РЎЗАНИНГ МАҚБУЛ БЎЛИШ ШАРТЛАРИ

--------------
(Салафи солиҳинларнинг рўзалари қандай эди)
Маълумки, Ҳар бир ибодат ва амалларда бўлгани каби Рўзанинг ҳам шартлари, фарзлари ва қонун-қоидалари мавжуд. Тонг саҳардан шомгача рўза тутишни нияти билан ейиш, ичиш ва хотининг яқинлик қилишдан сақланиш рўзанинг адо этилиши учун зарур бўлган фарзларидир. Лекин Салафи солиҳинлар бундан ташқари яна олти шартни ҳам тайин қилганларки, булар рўзадорнинг рўзасини мукаммал, бенуқсон ва қабул бўлиш шартларидир.
Биринчиси: Кўзни шариат ман қилган нарсаларга қаратишдан сақламоқ. Жумладан, номаҳрамларга шаҳват билан қараш ҳам рўзанинг мукаммал бўлишига путур етказади. Шунинг учун Аллоҳ таоло Қуръони каримда Эркак ва аёлларни ўзларига номаҳрам бўлган кимсаларга қарашдан қайтарган.
(Нур сураси, 30-31-оятлар).
Бундан ташқари, ношаръий ўйин-кулгулар, беҳуда тамошалар, айниқса, одоб-аҳлоққа зид бўлган кўрсатув ва филимларни кўришдан тийилиш лозим бўлади.
Пайғамбаримиз саллалоҳу алайҳи васалам хадисларининг бирида яъни:
“Қиёмат куни барча кўзлар йиғлаб туради. Аммо, Аллоҳ харом қилган нарсалардан юмилган кўз, Аллоҳ йўлида бедор бўлган кўз ва Аллоҳ таолодан қўрқиб, пашшанинг бошичалик ёш чиқарган кўз бундан мустаснодир”,-деб марҳамат қилганлар.
Иккинчиси: Тилни беҳуда, ёлғон, ғийбат ва гуноҳ саналмиш турли ҳилдаги гап-сўзлардан тийилмоқ. Демак, тилни шариат ман қилган сўзлар учун ишлатиш рўзанинг мукаммал бўлишига путур етказади.
Расуллуллоҳ саллалоҳу алайҳи васалам: “Ким ёлғон гапиришни ва унга амал қилишни тарк этмаса, унинг фақат еб-ичишни тарк қилишига Аллоҳ муҳтож эмас”, -деганлар.
(Имом Буҳорий ривояти).
Тарихдан маълумки, икки аёл киши бировларнинг ғийбатини қилиб, охир оқибат холдан тойиб Расуллулоҳ саллалоҳу алайҳи васалламга одам юбориб оғиз очишга изн сўраганлари, Расуллулоҳ саллалоҳу алайҳи васаллам эса уларга бир коса бериб, унга қайт қилишга буюрганлари, шунда иккала аёл ҳам косани тўлдирб қон қусганлари ва бу бировнинг ғийбат қилганликлари сабабли шундай бўлганлиги хақидаги ривояти хам машҳурдир.
Учинчиси: Қулоқни бефойда ва бемаъни гап-сўзларни эшитишдан сақламоқ, зеро гапириш харом қилинган сўзларни эшитиш ҳам харомдир. Аллоҳ таоло Қуръони каримда Гапирувчи билан унга қулоқ солиб туравчи баробар эканлиги баён қилинган.
(Нисо сураси 140-оят).
Расуллулоҳ саллалоҳу алайҳи васаллам: “Ғийбат қилувчи билан унга қулоқ солиб турувчи киши гуноҳда шерикдирлар”, деб мархамат қилганлар.
Тўртинчиси: Бошқа барча аъзоларни ҳам гуноҳдан сақламоқ. Масалан, қўл билан бировга озор бериш, оёқ билан гуноҳ ишга бориш ва ҳаказо. Кундузи рўза тутиб, ифторликда харом нарсалар билан оғиз очиш, ҳалол таомни ҳам хаддан ортиқ кўп ейиш кабилар хам шулар жумласидандир.
Бешинчиси: Ифторда кўп овқат емаслик ва кундузи кўп уҳламаслик Солиҳлар ушбуларни рўзага шарт қилишларида кўп хикмат бор. Зеро, Аллоҳ таоло рўзани инсонга очликни хис қилиб туриши учун машруъ қилгандир. Кундузи билан бироз оч юириб, ифтордан кейин кўп овқат ейиш биринчидан рўзанинг хикматига зид, иккинчидан ошқозонга оғирлик қилиб, оқибатда инсон саломатлигига салбий таъсир қилиши мумкин.
Кундузини уйқу билан ўтказиш ҳам рўзанинг савобини кетказади. Чунки, кўп уҳлаш билан киши умрини зое ўтказган бўлади, хусусан Рамазон ойида савобли амаллар билан машғул бўлиш ўрнинга, уни ғафлатда ўтказиш айни нодонликдир. Лекин кечалари бедор ўтказиш ниятида кундузи бир оз дам олса зарари йўқ.
Олтинчиси: Ифтордан кейин рўзанинг қабул бўлган, бўлмаганлигини ўйлаб хавф (қўрқинч) ва рижо (умид) да бўлмоқ. Агар инсон қилган амалларидан ғурурланиб, тутган рўзасидан фахирланса савоби бўлмайди. Шунинг учун қилган ибодат ва тутган рўзасида йўл қўйган хато ва камчилликлари учун истиғфор айтиб, Аллох таолога ёолвариб, уни қабул қилишини сўраш лозим.
Юқорида санаб ўтилган шартлар риоя этилган холда адо этилган рўза мукаммал рўзадир. Салафи солихинларнинг рўзалари ана шунақа комил ва гўзал рўза эди.