Предыдущая публикация
Пра царкву Маскоўскага патрыярхату, у якой ад 1772 г.
жылі нашы продкі і цяпер жывуць нашы праваслаўныя землякі.
(Беларуская праваслаўная царква - гэта Экзархат (то-бок, замежная адзінка) Маскоўскага патрыярхату).
Цікава даведацца:
1) які гістарычны шлях прайшла маскоўская царква?
2) якія аўтакефальныя, то-бок, кананічна прызнаныя, цэрквы ёсць у сучасным праваслаўным свеце?
...І пра гэта толькі факты і даты.
Руская праваслаўная царква (РПЦ).
988 г. - год заснавання Кіеўскай мітраполіі Канстанцінопальскага Патрыярхату.
1299 г. - у сувязі з мангольскім нашэсцем на Кіеў (1240 г.) кіеўскі мітрапаліт Максім перанёс мітрапаліцкую кафедру з Кіева ва Ўладзімір, а мітрапаліт Пётр у 1325 г. - у Маскву.
У Маскве царква таксама называлася мітраполіяй Кіеўскай і ўсёй Русі Канстанцінопальскага патрыярхату.
1448 г. - выхад з Кіеўскай мітраполіі епархій маскоўскага рэгіёну і самаабвяшчэнне аўтакефаліі Маскоўскай мітраполіі.
1589 г. - Маскоўская мітраполія атрымала кананічнае прызнанне ад Канстанцінопальскага патрыярха Іераміі.
1590 - 1593 г.г. - Маскоўскія мітрапаліты атрымалі статус патрыярхаў і канчатковае прызнанне аўтакефаліі ад усходніх цэркваў.
Першы патрыярх Іоў (сапраўднае імя Іван, каля 1525 — 1607).
1686 г.- Кіеўская мітраполія па ўзгадненні з Канстанцінопальскім патрыярхам перападпарадкаваная Маскоўскаму патрыярхату (у сувязі з далучэннем левабярэжнай Украіны і Кіева да Рускага царства),
але без епархій Беларусі і правабярэжнай Украіны ў межах Рэчы Ппспалітай, якія, як і раней, заставаліся ў складзе самастойнай Кіеўскай мітраполіі Канстанцінопальскага патрыярхату.
1700 г. - цар Пётр I скасаваў Патрыяршаства, а ў 1720 г. заснаваў Сінод, дзяржаўны орган на чале з обер-пракурорам, які выконваў функцыі царкоўнага кіравання з 1721 па 1917 г.
28.10.1917 г. Усерасійскі Памесны Сабор аднавіў Патрыяршаства Расійскай Царквы.
21.11.1917 г патрыярхам стаў Ціхан (сапр. Васілій Бялавін, 31.01.1865 — 7.04.1925).
Пасля смерці Ціхана ў 1925 г. і да 1943 г. РПЦ не мела правячага патрыярха.
8.09.1943 г. з ініцыятывы Сталіна ў Маскве адбыўся Архіерэйскі Сабор РПЦ, які паклаў пачатак Патрыяршаству ў СССР.
12.09.1943 г. Патрыярхам Маскоўскім і ўсёй Русі стаў Сергій (сапр. Іван Страгародскі, 23.01.1867— 15.05.1944).
Тры патрыяршаствы ў Рускай праваслаўнай царкве:
Першае - 1589-1700 г.г., другое - 1917-1925 г.г., трэцяе - 1943 г.- і на цяперашні час.
***
На сёння ў свеце 15 аўтакефальных праваслаўных цэркваў.
Тут яны размешчаныя ў парадку згодна дыптыху Канстанцінопальскага патрыярхату
(дыптых - пералік цэркваў па рангу ў залежнасці ад старажытнасці, храналагічнай паслядоўнасці абвяшчэння і кананічнага прызнання аўтакефаліі і іншых чыннікаў).
Назва царквы,
дата заснавання і хто заснаваў (яго імя ў дужках),
год прызнання: аўтакефалія (патрыярхат),
галоўны горад,
мовы набажэнстваў.
1.Канстанцінопальская:
па паданні 38 г. (Андрэй Первазванны);
патрыярхат з 451 г.,
Канстанцінопаль, цяпер Стамбул (Турцыя),
мовы грэчаская, нацыянальныя мовы.
2.Александрыйская:
па паданні 42 г. (апостал Марк);
патрыярхат з 451 г.,
Александрыя (Егіпет),
мовы грэчаская, арабская, нацыянальныя мовы Афрыкі, англійская і афрыкаанс.
3.Антыахійская:
па паданні 37 г. (апосталы Пётр і Павел);
патрыярхат з 451 г.,
Дамаск (Сірыя),
мова арабская.
4.Іерусалімская:
I век (Ісус Хрыстос згодна Евангеллю);
патрыярхат з 451 г.,
Іерусалім (Ізраіль),
мовы грэчаская і арабская.
5.Руская:
988 г. - Кіеўская мітраполія ад Канстанцінопальскай Царквы, Кіеў,
1448 г. - самаабвяшчэнне Маскоўскай аўтакефальнай мітраполіі,
1589 г. - прызнанне аўтакефаліі Маскоўскай мітраполіі Канстанцінопальскім Патрыярхам.
Масква (Расія).
мовы царкоўнаславянская, нацыянальныя мовы.
6.Сербская:
IV век;
1219 г. – аўтакефалія ад Канстанцінопальскай Царквы,
Белград (Сербія)
мовы царкоўнаславянская і сербская.
7.Румынская:
IV век;
1885 г.— аўтакефалія ад Канстанцінопальсквй Царквы,
Бухарэст (Румынія),
мова румынская.
8.Балгарская;
865 г.;
919 г. – аўтакефалія ад Канстанцінопальскай Царквы,
Сафія (Балгарыя),
мовы царкоўнаславянская і балгарская.
9.Грузінская:
1 век (апосталы Андрэй і Сымон); 324 г. -дзяржаўны статус,
457 г. – аўтакефалія ад Антыахійскай Царквы,
Тбілісі (Грузія),
мова старагрузінская.
10.Кіпрская:
па паданні 47 г. (апостал Варнава),
431 г. - аўтакефалія ад Антыахійскай Царквы,
Нікасія (Кіпр),
мова грэчаская.
11.Эладская (Грэчаская):
I век (апостал Павел);
1850 г. – аўтакефалія ад Канстанцінопальскай Царквы
Афіны (Грэцыя),
мова грэчаская.
12.Польская:
X век;
1948 г. – аўтакефалія ад Рускай Царквы,
Варшава (Польшча),
мовы польская, царкоўнаславянская, украінская, у Бразіліі – партугальская.
13.Албанская:
X век;
1937 г. – аўтакефалія ад Канстанцінопальскай Царквы ,
Тырана (Албанія),
мовы албанская, грэчаская і ўлахская (яна ж арумынская - цыганскі дыялект).
14.Праваслаўная Царква Чэшскх земляў і Славакіі:
IX век (святыя Кірыл і Мяфодзій);
1951 г. – аўтакефалія ад Рускай Царквы,
Прэшаў (Славакія),
мовы царкоўнаславянская, чэшская, славацкая.
15.Праваслаўная Царква Украіны:
Абвешчана 15.12.2018 г.
Аўтакефалія 5.01.2019 г. ад Канстанцінопальскай Царквы.
Кіеў (Украіна),
мовы царкоўнославянская, украінская.
У дыптыху Маскоўскага патрыярхату замест Праваслаўнай Царквы Украіны на 15-месцы:
Праваслаўная Царква ў Амерыцы,
1970 г. – аўтакефалія ад Рускай Царквы,
Вашынгтон,
мова англійская.
*****
Не ўсе праваслаўныя святкуюць Раство Хрыстовае 7 студзеня.
Паглядзіце, якія памесныя праваслаўныя цэрквы святкуюць 7 студзеня і якія 25 снежня.
7 студзеня:
1. Іерусалімская
2. Руская
3. Сербская
4. Грузінская
5. Польская.
25 снежня:
1. Канстанцінопальская
2. Александрыйская
3. Антыахійская
4. Румынская
5. Балгарская
6. Кіпрская
7. Эладская
8. Албанская
9. Чэшскіх земляў і Славакіі
10.Праваслаўная царква Украіны (з 1.09.2023 г.).
Гэта поўны спіс аўтакефальных і кананічна прызнаных праваслаўных цэркваў згодна дыптыху Канстанцінопольскага патрыярхату.
Якая дата нараджэння Іісуса Хрыста правільная?
Дакладна адказаць немагчыма, бо ў Свяшчэнным пісанні даты няма і ў свой час яе прынялі, верагодна, па нейкіх ускосных прыкметах.
А калі для параўнання ўзяць даты 7 студзеня і 25 снежня - якой даце з логікі здаровага сэнсу аддаць перавагу?
Адказ на гэтае пытанне залежыць ад календара, які прыняты ў праваслаўных цэрквах - юліянскі ці новаюліянскі.
Тыя 5 праваслаўных цэркваў, у ліку якіх Руская, карыстаюцца юліянскім календаром (дзейнічае ад 45 г. да новай эры), астатнія 10 цэркваў - новаюліянскім.
Юліянскі каляндар згодна тагачасных астранамічных разлікаў памылкова вызначаў працягласць года, які роўны абароту Зямлі вакол Сонца.
Таму ад 1563 года ў заходнім свеце ў рэлігійным і цывільным жыцці стаў прымяняцца грыгарыянскі каляндар, які больш дакладна вызначае працягласць года.
У Расіі грыгарыянскі каляндар прыняты толькі ў 1918 г. (дэкрэт Саўнаркама ад 24.01(6.02) 1918 г.) - па ім мы цяпер і жывем.
Але ў рэлігійным жыцці праваслаўных цэркваў (з вышэй пазначаных 10-ці) прымяняецца не грыгарыянскі, як у католікаў, а новаюліянскі каляндар, які да 2800 г. цалкам супадае з грыгарыянскім.
Таму падаецца лагічным рэлігійныя святы адзначаць па новаюліянскім календары, які супадае з грыгарыянскім. У такім разе Раство Хрыстовае прыпадае на 25 снежня.
А вось Вялікдзень (Пасха) не мае пэўнай даты, а разлічваецца прымяняльна да дня вясновага раўнадзенства: у праваслаўных - па юліянскім (незалежна які каляндар: юліянскі ці новаюліянскі), у католікаў - па грыгарыянскім календары.
Такім чынам, у праваслаўных, якія прынялі новаюліянскі каляндар, усе святы, акрамя Вялікадня, супадаюць з католікамі, а Вялікдзень - найчасцей супадаць не будзе.
Следующая публикация
Комментарии 2
Адпаведна адну з іх (ад 17.11.2023 г.) выдаліў.