Предыдущая публикация
Дзеля маіх дзяцей
– Сынок, паслухай мяне, не ідзі нікуды! Што ты можаш змяніць? Што вы ўсе можаце змяніць? Ужо каторую нядзелю ходзіце, а нічога да іх не даходзіць. А ўжо ж ловяць, б’юць. Не дай Божа і цябе схопяць! Не ідзі, сыночак! – яна адчайна просіць свайго сына не выходзіць на плошчу. Яна антанёўка, у маладосці з’ехала ў Мінск. Даўно ўжо мінчанка. Але калі трэба дайсці да душы свайго адзінага сына, заўсёды вяртаецца ў Антанёва, шукае там і знаходзіць прыклады, як жыць, чаму можна адно і нельга другое. Сын звычайна слухаецца. Ці мо робіць выгляд, што слухаецца, каб не пярэчыць маці, якую вельмі любіць, шануе. Даўно ўжо дарослы, сваіх дзетак гадуе, але маці для яго і зараз застаецца аўтарытэтам.
– Паслухай мяне, сынок, паслухай, што было з намі ў Антанёве, з тваім дзядулем. Расказвала табе неаднойчы, як душыліся антанёўцы цэлае лета, каб сена на карову накасіць. Сенакосаў не было. Па лесе, па балотах касілі, выносілі, сушылі. Дзялкі, праўда, давалі. Але вельмі мала, нават на адну карову не хопіць. А мы ж заўсёды дзве трымалі. Ды і давалі так позна, што гаспадары дачакацца не маглі. А яшчэ мусілі абяцаць, што цяля, цэлае лета гадуючы, у калгас здадуць. Абкручвалі бедных калгаснікаў. Якая там плата за цяля выходзіла? Ды і выплочвалі не адразу. Пакуль дачакаешся грошаў, то ўжо і наступны раз карова ацеліцца. Каб самі прадавалі, то ці не ў два разы больш мелі б. За гэта тая няшчасная дзялка сена.
Бацька не мог чакаць. Кожную ранічку ўсхопліваўся зацемна, ішоў у лес і касіў, нагледзеўшы раней траву. А тады вяртаўся і ішоў на працу ў калгас. Да вечара. А мама наша, цэлы дзень на ферме адрабіўшы, вечарам, пасля дойкі, бегла ў лес з рэзгінамі і цягнула на сабе сена, каб сушыць каля хаты. Некалькі разоў абярнуцца павінна была, каб усю сырую траву прынесці. Апошні раз ужо сцямнее, бывала, калі ледзьве прыцягнецца з цяжарам на плячах. Усе плечукі былі ў яе на ямах ад тых цяжкіх рэзгінаў.
Сушыць сена мы, дзеці, павінны былі.
– Сена сохне на граблях! – любіў прыгаворваць тата.
Ніякіх адпачынкаў не было. Варочаеш сена, дойдзеш да канца, ізноў пераходзіш, ізноў варочаеш. І так цэлы дзень. А вечарам, як высахне, у адрынку трэба было знесці.
Ужо і лета на другую палову пайшло. І адрынка амаль поўная. Толькі сена з дзялкі заставалася. Ды раптам з’яўляецца на нашым двары кіраўнікі калгасныя і накідваюцца на бацьку:
– Як ты пасмеў без дазволу касіць! Лес дзяржаўны. Ты злодзей! Канфіскоўваем сена!
Бацька збялеў. Падавалася, зараз рухне там, дзе стаяў. Але ні слова не вымавіў. Усе мы выйшлі на двор і таксама моўчкі глядзелі, як чужыя людзі гаспадараць на нашым двары.
Падагналі падводы, пачалі грузіць наша сена. Усё падчысцілі…
Калі падводы з’ехалі, мы, тады старшакласнікі, накінуліся на бацьку:
– Чаму ты маўчаў? Чаму не кінуўся на іх? Ідзі і падпалі гумно! Гэта ж наша сена, наша праца!
Бацька ціха прамовіў:
– Хочаце, каб мяне на Салаўках згнаілі?
Мама пачала гаварыць, што у іх сіла, у іх усё. І нічога мы не зможам. Загналі ў калгас, усё забралі. І мы мусім маўчаць. І не вытрымала, запрычытала:
– Мы мусім маўчаць, дзеці! Да смерці маўчаць. Да самае смерці. Хай жа ім адгукнецца! Хай яны не дачакаюць! Хай іх зямля не прымае!
Гэта быў страшны ўрок. На ўсё жыццё.
Мы мусім маўчаць, сынок! Я з гэтым жыццё пражыла, бацькі мае пражылі. Хіба на гэтай зямлі ніколі іначай не будзе. А ты ж не захацеў з’ехаць. То скарыся. Яны не даруюць. Не ідзі!
Сын паслухмяна слухаў. Не перабіваў, як заўсёды. Але адказаў катэгарычна:
– Не, мама, я пайду. Так не павінна быць. Пайду. Дзеля маіх дзяцей.
Следующая публикация
Комментарии 1