Предыдущая публикация
Ташаккули илмӣ ва ҷаҳонбинии дар байни ҷавонон
Барои он ки кӯдакон аз ақлу заковат дур намонанд ва дар зиндагӣ ҳамеша оқилона рафтор намуда, ба комёбиҳо ноил гарданд, аз синфҳои ибтидоӣ сар карда ҷаҳонбинии илмии онҳоро пай дар пай ташаккул бояд дод. Қобили зикр аст, ки мақсади таълиму тарбия дар мактабу таълимгоҳҳо тайёр кардани мутахассисони варзида ва ҷавобгў ба талаботи замон аст. Мутахассис ё корманди илм, ба шарте вазифа ва рисолати иҷтимоии худро ба таври шоиста иҷро карда метавонад, ки ӯ дорои маънавиёти комил ва ҷаҳонбинии илмӣ бошад.
Ҷаҳонбинӣ шакли ба худ хоси шахсро ифода намуда, нисбати муҳити атроф нуқтаи назар ва дар муҳити мазкур чӣ гуна мавқеъ доштани ӯро муайян мекунад. Ҳар кас нисбати падидаҳои табиат ва ҷамъият тасаввурот ва ақидаҳои худро дорад. Иддае роҷеъ ба ҳодисаҳои табиату ҷамъият фикри солиму илмӣ ва иддае дигар фикри нодурусту ғайриилмӣ доранд. Ин, албатта, ба дараҷаи маълумотнокии шахс вобаста аст. Ҳангоме, ки сухан дар бораи тарбияи талабаи мактабхон меравад, ин ҷо ташаккули амиқу ҳамаҷонибаи ҷаҳонбинии илмӣ дар назар дошта мешавад. Биноан дар таҳти ҷаҳонбинӣ дараҷаи фаҳмиши шахс, ки дар худ системаи донишҳо, ақоид, эътиқод ва идеалҳои ӯро фаро гирифта, нисбати инкишофи табиат ва ҷамъият муносибати ӯро ифода намуда, мавқеи ахлоқию эстетикиашро дар соҳаҳои гуногуни зиндагӣ муайян мекунад, дониста мешавад.
Ҷаҳонбинӣ дорои марому мазмуни бузурги амалиёт буда, ба рафтору кирдор, мақсаду манфиат ва меҳнати одамон таъсир мерасонад. Он мувофиқи мазмуну моҳият илмӣ, ғайриилмӣ, динӣ ва гуногун мешавад. Ҷаҳонбинии илмӣ бо пурмазмунӣ ва аниқии худ аз дигар ҷаҳонбиниҳо ба куллӣ фарқ мекунад. Зеро он ба диалектикаи илмӣ ва донишҳои дунявӣ такя намуда, оиди табиат, ҷамъият ва тафаккур дуруст ба инсон маълумот медиҳад. Чунки ҷаҳонбинии илмӣ ба шахс имконият медиҳад, ки ҳодисаҳои зиндагиро дуруст дарк кунад ва ба онҳо аз нигоҳи илмӣ назар афканад. Аз ин рӯ вазифаи муҳими таълим дар мактаб ин тарбияи илмдӯстӣ, арҷ гузоштан ба дониш, боварӣ доштан ба илм ва ояндаи он, дӯст доштани Ватан, сарзамин, муқаддасоти миллӣ мебошад.
Аз мактаб шуруъ карда, бояд устодон ба хонандагон роҷеъ ба шинохти илмии табиат ва ҳаёти иҷтимоӣ, тарбияи ҳисси дӯстдории табиат, ва омода намудани хонандагон бо равиши илмӣ, ба самти дарки олам таваҷҷуҳи зиёд диҳанд. Зеро ин яке аз вазифаҳои муҳими мактаб мебошад. Мавриди зикр аст, ки баланд бардоштани дараҷаи таълим дар мактабҳо, беҳтар намудани тарбияи ҷаҳонбинии илмӣ, ҳисси эстетикӣ (зебоипарастӣ), ахлоқӣ, экологӣ, иқтисодӣ, ватандӯстӣ, инсондӯстӣ, меҳнатдӯстӣ барои пешрафти ояндаи кишвар басо муҳим аст. Омӯзгорон бояд нисбати хонандагон бетаваҷҷуҳ набошанд. Сабаб дар он аст, ки ақли солим ва ҷаҳонбинии илмӣ барои ҳар як шахс, шаҳрванди ҷомеа, хоса мутахассис, соҳиби илм ва ҳунар бағоят зарур аст. Маърифати комил ва ҷаҳонбинии илмӣ, омил ва кафолати зиндагии муваффақона ва саодатмандона маҳсуб меёбад.
Ҷаҳонбинӣ ҳамчунин принсипҳои зиндагиро фаро гирифта, тарзу шеваи фаъолият, рафтори шахсро дар ҷомеа муайян месозад. Рукни муҳими ҷаҳонбиниро идеал ва ормон, ки ифодаи бевоситаи мақсад ва ҳадафи зиндагист, ташкил менамояд. Тарз ва шеваи тасаввуроти олам, одам ва ҷомеа боиси пайдо шудани мақсаду ҳадаф гашта, орзуву ормонро ташаккул медиҳад. Вай ба ҷаҳонбинӣ, нерў, қувваи амалӣ ва ҳаракатдиҳанда мебахшад.
Лозим ба ёдоварист, ки ҳукумати Тоҷикистон пайваста сиёсати оқилонаву маърифатпарваронаро пеш мебарад. Азбаски ояндаи ҳар як мамлакат ва рушду тараққиёти он аз сатҳи маърифату ҷаҳонбинии аҳли ҷомеа тарбияи камолоти насли наврас ва ташаккули шахсияти ҷавонон вобаста аст, давлат инкишофи мактабу маорифро аз самтҳои афзалиятноки сиёсати худ эътироф кардааст. Пешвои миллат, Асосгузори сулҳу ваҳдат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъалаҳои таҳкими бунёди ахлоқии ҷомеа, афкори эҷодиву созанда, инкишофи тафаккури миллат, вусъати сатҳи маърифату ҷаҳонбинии аҳли ҷомеа, ҳифзи мероси гаронбаҳои миллӣ, тарбияи ҷавонон пайваста эътибори ҷиддӣ медиҳанд.
Маърифату маълумот ҳангоме ба ҷаҳонбинӣ мубаддал мегардад, ки агар шахс ба дурустӣ, ҳақиқати донишу андешаҳои худ боварии комил пайдо кунад. Агар ақлу хирад, дониш ва виҷдон ба ҳам пайванд гарданд, он гоҳ инсон дорои ҷаҳонбинии густурда мегардад. Ҷаҳонбинӣ аҳамияти калони ҳаётӣ ва амалӣ дорад. Вай ба маънӣ ва тарзи зиндагӣ, шеваи рафтор, ба муносибати шахс ба меҳнат, атрофиён, ва ба маишату маърифати вай таъсири назаррас мерасонад.
Ҷаҳони муосир тақозо дорад, ки ҷавонон ҳар чӣ барвақттар ба камоли маънавӣ расанд, соҳиби донишу маърифати хуб, тафаккури мантиқӣ, ҷаҳонбинии илмӣ, фазилату хирадмандӣ гарданд. Маърифати комил, хирадмандӣ, ҷаҳонбинии илмӣ имкон медиҳад, ки ҷавонон дар замони интернету иттилоот дар баҳри бекарони ахбору маълумот некиро аз бадӣ, зебоиро аз зиштӣ, адолатро аз ҷабр, ҳақро аз дурўғ фарқ карда тавонанд. То ин ки зери таъсири тарғиботи ботили экстремистӣ, иртиҷоӣ ва дигар падидаҳои номатлуб қарор нагиранд.
Шарифов И,
коршиноси масоили сиёсӣ
Следующая публикация
Нет комментариев