23 - БӨЛҮМ
Армандуу дүйнө! Адам баласы эненин курсагында жатканда эле кудайдын буйругу менен периштелер тагдырын маңдайына жазып коёт имиш. Ажалдан качып кутула албагандай эле тагдырдан да эч ким танып, же качып кутула албайт экен. Кудайдын жазганын, көрүп, насип кылган ырыскысын жеп, ичип, кубандырып берген перзентин сүйүп, тагдырдын талкеги менен, ченеп берген өмүрдү сүрүп, тиричилик - деп, ага буга алаксып, жашап өтөт экенбиз!
Ким болсо да, өзүндө жок нерсени эңсеп, армандайт. Мисалы; ата- энеси жок жетим бала болсо, " ээх менин да ата - энем болгондо" - деп, же болбосо, атам менен энем ажырашпаганда - деп өксүйт. Азыр өлкөбүздө өксүгөндөрдүн саны арбын болууда!
Ата -энелер балдарын сагынып, балдары ата - энесин сагынып, мээримге зар болуп, балалыгын өксүү менен өткөрүп, Чыңгыз Айтматов атабыздын " Ак- кеме" чыгармасындагы Нургазылар көбөйдү.
Айкүмүш күн арада таежеси Диларам менен байланышып, кызын көрүп сүйлөшүп турса да, кызын кучагына алып, эркелеткиси кумарланып жыттагысы келип, элжиреп араң жүрөт.
Асема болсо, кыздары менен сүйлөшкөн сайын ыйлай берет. Анын эзилип ыйлаганын көрүп, Клара менен Айкүмүш да бир катар ыйлап алышып,
- Ушинтип саргайып, жүргөнчө кетип эле калсакчы - дейт Клара.
--Кеткен менен, ал жерде жумуш жок, акча жок, балдарды багыш керек!
Мен барсам, кайда барам, ажырашып ачуум менен кыздарымды алып кетип калган болсом. Кыздарым дагы сарсанаа болду - деп кейиди Асема. Убакыт билинбей өтүп, кенже кызым да быйыл мектепке барат. Эгиз инилерим, менин үч кызым, Санамдын кызы. Алардын кир когу, тамак - ашы, ары тур, бери тур - деп, картайганда апама да кыйын болду - деп кейиди!
-- Мен сенин ордуңда болгонумда, эч нерсеге карабай, күйөөм менен элдешип, этегине эрмешип, жакасына жармашып, " кана алдыма түш" - деп, алдыма салып, кыздарымды ар кимге көз каранды кылып олтурбай, азга, көпкө кайыл болуп, сабыр кылып, өткөндөрдү козгоп, күйөөмдүн жүзүнө салбай, кыздарым үчүн, ынтымакты чыңдап, тиричилигимди кылып, зыңкыйып балдарымды багып олтурмакмын!
Бала үчүн, ар кандай кыйынчылыкты жиреп өткөнгө болот! Ошондой эле бала үчүн, кыянатты да кечирүүгө болот! - деди Клара курбуларына чечкиндүү карап.
- Койчу кантип эле. Башыңдан өткөндө билет элең - деди Айкүмүш.
- Анан эмне экөөңөрдүн айтканыңар бир эле сөз! " Кыянат кылды кечире албаймын" - деген! - туурабы?
Силер күйөөңөрдүн бир кыянатын кечире албаймын - деп, чырылдап ыйлап жүрсөңөр аттуу баштуу эле адамдар аялдарына миң кыянат жасап деле ажырашпай, үй - жайын, дүнүйөсүн кыялбай, балдарын кыялбай жашап жүргөндөр канча?
Биздин алысыраак байлыгына чиренген, кезинде чоң кызматтарда иштеген тууганыбыз бар эле. Ошол тууганыбыздын жалгыз эрке кызын, өзүнө окшош атактуу бай досуна келин кылып берген. Ал кызы төрт уул төрөгөн. Күйөөсү жогорку кеңешке депутат. Ошонун жапжаш ойноштору бар экенин билсе да, айласы жок ыйлап -сыктап, коюп ажырашпай эле жашап жүрөт. Күйөөсүнүн бир жаш ойношуна машина белек кылганын да билип, эч нерсе дей албайт. Бир нерсе десе, " эмне ачка калдыңбы, жылаңач калдыңбы, эмнеден куру калдың ? -деп ороңдоп оозун жабат имиш. Элде журтта андайлар толтура. Аялы акылдуулар эрдин жаманын жашырып, жакшысын ашырып, жаман эрди да, жакшылардын катарына кошот имиш. Бирок кантип? Мисалы менин эриме окшогон ичкичти кандай адам кыласың? Болбогон сөз. Эркектер ошондой бир нерсе бүлдүрмөйүнчө жүрбөйт окшойт да. Менин күйөөмдүн мага жасаган кыянатын билбедим го,.бирок арак ичкич болду. Ал арагын таштаганча бир адам ден - соолугунан ажырап жинди болуп кетет эле. Кой - дегенге көнбөй жүрүп, акыры арактын артынан түшүп жүрүп, өзү да жок болуп кетти. Ошондуктан уулум эртең эс тартканда, атам өлгөн экен - деп өксүбөсүн - деп, агам менен жеңеме берип койдум. Алар өздөрүнүн балдарындай эркелетип багып жүрүшөт. Мен дагы ичимден элжиреп жатсам да, сыр алдырбаганга аракет кылып көнүп кеттим. Менин маңдайыма агам менен жеңемдин барлыгына шүгүр кылам - деди.
Бүгүнкү күн ишемби болгондуктан жумуштан эрте чыгып келишти. Клара сырттан шашылып кирип, душка түшүп жуунуп - таранып, кыңылдап ырдаганча боёнуп, жаңыдан сатып алган көйнөгүн кийип жатканда,
- Сен кайда жөнөдүң? Бизге деле айтып койсоң боло кайда баратканыңды. Сен негедир аябай өзгөрүп кеттиң - деди Асема Кларага нараазы боло карап.
-- Ооба кыздар өзгөрүш керек!
Жан - дүйнөнү төңкөрүш керек!
Жан курбуларым менин силерге айтаарым силер да өзгөргүлө! - деп Клара күзгүнүн алдында айланып,
- Көйнөгүм жарашыптырбы? - деди.
-- Аай иий укмуш сонун жарашыптыр! Ким көрсө суктана турган болуп калдың. Эч ким айтпайт сени турмушка чыгып балалуу болгон -- деп. Көйнөгүң да жарашып, сымбатың сының, турпатың, өңү, түсүң, чырайың жаш кыздардай болуп кулпуруп калдың -- деди Асема. Кларанын телефонуна кабар келип, карай салып,
-- Рахмат достор! Мен кеттим. Мени Марат күтүп калды. Калган сөздөрдү кийин сүйлөшөбүз - деп Клара шашылган бойдон кичинекей сумкасын асынып чуркаган бойдон чыгып кетти.
Клара сыртка чыкканда, Марат колуна гүл кармап, Клараны чыдамсыздана күтүп туруптур!
Марат Кларанын маңдайынан сүйүп гүлүн бергенин Асема менен Айкүмүш терезеден карап, көрүп турушкан эле.
-- Жашасын сүйүү - деди Асема!
- Анчейин эле сүйлөшүп жатабы - десек, Клара өзү айткандай, жигитти чапкан окшойт - деди Айкүмүш.
Карасаң экөө бири - бирине жарашып, кыналып баратканын - деп Асема өзүнүн Нурсултан менен кыз жигит болуп, сүйлөшүп жүргөн күндөрүн эстеп, улутунуп алды.
Марат менен Кларанын карааны көрүнбөй калганча карап турушканда, Асеманын телефону чалынды.
-- Нурсултан - деди Айкүмүшкө карап;
-- Алоо угуп жатам.
-- Кандайсың?
-- Жакшы эле.
-- Өзүңчү? Мен жакшы элемин. Мен сага барайын дебедим беле? Адресиңди жазып койгун! Мен эртең сөзсүз барамын -- макулбу?
-- Макул, келем десең келе бер! Адрести жазамын -- деди Асема.
Кыздарыбыз кыйналып кетти. Атам менен апам да, " балдар кыйналып кетишти Асеманы таап элдешип алгыла -- деп жатышат.
-- Ооба баарын эртең сүйлөшүп, чечебиз макулбу?
-- Макул көрүшкөнчө - деди Нурсултан.
Марат менен Клара кафеге кирип олтурушту.
Марат менюга көз чаптырып,
-- Кандай тамак жейбиз? Карачы - деп, менюну Кларага жылдырды!
- Азыр - деп Клара да карап чыгып, азырынча суусундук ичип, бир аз сүйлөшүп олтуралы ,анан шашпай заказ кыларбыз кандай дейсиң - деди Маратка карап;
-- Макул сен эмне десең ошол - деп, суусундук алдырып ичип, олтурушту.
-- Менин сага, айтаарым көп. Сенин өтмүштөгү баяныңды угуп алып, өзүмдүкүн айтпаган элем. Анда бир четтен кыскача айтып берейин макулсуңбу? - деди Марат.
-- Ооба айта бер! - кулагым сенде - деди Клара.
Мен орто мектепти аяктагандан кийин, ата - энемдин жолун жолдоп, кесибин тандап, политехникалык институтта окуп, заводдо инженер болуп иштеп жүрөмүн. Азыркы кезде, бир себептер менен убактылуу жумуштан чыгып алгам. Үйлөнгөн эмесмин. Жашым оттуз экиде.
-- Жакшы көрүп, жактырганың болгон жокпу?
-- Болгон. Студент кезимде, бир кыз менен сүйлөшүп жүргөн элек. Бирок кийин, менин атамдын кыргыз экендигин билгенден кийинби?, билбеймин айтор, башкасы менен кетип калган. Ошол бойдон эч ким менен деле жарытып сүйлөшүп кетпей, жумуш менен алаксып жүрө берип, убакыттын өткөнү билинбей, жашым дагы бир кыйлага жетип калыптыр!
Атамды билесиң кыргызча аты Дайырбек бирок баары эле Дима дешип көнүп кетишкен. Апам орустун кызы Марина. Атам менен апам студент кезинде, баш кошуп, атам менен апам төртүнчү курста окуп жүргөндө, апамдын боюна болуп, мен төрөлүп калган экенмин. Атам менен апам болсо, апамдын ата - энесинин менин таята, таенемдин үйүндө жашап жүрүшкөн экен. Эң алгачында эле апамдын ата -энеси атама турмушка чыгышына каршы болушканда, алардын каршылыктарына карабай эле кошулуп алышкан экен. Апам мени аябай кыйналып төрөп, мен дагы аябай ыйлаак болуп, мени багалбай апам ыйлап, " баарына сен күнөөлүүсүң" - деп атамды уруша бергенин көрүп, таята, таенем да апама кошулуп, жекирип жектей бергенинен тажап, сүйгөнү апама да карабай, уулу мага да карабай кетип калып, кайрылбай койгон экен. Мен таята таенемдин колунда тарбияланып эрезеге жеттим.орто мектепти бүттүм .
Ага чейин, мен кичинекей кезимде апам Гена папага турмушка чыгып кеткен эле. Апамдын ошол Гена пападан туулган Лиля аттуу карындашым бар. Буйруса аны менен да тааныштырам сени. Мен студент кезимде, таятам каза болуп, мен окуумду бүткөн жылы таенем каза болуп калышкан. Апам жалгыз кыз болгондуктан, таята, таенемдин үй - жайы толугу менен мага өткөрүлгөн!
Кудайга шүгүр! Ажырашып кетсе да, ата - энем бар! Экөө эки жерде болсо да, колумдан келишинче каралашып турамын буйруса! Атамды алып кетейин - десем көнбөдү. Азырынча жашап турсун дагы кийин, шартка жараша балким алып кетээрмин!
Аа айтмакчы сен жөнүндө атама айттым. Апам менен да сүйлөштүм.
-- Аай иий чынбы? Эмне дешти?
-- Эмне демек эле. Жаштыгың калган жок. Өзүңө жакса, макул келсе үйлөнүп ала бер -- дешти. Атам кубанды.Сени жакшы кыз дейт.
-- Апам болсо, келиним кандай улуттан болсо да, өзүңдү сүйүп, сыйлап, анан бизди сыйлап, ынтымактуу жашап балалуу болуп бактылуу жашасаңар биз кубанабыз! Баарыбир каныңа тартыпсың да - деди.
-- Сен менден сурабай туруп, ата -энеңе айттыңбы? - деди Клара Маратка жагымдуу жылмайып.
-- Сен мени жактырып калганыңды мага каршы болбошуңду көздөрүңдөн көрүп турам го -- деп Марат Кларанын колунун үстүнө колун койду, сол колу менен төш чөнтөгүнөн кичинекей жүрөкчө кутучаны алып, аны ачып, Урматтуу Клара бийкеч мага турмушка чыгасызбы? - деп Кларага сунду!
Клара кутучада турган кооз алтын шакекти көрүп, алдастап калды.
-- Аай иий магабы? дегенче, колун сунуп шакекти алып, карегине жаш айланып,
--Эмне дейсиң жаным - деп жалдырай жылмайып жооп күтүп олтурган Маратка
-- Ооба -- деп жибергенин да билбей калды. Марат ордунан тура калып, Кларанын маңдайынан өөп, кучагына бекем кысып койду. Алар кайрадан олтуруп, тамак аш алдырып жеп, шашпай дагы көпкө олтурушуп, анан жай басып, кол кармашып кафеден чыгышты. Клара өзүн чексиз бактылуу сезип, ажары ачылып, чырайы айланага нур болуп чачылгандай, калкып учуп бараткандай өңүмбү, түшүмбү? -деп ишенбей да баратты.
-- Экөөбүз эки жумадан кийин кетебиз! Жумушуңдан чыгып, даярдыгыңды көрө бергин! Тойду ал жакта өткөрөбүз!
Атам барбаймын дейт. Атамдын ак батасын алып кете беребизби ошондо?
-- Билбеймин азыр эч нерсе деп кеңеш айталбаймын! -- деди Клара.
Экөө кыйылып жатып араң коштошуп, үйлөрүнө киришти.
Кларанын көздөрү жайнап, маанайы күндөй жаркылдап, аппак жүзү албырып, кирип келгенин уктабай күтүп олтурган Айкүмүш менен Асема
-- Келдиңби? - дешти жарышып.
-- Келдим кыздар келдим. Мен сүйүүмдү таптым. Мен бактылуумун! Мен Маратка турмушка чыгамын! -- деди. Клара Марат жөнүндө аларга анчейин айта берчү эмес.
Ошондуктан алар ишенбегендей карап калышкан эле.
-- Койчу чын элеби?
-- Ой чын эле достор чын эле.
-- Алданып калбадыңбы?
-- Жоок алданган жокмун! Бул чындык! Мына көрдүңөрбү? Колумду сурап шакек тагып койду - деп колундагы алтын шакегин аларга күбөлөндүрө көрсөттү. Мага үйлөнөрүн айтып, ата - энесинен уруксат сураптыр -- деди Клара кубанычын ичине сыйдыралбай курбуларына ачылып, чачылып жатты.
-- Үйлөнүп ажырашкан бекен?
-- Жоок үйлөнбөгөн экен.
-- Сени алдаган болсочу?
-- Жок алдабады! Чындыкты гана айтты.
-- Үйлөнө элек болсо, анан кантип сага үйлөнөм - деди, деп Айкүмүш таң калганын жашыралбады.
-- Балким сен турмушка чыкканыңды, балаңдын бар экендигин айтпагандырсың
-- Мен ага жашырбай баарын айткам. Эмнеге жашырмак элем.
-- Ал өзү жөнүндө бүгүн айтып, менин өтмүшүмө кайыл болуп, үйлөнөм - деди.
Алар дагы эле, Кларанын айтып жаткан сөздөрүнө ишенкиребей уккан кулактарына ишенбей олтурушту.
-- Биз бүгүн терезеден көрүп, жигитиңе оозубуз ачылып калган эле. Аябай жакшынакай сымбаттуу экен. Экөөңөр басып баратсаңар бири - бириңе жарашып калат экенсиңер!
Эмне демек элек. Ылайым бактылуу болгула! Куттуктаймын! - деп Асема ордунан тура калып Клараны кучактап бетинен сүйдү.
-- Бактылуу бол! Сенин артыңдан биздин дагы жолубуз ачылып, бактылуу болуп кетели -- деди Айкүмүш .
- Чоң рахмат силерге! Эки жумадан кийин Марат экөөбүз кетет экенбиз!
Ошого чейин, силерди дагы аяштарым менен табыштырып, кошуп коюп кетсем, көңүлүм тынч гана алагды болбой жүрөт элем.
-- Нурсултан менен бүгүн сүйлөштүм - деди Асема.
-Аай иий жакшы кабар го! Эмне деп сүйлөштүңөр?
-- Кыскасы эртең келе турган болду.
-- Сөзсүз келеби?
-- Ооба келишине ишенемин!
-- Аа анда сонун эле болуптур!
Кудай буйруп, аяш менен элдешип, сен Кыргызстанга кетсең, мен Марат менен кетсем, бул жерде Айкүмүш өзү жалгыз калабы? Дима байкеге, менин болочок кайын атама шыбырап койсом бекен? - деди Клара Айкүмүшкө атайын тийишкендей.
-- Кайын атаңа эмне деп шыбырайсың - деп, Айкүмүш кызаңдай калды.
-- Эмне демек элем. Менин курбум жалгыз калды көз сала жүрүңүз -- деймин да.
-- Көз салбай эле койсун! Кереги жок -- деп чындап эле ачуусу келе баштаганын сезген Клара да калаар эмес.
-- Сен баарын эле " керек эмес" дей берген адатың бар экен өзү. Ошентип кимди болсо, керек эмес дей берип, сен өзүң жакындарыңа да керек эмес болуп калбагын! Байкап сүйлөгүн сөзүңдү!
-- Болду эми, ошончо жакын курбу болуп жүрүп, айрылып баратканда кер - мур айтышканыбыз уят го! - деп, Асема ортого түшө калды.
-- Ооба уят! Бирок мен чындыкты айттым ! Макул курбум эмне десең ошол дегин! Мен силерге жакшылык гана каалаймын! - деп Клара кийимин алмаштырып жатууга камынганда,
-- Клара тамак жасаган элек. Курсагың кандай?
-- Курсагым жакшы эле. Марат экөөбүз кафеден тоюнуп алдык эле деди.
-- Бизди кафеге чакырбай эле ошол Маратың менен кетип каласыңбы?
-- Эртең эле Нурсултаның келсе, баарыбыз кафеге олтуруп келебиз!
Мен телефон чалып, бир столду зайнит кылып койгула -- деймин. Кам жебе досум - деди да, телефонуна үңүлүп калганынан улам Асема унчукпай калды.
Телефондон Маликтин личкасына
" Малик эртең саат 10 го калбай, келип калыңыз! Кафеге барабыз! Айкүмүш менен сизди элдештиребиз! -- деп жазып койду.
-- Кубанычтамын! Сөзсүз барамын! Рахмат сизге! - деп жазган жооп келди.
-- Мен сизди уктап калган болсо, эртең окуйт бекен - десем уктай элек экенсиз го.
-- Ооба көңүлүм тынч эмес, уйкум келбей жаттым эле. Сизге чалуудан тартынып.. Жакшы өзүңүз жазып калдыңыз - деди.
Келинчегим менен элдешип калсак мен өзүм сизди ыраазы кылам.
-- Менин курбумду капа кылбай, ыйлатпай, мындан ары көзүнө чөп салып, кыянаттык жасабай бактылуу кылсаңыз эле ыраазы боломун сизге! Жакшы дем алып эртең жакшынакай кийинип жетип келиңиз! -- деп, Маликке жазып коюп, телефонун өчүрдү.
Таажы Аязова
Уландысы бар.
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 6