасдан ёғарди. Гўё гир-атроф туннинг бу сокин навосига буткул маҳлиё бўлиб қолган. Қорайиб кўринаётган биноларнинг деразалари, қунишибгина турган дарахтларнинг япроқлари, ҳорғин автоларнинг ойналари, осойишта кўчаларнинг асфальтлари, майсалардаги нуқралар неон чироқларининг ҳазин шуъласида сирли ялтираб, кўнгилда маҳзун туйғулар уйғотади. Кундан-кунга қариб-чириб бораётганингни, ўтаётган ҳар бир дақиқа сени бахт ва умид деган манзиллардан тобора узоқлаштириб кетаётганини англаб, ҳис қилиб яшаш — азоб. Бир қарасанг, дарахтларнинг япроқлари ям-яшил, кўз узолмайсан. Яна бир разм солсанг, яшашдан чарчаган оғир хастадай сўлғин. Кейин кўрсангки, занг тусига киради ва шохларни тарк этади. Бундай жудоликка кўникишдан ўзга ёзмиши йўқ новдалар бир кечада мунғайиб, қўлларини кўкка чўзган қоқсуяк кампирларга ўхшаб қолади. Ўйлайсанки, япроқлар бу ҳаётга нима учун келган эди? Нимани кўрди? Нимага эришди? Жавобини тополмайсан. Кўнглинг бузилгани, дилинг эзилгани қолади. Дилгир лаҳзаларда Робиянинг қўли камон сари чўзилади. Виолончелнинг нозик торларидан, ўйилган бағридан бир оҳанг тарала бошлайди. Чақалоқнинг сочларидек майин, кўзларидек беғубор, кулгисидек мафтункор бир наво. Навоки, муҳаббат ва садоқат, ёлғизлик ва умид, меҳр ва маъюслик билан йўғрилган. Дилингда ардоқлаб юрган энг бокира туйғуларингни, ўй-хаёлларингни жунбушга келтириб, вужудингни сеҳрлаб қўяди. Камонга қўшилиб тўлғонаётган торлар гўёки бахт ва меҳрдан, бокиралик ва маъсумликдан мўъжизавий қўшиқ куйлайди: “Сен гўзалсан! Гўзалсанки, орзуларингдан воз кечма! Минбаъд воз кечма!” Кўнглингга азоб бериб ётган шубҳа-гумон, умидсизлик, рутубат оҳанглар қанотида чекингандек бўлади. Руҳинг енгил тортиб, дилингга уммон каби қуйилган сеҳрли туйғулар, оташин эҳтирос энди кўзларингдан қайноқ ёш бўлиб отилади. Эрта кетган отанг, меҳрибон онанг, беташвиш болалигинг кўз олдингдан ўтаверади, ўтаверади. Кўзёшларинг оқаверади, оқаверади… Вужудинг гўё ларзалар гирдобида қолади. Соғинч, ўтинч, илтижо… Кўзларинг юмилиб, илоҳий оҳанглар оғушида парвоз қилаётганингни сезмай қоласан. Гўё поёнсиз самоларда кезиб юрган фариштага айланасан. Таскин-тасалли, ҳаловат топгандай бўласан… Косоволик маэстро Степан Ҳунзернинг бор-йўғи бир неча нотадан иборат асари ана шундай умидбахш қувват ва ором бағишлайди. Ижро қилиб ҳам, тинглаб ҳам тўймайсан. Меҳрга тўйиш мумкинми? * * * Йигит эшик олдида кимлар биландир суҳбатлашиб турган экан. Робия мулойимгина бош эгиб салом берди. Мезбон унга пешвоз чиқар экан, қаҳвахонанинг хос камзули ярашган мулозим ичкаридан гулдаста кўтариб чиқди. Йигит гулни олиб, қизга икки қўллаб тавозе билан узатди: — Хуш кўрдик! Қип-қизил атиргул! Шундай текис, шундай маҳкам сиқиб боғланганки, бир қучоқ чечак яхлит гулга, алвон гулдастага айланибди. Бундай илтифотдан гангиган қизнинг тилига аранг бир сўз келди: — Ташаккур! Робия бу кафега кўп кирган. Кирган-у, унинг иккинчи қаватида ҳилват ҳужралар борлигини билмас экан. Эшигига бамбук бўлтакларидан “парда” осилган ҳужралардан ним қоронғи йўлакка хирагина нур таралиб турарди. Узун йўлакнинг охирига етгунларича у саҳнага биринчи марта чиққан созандадай ҳаяжондан оёқлари чалкашиб кетаётганини сезди. Назарида, оёқлари тагидаги қалин поёндоз эмас, нақд муз. Эҳтиёт бўлмаса, тойиб-сирпаниб йиқиладигандай. Буни сезган ҳамроҳи билагини тутди. Қиз унга суяниб олди. Ўзини худди шу ҳилват гўшанинг хўжайинидек (“Балки хўжайинидир!”) тутаётган йигитнинг кайфияти зўр, ҳаракатлари дадил эди. Қўл қовуштириб турган мулозимларга “тезлатинглар” деб қўйди. “Бамбукзор”ни шалдиратиб очди: — Марҳамат! Йигит Робиянинг гулобий ёмғирпўшини олиб, бурчакдаги илгакка осди ва устидан ўзининг чарм камзулини илди. Йўқ, шунчаки илмади, плашчни ўзининг чарм камзулига авайлаб ўрагач, устига оқ шарфини ташлаб қўйди. Меҳр тўла бу илтифотни кўриб қизнинг этлари жимирлаб кетди. Йигит энди куёвлардай кийинган. Тимқора костюми, оппоқ кўйлаги ва қизил галстуги кўзни оламан дейди. Қалин тим қора сочлари чиройли таралган. Кўкрак чўнтагидан қизил дастрўмолчасининг учи кўриниб турарди. Робия уни кўчада шу либосда учратиб қолса, ёнидан танимасдан ўтиб кетиши турган гап эди. — Ижарахонамизга бирров ўтиб келдим, – деди йигит хотиржам. – Талаба укам билан шу яқин-орада – Себзорда турамиз. Қиз мулойим жилмайди: — Энди дипломатларга ўхшаб кетибсиз. Ярашибди!.. Гулдастани гулдонга жойлар экан, йигит мамнун бош силкиб қўйди. Муаттар бўй қизнинг димоғини қитиқлаб, вужудидаги ғулғулани яна пароканда қилиб ўтди. Ичида хўрсинди. Ўзини қандай тутишни, нима қилишни, нима дейишни билмас, гўё карахт бўлиб қолгандай эди. Бежирим столдаги ваза тўла мева. Олма, анор, нок, апельсин, киви, банан… Ҳаммаси иккитадан. Жуфти билан! Устига бир шингил олтин ранг узум қўйилган. Ўриндиқ юмшоққина. Суянаман десанг, болишиям тайёр. Мулозим оқ баркашда чой кўтариб кирди ва йигитнинг олдига қўйди. Қиз оқ тақсимча устидаги оқ чойнакни олдига тортиб, чойни оқ пиёлада қайтарди. Биринчи пиёлани енгил тавозе билан йигитга узатди. Робия ҳамон нималар бўлаётганини тушунолмас, бироқ тезроқ англаб етгиси келарди. Гўё уни кимдир зимдан кузатиб тургандай, устидан кулаётгандай. Йигит уни бир кўришда ёқтириб қолганига ишонгиси келмас, бундай воқеалар ҳинд фильмларида бўлади, деб ўйларди. Келиб-келиб ёши ўта бошлаган оқсоқ қизга куни қолмагандир. Кўзга яқин йигит экан. Шайдолари сочидан ҳам кўп бўлса керак. Бир қарасанг, асилзодаларга ўхшайди, гаплари дадил ва маънили. Яна бир қарасанг, андак дағалдай туюлади, лекин дағаллигиям ўзига ярашган. Ясамаликдан йироқ, жўн ва жўяли. Самимий. Турмушнинг аччиқ-чучугини тотган зиёли одамнинг дидини беради. Каттазанг эмаслиги аниқ. Қизнинг қувваи ҳофизаси шивирлар эдики, ишон, кўнгли ҳам, чеҳраси ҳам очиқ, дуруст йигит. Қайноқ чой, ғоят тотли туюлган товуқ шўрва унинг вужудини тамомила ўз забтига олган ҳаяжону жунжикишни босгандай бўлди. Узунгина руҳ қозонда гўшт олиб кирган мулозим шампань виносини очди. — Нега маъюс тортиб қолдингиз, Робияхон? — Ўзим, – жавоб қилди қиз хомуш. — Келинг, ҳадикли хаёлларни қувиб, яйраб ўтирайлик. Қиз маъюс жилмайди. Мезбоннинг муҳим нарса ёдига тушгандек бирдан юзлари ёришиб кетди. — Дарвоқе, танишайлик. – У ёнидан яшил паспортини чиқариб, қизга узатди. – Исмим – Асрор, фамилиям — Хуррамов. Ёшим сизникидан – бир ёшу ўттиз уч кунлик катта… — Вой, қандай яхши! – деб юборди қиз. – Мен сизни… анча ёш бўлсангиз керак, деб ўйлабман. — Бемалол ака деяверсангиз бўлади. — Хўп-хўп, Асрор ака! Робиянинг кўнглига соя солиб турган мавҳумлик кўтарила бошлади. Йигит винога қўл узатди: — Бир қултумгина. Қиз ўзини орқага ташлади: — Мен ҳеч қачон ичмаганман, Асрор ака. — Лекин бугун… тарихий кун. “Ака” дейиш шу қадар ёқимли эдики, бехосдан вужудининг қай бир қатламларида англаб бўлмас, қандайдир тотли ва тийиқсиз туйғулар жунбушга келгандек бўлди. Уялиб кетди! Йигит қадаҳларни яримлатиб вино қуйди. — Ижозатингиз билан, бир сўз айтсам, Робияхон. — Айтингиз! – жавоб қилди қиз юзлари ял-ял ёниб. — Тиллодек товланиб турган ушбу неъматни бу ёруғ оламда ўзим бир умр орзу қилгандек кенг пешона, ақлли ва камсуқум, содда ва самимий, оғир-вазмин ва ғоят гўзал бир қизни, яъни Сизни учратганим учун ичсак! Узундан узун бу иқрорни эшитиб, Робиянинг тиллари танглайига ёпишиб қолди, десак камлик қилар-ов. Яхшиси, қиз бечора адои тамом бўлди, деб қўя қоламиз. Томоғини намлаш учун оқ пиёладан чой хўплагиси келди. Лекин қўли банд – қадаҳ ушлаб турарди. Бир қултум ютди. Муздайгина экан. Яна ичгиси келди. Жуда-жуда ичгиси келди! Ийманди. Йигит охиригача сипқорди. — Асроржон ака, менда бир савол пайдо бўлди. – Энди дадиллашган Робиянинг катта-катта қўйкўзлари чақнаб турар, айни пайтда қалин, қайрилма киприкларида адашган икки томчи нуқрадек ялтирарди. — Айтингиз. — Менинг “ақлли ва камсуқум, содда ва самимий,” эканимни бир пасда қандай билиб олдингиз? — Хўп, десангиз, аввал сал тамадди қилиб олсак. Кейин Сиз учун алоҳида матбуот анжумани уюштириб, барча саволларингизга батафсил жавоб қайтарсам. “Ҳазилкаш эканлар”, – деб ўйлади қиз. Таом иштаҳа билан тановул қилиниб, қўллар хушбўй намсочиқларга артилгач, йигит чўнтагидан қалингина конверт чиқариб, оқ дастурхонга қўйди. Конвертнинг ёнидан бир шода калит, кумушранг чўнтак соати ва уриниб, эскириб қолгани кўзга ташланиб турган кўк ғилофча жой олди. — Шундай қилиб, матбуот анжуманимизни бошлаймиз, – деди Асрор Хуррамов. Айтдики, бугун – ғоят омадли ва унутилмас кун. Икки ойга чўзилган навбатдаги лойиҳамиз муваффақиятли якунига етди. Қорасув даҳасидаги ўн беш сотихли ҳовли уч қаватли шоҳона уйи билан сотилди. Эрталаб уни бир ярим миллион долларга пуллаб, шартномада келишилганидай, маблағнинг уч фоизидан умид қилиб турган жойимда, сотувчининг кел-кели келиб кетди-ю, яна беш юз қўшиб юборса, денг! (Маърузачи олдидаги оқ конвертни силаб қўйди!) Ана энди Асрор акангизнинг Паркент даҳасидаги янги уйларнинг орасида олчангла-аб юришини томоша қилинг. Битта-иккитасини кўзимнинг остига олиб қўйган эдим-да! Шўйти-б юрсам, иккинчи қаватдаги шинамгина бир квартиранинг устидан чиқиб қолмайманми! Саксон саккиз квадрат метр. Пишиқ ғиштдан. Уймисан уй. Бадастир. Уч хонада учта телевизор. Коса-товоқдан дазмолгача муҳайё. Бунинг устига, етмиш фоиз пулини ўттиз олти ойда бўлиб-бўлиб тўлаш йўриғини айтмайсизми! Ол-да, димоғингни чоқ қилиб яша! Ўйчи ўйини ўйлагунича, таваккалчи ишини битиради. Ато этганига шукр деб оласиз-да! Пулнинг ярми дастлабки тўловга сарфланиб, хонадоннинг калити ўша ернинг ўзида қўлга олинди десам, ишонаверинг. Йиғиб-териб юрганларимни қўшиб-чатсам, жовликкина тўласам ҳам бўларди. Эртани ўйладим. Қиз кўнглида: “Ишига пишиқ, ғайратли йигит экан”, деб ўйлади. Шошилмасдан гапираётган Асрорнинг юзида кишини ўзига ром этгувчи қатъият ва самимият зуҳур эди. У андак ўйланиб турди ва бирдан: — Эй, сабрдан яралган, Робия! – деди ҳаяжон билан сенлашга ўтиб. – Ўша уй энди иккаламизники бўлишини истайман!.. Асрор калитлар шодасини қизга узатди. Робия ўрнидан туриб кетди ва калитларни авайлаб олди. Олар экан, беихтиёр тавозе билан бошини эгди ва кўнглида: “Ёпирай!” деб юборди. Лекин кейин нима қилишини, нима дейишини, калитларни қаерга қўйишини билмай саросимада, довдираб қолди. Гўё ҳовучидаги бир шода жавоҳир кафтларини чўғдек куйдирарди. Гўё тилдан қолгандай, лаблари титрар, лекин саси чиқмасди. Йигит эса айтаётган гапларидан масрур ва маст, ҳаяжон билан давом этарди: — Энди ўзинг айт, Робия! Ўн бир йиллик ижарахонликдан кейин бундай бошпанага етган мардум улфатларидан суюнчи олмаслиги мумкинми? Йўқ-да! Бир замонлар, телевизонда телебошловчи пайтларим, бирга ишлаган қадрдоним Нозим Сурхонга сим қоқиб, зиёфатдан гап очсам, таранг қилади, денг. Гапини қаранг. Ишхонасига бориб, машинамда олиб кетсам борармиш ўша зиёфатга. Нима ҳам қилардинг? Эркалигини кўтарасан-да! Тошкентга келиб топган қалин ошнам, университетдаги сабоқдошим бўлса. Бир қориндан талашиб тушган ака-укадай гап. Шундай қилиб, телемарказ дарвозаси олдида Нозим Сурхонни кутиб ўтиргандим. Радиодан таралаётган най навосига бўшашиб, кўзларим юмилиб-юмилиб кетаётганди. Чўчиб тушдим. Қарасам, қаршимдан ўртабўйли, бошяланг бир қиз келяпти. Оғзим очилиб қолди. Очилмасинми? Елкасига истолбадай бир нарсани осиб олган бечора қиз юки оғирлигидан букчайиб қолган. Косасига чўккан чиройли кўзлари шу даражада маъюс ва шу даражада мунгли эдики, ана-мана йиғлаб юборса керак, деган хаёлгаям бордим. Шундоққина ёнгинамдан, бир қадам наридан ўтиб кетди. Юрагим жиз-з этди. Кейин устимдан биров бир сатил муздай сувни қуйиб юборгандай, ваража тутиб кетди. Ўзимга келиб қарасам, машинамнинг эшигини қулфлашниям унутиб, унинг изидан зиппиллаб кетяпман. Қорама-қора, қистаниб боряпману, ўйлайман: “Бошпанали бўлсам уйланаман деб юргандинг, Асрорбой. Ниятинг холис экан!” Ирим-сримларга тоқатим йўқ. Аммо катта кўчага етай деганимизда, секинладим: “Шу ҳурлиқо чорраҳада тўхтаса, ниятимнинг Худога хуш келгани!” Бутун вужуди қулоққа айланиб, ҳангу манг ўтирган қизни Асрор тамомила сеҳрлаб қўйганди. — Бахтимни қарангки, – дея давом этди илми калом соҳиби, собиқ телебошловчи, – “истолба судраган” қиз катта кўчани кесиб ўтишга улгурмади. Кейин… кейин уни гапга солдим. Ақлли экан. Ақлли бўлмаса, энтак-тентак гапларимга чидармиди. Маҳмадоналик қилмади. Жиккиламади. Юзлари алвонга тортиб кетган қиз, бошини кўтарай демасди. Қандай кўтарсин? Нима десин? Олдида ўтирган эркакнинг кўзларига қандай қарасин? — Қанча жойларда ишладим, ўқидим, – деди энди йигит ҳаяжонини босиб. – Қанча қизлар ёнимдан ўтди. Бирортасига дурустроқ тикилиб қараганим йўқ. Қарасам ҳам ичимда ғижиним келарди. Сабабини яхши биламан. Ҳаммаси қандолат фабрикасидан чиққан конфетдай – бир хил. Чиройли. Ялтироқ. Замонавий. Бўянган, ўранган. Фақат икки оғиз гаплашсанг, тилингни тишлайсан. Тоши енгил. Ичи занг босган бўчкадай бўм-бўш!.. У дастурхондаги соатни очиб, қизга узатди. Соат қопқоғидаги оқ-қора расмдан йигирма беш ёшлардаги, юзларига сепкил тошган, сулув қиз жилмайиб турарди. — Танидингми? Шу қиз сенмисан? — Ҳа, мен… – Қиз ийманибгина жилмайди. – Менга ўхшайди. — Ўхшайдими? Ўзингми? — Ўзим… — Офарин! – йигит ўрнидан туриб кетди ва жойида бир айланиб, ўтирди. – Энажонимга юз офарин, Робияхонга минг офарин! Қиз ҳайрат билан унга тикилиб қолди. Қовоқлари учди. Йигит жиддий тортди: — Суратдаги аёл – менинг энам. — Энам?!. — Ҳа, раҳматли энам. Мен учинчи синфга борганимда вафот этган… Ток урган. Врач эди. Энам ҳам икки ёнига сал чайқалиб юрарди. — Худо раҳмат қилсин!.. Дадангиз ҳаётмилар, ишқилиб? — Беадад шукур! Хатирчида ўтиради. Нафақахўр. Қиз бир соатга, бир олдида ўтирган йигитга боқар ва нималардир демоқчи бўларди-ю, ботинолмасди. — Асроржон ака, яна сўрасам майлими? – деди ниҳоят иккиланиброқ. — Биламан нима дейишингни, Робия. “Туш кўрмаяпманми?” демоқчисан. — Ҳа-а… — Сен-ку, майли. Ўзимнинг ҳам ишонгим келмаяпти, Робия. Лекин ҳеч бир гўдакнинг онаси ўлмасин. Ҳеч бир бола ўгай онанинг қўлида зор қақшаб, туртки ****, ўксиниб қолмасин. Сездим, Робия! Етимлик сенинг ҳам бошингдан ўтган. Ўтмаса, ётоқхоналарда сарсон очиб юрмасдинг… Бу гаплардан қизнинг кўнгли бузилиб, юзларини қўллари билан ёпиб олди. Елкалари силкинарди. У шиддати баланд, дадил ва чечан бу йигитнинг ўзига ўхшаш етимча эканини хаёлига ҳам келтирмаган эди. Асрор ишонч билан гапирар, Робия маҳлиё бўлиб эшитарди. — Шу тобда раҳматли эналаримизнинг руҳлари иккаламизни кузатиб, қувониб турган бўлса, не ажаб!.. Қиз хаёллар гирдобида ўтирган йигитга қаради ва юрак ютиб сўради: — Асроржон ака, мени тўсатдан учратиб қолган бўлсангиз. Паспортимнинг номерини, қаерда яшашимни, қайси шаҳарда, қачон туғилганимгача қандай билиб олдингиз? Йигит ўзини орқага ташлаб, қулочини кенг ёзди ва мириқиб кулди. — Осонгина, – деди. – Виолончель ғилофини елкангдан олаётганимда, ётоқхонанг олдида яна ўзингга қайтариб бераётганимда, сумкангни ўмардим. Икки марта! — Ўмардим? — Йўталган киши бўлиб, сумкангдаги паспортни олдиму очиб кўрдим. — Ё, тавба!.. — Ҳайрон бўладиган жойи йўқ. Бир пайтлар телесериалда киссавур бўлиб чиққанман. Ўргатишган. — Асл касбингиз нима, ўзи? — Филолог десак ҳам бўлаверади. Лекин мардикорликдан даллолликача бўлган “шарафли йўл”ни босиб ўтганман. Иккаласининг ҳам юзида беғубор табассум жилваланди. Йигитнинг овози бирдан ўзгариб, қизга қаттиқ тикилди: — Сен ўзинг кимсан, Робия? Қиз чўчиб тушди. — Сеҳргармисан? Афсунгармисан? Кимсан? Боя чўлпон кўзларингни кўриб, эсимни йўқотиб қўйгандим. Энди ҳар бир қарашинг, табассуминг ақлимни оламан деяпти. Мендай бир маҳмадонани, йўнилмаган таёқни не кўйларга солиб қўйдинг, айт!.. Қулоқларига бир ишониб, бир ишонмай, лолу ҳайрон ўтирган қиз қизариб кетди ва бошини эгди. Бу ўтли, ҳароратли саволларга жавоб бериш учун журъат қани, сўз қани! Шарм маъвосидан чиқмаган бечорада қаердан ҳам бўлсин. Бир муддатлик сукунат ичра йигит маъюс тортди. — Сендан яширадиган гапим йўқ, Робия, – давом этди у ўйчан. – Даллолликнинг этагидан тутиб, уй бозорини ораламагунимча, бирор нарса орттиролмадим. Қулоғимгача қарзга ботган кунларим бўлди. Омаду баракамни бозордан топдим, десам кулма! Ҳар кимнинг қўлидан келгани-да. Кўпнинг муомаласида одам танишни ўргандим. Укаларимни ўқитдим. Машина олдим. Ширкатимизда мендан бошқа яна ўнта маклер шлайди. Аҳён-аёнда шу кафеда “сен же – мен же” қилиб турамиз. Ётоқхонангни яхши билишимиз ҳам шундан. Асрор яна бир хабарни қистириб ўтди. Боя кафега кираверишда турган одамлар орасида Нозим Сурхон ҳам бор экан. Паканароғи. Имо қилибдики, бу қизни телемарказда кўрганман. Ками йўқ. Тўйнинг газини бос, жўра!.. — Тўғри-да, – деди йигит овози ўктамлашиб, – галга солиб нима қиламиз. Юлдузларимиз бир бирига интилиб турган бўлса, иккиланишимиздан нима маъни бор? Қизнинг назарида, йигитнинг бу таклифини рад этиш учун иккисида ҳам кифоя қиладиган важнинг ўзи йўқ эди. Асрор кўк ғилофчадан ингичка узук чиқариб, Робиянинг қўлларини сўради. Икки қўлини ҳам узатди. Нега бундай қилди, ўзи ҳам сезмай қолди. Йигит унинг бахмалдай мулойим кафтларини эҳтиросдан ловуллаб турган юзларига, бармоқларини эса лабларига босди. Кўзларига меҳр билан бир-бир суртди. Азбаройи қизариб кетган қизнинг кўзларига тағин ёш қалқиди. — Робия! – деди. – Йигитлик сўзим! Токи тирик эканман, шу чиройли сочларингга гард юқтирмайман. Шу чиройли кўзларингга ғам доритмайман!.. Олмос кўзли узук юз-кўзларида меҳр товланиб турган соҳибжамолнинг бармоғига лоппа-лойиқ келди. — Ярашганини қара, Робия! Муборак бўлсин! “Илоё! – деди ичида қиз. – Шу кунларга етказганига шукр!” — Энамдан табаррук! – деди йигит дадил. – Энди сенга буюрсин!.. “Омин!” – пичирлади иккаласи баробар… “Шарқ юлдузи” журнали, 2022 йил 12-сон

​​📝​​ОРЗУДАГИ ФАРЗАНД ТАЪРИФИ Нуфузли бир ташкилотнинг кадрлар бошлиғи қўнғироқ қилиб, Удан отаси қайси шифохонада даволанаётгани билан қизиқди. У шошиб қолди, сабаби шу кунгача отасидан бирор маротаба хабар олмаганди. Лекин сирни бой бермади: - Мен ҳозир шифохонанинг, бўлимнинг номини, палатанинг рақамини ёзиб бераман. - Тезлатинг, янги тайинланган раҳбаримиз сўраяптилар. Бугун бориб, хабар олар эканлар. - Албатта тезлатаман. У кадрлар бошлиғининг бу гапидан турли ўйларга толди. “Раҳбар ҳам ходимнинг отасидан хабар оладими? Ишқилиб тинчликмикан? Нега бирдан бундай йўл тутади? Ёки отам шикоят қилиб, ишхонамга қўнғироқ қилдиларми? Нега? Нега? Нега?” Тинмай ёғилаётган шу каби саволлардан Унинг бошига оғриқ кирди. Лекин тезда ўзини қўлга олиб, ҳовлида отаси билан бирга яшайдиган укасига қўнғироқ қилди. Отасининг даволанаётган шифохонаси тўғрисидаги маълумотларни олиб, қоғозга туширдида, кадрлар бошлиғининг олдига олиб кириб кетди... Тушлик вақтида кўнгли нотинч бўлиб, шифохона томон йўл олди... - Ҳа, ўғлим тинчликми, йўқлаб қолибсан? - Ассалому алайкум, дада, узр, ишлар кўпайиб кетиб, ҳечам вақт топа олмаётган эдим... - Ваалайкум ассалом, 10 кун деганда энди отангни кўриш учун вақт топдингми? - Дада, узр... - Бундан олдин ҳам икки маротаба онанг билан бирга шифохонада даволанганимизда келиш у ёқда турсин, ҳатто қўнғироқ ҳам қилмаган эдинг... Бирданига виждонинг уйғондими, тўғрисини айт, нима бўлди? - Дада, сизни соғинган эдим... - Тўғрисини айт деяпман сенга, нима бўлди? - Дада... бугун бошлиғимиз сиздан хабар олгани келар эканлар... - Гап буёқда дегин. Майли, келсин, мен сен тўғрингда ҳаммасини айтаман. Шифохонага бирор маротаба келмаслигингни, ойлаб ота-онангдан хабар олмаслигингни, ўтган йили ҳовлини сотамиз деб тўпалон қилганингни... қай биридан бошласам экан... У дадасининг бу гаплари олдида лом-мим дея олмай қолди ва бўшашганча ишхонасига қайтди... Кечки пайт қўнғироқ қилиб, бошлиқ сўраётганини айтишди. У минг хил хаёллар билан раҳбарининг олдига кирди... - Мен бугун сизнинг отангиздан хабар олиб келгандим. Анчагача гаплашдик. Мен сизни бундай фарзанд эканлигингизни билмай юрган эканман... У раҳбарининг гапидан тобора кичрайиб, гўёки ерга кириб борарди... Бошлиқ эса гапида давом этарди. - Тўғриси, бошида дадангизнинг гапларга ишонмадим. Наҳотки фарзанд шу даражада бўлиши мумкин? Лекин, отангизнинг бу гапларни чин юракдан айтганларига шубҳа йўқ, сиз тўғрингизда анчагина маълумотларга эга бўлдим. У уятдан тамом бўлди. Қанийди мўъжиза юз бериб, ер ёрилса-ю, кириб кетса. “Энди мен бу ерда ишлай олмайман, шарманда бўлдим. Ҳозир бошлиқнинг олдидан чиқаман-у, бўшаш тўғрисида ариза ёзаман”. Унинг ҳаёлида фақат шу фикр айланарди. Лекин раҳбарининг сўнгги гапларидан у карахт аҳволга тушди: - Биз шундай инсон билан бир жамоада ишлаётганимиздан фахрланамиз. Қани энди ҳамма ҳам ўз отасини сиздек ҳурмат қилса, ардоқаса! Бизнинг фарзандларимиз сизга ўхшашларини чин юракдан истардик. Сиз меҳнат қилаётган бўлимда раҳбар жойи вакант экан. Кадрлар бошлиғига топшириқ бердим, буйруқ тайёрлаяпти. Эртадан сизни шу бўлимга мудир қилиб тайинладим. Ишларингизга омад! У раҳбарнинг олдидан чиқар экан, умуман ҳеч нарсага тушунмасди. Ўзи ҳозир нималар бўлди? Қанақа мудир? Нега У билан фахрланишади? Отаси нималар деган? Саволлар тинмай ёғиларди... У ишхонасидан чиқиб, супермаркетга кириб, яхшилаб харажат қилди-да, отасини кўргани йўл олди. Борса, дадаси ҳовлида сайр қилиб юрган экан. Ташриф буюрувчилар учун ажратилган жойга бориб, ўтиришди. - Ўғлим, бугун раҳбаринг келган эди, барака топсин яхши инсон экан. 80 ёшдан ошган отаси бор экан. Шунақанги ҳурматини жойига қўяр экан, мен ҳам бўш келмадим, сени мақтадим. “Шу ўғлим мени чўмилтириб қўяди, тирноқларимни олиб қўяди, қаерга десам олиб боради, шифокорлар ёзиб берган барча дориларни олиб беради, қаттиқ гапириш у ёқда турсин, ҳатто шу кунгача кўзимга тик боқмаган”, - деб мен ҳам сени мақтадим. Энди... орзуимдаги фарзандимни таърифладим-да..