Шундай қилиб,янги иморатлар қурилди.Ҳовли ўзгача кўриниш олди.Худди шундай кунларда Озода яна фарзандли бўлишини сезиб қолди.Шаҳина ҳали кичкиналиги,кейин ўзи яшаб юрган ҳаёт тарзидан зериккани сабаб у боласини олдириб ташламоқчи бўлди.Фикрат «Ўзинг биласан.Менга фарқи йўқ»,-деди.Аммо онаси Нозигул хола Озоданинг фарзандидан воз кечиш ҳақидаги гапини эшитиб уришди. –Ўзинг кечагача «Мен ҳам она бўлармиканман?»-деб йиғлаб юргандинг.Энди эса Худо берган тирик бир жонни ўлдирмоқчимисан?Мабодо буниси ўғил бўлса-чи?А?Наҳотки,биттагина қизинг билан қолиб кетмоқчи бўлсанг?Қиз бола эртага кун келиб,эрга тегиб кетади.Ўғлинг эса ёнингда қолади.Шу сабаб энди нима бўлсаям, болани дунёга келтирасан! Озода онасининг бу гапидан кейин аборт қилиш ҳақидаги фикрни миясидан чиқариб ташлади.У аборт қилиш ҳақидаги фикрга ўз-ўзидан келмаган,Фикратнинг кейинги пайтларда жудаям ўзгариб қолгани,Озодадан яширинча гиёҳванд моддалар истеъмол қилишга ўтгани,ҳатто ўзига ўзи укол қилиш даражасига бориб етгани сабаб бўлган эди.Озода бу ҳақда билиб қолганидан кейин дунё кўзига тор кўринган,ҳатто Фикратдан ажрашиб,қаёқларгадир кетиб қолгиси келган кунлар эди. Озода жуда қийин аҳволда қолган,дунёга келиши керак бўлган дилбандига гиёҳванд отанинг таъсири бўлиши мумкинлигини ўйлаб,боши оғриб кетарди.Охири ўйлаб-ўйлаб,нима бўлсаям боласини дунёга келтиришга аҳд қилди. «Таваккал Аллоҳга!Насиб бўлса,фарзандим асоратсиз туғилади»-умид қилди аёл. Отаси Рустам аканинг қон босими ошиб,мазаси қочганини эшитган Озода Шаҳинани олиб дадаси ётган хонага кирди. –Ҳа,қизим кел.Менинг ягона набирамни олиб келдингми? Рустам ака шундай деб Шаҳинага қўлини чўзди.Озода Шаҳинани диванда ётган отасининг қўлига тутқазиб,ўзи пастда тўшалган кўрпачанинг устига ўтирди.Орқасидан онаси ҳам кириб келди. –Шаҳина мени қачон бобо деб атар экан-а?-деди Рустам ака. Озода Шаҳинага қаради.Бир ёшга яқинлашиб,битта иккита сўз айта бошлаган Шаҳина бобосининг юзидан силади.У жуда тийрак,ақлли қизча эди. –Шаҳижон,битта бобо дегин,-деди Озода.Қизалоқ онасига бироз қараб турди-да,бирдан бобосининг юзига юзини босди. –Биттагина бобо дегин асалим,-деди Озода ялиниб.Шу пайт мўъжиза юз берди.Шаҳина «поппо,поппо»деди. Рустам аканинг кўзларида ёш пайдо бўлди.Ва секин кўзларининг четидан юмалаб,ёстиққа кўз ёшлари томди.Отасининг лаблари «Раҳмат»деб шивирлади. –Дадажон,нимага йиғлаяпсиз?-Озода қўрқиб кетди.-Нима бўлди? –Даданг ҳеч тузалиб кетмаяптилар.Шунга сиқиляптилар, -деди онаси. –Дадажон,Худо хоҳласа яхши бўлиб,оёққа туриб кетасиз,-деди Озода отасини юзларидан ўпиб.-Фақат йиғламанг,илтимос. Ўша куни Озода онасига Шаҳинани қолдириб,ўзи биладиган таниқли нервпотолог шифокор Негматовни уйга олиб келди.Негматов дадасини текшириб кўрди,бир-иккита дориларни ёзиб берди. –Дадангизни қон босимлари ўта баланд,-деди шифокор.-Уларни касалхонага ётқизиш керак.Инсульт хавфи бор. Аммо Рустам ака касалхонага ётишни истамади.«Ўзи касалхонада ётишдан жудаям зерикдим,мени тинч қўйинглар»-деди у.Озода дадасини кўндиролмагач,уйига қайтди. Эртаси куни эрталаб онаси қўшниникига қўнғироқ қилиб,(у пайтларда ҳозиргидек қўл телефонлари йўқ эди) Озодани чақириб келишларини илтимос қилибди.Озода ҳаллослаб қўшниникига кириб борди.Уйларига қўнғироқ қилиб,онасининг йиғлаб ўтирганини билди. –Нима бўлди,она? –Даданг эрталабдан бери кўзларини очмай,ухлаган каби ётибдилар,-баттар йиғлади Нозигул опа.-Нима қилишни билмаяпман. –«Тез ёрдам»чақиринг!Мен ҳозир етиб бораман. Озода қизчасини қўшнисига қолдириб,югурганча уйга келди.Кийимини алмаштирди-ю, такси тутиб яна шифокор Негматовникига қараб кетди. Шифокор билан кириб борганида Негматов отасини текшириб кўрди,қовоқларини очиб кўзларига қаради ва афсусланиб,«Минг афсус,дадангиз инсульт бўлибдилар,мияларига қон қуйилиб,комага тушиб қолибдилар»деди. Шу пайт «Тез ёрдам»да етиб келган шифокорлар ҳам унинг гапини тасдиқлашди.Озода инсульт нималигини унча тушунмагани сабаб,шифокорларга савол берди. –Инсультдан кейин одам тузалмайдими? Шифокорлар унинг гапига жавоб бермай,нигоҳларини яширишганидан Озоданинг кўнглига бир қоралик тушди.Бир чеккада мунғайиб турган онаси,сингиллари ва укасига кўзи тушиб,бирдан йиғлаб юборди. Рустам ака кома ҳолатидан чиқолмай,вафот этди.Отаси бор-йўғи 53 ёшда эди.Озода бу айрилиққа чидолмай,жуда кўп йиғлади. У таъзия маросимларини ўтказиб,уйга қайтганидан кейин ҳам кўз ёшларини тиёлмади.Отаси билан боғлиқ хотиралар,отасининг иссиқ меҳри ҳақида ўйлаб анча пайтгача ич-ичидан изтироб чекиб юрди. Шаҳина туғилганидан бир йил ўтиб,унинг иккинчи фарзанди-Жонибек дунёга келди.Энди унинг ташвишлари икки баравар кўпайган эди.Бахтига Жонибек жудаям инжиқ туғилган,тинимсиз йиғлайдиган бола эди.Озода уни бир лаҳза ҳам ерга қўёлмас,гоҳида сингиллари келиб қолса,улардан боласига қараб туришни илтимос қиларди.Ўзи эса ўша пайтда бир-икки соат ухлаб оларди.Энди унинг болалари тўртта бўлган,Фаррух ва Фирдавс мактабнинг юқори синфларида ўқишаётганди.Худди шу кунларда Фикратнинг гиёҳванд моддаларга ўрганиб қолганидан хабардор бўлиб қолган қайнонаси Норбиби хола ўғлини Тошкентга олиб бориб,махсус клиникада даволатмоқчи бўлди.Ёзги таътил кунлари бўлгани учун катта ўғиллари Тожикистонга,онасининг уйига кетишган эди. –Бориб Шаҳинани онангизга бериб келинг.Мен билан бирга Тошкентга борасиз,-деди қайнонаси.У ўз ҳукмини ўтказишни яхши кўрадиган,калондимоғ аёл эди. –Ойижон мен бормасам-чи?-деди Озода.-Ўзи Жонибек жуда инжиқ бўлса.Мен уни Тошкентда қандай эплайман? –Ҳеч нарса қилмайди.Ўша ёқда бу йиғлоқ болангизни катта шифокорларга кўрсатамиз.Нега бунча кўп йиғлашини аниқлаб айтишади. Озоданинг қайнонаси ва Фикрат билан бирга кетишдан бошқа иложи қолмади.Шаҳинани эса укаси Нодир келиб олиб кетди. –Опа,бемалол бораверинг,-деди Нодир кетишидан олдин.-Биласиз-ку,Шаҳина биринчи жиянимиз.Уни ҳаммамиз яхши кўрамиз. Ҳақиқатан шундай эди. Н Шу билан Тошкентга жўнаб кетишди.Ўша пайтда ҳали машиналар ҳозирги даврдаги каби кўп бўлмагани сабаб,автобусда йўлга чиқишди. Тошкентнинг Юнусобод деган жойига яқин жойдаги «Чинобод»сиҳатгоҳига боришди.Қайнонаси ҳар йили икки марта бу сиҳатгоҳга келгани учун таниш шифокорлари кўп экан.Ўша шифокорларнинг ёрдами билан сиҳатгоҳга жойлашишгач,Норбиби хола Фикрат билан ҳар куни муолажаларга борадиган бўлди.Кейин эса ўша атрофда жойлашган гиёҳвандликка қарамликни даволайдиган хусусий клиникага боришди.Бу ҳаракатлар самара бериб,ниҳоят Фикрат гиёҳвандликдан қутулди. Уйга қайтишганидан кейин ҳам Озода анча вақтгача эрининг яна гиёҳванд моддалар қабул қилишидан хавфсираб юрди.Аммо Фикрат ўзини йиғиштириб олиб, яна ўзининг иши ва ҳовлининг қурилиш ишлари билан банд бўлди. Ўша йили қиш фаслида Озодаларнинг бошига яна бир катта кулфат тушди.Оиланинг ягона ўғил фарзанди -Нодир мотоциклда аварияга учраб,йигирма беш ёшида вафот этди.Бу кутилмаган фожеа Озодани жуда гангитиб қўйди.У укасини жуда яхши кўргани учунми,анча пайтгача оғир руҳий ҳолатдан чиқолмади. «Йил бошида дадам,йил охирида укам вафот этишди.Мен-чи?Мен нимага яшаб юрибман ўзи?Мени оилам,икки фарзандим бор.Аммо Нодир-чи?Унга чимилдиқ кўриш,уйланиш,фарзандли бўлиш насиб этмади…Отам ва укам сиғмаган дунёнинг менга нима кераги бор?» Охирги пайтларда мана шу каби хаёллар Озодани тинч қўймас,ўзи озиб кетган,кўз ёшлари тинмас эди.У нобуд бўлган укасига жудаям ачинар,Нодирнинг йўқлигига ишонолмас,эрта-ю кеч фақат укаси ҳақида,у билан боғлиқ болалик хотиралари тўғрисида гапирар,уй-рўзғор ишлари билан ҳам,ҳали кичкина бўлган фарзандлари билан ҳам иши бўлмас эди.Фикрат унга яхши-ёмон гапириб кўрди,уришди.Аммо бу койишлар-у,уришишларнинг фойдаси бўлмади. Озода учун ҳаётнинг бу кутилмаган зарбасини кўтариши жуда қийин кечаётган эди.Охири у бир қарорга келди.У ўз жонига қасд қилади!Бу бевафо дунёнинг туганмас ғамларига ана шундай исён қилади!Отаси ва укаси кетган дунёга Озода ҳам боради! Озода шу қарорга келган куни Фикрат ундаги аллақандай ўзгача бир тараддудни сезди.Аёл аввал болаларини ухлатди,катта ўғилларининг кийимларини дазмол қилди.Кейин ўзи секин жойидан турди-да,ташқарига йўл олди.Ичкари хонада ухлаб ётгандай кўринган Фикрат ҳам унинг орқасидан ҳовлига чиқди. Озода ҳовли четидаги айвонга кириб кетаётганини кўриб,ўша ёққа қараб югурди.Айвоннинг чироғини ёқиб,катта тўсинга боғланган арқонни бўйнига солаётган хотинини кўриб,бир зум карахт бўлиб қолди.Озода арқонни кундузи тайёрлаб қўйган,кечқурун эса ўзини осиб,дунёнинг чексиз қайғуларидан қутилмоқчи бўлаётган эди.Фикрат югурганча бориб,Озоданинг бўйнидан арқонни чиқарди.Кейин Озодани бир тарсаки урди. –Ахмоқ хотин!Нимага бундай қиляпсан? –Укамни соғиндим!Уни ёнига кетишни хоҳлайман!Мени ўз ҳолимга қўйинг! –Ўзингни бос!Сени иккита фарзандинг бор!Укангни олдига кетсанг,улар нима қилади? Фикрат Озодани амаллаб юпатиб,уйга олиб киргунича вақт алламаҳал бўлиб кетди.Кейин эса хотинини яхши гаплар билан авраб-алдаб ухлатди.Ўзи эса ўша кеча ухламади.Тонг отиши билан Озоданинг ота ҳовлисига бориб,қайнонаси Нозигул опага бўлиб ўтган воқеани айтиб берди.Нозигул опа қўрқиб кетди.Кейин қайнона ва куёв маслаҳатлашиб, Гулистон маҳалласида яшовчи Муҳаммадали исмли мулланинг уйига боришди.Мулла Нодирнинг қабри тупроғидан келтиртириб,қандайдир дуоларни ўқиди ва яна қайтиб тупроқни жойига олиб бориб қўйишни буюрди.Ўзи эса Фикрат ва Нозигул опа билан қишлоққа келди.Озодани чақириб анча панд-насиҳат қилди.Дунёнинг бевафолиги,жонига қасд қилиш энг оғир гуноҳ эканлиги,бундай иш қилганларга жаноза ўқилмаслиги ҳақида анча гапирди,сабрли бўлишни уқтирди. Озоданинг чарчаган руҳиятига мулланинг гаплари ижобий таъсир қилди.Шундан кейин у жонига қасд қилиш ҳақида бошқа ўйламади,ўтганларнинг руҳига Қуръон тиловат қилишни одат қилди. Шу кунларда Озоданинг бошига яна бир синов тушди.Ички ишлар Вазирлиги томонидан ички хавфсизликни таъминлаш мақсадида эълон қилинган «Антитеррор»номли операция доирасида Фикратни қамаб қўйишди.Чунки унинг жиноят оламида ҳам номи чиққан,одамлар орасида туғилган баҳсли масалаларни ҳал қилгани бошига бало бўлган эди. Фикрат қамалганидан кейин Озода ўзининг икки боласи ва икки ўгай ўғли билан ҳайҳотдай ҳовлида қолиб кетди.Катта ўғиллар дарров Душанбега қайтиб кетишди.Озода эса икки боласи билан онасини уйига келди. Фикрат қамалганидан кейин Озода ўзининг икки боласи ва икки ўгай ўғли билан ҳайҳотдай ҳовлида қолиб кетди.Катта ўғиллар дарров Душанбега қайтиб кетишди.Озода эса икки боласи билан онасини уйига келди.Отаси ва укасининг кетма-кет ўлимидан қаттиқ таъсирлангани боисидан у ўғилчасини она сути билан катта қилиш имконидан маҳрум бўлган эди.Яъни,қаттиқ асабийлашиш оқибатида Жонибек туғилганидан кейин ҳеч қанча вақт ўтмай,унинг сути қочганди.Шу сабаб у чақалоғини сунъий озиқлантирарди.Фикрат қамалгани учун энди бу ҳам катта бир муаммо бўлиб,Озоданинг зиммасига юкланган эди.Нозигул опа ўша пайтда нафақага чиққан,бозорда майда-чуйда атторлик буюмларини олиб-сотишни йўлга қўйган эди. Аммо рўзғор қилиш,ҳали мактабда ўқиётган икки нафар қизини таъминлаш яна уйга қайтиб келган Озоданинг таъминоти ҳам энди Нозигул опанинг зиммасига тушган эди.Табиатан ғурурли,ҳеч қачон ҳеч кимдан ёрдам сўрамайдиган аёл яқинда яна бир қизи Гулзодани ҳам турмушга берган эди.Озода онасининг муаммолар ва турмуш ташвишларидан чарчаган чеҳрасига боқиб,ишлаши кераклигини ҳис қилди. Шаҳинани боғчага,Жонибекни эса энагага бериб,ўзи Ёшлар Иттифоқи ташкилотида ишлай бошлади.Оладиган ойлигидан тежаб Фикратни икки марта кўришга ҳам бориб келди.Чунки эрини Бухоро шаҳридаги Отбозор қамоқхонасидан Олмалиққа кўчиришларини эшитди. Аммо унинг қишлоқда яшамасдан онасини уйига келгани яна ишга чиқиб кетгани қайнонасига ёқмади.У Озодаларнинг уйига келиб,жанжал қилиб кетди. –Нимага ишга чиқасиз?-деди у ғазаб билан.-Одамлар нима дейди?Эри қамалган аёл уйда ўтириши керак. –Ахир Жонибекка каша керак,онамнинг рўзғорларига ҳам ёрдам беришим керак!Нимага мени тушунмаяпсиз,ойи? –Нимани тушунай,айтинг?Ахир сиз иш юзасиданми,бошқами бирортасини машинасига ўтирсангиз одамлар буни нотўғри тушунишини ўйламадингизми?Шу сабаб ишингиздан тезда бўшанг.Ва қишлоқдаги уйингизга қайтинг. –Йўқ,мен ишимдан бўшамайман.Мен икки боламни таъминлаш учун ишлашга мажбурман,-деди Озоданинг аччиғи чиқиб. –Ўзингиз биласиз!Аммо шу қилган ишингиз учун Фикрат сиз билан яшамаса нима қиласиз? –Пешанамда борини кўраман.Мен ҳам гиёҳванд ўғлингиз билан яшайман деб кўзим учиб турмабди,-деди қатъий оҳангда Озода.-Ўғлингиз келганидан кейин мен ундан ажрашаман. –Билганингни қил! Қайнонаси келиб кетганидан кейин Озода Фикрат билан ростдан ҳам ажрашиш ҳақида ўйлади.Шу одамга тегиб нима кўрди?Кўргани фақат оғир меҳнат,Фикратнинг болаларининг ташвиши,уларнинг кирини ювиш ва усталарга ош-овқат қилишдан бошқа Фикрат унга нима берди?Яна гиёҳвандликка берилиб куйдиргани алоҳида мавзу! Қайнонаси,қайнукалари билан елиб-югуриб,адвокатларнинг ёрдами билан Фикратни бир йил деганда қамоқдан чиқариб олишди.Тўғрироғи,қайнонасининг ўзи Олмалиққа бориб,озодликка чиққан ўғлини олиб келди. Бу пайтга келиб,Озода Фикратдан ажрашиш ҳақида аниқ қарорга келган эди.Шу сабаб эри қайтгани муносабати билан қайнукалари келиб,уни қайнонасининг уйига олиб кетишмоқчи бўлганида бормади. Эртаси куни Фикратнинг ўзи кириб келди.Озода уни кўриб ҳайрон бўлиб қараб қолди.Фикрат озиб қолган,гавдаси чўкиб,нигоҳларидан нур қочган каби туюлди. –Мен сиз билан яшамайман,-деди Озода жиддий оҳангда.-Буёғига бизнинг ҳаётимиз бўлмайди! –Озода,унақа дема илтимос.Мен сен билан умримнинг охиригача яшамоқчиман.Сени қадрингга етмаганимни биламан.Аммо ишон бундан буёғига… –Бундан буёғига ҳеч нарса бўлмайди,-унинг гапини шарт кесди Озода.-Мен сиз билан яшамайман.Ажрашаман. Аммо уларнинг суҳбатини эшитиб турган Нозигул опа қизининг бу гапидан қаттиқ жаҳли чиқди. –Ўзинг шу одамга тегаман деб ҳеч кимнинг гапига қулоқ солмаган эдинг,-деди онаси.-Энди қамоқдан чиқиб келганидан кейин сенга керак бўлмай қолдими?Йўқ,бунақаси кетмайди!Нима бўлсаям шу одам билан бирга яшайсан.Бўл,нарсаларингни йиғ!Ҳозироқ уйингга кетасан! Озоданинг ҳам қайсарлиги тутди. –Ҳеч қаёққа бормайман.Бу одам билан бошқа яшамайман! –Яшайсан!Ўзинг пиширган ош,айланиб ҳам,ўргилиб ҳам ичишга мажбурсан.Кўп гапирмасдан уйингга жўна.Бу уйда турмушга чиқиши керак бўлган қизлар-сингилларинг бор.Ажрашиб келиб,уларнинг ҳам бахтини боғламоқчимисан? Нозигул опа гапини тугатмасдан,Фикрат бирдан тиз чўкиб,Озоданинг тиззаларидан қучоқлаб олди. –Озода,илтимос.Мени ҳайдама.Ишон,буёғига бахтли яшаймиз. Озода ўша куни йиғлаганча болаларининг кийимларини йиғди.Ўзининг ҳам бор кийим-кечагини сумкага солиб,Фикратга эргашди. Улар қишлоқдаги ҳовлиларига кириб боришганида ҳамма ёқ ҳувиллаб ётарди.Дарахт ва ток барглари тўкилган ҳовли,чала қурилганича қолиб кетган иморатлар Озоданинг кўзига хунук кўриниб кетди.У болаларини уйга олиб кириб,уларга телевизорни қўйиб берди ва ўзи ҳамма жойни йиғиштиришга,супуриб сидиришга тушиб кетди. Орадан ўн кунларча ўтиб,янги ўқув йили бошида яна Фаррух ва Фирдавс уйга кириб келишди.Улар бир йил давомида Тожикистондаги мактабда ўқишган ва ҳужжатларини олиб кетишган эди.Энди уларни яна қишлоқдаги мактабга жойлаштириш керак эди.Озода доимгидек шу ишни ҳам ўзи қилди.Фикрат эса ҳовлидаги чала иморатларни охирига етказиш мақсадида қаердан пул олишни ўйлаётганди. Шу кунларда Озода ишга чиқиш ҳақида ўйлаётганди.Ўғилчаси ҳам катта бўлиб қолди,уни ва опасини боғчага қўйса,бемалол ишига чиқиб кетса бўлади.Озода қўшниси Зебо опаникига бориб,болаларига қараб туришини илтимос қилди.Зебо опа яхшигина маблағ эвазига қараб туришга рози бўлди.Озода шаҳар телевидениесида ишини давом эттирди. Шу кунларда Фикрат қурилиш ишларини давом эттирди.Аммо маблағ етмаслиги аниқ бўлгач,Озода кредит олиб,эрига ёрдам бермоқчи бўлди. (Давоми бор) #ўгайонагрдил