Предыдущая публикация
КАЙНЕНЕ КЕЛИН БАЯНЫ
5-БОЛУК.
Жолдо кайтып келатып кечки Бишкеке суктанып, машинени токтотуп коюп, бир саамга нары-бери басып сейилдеп алышты. Сүрөткө түшүштү. Электр жарыгы түнкү асманды тиреп тургансып, айланасында чымын-чиркей уюлгуйт. Нары бери чубаган элдер. Көбү жаштар. Жаңы аянтчада түркүн гүлдөр, жаш фонтан. Алардан урган салкын аба. Көктө жымыңдап жайнаган жылдыздар. Толуп турган ай. Бардыгы жаштыгы менен сулуу көрүнүп турду.
Ошентип күндөр өтүп жатты.
Мая келген эле кишиге эпилдеп жүгүнүп калат. Анысы куру калбайт: “Алдыңды бала бассын, артыңды мал бассын”, “Алганың менен тең кары. Кудай жалгасын. Бактылуу бол. Көп жаша” деген баталар. Ансайын жүгүнгөнүнөн жазбайт. Бул, баралына келгенде кайненесинен ашкан тың аял болуп чыгат дешет. Айтор айткысы келбеген кишиден да, душманынан да бата алып алат. Кемелге да кээде мактанып калат. Бир күндө мен он чакты кишиден бата ала алам. Кана, мелдешели, сен эки эле кишиден бата алчы дейт оюн-чындан Мая. Кемел канча жакшылык кылса да рахмат деген гана сөз угат. А Мая көчөдөгү улуурак айылдаштарына чейин жүгүнүп, чын эле аз убакта батасын онго жеткизип койду. Кемел жеңилди.
— Пенденин ар бир сөзү кудайдын кулагында деп апам айткан. Элдин көбү жалынып бата берип турса, демек мен сөзсүз бактылуу, телегейи тегиз адам болом деп турмуштун убактылуу сыноолоруна чыдап койсом баары ойдогудай болот,— деп, анча мынчага маани бербей баары мээсине сиңип калды.— Кээ бир сараңдар бар, эки ооз батасын кызганып жүгүнбөй эле кой дешет,— деп, аларга кайра нааразы болуп калат.
Бир күнү Мая:
— Кемел мен өлдүм! Палоом, капкатуу болуп калды. Эми аны кантип дасторконго коём,— деп көз жашын көлдөтүп, ашканадан келди.
— Ии жинди, бүт ниетиңди тамакка коюп жасабайсыңбы. Билбесең апаман сурабайсыңбы? Мен сени баарын билет деп апама мактагам да,— деп Кемел күпүлдөп коюп эшикке чыгып кетти. Кемел Маяны өтө жакшы көрөт. Үй-бүлөсүнө жагынам деп бүт дитин коюп, тызылдап жүгүргөнүн карап боору ооруйт. Кээде тамактары даамдуу болбой калса ушинтип, уялганынан баладай ыйлайт. Бирок үйрөнсүн деп, анан калса аялымды башкарып турушум керек. Баланы жашынан, аялды башынан деп керсеңдеп коймою бар. Ошондо ичинен өзүнчө акырын алтыным, жаным деп аягында келесоом деген сөздү кошуп койчу. Алымкан апа да Мая ашканадан жүгүрүп чыкканда эле кемчилик кетиргенин дароо сезет. Акырын ашканага кирип, казанды ачып көрөт. Жакшы эле болсо, кайра барып ордуна олтуруп калат. Азыр келини бөлмөсүнөн чыкпай калды. Казанды ачып караса, палоого суусун аз куюп коюптур. Эне эшиктен кызыл, көк калемпирлерден жулуп келип, жууп, алардын ичине палоодон салып, керектүүсүн кошуп, казанга салып бышырып, башка тамак даярдап койду. Алты сотых жерден там салгандан кийин а
зыраак эле жер калса да, бир таман да бош жер жок. Чекесин гүлгө толтуруп, огородго тамак— ашка керектүүнүн баарын өстүрүп алышкан. Өзгөчө Кемел апасы экөө карайт. Таласта жашагандарында тамекиге иштеп көнүп калышкан. Келин ашканага келип, тамакты көрүп кайненесинин бетинен өөп, сүйүнүп жатты. Тамак аябай даамдуу болуп калды. Кемел апасынын жардам бергенин билип, апасына ыраазы болуп турду. Маянын көзү балбылдап, апасына улам нандан жылдырып коет. Эч нерсени түшүнбөгөн эле атасы жана эки бала. Тамактан кийин Кемел аялына: Мындай келесоодой кыялдарыңды коюп, үйрөн деп аялынын келесоо деген сөзүнө кандай реакция берээр экен деп күтүп турду. Мая байкуш чоң күнөөлүү кишидей, Кемелдин акырындап аны басмырлап баштаган сөздөрүнө этибар албай ыржалактап күлөт. Бирок өзүнчө калганда апасынын жоктугуна кейип ыйлап алат. Элдикиндей апам болсо ушунун баарын үйрөтмөк. Макмал менен Айсулуу кайынежелериме ушундай апасы барына суктанам. Мен келини эмес кызы болсом, дагы башка нерселерди үйрөтмөк деп ойлонот. Бирок Макмал, Айсулуулардын апасынын тарбия, насаат сөздөрүнөн тажап жатканын кайдан билсин. Колдо бар алтындын баркы жок да.
Бир күнү Кемел:
— Эй келесоо, бүгүн да тамагың каша го, өзүң же?— деп кабагын түйүп, катуу айтып чыгып кетти. Мая ошондо өзүнүн атынан атабай күйөөсү жаңы жаман ат коюп алганына ыза болду. Булар үйлөнгөнгө чейин деле аттарын аташчы эмес. Жаным, сүйгөнүм, алтыным, мамалагым деп бири-бирин эркелетишчү эмес беле. Эми эмне болду?.Кемел болсо аялын башкара алат экен деп үйдөгүлөр сүйүнүп калсын. Аялды башынан башкарыш керек, эркек болуп сес көргөзүп турайын деп ойлоп жүргөн. Өткөндө отурушта достору да:
— Музоо кезиңде сүздүрүп алба.
— Өтө тың экен. Бул түрү менен байкуш жалаякка жетпей, идиш жууйсуң го.
— Азырынча тез-тез жолугуп туралы. Бир жылдан кийин Армандын аялындай болуп, досторуңа жолукпайсың деп койсо, карааныңа зар болуп жүрбөйлү. Бой жеткенче апаңды, кийин аялыңдын тилин алышың керек, это закон,— деп каткырып күлүшпөдү беле.
Маяга да жолдош келиндери:
— Алам десе эле адыраңдап, жетелешип келе бербей окуп, ойноп күлүп, кем-карчыңды саттырып алып, жаштыкты жаштыктай өткөзүп албайт белең.
— Эр түгөнүп баратса да.
— Бизге го айла жок, алакачып алышкан.
— Оо, алдыда далай уруш-талаш, жогорку сотунан аксакалдар сотуна чейин жеткен аң-дөңдөр көп болот, — деп Маяны таң калтыргандарына маашырлана өздөрүн көптү көргөн акылман сезип биринен бири калбай бежирешкен. Узун халат кийип жүдөбөй, базарда кыпкыска халат, сонун шортиги менен бар. Ошондой кийбейсиңби. Мүчөң киши кызыгаарлык го. Элдин баары сени карап, күйөөң башканы карабай кызганычтан өлүп турсун. Күйөөңдүн айтканы менен болуп, башынан жаман көндүрбө. Кийин кийим, керектүүңдү алып бербей коет,— деп, дагы көп сөздөрдү жебирешкен.
— Ээ ошондойбу, ай-ий мен күйөөгө тийсем эле, көчөдөгү баласын көтөрүп жүргөн бактылуу үй-бүлөлөрдөй болом деп жүрбөйүмбү, — деп таңкалган болуп койду. Бирок чынында Мая аларды уккусу келген эмес эле. Анын өз акылы бар. Бактылуу болуу өз колумда жана бактылуу болом деген ишеничинде бекем турган. Эч жамандык оюнда жок, баарын үйрөнүшүм керек деп жүрүп, жөнсүз жерден кемсинткен сөздөрдү укканына арданып кетти.
Уландысы бар
Следующая публикация
Комментарии 6