Предыдущая публикация
"#ЧООЧУНКИШИ".
16-БОЛУК
Кадырдын созун олтургандардын баары туура табышат.Байбураны ошол эле замат алдырып келишет.Анан болгон окуяны,кенешкен кепти кулагына кумдай куюшат.Эр намысы-Эл намысы,-деп улуу-кичуу дуркуроп сурап туруп алышат.Ары кетип,бери кетип,токсон тогуз толгонуп жатып,акыры калк кадырын кайт кыла албаган Байбура макул болот.Ошондо, баятан бери коз токтотуп,сынай тиктеп олтурган Олжобай,Байбураны жанына чакырып алып:Жылдызын тогулгон,ыймандуу жигит болгон турбайсынбы. Жаш болсон да эл оозуна кирип калыптырсын. Бул жигиттиктин белгиси,иним, оозунда созу,колунда онору бар деп уктум,аман бол,атанын баласы болгон турбайсынбы! -деп жактыруудан журогу толуп,мандайынан обот.Анан олтурган элге карап минтет:
-Байбурага жолдош болуп эки жигит барсын.Учооно тен ат жакшысын мингизип,тон жакшысын кийгизуу керек.Байбура менин гулдуу бадам ак боз атымды минсин.Ал эми тиги эки жигиттин мингени окшош кара аргымак болсун.Мынча болгондон кийин,баарын кемтиксиз,шайма- щай иштешибиз керек.Корпочодон баштап,желдигине чейин тер эмес,атыр жыттанып тургандай болсун.Ушулар колдон келеби,туугандар?
-Колдон келет,аракет кылабыз!-Олтургандар дуркуроп кетти...
Даярдык корулуп буткончо,арадан апта эмес,ай отуп кетти.Коп тукурсо кол болот дегендей,акыркы камылга бутуп,жигиттердин жолго чыгуучу мезгили да келип жетти.Жаш жигиттерге акыркы соз,акыркы акылдар айтылып жатты.Алар Салтанаттын айлына барганда эмне кылыш керектигин, кимиси эмне деп суйлоп,эмне деп айтаар соз эле эмес,сунулган чыныны кандай кармап,чайды кандай ууртап,кандай ичууго чейин,балдардын кулагына кумдай куюлду.
Байбураны аттап-тондоп туруп,ат устунон адегенде бир сынап алышат.Мойну куудай койкойгон,жал- куйругу тогулгон гулдуу бадам ак боз атты мингенде,бала туурга конгон барчындай болуп,мурдагыдан да сынына чыгып келишими арта тушуптур.Адам корку чупурок,жыгач корку жалбырак дегендей,кымбат баалуу асыл кийимдерди кийип,зынгырай тушкон Байбураны сынайбыз деп,чогулуп тургандар кубур-шыбыр болуп:Тообо, жигиттин гулу тура Байбура.Адам эмес эле,асмандан тушкон перинин уулуна окшойт да.Ту-ту коз тийбесин.Бул да бироонун козун карап,кокулун сылаган чолпону.Куур тондун ичинде,куурасын жигит олбосун дегендей,жупуну жургондо мынчалык сулуу,мынчалык келишимдуу болуп бой жетип калганы байкалган эмес турбайбы -дешет.
Чогулган эли-журту сындан жакшы откон Байбурага ак жол каалап узатышат.Мезгил жайдын толуп турган учуру экен.Кун ысык.Жигиттер шашпай журуп олтурушуп,учунчу кун дегенде Салтанаттын айылына жакын келип токтошуптур. Шар аккан суунун буйткалуу боюна келип аттан тушуп,килем куржунду алып,аттарын отко коюшуптур.Анан жыты жыпар жыттанган кол самындар менен сууга тушушуп,денелерин сергитип,кийимдерин алмаштырат. Байбура бутуна кийген намеркан маасысын аарчып,жалтырата тазалап,устуно кайырма жакалуу ак жибек койнок жака-женин сайып,кооздоп тигилген курон жашыл баркыт шым-бешмант, анын тышынан четине кундуз кармалган эки кат кымкап чепкен,башына бешмантына окшош баркыт менен кыюуланган торт тала ак калпак киет.Ичинен, жаркыраган жакут таштарды,кумуш менен алтынга чогоруп,оюуланып, коздоп жасалган кемер курду курчанат.Байбуранын жигиттери да ончой кок нооту менен кымкап кийишип,атырдан себинишет.
Ошентип алар кеч бешимде Салтанаттын айылына барып калышат.Бул чоочун жолоочуларды коргон айылдын ажаан иттери чогулуп,меймандарды айлана чуркап ажылдап,айлананы азан-казан тушуруп да жиберишет.Ушул мезгилде жамаатташ тигилген торт уйдун экинчи уйунон эки жигит чыгып,Байбуралардын астын тосо басышат.Салам айтып,алик алынат.Жигиттер жолоочулардын салтанаттуу кебетелерин коруп,шаша-буша аттарын алып,оздорун меймандар учун тигилген четки оргоого баштап киришкен имиш.Арадан коп убакыт отпой ,дасторкон жайылып,орук- мейиз тогулуп,май томурулуп,чий боорсоктор чачылып,адегенде кочкор муйуз болуп кооздолуп жасалган коокорго куюлган кымыз келиптир.Мейман жигиттер сыр аякка куюлган кымыздан сыпаа жутуп,алдыларына коет.Анын артынан самоор кайнап,чай киргизилет. Байбуралар чачылган канттан алышып,четинен кырт эттирип кичинеден тиштеп,памил чайдан манчыркай ууртап коюп олтурушат.Меймандарга чай куюп олтурган Салтанаттын бир тууган женеси экен.Келиндин эки козу кайра-кайра Байбурага кадала тушуп тайыйт.Анын бул коз карашында Кудая тобо,адамдан да ушундай жылдыздуу,сулуу жигит чыгат экен ээ-деген жазуу турат.Жаныдан эле чай куюла баштаган кезде жигиттердин устуно орто бойлуу,сулуучасынан келген,нур жуздуу бир жигит кириптир.
Байбуралар тигил адамдын улуулугун урматтап,орундарынан тура калышып,колдорун бооруна алып,сыпайгерчилик менен саламына алик алышат.
-Олтура бергиле,-дептир тигил киши,меймандарга мээримдуулугун корсотуп,ак мандайы жарк этип.Бардыгы кайра олтурушат. -Ии,жол болсун мырзалар.Жай сураша олтуралы.Кайсы жер,кайсы элден келатасыздар? Кай тарапка баратасыздар? Атынарга караганда алыстан келаткан кейпинер бар?-дептир Салтанаттын агасы.
Мурда тигил жактан бекитилип,суйлошулгон соз боюнча Байбуранын жанындагы куйоо жолдоштордун чечени,мурутун сылап коюп минтип айтыптыр:
-Биз тээтиги сары озон Чуй тараптан келатабыз агатай.Мына бул Байбура деген жигит,бутун кыргыз жергесин кыдырып,кыз коруп,кыз жактырбай келатат.Ушул айылда Салтанат деген кыздын кабарын угуп,ат арытып келип калдык коргону.Эгерде Салтанат Байбура мырзага жагып калса,арадан апта айланып,ай отпой,алтын- кумуш зар жуктоп,айры оркочтуу нар айдап,токсон кулук баш кылып,топудай кебез байлатып,кудалыкка келебиз.Бизге, жигитке кыз,кызга жигит жакса болгону...
Бул созду угуп Салтанаттын агасы ойго батат.Куйоо болчу жигитке оон жок экен.Бирок кыргыз жергесин кыркасы менен кыдырып кыз жактырбай келаткан мырзага,кокусунан Салтанат жакпай калса,кантебиз. Анда ай жамалдуу Салтанат,Байбура деген бир мырза жигитке чандырып жибериптир, деп калайык калкка шерменде болгончо,Салтанаттын башка уруунун уулдарына куйоого чыкпасын алдын-ала эскертип,мизин кайтарып коеюн,-деген жыйынтыкка келип,минтип айткан экен:
-Ие,Байбура мырза,Салтанат деген карындашымдын калкына берген созу бар эле,-деп тигил киши соз баштап баратып,токтоло калат.Анткени бет мандайында чай куюп олтурган аялы эрине,антип айтпа дегендей аста башын чайкап,алдынкы эрдин тиштеп койгонуна тушуно бербей буйдалат.
Ангыча Байбуранын тигил баамчыл,кыраакы жолдошу,аялды тушуно коюп,уй ээсин шаштыра сурайт:
-Ал кандай соз болду экен,аке,угууга болобу?
-Ии,карындашым Салтанат,озумо тен келуучу жигит,кыргыз жергесинде жок деп эсептейт.Мага оз уруумдун жигиттери гана тен.Башка элдин суу журок баатырынан, оз элимдин карапайым букарасы артык,ошон учун мен,башка уруунун уландарына барбайм деп ант берип,шерт кылып койгон.Мен,мыктынын мыктысымын деген эчен-эчен озунорго окшогон жигиттер келип Салтанаттын купулуна толбой,боз ала болуп кайра кетишкен...
Уландысы бар... урматтуу окурмандар чыгарма кызыктуу эле болуп жатабы?класс басып комментарий жазып колдоп кетиңиздер...
Следующая публикация
Комментарии 4