К1айн кир тоьхначу жимчу ц1ийна хьалхахь боьг1начу 1ежо а, цул жимма лахахь болчу кхуро а заза даьккхинера. 1ежан заза ц1ен-к1айн дара, кхуран заза - деккъа к1айчу басахь. Зазашна т1ехуьйшуш, юха царна т1ера г1уьттуш, цкъа хьаьвзий цхьанхьа д1адоьлхуш, т1аккха хьаьвзий юхадог1уш, гонаш туьйсучу накхармозийн "зузз" лаьттара х1аваэхь.
Кхура бухахь динчу дехачу букътухийла йолчу г1анта хиъна 1ара воккха стаг Т1айба. Цунна уллохь лаьттара цуьнан к1ант Х1аваил. Да лекхочу дег1ахь, дилхалахь, 1аьржачу аматехь вара, юьхь т1ехь жимма гуш къоьжа маж-мекх а долуш: юьхь уьрсаца ца ц1анъеш, тукарца лоргура цо. К1ант а вара вуткъа-лекха. Б1аьрг-цкъоцкъам - 1аьржа, амат - к1айн. Да къамел деш вара:
- К1ант, со мел веха а ца хаьа. Со д1аваьлча, хьуна хьехар дан воккха а вац. Цундела ас дуьйцучуьнга дикка ла а дог1а, цкъа а диц а ма де...
- Ладуг1уш ву-кх со, дада...
-Ладуг1уш вац, дег1 кхузахь делахь а, хьан ойла генахула кхерсташ ю, д1о шовдана йистехула, - реза вацара да.
К1ентан юьхь ц1ийъелира, иза цецвелира: дена муха хиъна кхуьнан дагахь дерг, х1ара боккъал ван а ма вара д1о Ломан-хьостерчу шовдана йистехь, иза, цу шовданна генахь доццуш 1ашъерг схьаяре хьоьжуш, юха цо шайн з1ар доьллуш гуш...
Х1аваила шен б1аьргаш лаьтта хьовсийра, эхь хетта.
Иза ойла ян волало шега дуьйцучун, цунна ц1еххьана хьалха х1оьттира дас кест-кеста олучу, "со д1аваьлча" бохучу дешнийн бакъдолу маь1на. Кхунна яьлла лаьтта б1аьсте йицъелира, накхармозийн "зузз" д1адайра, х1ара ч1ог1а вуьйхира, х1ара ч1ог1а кхеравелира, мохь хьакха лиира: "Дада, дада, со а витий ма г1олахь, ас х1ун дийр ду х1окху лаьттахь, суна гур яц накхармозаша зевне яьккхина б1аьсте, мелчу мохехь хьийза зазанийн патарш..."
Чу хиш х1иттина б1аьргаш лаьтта хьовсадо Х1аваила. Цуьнан кхетаме кхочу ден дешнаш:
- Хьарам х1умнах ларлолахь, ц1арах санна... Хьо мел ч1ог1а хьераваьлла хьийзахь а, хьарам некъаш деш, я хьанал бахьанаш леладахь а, хьуна каракхочург цхьа рицкъа бен дац хьуна... Дала азаллехь хьуна яздинарг... Хьайн сий ларделахь, сий дайча юхадог1уш дац хьуна. Гуттар а хьанал къахьоьгуш хила. Тидам бел оцу накхармозийн, гуттар а къахьоьгуш ду уьш. Доьлхий, цара зезагашна, дитташна, зазашна т1ера дургал гулйо, х1ора мозо шен дег1е хьожжий, дургал йохьу никх чу. Иштта жим-жима х1уманех, и никх буззий моз а хуьлу. Ахьа а, массо х1ума цхьана дийнахь дан а ца г1ерташ, хьайга далург деш хьанал къахьегахь, дуьненан х1ума а 1аь1ар ду, нахана юккъехь д1алела юьхьк1айн а хир ву... Ладуг1уш вуй хьо?
- Ву, дада, ву, - к1анта корта хьала а ца айъира.
Х1аваилна цхьа тамашийна, цхьа ира хаалора х1окху дахаран галморзахалла: хьийзачу зазанийн патаршца, пхенашкахь кхехкачу ц1ийца, 1аннашкахь карзахъюьйлучу дешначу лайн 1оврашца, 1аьржа б1аьргаш долчу, гуттар а шена гергаийзочу йо1аца еана х1ара б1аьсте - цхьана аг1ор, вукху аг1ор - ден къаналла, герга г1ерта цуьнан маьрк1аже...
"Дада! Дада! Х1етахь со жима волуш, иштта ма дацара... Дагадог1ий хьуна, сан пхи шо долуш... Иштта, сан хенара вара вайн лулара к1ант Ваха а. Ахь тхойшиъ ший а хьайна хьалха д1ах1оттавора... Хьо х1инца санна, х1окху г1антахь хиъна 1ара... Ахь элира тхойшинга, хьалхаваларх вада аьлла... Тхойшиъ ший а д1аэккха тохавелча, ахь со жимма сацийра. Ваха хьалхавелира... Ас дегабаам бира... хьо воьлура... Юха ахь Ваха сацавора... цо дегабаам бора... хьо юха а воьлура... воьлура... ткъа х1инца хьо ца воьлу, Дада..."
...Б1аьстенаш вовшех тера ю цхьана аг1ор. Х1ора б1аьста буц а йолу, зезагаш а довлу. Стоьмийн дитташа зазанаш доху - к1айн, ц1ен... Царна т1ехь накхармозий а хьийза, шайн дургал гулъеш... Дог1анаш оьху, малх а кхета, стела1ад а х1утту...
Амма вукху аг1ор цхьа а б1аьсте а яц кхечух тера. Х1унда аьлча и б1аьсте гуш волу хьо вац хьалхалераниг, стохкалераниг, лурчахлераниг, итт шо хьалхалераниг, ткъа шо хьалхалераниг, ткъе итт шо хьалхалераниг-м муххале а... Хьалхалера дуьненах воккхавер а дац, хьалхалера тешамаш, сатийсамаш бац, эшамаш бу, эшамаш... Х1ора шарахь - эшамаш...
Эшамаш алсамбовлу, шераш а алсамдуьйлу, ткъа некъ бах ца ло, иза мелхуо а бацло, зама а яцло...
Зама... Ма сиха йоьдуш хиллера-кх зама...Селхана долуш санна хета кхуззахь, х1окху кхура к1елахь, х1окху г1антахь хиъна 1ийна кхуьнан да Т1айба. Цо хьалхаваларна х1арий, Вахий идийтина...
Х1инца х1ара 1ара кху г1антахь, да вац, к1ант а вац...
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 1