Предыдущая публикация
Ўгай она.
1 қисм.
Муаллиф: Моҳигул НАЗАРОВА.
–Рўмолни менга бер.-Қайнонаси Қиммат хола Озоданинг бошидан катта симрўмолни бор кучи билан юлқиб олди.-Кетяпсанми,кетавер!Мен бу рўмолни сарпода олиб борганимда ниятларим бошқача эди…
–Ойижон,мен ҳам шундай бўлсин дебманми?Нима қилай бу ахир Худойимнинг хоҳиши экан.-Озода изиллаб йиғлаб юборди.
–Туғмас хотинсан,билдингми?Бўлди,мен бошқа чидамайман!
–Ойи,ахир тўйимизга энди бир йилдан ошди-ку.Одамлар фарзанд кўришни ўн йиллаб кутишади.
–Мен билмайман!Сени туғмаслигинг аниқ!Бўлди,кўп гапирмасдан тугун-терсагингни кўтар ва бу ердан кет!-Қиммат хола қўлидаги рўмолни эшик тутқичига осди.-Мен қилган кийимларни ҳам ташлаб кет!
–Ташлаб кетаман!Менга сиздан ҳеч нарса керак эмас!-Қайнонасининг гапи иззат -нафсига теккан Озода қўлида биргина сумкаси билан ҳовлига чиқди.Ҳаво анчагина совуқ,қор учқунлаб турар эди.Ташқарида эса уни эри Фахриддин кутиб турарди.
–Нима қиламиз,қаерга борамиз?-сўради Озода.
–Нима қилардик,ажрашишга ариза берамиз-да,-деди Фахриддин.
–Балки кейинроқ борармиз?-Фахриддинга илтижо билан қаради Озода.
–Кейинми,бугунми биз барибир бирга яшолмаймиз.Бизни онам бирга яшашга қўймайдилар.
Озоданинг йиғлагиси келди.Аммо ноилож Фахриддин билан кечган бир ярим йиллик турмушидан воз кечишига тўғри келди.Ўрталарида фарзанд бўлмаганлиги аслида бир баҳона эди.Ўзи бошиданоқ кўнгли бўлмаган одамга ота-онасининг хоҳиши билан турмушга чиққанидан пушаймон бўлди.
Озода институтда сиртдан ўқиш билан бирга мактабда ўзбек тили ва адабиётидан дарс берарди.Йигирма икки ёшида қариндошларининг тавсияси билан ўзига тенгдош бўлган Фахриддинга турмушга чиқди.
Аммо турмуш ўртоғига ҳеч кўнгли илимади.У эрининг аввалдан ёқтирган қизи бўлганлигини,уям худди Озода каби яқинларининг хоҳиши билан турмуш қурганлигини билар эди..Тўғрироғи,Фахриддиннинг акаси билан Озоданинг амакиси ўзаро яқин дўстлар бўлиб,уларнинг ўзаро келишуви билан икки ёш турмуш қуришган эди.
Фахриддин кўп болали оиланинг кенжа фарзанди бўлиб,Россияга бориб -келиб ишлаб юрарди.Озода ҳисоблаб кўрса,у билан бирга кечган умрининг бир йилга яқин қисмини ёлғиз ўзи қайнонаси билан яшаб ўтказган экан.
Озода ажрашганидан кейин мактабдаги ишига қайтди.Ҳали йигирма тўртга ҳам тўлмаган ёш аёл турмуши бузилганига унча куйинмади ҳам.Чунки ўзи ёқтирмаган одам билан яшагандан кўра яшамагани яхши деб ҳисоблади.
Озода оилада тўнғич қиз бўлиб,ундан ташқари яна бешта синглиси ва бир укаси бор эди.Отаси Рустам ака кўп йиллардан бери ҳайдовчиларни тайёрлаш мактабида ўқитувчилик қилар,онаси Нозигул опа эса болалар боғчасида тарбиячи бўлиб ишлар эди.
Озоданинг турмушидан ажрашиб келиши ота-онасига ёмон таъсир қилди.Озода эса ёш бўлгани учунми,ёки собиқ эрида кўнгли бўлмагани учунми бу воқеани у қадар катта фожеа деб қабул қилмади.Шу сабаб орага тушиб,уларни яраштириб қўймоқчи бўлганларни гапларига ҳам,маслаҳатларига ҳам қулоқ солмади.
Айнан ўша кунларда улар яшайдиган шаҳарда хусусий телеканал очилди ва Озода ўша телеканалга сухандон(диктор)бўлиб ишга кирди.Мустақилликнинг дастлабки йилларида эндигина телеканаллар пайдо бўлаётган давр бўлгани учун у тез орада кўпчиликнинг назарига тушди.
Озода телевидениеда ишлаш билан бирга мактабдаги ишини ҳам ташлаб қўймади.Бу орада унинг нутқи ҳам чархланиб борди.Тўйларда,оилавий маросимларда бошловчилик қиладиган бўлди.У шахсий ҳаёти ҳақида умуман ўйламас,топган пулини ота-онасига олиб келиб берарди.
Худди шундай кунлардан бирида у ёлғизгина укаси Нодирни уйлантириш ҳақида ўйлаб қолди.Озода ўз мақсадини ота-онасига айтганида унинг бу фикри уларга ҳам маъқул бўлди.
Озода ўзидан икки курс пастда ўқийдиган Асила деган юртдош қизни келин қилишни мўлжаллаганди.Асила унга ўз синглиси каби яқин,ҳатто уйларига ҳам бир-икки марта меҳмонга келган эди.
Озода Асилаларникига совчиликка боришдан олдин Нодир билан гаплашди.Укасининг кўнглини билишни истади.Нодир қизларнинг орасида ўсгани учунми,ювош табиатли,тортинчоқ йигит эди.Ўша пайтда у эндигина 20 ёшга тўлган эди.
–Опа, нималар деяпсиз?Ахир Асила мендан катта-ку.
–Тўғри,сендан бир ярим ёшга катта.Аммо мен сени олий маълумотли қизга уйланишингни истайман.Ўзинг биргина ўғилсан.Аммо техникумдан кейин бошқа ўқимадинг,-деди Озода.-Балки сен ҳам ўқирсан.
–Ўзим ҳам шуни истайман,-деди Нодир.-Ўқимоқчиман.
–Аммо энди тўйдан кейин ўқийсан.
–Опа,нега менга ёпишиб олдингиз?Ҳали ёшман,уйланишга улгураман.
–Тўғри,ҳали ёшсан.Аммо Асиладай яхши қизни тополмайсан.
–Ахир биз бир-биримизни билмаймиз-ку,-эътироз билдирди Нодир.-Бир-бирини билмаган одамлар қандай қилиб турмуш қуриши мумкин?
–Қандай қилиб бўларди?Албатта учрашасан,гаплашасан!Кейин тўй қиламиз,Худо хоҳласа!-кулимсиради Озода.
–Опа,Асилангизни ёқтирган йигити бўлса-чи?
–Ҳеч қанақа ёқтирган йигити йўқ.Мен унга сен ҳақингда айтганман,-деди Озода.
–Нима деганди?
–Ҳеч нима дегани йўқ.Уялиб ерга қараганди.Сен бир учрашиб кўр,жиддий гаплаш.Кейин шунга қараб бир хулосага келамиз.
Нодир Асила билан учрашиб келгач,қиз ўзига маъқул келганини айтди.Озода онаси билан Асилаларникига совчиликка боришди.Асиланинг онаси кўп йиллар мактабда ўқитувчи бўлиб ишлаган Солиҳа хола қариндошлари билан кенгашиб,Озодаларнинг оиласи маъқул келиб,қизини Нодирбекка турмушга беришга рози бўлди.
Солиҳа холанинг турмуш ўртоғи Шариф ака қишлоқ мактабида рус тилидан дарс берган,қишлоқда зиёли ва яхши инсон сифатида ном чиқарган эди.Аммо умри қисқа экан,у кажавали мотоциклида автоҳалокатга учраб,35 ёшда вафот этган,Солиҳа хола 32 ёшида бешта боласи билан бева қолган эди.Солиҳа хола кўп йиллар касаллик сабаб тўшакда ётган қайнонасига ҳам,болаларига ҳам бирдек қараб,аёл бўлса-да,фарзандларининг ҳаммаси олий таълим олиши учун интилаётган аёл эди.Асиланинг акаси Фазлиддин архитектура ва қурилиш олийгоҳида ўқиётган эди.
Озода укасининг фотиҳа тўйидан кейин синглиси Шаҳзода билан Асилага ҳайит баҳонасида совға олиб келганида Фазлиддин Шаҳзодани кўриб ёқтириб қолди.Бироз шоиртабиат,табиат ва инсонлар суратларини қотириб чизадиган йигит-Шаҳзодани чин дилдан севиб қолди.
Шаҳзода ўша пайтда савдо-тижорат техникумини битириб,Асилаларнинг қишлоғи яқинида жойлашган «Пахтакор»универмагида сотувчи бўлиб ишларди.Ўрта бўйли,серсоч,қошлари камон,гўзал қиз бўлган Шаҳзоданинг шайдолари кўп бўлиб,у унча-бунча йигитни писанд қилмасди.Аммо Фазлиддин ҳам чекинишни истамай,уни гулдасталар,кичик совғалар,шеърлар ёзиб кўнглини олишга ҳаракат қилди.Озода бу воқеага нейтрал муносабатда бўлди.Ўзи турмушидан ажрвшгани учунми,у синглиси ва укасмЯна у Солиҳа холани Шаҳзодаларнинг уйига совчиликка юборди.Ўша куни Рустам ака ҳам Нозигул опа ҳам ишда бўлишгани сабаб уйда ҳеч ким йўқ,уйда фақат Шаҳзоданинг ўзи бор эди.
Шаҳзода совчи бўлиб келган Солиҳа холани қўлига дастурхонни тутқазиб,«Илтимос,овора бўлманг. Мен сизнинг ўғлингизга турмушга чиқмайман!Ўғлингизни феъл-атвори менга умуман ёқмади!»-деб,қайтариб жўнатди.
Солиҳа хола уйга келганидан кейин бўлиб ўтган воқеани ўғлига айтиб берди.
–Мени ҳеч ким шу қадар беобрўй қилмаган эди,-деди алам билан Солиҳа хола.-Агар синглинг ўша хонадоннинг ўғлига турмушга чиқмаса эди,қайтиб ҳеч қачон қадам босмасдим...
–Мен турмушга чиқмайман,-бирдан Озоданинг жаҳли чиқди.-Ҳозир гап мен ҳақимда эмас,сен ҳақингда кетяпти.
–Опа,гапни чўзмайлик.Мен ўша Фазлиддинга тегмайман.
–Тегмасанг тегма.«Синглингиз билан гаплашиб кўринг»деб илтимос қилгани учун…
–Илтимоси ҳам ўзи ҳам керакмас.Бўлди,опа.Дадам ва онам ўзи мени шу бола учун кўп уришдилар.Уларга қолса мен «хўп»деб,индамай Фазлиддинга тегиб кетсам.
–Ўзинг биласан.Аммо бир кун шу қилмишинг учун жуда ёмон пушаймон бўласан,деб қўрқаман,-деди аччиқланиб Озода.
–Нимага пушаймон бўлар эканман,яхши ният қилинг,-деди Шаҳзода.-Кўрасиз,мен ҳали ўзимга мос,чиройли,ақлли йигитга турмушга чиқаман.
–Илоҳим,ниятингга ет.
Опа-сингилнинг шу суҳбатидан бир ҳафта ўтиб,Нодир ва Асиланинг фотиҳа тўйи бўлиб ўтди.Ўша пайтларда бу каби маросимлар ҳовлида ўтказиларди.
Фотиҳа тўйида куёв томондан олиб борилган сарполар,кийим-кечаклар,совғалар Асила томонидан келганларга маъқул бўлди.Тўйга хизматга борган эстрада гуруҳи ҳам,безатилган дастурхонлар ҳам,ҳатто ўртага рақс тушиш учун ўрнатилган махсус жой ҳам ҳаммага ёқди.Аммо нимагадир Солиҳа холанинг чеҳраси очилмади.
Озода Асиладан секин суриштириб кўрса,Фазлиддин Шаҳзодадан рад жавобини олганидан кейин ўқиш бошланмасидан аввалроқ Тошкентга кетиб қолибди.Тошкентнинг поездлар жўнайдиган вокзалида у водийлик йигитлар билан ниманингдир устида жанжаллашиб қолибди.Шу жанжал оқибатида Фазлиддин қамалган эмиш.
–Шу сабаб онамнинг кўнгилларига ҳеч нима сиғмаяпти,-деди Асила.-Тошкентга бориб,акамни суриштириб ҳам келдилар.Аммо акамни қаердалигини билолмай келдилар.«Шаҳзода акангга турмушга чиқса,ўғлим уйдан кетмас эди,бу балога учрамас эди,»-деяптилар.
–Ҳа,онангни тушунаман.(Озода Асилани ўз синглисидан кўргани сабаб унга «сен»деб мурожаат қиларди) Аммо нима қиламиз?Кўнгилга буйруқ бериб бўлмас экан…
–Биласиз,онам бизни ёлғиз ўзлари ўстирганлар,-деди хомуш ҳолатда Асила.-Акам тўнғич фарзандлари бўлгани учунми уларга кўп суянардилар.
–Насиб бўлса,Фазлиддинни ўзи соғ-саломат кириб келади,-деди Озода.-Мени айтди дейсан.
–Айтганингиз келсин,опажон.
Фотиҳа тўйи август ойининг ўрталарида бўлиб ўтган бўлса,никоҳ тўйи 18 сентябрь кунига белгиланди.
Аммо сентябрь ойининг бошларида кутилмаган воқеа юз бериб,Асила ва Нодирнинг тўйи номаълум муддатга қолдириладиган бўлди.
Гап шундаки,Рустам ака тўйдан олдин ўзи орзу ҳавас билан ўғли учун тиклаган иморатни яхшилаб таъмирламоқчи бўлди.Уйларни ичлари таъмирлангач,у ҳовли юзасида ўтириб,иморатнинг пастки қисмига безакли ғишт териб чиқмоқчи бўлди.Ҳаво иссиқ бўлгани боис оёқяланг ишлаган Рустам аканинг оёқ кафтлари офтоб қиздирган цементда куйиб қолди.Ўшанда Рустам аканинг қанд касаллиги борлиги сабаб,оёқ кафтларида худди оловда куйгандек кичик пуфакчалар ҳосил бўлди.Рустам ака умуман юролмай қолди.Оёқ кафтларидан бошланган йиринглаш оёқ бармоқларига ўтди ва шифокорлар ўнг оёқнинг кичик бармоқларини кесиб ташлашга мажбур бўлишди.Чунки қорасон(гангрена) бошланиб,олди олинмаса,бу ёмон оқибатларга олиб келиши мумкин эди.
Рустам ака касалхонада кўп ётиб қолди.Шифокорлар агар у охиригача даволанмаса,қорасон касаллиги ҳаётига нуқта қўйиши мумкинлигини тушунтиришди.Нозигул опа ҳам ишини йиғиштириб қўйиб,эрининг ёнига,касалхонада ётишга мажбур бўлди.Худди шундай кунлардан бирида Рустам акага қўйилган осма уколлардан бири реакция бериб қолди.Уқувсиз ҳамшира эса титраётган беморга иситгис (грелка) қўяман деб,иккинчи оёқни ҳам куйдириб қўйди.Энди иккинчи оёқда ҳам куйиш борлиги сабаб,яра пайдо бўлган эди.
Рустам ака бу кутилмаган фалокатдан қаттиқ сиқилди.Табиийки,бу сиқилиш натижасида қондаги шакар миқдори янада кўтарилиб,даволашни қийинлаштирди.Худди шундай кунлардан бирида Нодирнинг тўйи масаласи ҳам кўтарилди.Тўғрироғи,бу тўйни ўтказиш,ёки яна номаълум муддатга қолдириш устида яқин қариндошлар ўртасида баҳс бўлиб ўтди.
Рустам аканинг бир акаси,бир опаси ва бир синглиси бор эди.Улар бир кун кечда Озодаларникига хабар олишга келишди.
–Хўш,жиян.Яхши ўтирибсизларми? -ҳол сўради амаки.-Қийналмаяпсизларми?
–Ҳа,раҳмат.Йўқ,ҳаммаси жойида.-Деди Озода.
–Биз аммаларинг билан кўп ўйладик ва ҳозирча тўйни ўтказмаслик керак,деган қарорга келдик,-деди амакиси.-Даданг оғир аҳволда касалхонада ётган пайтида тўй қилиш ҳеч кимнинг юрагига сиғмаса керак.
–Тўғри айтасан ука,-деди катта аммаси.-Ахир биргина ўғлининг тўйи бўлса, Рустамжон касалхонада ётадими?
–Билмасам аммажон,-деди Озода.-Ўтган ҳафта келинникига боргандим.Улар «тезроқ тўй қилиб,келинни тушириб кетинглар,»-дейишяпти.Шунга ўзимнинг ҳам бошим қотиб қолди.
–Тўй қилиш ўзи бўлмайди,-кичик аммаси афсус билан бош чайқади.-Мен дори-дармонга қўлимдан келгунча ёрдам бераман.Аммо менда ҳам ортиқча маблағ йўқ.
–Мен сизлардан пул сўрамаяпман,-Озоданинг аччиғи чиқди.-Ўзим рўзғорни ҳам,касалхона харажатларини ҳам амаллаб турибман.
–Овозингни баландлатмасанг ҳам буни биламан қизим,-деди амакиси.-Амаллаяпсан.Аммо ҳозирча дадангни аҳволи яхши эмас.Шу сабаб тўй қилиш ҳеч кимнинг юрагига сиғмайди.
–Амаки,-деди Озода юрак ютиб.-Балки тўйни қилавериш керакдир.
–Даданг якка-ю ягона ўғлининг тўйида чўзилиб ётади-ю,сизлар тўй қиласизларми?-Амакининг бирдан жаҳли чиқди.-Нима деяётганингни ўйлаб гапиряпсанми?
–Аммо тўйни қилмасак бўлмайди.Хайрли ишни орқага суриш яхши эмас,-деди Озода.
–Ўзингдан катта бир гап айтса,жим туришни ўрган,-деди катта аммаси танбеҳ оҳангида.-Даданг тузалгандан кейин бўлади тўй!Гап тамом,вассалом!
Хуллас, у бўлди,бу бўлди,Нодир ва Асиланинг тўйи яна қолдирилди.Озода қурбон ҳайитидан олдин совға-салом олиб,Асилаларникига бориб,бу ҳақда уларга маълум қилди.
–Амакингиз тўғри айтибдилар,қизим.Дадангиз касал бўлиб ётсалар,ҳақиқатан қандай қилиб тўй қиласизлар?-деди Солиҳа хола.-Дадангиз яхши бўлиб кетсалар,кейин тўйни биргалашиб,чиройли қилиб ўтказамиз.
–Амакингиз тўғри айтибдилар,қизим.Дадангиз касал бўлиб ётсалар,ҳақиқатан қандай қилиб тўй қиласизлар?-деди Солиҳа хола.-Дадангиз яхши бўлиб кетсалар,кейин тўйни биргалашиб,чиройли қилиб ўтказамиз.
Қуда холанинг бу гапидан кейин Озода хотиржам бўлди.Аммо бу пайтда Асиланинг ҳаётида бошқа ўзгаришлар пайдо бўлаётганидан унинг хабари йўқ эди.
Асилани анча йиллардан буён ёқтириб,унга уйланиш ниятида бўлган,аммо кутилмаганда унинг бошқа йигитга унаштирилганини эшитган Қурбон деган йигит(унинг отаси кўп йиллар жамоа хўжалигида ҳисобчи бўлиб ишларди) нима қилишини билмай қолди.У яқинда Тошкентдаги иқтисод ва молия институтини тугатиб,қишлоққа қайтганди.У синглиси Фариданинг яқин дугонаси бўлган Асиланинг турмушга чиқаётганини эшитиб,нима қилиб бўлса ҳам фотиҳани бузиш ҳақида ўйлади.Бир-икки марта қизнинг йўлини тўсиб чиқди.Аммо Асила унга рўйхўш бермай,яқинда тўйи бўлишини,йўлини тўсиб овора бўлмаслигини яхши гап билан тушунтирди.Қурбонга қизнинг бу гапи алам қилиб кетди.У нима қилиб бўлса ҳам Асилани ўзиники қилишни ният қилди.
Шу мақсадда у бу ишни қандай қилиб амалга ошириш мумкинлигини режалаштирди. Асилаларнинг ҳовлиси катта боққа туташиб кетгани сабаб у шу боғ орқали қизнинг хонасига кирмоқчи бўлди.«Ичкарига кириб олсам бўлди,кейин ўзим биламан нима қилишни!»-ўйлади йигит.У қизнинг якка ўзи катта хонада ётишини билар,деразаси боққа қараган бу хонага деразадан кириш мумкин эди..
Рустам аканинг оёғи бироз тузалгач,шифокорлар унга жавоб беришди.Уйга қайтганидан кейин у ишига чиқди.Энди тўйни ўтказиш керак эди.
Худди шу кунларда Озода Нодир билан гаплашиб,уни Асиланинг ёнига жўнатди.Асила ишлайдиган мактаб ёнида соатлаб турган Нодир эса қизни учратолмади ва уйга қайтиб келди.Эртаси куни сингилларидан бирини олиб,яна қайтиб борди.Нодирнинг синглиси мактабга кириб,Асилани бошлаб чиқди.Асила Нодир билан совуққина гаплашиб,унга турмушга чиқишни истамаслигини билдирди.
–Сабаб нима?-сўради Нодир.
–Сабаб…йўқ.Мен ўзим сиз билан оила қуришни истамайман,-деди безрайиб Асила.
Шундай қилиб фотиҳа бузилди.Озоданинг онаси Нозигул опа бориб,Асилага қилинган сарполарни қайтариб олиб келди.
Бу воқеа Рустам акага қаттиқ таъсир қилди.Ёлғиз ўғилнинг фотиҳаси бузилгани оиладаги хотиржамликка путур етказган эди.Рустам аканинг яқиндагина бироз тузалган оёғида яна йиринглаш бошланди.Уни яна касалхонага ётқизишди.
Рустам аканинг яқиндагина бироз тузалган оёғида яна йиринглаш бошланди.Уни яна касалхонага ётқизишди.
Озоданинг шахсий ҳаётида эса ўзгаришлар пайдо бўлган эди.У мактабдаги иши билан бирга телевидениедаги ишини ҳам қўшиб олиб бораётганди.Худди шундай кунларда уни мактабга қандайдир бир эркак сўраб келди.Тўғрироғи,у дарс ўтиб ўтирган 9-«в»синф раҳбари Соҳиба опа ўша эркакни бошлаб келди.
–Буларнинг сизда иши бор экан,-деди Соҳиба опа.-Телевидение раҳбари бу ерга жўнатибди.
–Ахир дарсдан кейин ўзим борардим-ку,-деди Озода норози оҳангда.-Нимага мактабга юборишади?
–Билмасам,ана ўзингиз чиқиб гаплашинг,-деди Соҳиба опа.-Сизни кутиб турибди.
Озода ўқувчиларга топшириқ бериб,ўзи синфдан ташқарига чиқди.Узун коридорда дераза олдида турган 32-33 ёшлардаги эркак унга «ялт»этиб қаради.
–Озода,сизмисиз?
–Ҳа,менман.Тинчликми?
–Мени телеканал раҳбари Ато бобо ёнингизга юбордилар
–Хўш,эшитаман.Нима хизмат?
–Мен эълон бермоқчи эдим.Ўзи асли боксчиман.Исмим Фикрат.Келаси ҳафта якшанба куни «Гулистон»боғида бокс-шоу ўтказмоқчимиз,-деди эркак.У ўрта бўйдан сал баландроқ,келишган,оқ юзли,қирра бурун,кўзлари кулиб турадиган, чиройли одам эди.
–Мен нима қилишим керак?
–Сиз сухандон бўлганингиз сабаб эълонни телеканал орқали эълон қиласиз-ку.Аслида бокс-шоуни қандай ўтказмоқчи эканлигимизни сизга тушунтиришим керак.
–Хўп,тушунтиринг,-деди Озода.
–Биз бокс-шоуга таниқли санъаткорларни таклиф этганмиз.-Фикрат ўзи ташкил қилаётган тадбирни тушунтира бошлади.-Шу ойнинг биринчи якшанбасида бокс-шоуни ўтказамиз.Мен ўзим бошқа вилоятдан келган Олим деган боксчи йигит билан куч синашаман.Олим Халқаро мусобақалар ғолиби.
–Қизиқарли тадбир бўладиганга ўхшайди.
–Ҳа,шундай.Шу бокс-шоуга барча мухлисларимизни,қизиққан томошабинларни таклиф қилмоқчимиз,-деди Фикрат.
–Яхши.Мен ҳозир ручка ва дафтар олиб чиқай.Ҳаммасини қисқа ёзиб олиб,кейин матн ёзаман.-Озода шундай деб синф хонасига кириб кетди.
Озода қоғозга ҳамма маълумотларни ёзиб олгач,Фикрат унинг ўзини ҳам бокс-шоуга таклиф қилди.
–Борардим-у,аммо ўша куни якшанбага тўғри келар экан.Мени биргина дам оладиган куним,-деди Озода.-Сиз яхшиси ўша бокс шоуни видеотасвирга олдиринг.Мен шаҳримиз янгиликларини эълон қилаётганда ўша кадрлардан фойдаланаман.
Фикратга унинг бу гапи маъқул келди ва улар ўзаро шунга келишгач,эркак кетди.Озода синфга кириб,дарсини якунлаган пайтда унинг ёнига ҳамкасби Соҳиба опа кириб келди.Болалар танаффусга чиқишларини кутиб турди-да,сўз бошлади.
–Сизни сўраб келган одамнинг кимлигини биласизми?
–Боксчи экан,-Озода синф журналига бугунги мавзуни ёзиб бўлиб,уни ёпти ва жойидан турди.
–Тўғри,боксчи.Аммо уни «кўча болаларининг каттаси» дейишади,Соҳиба опанинг ваҳима билан гапириши Озодани ҳайрон қолдирди.
–«Кўча болаларининг каттаси»?У нима деганингиз?
–Бу деганимки,бундай одамлардан эҳтиёт бўлинг.
–Мен нимага эҳтиёт бўлишим керак?Фикрат ака иш билан келган экан,менга тушунтирди ва кетди.
–Майли,ўзингиз биласиз.Аммо сиз турмушидан ажрашган ёш ва чиройли жувонсиз.Бошингизни айлантириб қўймасин дейман-да,-кулимсиради Соҳиба опа.
–Мени бошим унча-бунчага айланмайди.Менга ўша одам умуман қизиқ эмас.Кейин..мен умуман турмуш қуриш ниятим йўқ!-Озода шундай деб жойидан турди.
–Мен Фикратни яхши билганим учун ҳам сизга бу гапларни гапиряпман.Унинг биринчи хотини тожикистонлик эди.Аммо икки болали бўлган пайтида,хотинининг устига ўзидан беш ёш катта бўлган бир енгилтак ҳуқуқшунос аёлга уйланди,-Соҳиба опа лаби-лабига тегмай гапира кетди.-Кейин ўша иккинчи хотини уни биринчи хотинини ҳайдаб юбориб,Фикрат билан яшай бошлади.Бу хотинидан ҳам иккита ўғли бор.
–Кўринишида ўттиз ёшларда кўринадиган бу одамнинг тўртта ўғли борми?-ҳайрон қолди Озода.
–Ҳа,шундай.У ҳозир иккинчи хотини билан ҳам ажрашиш арафасида.Шу сабаб сизни илдирмасин,деб гапиряпман-да.Чунки сизга қандайдир суқланиб қараганини кўрдим,-деди Соҳиба опа.
–Опа,қўйсангиз-чи.Намунча ваҳима қиласиз?У менга қандай қараганини ҳатто кўрганим ҳам,аҳамият берганим ҳам йўқ.
–Ўзингиз биласиз,Озодахон.Мен сизни огоҳлантирдим.Фикрат жуда устамон,гапга бой йигит.Яна унинг қопқонига илинманг,деб сизга бу гапларни айтдим.
–Раҳмат,Соҳиба опа.
Озода ўша куни уйга келгач,Соҳиба опа билан бўлган суҳбатни унутди.Чунки касалхонадаги отасининг аҳволидан хабар олиши керак эди.
Сингиллари пиширган шўрва билан қорнини тўйғазган Озода кичик синглиси билан бирга касалхонага борди.
Дадаси ва онаси жойлашган хирургия бўлимига кириб борар экан,уни кўриб қолган бош ҳамшира Рустам акани оёғини даволаётган шифокор уни сўраганини айтди.Озода синглисини ота-онасининг хонасига юбориб,ўзи шифокорлар ўтирадиган хона эшигини тақиллатиб,ичкарига кирди.
Туманда яхши шифокор сифатида ном қозонган Акмал ака ниманидир ёзиб ўтирган экан.У Озода билан саломлашиб,рўпарасидан жой кўрсатди.
–Хуллас,Озодахон гап бундай.Дадангизни қорасон бошланган оёқларини кесмасак бўлмайди.
–Наҳотки,бошқа ҳеч қандай илож бўлмаса?-Озоданинг юраги орқасига тортиб кетди.Ҳали 48 ёшга ҳам тўлмаган отаси бир оёғи бўлмаса қандай яшайди?
–Аммо дадангиз бунга рози бўлмаяптилар,-хонанинг эшиги очилиб кириб келган жарроҳ Юсуф ака гапни давом эттирди.-Нима қилиб бўлсаям дадангизни бунга кўндириш лозим.
Озода ўтирган жойида музлаб қолди.«Энди нима бўлади?Ахир дадам оёқсиз қандай яшайдилар?Оёқлари кесилишига асло рози бўлмасалар керак…»
–Ҳозир кириб дадангиз билан гаплашинг.Сал олдинроқ катта аммангиз дадангизни кўришга келган эканлар.Мен уларга тушунтирдим.Ҳозир улар дадангизни ёнларида.Сиз ҳам киринг.Тезроқ бу ишни қилиш керак.Чунки орқага сургандан ҳеч фойда йўқ,-деди Юсуф ака.
Озода Рустам ака ва Нозигул опа жойлашган палата ёнигача оғир хаёллар оғушида келди.Кейин ўзини мажбурлаб жилмайиб ичкарига кирди.Кроватда ётган Рустам аканинг авзойи бузуқ эди.Девор ёнида қўйилган иккинчи кроватда бўлса,онаси,аммаси ва синглиси тизилиб ўтиришарди.Озода дадаси билан кўришиб,Рустам аканинг юзидан ўпди ва кроватнинг бир четида омонат ўтирди.
–Озода қизим,энди дадангга ҳар куни овқат кўтариб келиб юрма.-Аммаси у билан кўришар экан қўшиб қўйди.-Мен ўзим ёки келиним ота-онангга ҳар куни овқат олиб келамиз.Сен уйни,рўзғорни эпласанг бўлди.
–Хўп амма.
–Рустамжон,энди нима бўлсаям шифокорлар бир нарсани билмаса гапирмайди.Илтимос,ука қайсарлик қилма!
–Опа,сиз нимани илтимос қилаётганингизни биласизми?Улар мени оёғимни кесишмоқчи!Сонимдан пастини дарахтни кесгандек кесиб ташлашмоқчи!Мен оёқсиз яшаганимдан кўра ўлганим яхши!-Рустам ака шундай деб кескин бир ҳаракат билан жойидан туриб,қўлтиқтаёқларини олди.Нозигул опа унга эргашди.
Эртаси куни тонгда яна касалхонага келган Озода дадасининг фикри ўзгармаганидан хафа бўлиб,мактабга кетди.Дарсларини ўтиб бўлиб,яна касалхонага борди.Рустам ака «Оёғимни кестирмайман.Ўлсам ҳам майли»деб туриб олган,оёқда пайдо бўлган қорасон касаллиги эса тобора юқорилаб кетаётган эди.
Озода шифокорлар билан гаплашганида бу аҳволда давом этса,оёқда пайдо бўлган йиринг отасини ўлимгача олиб бориши мумкинлигини тушунтиришди.Озода кириб яна Рустам акага ялинди:
–Дадажон,рози бўлмасангиз бўлмайди.Бизни ўйламаяпсизми?Оёғингизни кесишса ҳам жонингиз соғ қолсин.Протез оёқ қўйдирамиз.Илтимос,қайсарлик қилманг.
–Менга протез оёқ керак эмас!
Рустам аканинг кескин бу жавобидан кейин Озода йиғлаганча уйга қайтди.
Озода мактабга келиб, 9 синфларга адабиёт дарсини бошлади.Ўқувчиларга топшириқ берди-да,ўзи яширинча дорихонага борди.Директор ёки завуч уни дарсни ташлаб кетаётганини кўрса,гап эшитиши,ҳатто огоҳлантириш олиши мумкин эди. Дорихонадан отаси учун керакли дори -дармонларни олиб,яна мактабга югурди.
Беш соат дарсни ўтиб бўлиб,яна касалхонага қараб чопди.Йўл-йўлакай ота-онасига тўрт дона сомса ҳам сотиб олишни унутмади.Озода 26 ёшида бошига тушган бунча синовлардан ўзини йўқотиб қўймади.Тўй ва бошқа тадбирларга борар,топган пулини рўзғор ва отасининг дори-дармонларига сарфлар эди.Яна ҳали мактабда ўқиётган кичик сингиллари Гулзода,Маҳлиё ва Гулшодаларнинг ўқишларидан ҳам доимо хабардор эди.
Шаҳзода синглиси эса Бухорода яшайдиган узоқроқ амакиларининг савдо дўконида ишлар ва ўшаларнинг уйида яшарди.Нодир укаси бўлса, уйда жувоз ўрнатиб,жувоз ёғи ишлаб чиқаришни йўлга қўйди.Аммо бу жуда хавфли иш эди.Бу иш учун доимо пахтанинг чигити керак бўлар,укаси қандайдир йўллар билан таниш-билишлари ёрдамида чигит сотиб олиб,уни жувоздан ўтказар,кейин эса ҳосил бўлган ёғни қайта ишлар эди.
Синглиси ва укаси ҳам Озодага қўлларидан келгунча кўмак беришга ҳаракат қилишарди.Лекин шунча елиб-югургани беш нафар синглиси ва биргина укасини ****-ичишини таъминлашга зўрға етарди.
Бу орада у боксчи Фикрат ҳақида кўрсатув тайёрлади.Шу кўрсатувдан кейин Фикрат билан иккисининг ўртасида илиқ бир муносабат пайдо бўлди.Фикрат рус мактабини тугатган, фикр доираси кенг,китобхон эркак бўлиб,Озодани доимо ўзининг теран фикрлаши билан ҳайрон қолдирар эди.Кейин Фикрат унга жуда меҳрибон бўлиб,доимо йўлини пойларди.Озода у билан муносабат ўрнатиб,хато қилаётганини билса-да,ҳозирги вазиятида Фикратсиз ўз ҳаётини тасаввур ҳам қилолмаётган эди.У Фикратни бутун қалби,вужуди билан ёқтириб қолди.Озоданинг кўзига уни хотини ва фарзандлари борлиги ҳам кўринмади.Бу унинг ҳаётида қилган энг катта хатоси бўлди.
Фикрат спорт мактабида бокс мураббийи бўлиб ишлар,ҳар куни эрталаб Озода яшайдиган кўча бошига келиб,оқ рангли «Жигули»машинасида уни кутиб турарди.Кейин уни мактабига ташлаб қўядиган,отасининг касаллигини эшитиб,яқиндан ёрдам берадиган бўлди.Шу зайлда уларнинг ўртасида ўрганишгами,муҳаббатгами ўхшаш қандайдир муносабат пайдо бўлди.
Ниҳоят Рустам аканинг операцияси куни етиб келди.Ўшанда қиш фасли кириб келган,ҳаво сезиларли даражада совуган эди.Озода сингиллари,укаси билан эрталабдан касалхонага борди.Ҳамма қариндошлар,яқинлар касалхона вестибюлида жам бўлишганини кўриб,ҳайрон бўлиб қолди.
Операция бошланганидан ўн беш минутча ўтгач,бирданига шифокорлар югургилаб қолишганини кўриб,ичкарига кирган Озода қўрқиб кетди.Ичкарига,операция бўлаётган бўлимга киролмаса-да,ҳамширалар орқали билгани шу бўлдики операция пайтида етти минут давомида Рустам аканинг юраги тўхтаб қолибди.Электр шок билан зўрға юракни ишлатишибди.
Бироздан кейин ичкаридан чиққан Юсуф ака Озодага Нодирни чақиришни сўради.Нодир чиқиши билан унга Рустам аканинг кесилган оёғини тутқазди.Оппоқ чойшабга ўралган кесилган оёқни кўриб,Озоданинг ҳуши бошидан учди.Нодир эса оёқни олиб,пастга тушиб кетди.Аммалари кесилган оёқни мевали дарахт тагига кўмиш кераклигини айтишгани сабаб у қабристон яқинида жойлашган боққа қараб кетди.
Бироздан кейин ичкаридан чиққан шифокор Акмал ака Рустам ака кўп қон йўқотганини,энди тезда қон қуйиш лозимлигини тушунтирди.Озода нажот излаб қариндошларига қаради.Ҳамма жимгина ўзини кузатиб турганини,ҳеч ким ёрдамга ошиқмаётганини кўриб йиғлагиси келди ва зинадан пастга қараб юрди.Нодир кесилган оёқни олиб кетгани эсига тушди.Озода шу пайт вестибюлни тўлдириб ўтирган қариндошларини ҳам ёмон кўриб кетди.Бирортаси ёрдам беришни,дори-дармонга деб пул беришни хаёлларига ҳам келтиришмади-я!
Озода қорни босиб,касалхона эшигига қараб юраркан,кўнгли чўкиб кетди.Шу пайт унинг ёнига таниш «Жигули» келиб тўхтади ва ундан укаси Нодир билан Фикрат тушиб келишди.(Фикрат билан Нодирни Озода таништириб қўйганди)
–Опа,нима бўлди?Нега кўчада турибсиз?
Нодирнинг овози Озодани ўзига келтирди…
–Опа,нима бўлди?Нега кўчада турибсиз?
Нодирнинг овози Озодани ўзига келтирди.
–Дадамга қон қуйиш керак экан,-деди Озода.-Аммо қон туманимизда йўқ экан,Бухорога,вилоят марказига бориш керак экан.Онам йиғлаб ўтирибдилар.
–Ҳозир борамиз,мен таниш бир шифокор акани ҳам бирга олиб бораман,-деди Фикрат.-Сиз ичкарига кириб,онангизни тинчлантириб чиқинг.Унгача мен шифокор акани олиб келаман.
Ўша куни вилоят маркази- Бухорога бориб, яна қайтиб келгунларича анча вақт ўтди.Йўлда уларга ҳамроҳ бўлган шифокор Нормурод ака қанд касаллигининг мана шундай салбий томонлари ҳақида гапириб берди.
–Агар адашмасам,дадангиз ҳам айнан шу касалликдан азоб чекадилар,шундайми?
–Ҳа.Дадам 30 ёшга тўлмасдан шу касалликлари ҳақида билиб қолганлар,-деди Озода.-Доимо оғизлари қуриб юрарди.Яна тез-тез оч қоладилар.Аслида бу касаллик уларнинг оналарида,яъни бувимда бўлган.
–Тушунарли.Демак бу наслий касаллик.Қизим,хафа бўлмасангиз сизга бир маслаҳат бераман,-деди Нормурод ака.
–Бемалол,-деди Озода.-Хафа бўлмайман.
–Дадангизда ва бувингизда қанд касаллиги бўлса,бу уларнинг авлодлари -яъни сизларда ҳам касалликка мойиллик бўлиши мумкин.Семириб кетмасликка ҳаракат қилинг.Кейин доимо фаол ҳаракатда бўлинг.
–Хўп бўлади,-деди Озода.
Ўша куни вилоят қон қуйиш касалхонасига бориб,бешта қон шираси (альбумин) сотиб олишди.Озода уни етказиб олиб келганида қоронғи тушиб қолган,томошабин қариндошлар ҳам деярли тарқалиб бўлишган экан.Юсуф аканинг қўлига ўзи келтирган қон ширасини тутқизганидан кейин Озода енгил тин олди.
Вестибюлга чиқар экан,унинг орқасидан кичик аммаси ҳам чиқди.
–Менга қара,-деди аммаси паст овозда.-Кимнинг машинасига ўтириб кетдинг?Ўша Фикратними?
–Ҳа!Айтинг,мен бормасам ким бориши керак эди?Шунча одамнинг ичидан бирор киши мен бораман,дори-дармонми,қонми керак бўлса топиб бераман, демади-ку!-деди Озода.
–Аммо сен унинг қанақа одамлигини биласанми?У энди спортчи бўлган!Аввал кўчаларда қарта ўйнаб,одамларни алдаб пулини оларди!Кейин эса «кўча боласи»деб номи чиққан!
–Амма,менга Фикрат ака кўмак берди.Менга ҳозир унинг ёрдами керак!Менга уни кимлиги қизиқ эмас!
–Бўлди,ўзинг биласан.Сени огоҳлантирдим.Кейин бир кун пушаймон бўлмасанг бўлди,-аммаси шундай деб кўчага қараб юрди.
Рустам аканинг кесилган оёғи тузалиши учун қанча дори-дармон зарур бўлса,Озода ҳаммасини топиб келди.Аммо дадасининг касаллиги ва оила ташвишлари билан елиб -югуриб юрган ёш аёл ўзининг соғлигида ҳам муаммолар пайдо бўлаётганини ўйламади.
У аввалгидек югуриб мактабдаги дарсига,кейин телевидениега борар,яна ўзбек-турк лицейида «Ёш ижодкорлар»тўгарагини бошқарарди.Яна тўйларга бошловчилик ҳам қиларди.Шу ташвишлар билан бўлиб,баҳор фасли бошланган кунларда қаттиқ иситмалаб ётиб қолди.Унинг қорни қаттиқ оғриб,бир неча бор қайт қилганидан кейин жигарлари қўрқиб кетиб «тез ёрдам»чақиришди.
«Тез ёрдам»дагилар Озодага аниқ ташҳис қўя олмай турган пайтларида Фикрат ака кириб келди.(Унга Нодир қўнғироқ қилган экан.)У ранги кўкариб кетган Озодани ўзи кўтариб,машинасига олиб чиқди.Кейин касалхонага олиб борди.
Шифокорлар иситмаси баланд,оғриқдан бужмайиб қолган ёш аёлга қандай ташҳис қўйишни билишмади.Таклиф қилинган аёллар шифокори Озодани аҳволини кўриб,уни яхшилаб текширди-да,«тухумдон кистаси»деб ташҳис қўйди.Шифокор аёл Юлдуз опанинг айтишича,операция қилинмаса,йиринглаган тухумдон ёрилиб кетиши мумкин экан.«Кейин қорин бўшлиғига йиринг тарқалиб,қонга ўтса,аёл ўлиб қолиши мумкин,»-деди у.Эртаси куни уни операцияга тайёрлашаркан,Озода дастлаб рози бўлмади.Чунки шифокорларнинг айтишича,битта тухумдон трубаси билан бирга олиб ташланса,унинг келажакда фарзанд кўриш имкони камайишини айтишган эди.Аҳволи оғирлашавергач,Озода охири операцияга рози бўлди.Унинг касаллигини ҳозирча Рустам акага билдирмай туришга қарор қилишди.
Озода операция қандай ўтганини билмади.Кўзини очганида алоҳида хонада битта ўзи ётарди.У операциядан бир ҳафта ўтгач,уйга қайтди.
Давоми бор.
#ўгайонагрдил
Озоданинг шахсий ҳаётида эса ўзгаришлар пайдо бўлган эди.У мактабдаги иши билан бирга телевидениедаги ишини ҳам қўшиб олиб бораётганди.Худди шундай кунларда уни мактабга қандайдир бир эркак сўраб келди.Тўғрироғи,у дарс ўтиб ўтирган 9-«в»синф раҳбари Соҳиба опа ўша эркакни бошлаб келди.
–Буларнинг сизда иши бор экан,-деди Соҳиба опа.-Телевидение раҳбари бу ерга жўнатибди.
–Ахир дарсдан кейин ўзим борардим-ку,-деди Озода норози оҳангда.-Нимага мактабга юборишади?
–Билмасам,ана ўзингиз чиқиб гаплашинг,-деди Соҳиба опа.-Сизни кутиб турибди.
Озода ўқувчиларга топшириқ бериб,ўзи синфдан ташқарига чиқди.Узун коридорда дераза олдида турган 32-33 ёшлардаги эркак унга «ялт»этиб қаради.
–Озода,сизмисиз?
–Ҳа,менман.Тинчликми?
–Мени телеканал раҳбари Ато бобо ёнингизга юбордилар
–Хўш,эшитаман.Нима хизмат?
–Мен эълон бермоқчи эдим.Ўзи асли боксчиман.Исмим Фикрат.Келаси ҳафта якшанба куни «Гулистон»боғида бокс-шоу ўтказмоқчимиз,-деди эркак.У ўрта бўйдан сал баландроқ,келишган,оқ юзли,қирра бурун,кўзлари кулиб турадиган, чиройли одам эди.
–Мен нима қилишим керак?
–Сиз сухандон бўлганингиз сабаб эълонни телеканал орқали эълон қиласиз-ку.Аслида бокс-шоуни қандай ўтказмоқчи эканлигимизни сизга тушунтиришим керак.
–Хўп,тушунтиринг,-деди Озода.
–Биз бокс-шоуга таниқли санъаткорларни таклиф этганмиз.-Фикрат ўзи ташкил қилаётган тадбирни тушунтира бошлади.-Шу ойнинг биринчи якшанбасида бокс-шоуни ўтказамиз.Мен ўзим бошқа вилоятдан келган Олим деган боксчи йигит билан куч синашаман.Олим Халқаро мусобақалар ғолиби.
–Қизиқарли тадбир бўладиганга ўхшайди.
–Ҳа,шундай.Шу бокс-шоуга барча мухлисларимизни,қизиққан томошабинларни таклиф қилмоқчимиз,-деди Фикрат.
–Яхши.Мен ҳозир ручка ва дафтар олиб чиқай.Ҳаммасини қисқа ёзиб олиб,кейин матн ёзаман.-Озода шундай деб синф хонасига кириб кетди.
Озода қоғозга ҳамма маълумотларни ёзиб олгач,Фикрат унинг ўзини ҳам бокс-шоуга таклиф қилди.
–Борардим-у,аммо ўша куни якшанбага тўғри келар экан.Мени биргина дам оладиган куним,-деди Озода.-Сиз яхшиси ўша бокс шоуни видеотасвирга олдиринг.Мен шаҳримиз янгиликларини эълон қилаётганда ўша кадрлардан фойдаланаман.
Фикратга унинг бу гапи маъқул келди ва улар ўзаро шунга келишгач,эркак кетди.Озода синфга кириб,дарсини якунлаган пайтда унинг ёнига ҳамкасби Соҳиба опа кириб келди.Болалар танаффусга чиқишларини кутиб турди-да,сўз бошлади.
–Сизни сўраб келган одамнинг кимлигини биласизми?
–Боксчи экан,-Озода синф журналига бугунги мавзуни ёзиб бўлиб,уни ёпти ва жойидан турди.
–Тўғри,боксчи.Аммо уни «кўча болаларининг каттаси» дейишади,Соҳиба опанинг ваҳима билан гапириши Озодани ҳайрон қолдирди.
–«Кўча болаларининг каттаси»?У нима деганингиз?
–Бу деганимки,бундай одамлардан эҳтиёт бўлинг.
–Мен нимага эҳтиёт бўлишим керак?Фикрат ака иш билан келган экан,менга тушунтирди ва кетди.
–Майли,ўзингиз биласиз.Аммо сиз турмушидан ажрашган ёш ва чиройли жувонсиз.Бошингизни айлантириб қўймасин дейман-да,-кулимсиради Соҳиба опа.
–Мени бошим унча-бунчага айланмайди.Менга ўша одам умуман қизиқ эмас.Кейин..мен умуман турмуш қуриш ниятим йўқ!-Озода шундай деб жойидан турди.
–Мен Фикратни яхши билганим учун ҳам сизга бу гапларни гапиряпман.Унинг биринчи хотини тожикистонлик эди.Аммо икки болали бўлган пайтида,хотинининг устига ўзидан беш ёш катта бўлган бир енгилтак ҳуқуқшунос аёлга уйланди,-Соҳиба опа лаби-лабига тегмай гапира кетди.-Кейин ўша иккинчи хотини уни биринчи хотинини ҳайдаб юбориб,Фикрат билан яшай бошлади.Бу хотинидан ҳам иккита ўғли бор.
–Кўринишида ўттиз ёшларда кўринадиган бу одамнинг тўртта ўғли борми?-ҳайрон қолди Озода.
–Ҳа,шундай.У ҳозир иккинчи хотини билан ҳам ажрашиш арафасида.Шу сабаб сизни илдирмасин,деб гапиряпман-да.Чунки сизга қандайдир суқланиб қараганини кўрдим,-деди Соҳиба опа.
–Опа,қўйсангиз-чи.Намунча ваҳима қиласиз?У менга қандай қараганини ҳатто кўрганим ҳам,аҳамият берганим ҳам йўқ.
–Ўзингиз биласиз,Озодахон.Мен сизни огоҳлантирдим.Фикрат жуда устамон,гапга бой йигит.Яна унинг қопқонига илинманг,деб сизга бу гапларни айтдим.
–Раҳмат,Соҳиба опа.
Озода ўша куни уйга келгач,Соҳиба опа билан бўлган суҳбатни унутди.Чунки касалхонадаги отасининг аҳволидан хабар олиши керак эди.
Сингиллари пиширган шўрва билан қорнини тўйғазган Озода кичик синглиси билан бирга касалхонага борди.
Дадаси ва онаси жойлашган хирургия бўлимига кириб борар экан,уни кўриб қолган бош ҳамшира Рустам акани оёғини даволаётган шифокор уни сўраганини айтди.Озода синглисини ота-онасининг хонасига юбориб,ўзи шифокорлар ўтирадиган хона эшигини тақиллатиб,ичкарига кирди.
Туманда яхши шифокор сифатида ном қозонган Акмал ака ниманидир ёзиб ўтирган экан.У Озода билан саломлашиб,рўпарасидан жой кўрсатди.
–Хуллас,Озодахон гап бундай.Дадангизни қорасон бошланган оёқларини кесмасак бўлмайди.
–Наҳотки,бошқа ҳеч қандай илож бўлмаса?-Озоданинг юраги орқасига тортиб кетди.Ҳали 48 ёшга ҳам тўлмаган отаси бир оёғи бўлмаса қандай яшайди?
–Аммо дадангиз бунга рози бўлмаяптилар,-хонанинг эшиги очилиб кириб келган жарроҳ Юсуф ака гапни давом эттирди.-Нима қилиб бўлсаям дадангизни бунга кўндириш лозим.
Озода ўтирган жойида музлаб қолди.«Энди нима бўлади?Ахир дадам оёқсиз қандай яшайдилар?Оёқлари кесилишига асло рози бўлмасалар керак…»
–Ҳозир кириб дадангиз билан гаплашинг.Сал олдинроқ катта аммангиз дадангизни кўришга келган эканлар.Мен уларга тушунтирдим.Ҳозир улар дадангизни ёнларида.Сиз ҳам киринг.Тезроқ бу ишни қилиш керак.Чунки орқага сургандан ҳеч фойда йўқ,-деди Юсуф ака.
Озода Рустам ака ва Нозигул опа жойлашган палата ёнигача оғир хаёллар оғушида келди.Кейин ўзини мажбурлаб жилмайиб ичкарига кирди.Кроватда ётган Рустам аканинг авзойи бузуқ эди.Девор ёнида қўйилган иккинчи кроватда бўлса,онаси,аммаси ва синглиси тизилиб ўтиришарди.Озода дадаси билан кўришиб,Рустам аканинг юзидан ўпди ва кроватнинг бир четида омонат ўтирди.
–Озода қизим,энди дадангга ҳар куни овқат кўтариб келиб юрма.-Аммаси у билан кўришар экан қўшиб қўйди.-Мен ўзим ёки келиним ота-онангга ҳар куни овқат олиб келамиз.Сен уйни,рўзғорни эпласанг бўлди.
–Хўп амма.
–Рустамжон,энди нима бўлсаям шифокорлар бир нарсани билмаса гапирмайди.Илтимос,ука қайсарлик қилма!
–Опа,сиз нимани илтимос қилаётганингизни биласизми?Улар мени оёғимни кесишмоқчи!Сонимдан пастини дарахтни кесгандек кесиб ташлашмоқчи!Мен оёқсиз яшаганимдан кўра ўлганим яхши!-Рустам ака шундай деб кескин бир ҳаракат билан жойидан туриб,қўлтиқтаёқларини олди.Нозигул опа унга эргашди.
Эртаси куни тонгда яна касалхонага келган Озода дадасининг фикри ўзгармаганидан хафа бўлиб,мактабга кетди.Дарсларини ўтиб бўлиб,яна касалхонага борди.Рустам ака «Оёғимни кестирмайман.Ўлсам ҳам майли»деб туриб олган,оёқда пайдо бўлган қорасон касаллиги эса тобора юқорилаб кетаётган эди.
Озода шифокорлар билан гаплашганида бу аҳволда давом этса,оёқда пайдо бўлган йиринг отасини ўлимгача олиб бориши мумкинлигини тушунтиришди.Озода кириб яна Рустам акага ялинди:
–Дадажон,рози бўлмасангиз бўлмайди.Бизни ўйламаяпсизми?Оёғингизни кесишса ҳам жонингиз соғ қолсин.Протез оёқ қўйдирамиз.Илтимос,қайсарлик қилманг.
–Менга протез оёқ керак эмас!
Рустам аканинг кескин бу жавобидан кейин Озода йиғлаганча уйга қайтди.
Озода мактабга келиб, 9 синфларга адабиёт дарсини бошлади.Ўқувчиларга топшириқ берди-да,ўзи яширинча дорихонага борди.Директор ёки завуч уни дарсни ташлаб кетаётганини кўрса,гап эшитиши,ҳатто огоҳлантириш олиши мумкин эди. Дорихонадан отаси учун керакли дори -дармонларни олиб,яна мактабга югурди.
Беш соат дарсни ўтиб бўлиб,яна касалхонага қараб чопди.Йўл-йўлакай ота-онасига тўрт дона сомса ҳам сотиб олишни унутмади.Озода 26 ёшида бошига тушган бунча синовлардан ўзини йўқотиб қўймади.Тўй ва бошқа тадбирларга борар,топган пулини рўзғор ва отасининг дори-дармонларига сарфлар эди.Яна ҳали мактабда ўқиётган кичик сингиллари Гулзода,Маҳлиё ва Гулшодаларнинг ўқишларидан ҳам доимо хабардор эди.
Шаҳзода синглиси эса Бухорода яшайдиган узоқроқ амакиларининг савдо дўконида ишлар ва ўшаларнинг уйида яшарди.Нодир укаси бўлса, уйда жувоз ўрнатиб,жувоз ёғи ишлаб чиқаришни йўлга қўйди.Аммо бу жуда хавфли иш эди.Бу иш учун доимо пахтанинг чигити керак бўлар,укаси қандайдир йўллар билан таниш-билишлари ёрдамида чигит сотиб олиб,уни жувоздан ўтказар,кейин эса ҳосил бўлган ёғни қайта ишлар эди.
Синглиси ва укаси ҳам Озодага қўлларидан келгунча кўмак беришга ҳаракат қилишарди.Лекин шунча елиб-югургани беш нафар синглиси ва биргина укасини ****-ичишини таъминлашга зўрға етарди.
Бу орада у боксчи Фикрат ҳақида кўрсатув тайёрлади.Шу кўрсатувдан кейин Фикрат билан иккисининг ўртасида илиқ бир муносабат пайдо бўлди.Фикрат рус мактабини тугатган, фикр доираси кенг,китобхон эркак бўлиб,Озодани доимо ўзининг теран фикрлаши билан ҳайрон қолдирар эди.Кейин Фикрат унга жуда меҳрибон бўлиб,доимо йўлини пойларди.Озода у билан муносабат ўрнатиб,хато қилаётганини билса-да,ҳозирги вазиятида Фикратсиз ўз ҳаётини тасаввур ҳам қилолмаётган эди.У Фикратни бутун қалби,вужуди билан ёқтириб қолди.Озоданинг кўзига уни хотини ва фарзандлари борлиги ҳам кўринмади.Бу унинг ҳаётида қилган энг катта хатоси бўлди.
Фикрат спорт мактабида бокс мураббийи бўлиб ишлар,ҳар куни эрталаб Озода яшайдиган кўча бошига келиб,оқ рангли «Жигули»машинасида уни кутиб турарди.Кейин уни мактабига ташлаб қўядиган,отасининг касаллигини эшитиб,яқиндан ёрдам берадиган бўлди.Шу зайлда уларнинг ўртасида ўрганишгами,муҳаббатгами ўхшаш қандайдир муносабат пайдо бўлди.
Ниҳоят Рустам аканинг операцияси куни етиб келди.Ўшанда қиш фасли кириб келган,ҳаво сезиларли даражада совуган эди.Озода сингиллари,укаси билан эрталабдан касалхонага борди.Ҳамма қариндошлар,яқинлар касалхона вестибюлида жам бўлишганини кўриб,ҳайрон бўлиб қолди.
Операция бошланганидан ўн беш минутча ўтгач,бирданига шифокорлар югургилаб қолишганини кўриб,ичкарига кирган Озода қўрқиб кетди.Ичкарига,операция бўлаётган бўлимга киролмаса-да,ҳамширалар орқали билгани шу бўлдики операция пайтида етти минут давомида Рустам аканинг юраги тўхтаб қолибди.Электр шок билан зўрға юракни ишлатишибди.
Бироздан кейин ичкаридан чиққан Юсуф ака Озодага Нодирни чақиришни сўради.Нодир чиқиши билан унга Рустам аканинг кесилган оёғини тутқазди.Оппоқ чойшабга ўралган кесилган оёқни кўриб,Озоданинг ҳуши бошидан учди.Нодир эса оёқни олиб,пастга тушиб кетди.Аммалари кесилган оёқни мевали дарахт тагига кўмиш кераклигини айтишгани сабаб у қабристон яқинида жойлашган боққа қараб кетди.
Бироздан кейин ичкаридан чиққан шифокор Акмал ака Рустам ака кўп қон йўқотганини,энди тезда қон қуйиш лозимлигини тушунтирди.Озода нажот излаб қариндошларига қаради.Ҳамма жимгина ўзини кузатиб турганини,ҳеч ким ёрдамга ошиқмаётганини кўриб йиғлагиси келди ва зинадан пастга қараб юрди.Нодир кесилган оёқни олиб кетгани эсига тушди.Озода шу пайт вестибюлни тўлдириб ўтирган қариндошларини ҳам ёмон кўриб кетди.Бирортаси ёрдам беришни,дори-дармонга деб пул беришни хаёлларига ҳам келтиришмади-я!
Озода қорни босиб,касалхона эшигига қараб юраркан,кўнгли чўкиб кетди.Шу пайт унинг ёнига таниш «Жигули» келиб тўхтади ва ундан укаси Нодир билан Фикрат тушиб келишди.(Фикрат билан Нодирни Озода таништириб қўйганди)
–Опа,нима бўлди?Нега кўчада турибсиз?
Нодирнинг овози Озодани ўзига келтирди…
–Опа,нима бўлди?Нега кўчада турибсиз?
Нодирнинг овози Озодани ўзига келтирди.
–Дадамга қон қуйиш керак экан,-деди Озода.-Аммо қон туманимизда йўқ экан,Бухорога,вилоят марказига бориш керак экан.Онам йиғлаб ўтирибдилар.
–Ҳозир борамиз,мен таниш бир шифокор акани ҳам бирга олиб бораман,-деди Фикрат.-Сиз ичкарига кириб,онангизни тинчлантириб чиқинг.Унгача мен шифокор акани олиб келаман.
Ўша куни вилоят маркази- Бухорога бориб, яна қайтиб келгунларича анча вақт ўтди.Йўлда уларга ҳамроҳ бўлган шифокор Нормурод ака қанд касаллигининг мана шундай салбий томонлари ҳақида гапириб берди.
–Агар адашмасам,дадангиз ҳам айнан шу касалликдан азоб чекадилар,шундайми?
–Ҳа.Дадам 30 ёшга тўлмасдан шу касалликлари ҳақида билиб қолганлар,-деди Озода.-Доимо оғизлари қуриб юрарди.Яна тез-тез оч қоладилар.Аслида бу касаллик уларнинг оналарида,яъни бувимда бўлган.
–Тушунарли.Демак бу наслий касаллик.Қизим,хафа бўлмасангиз сизга бир маслаҳат бераман,-деди Нормурод ака.
–Бемалол,-деди Озода.-Хафа бўлмайман.
–Дадангизда ва бувингизда қанд касаллиги бўлса,бу уларнинг авлодлари -яъни сизларда ҳам касалликка мойиллик бўлиши мумкин.Семириб кетмасликка ҳаракат қилинг.Кейин доимо фаол ҳаракатда бўлинг.
–Хўп бўлади,-деди Озода.
Ўша куни вилоят қон қуйиш касалхонасига бориб,бешта қон шираси (альбумин) сотиб олишди.Озода уни етказиб олиб келганида қоронғи тушиб қолган,томошабин қариндошлар ҳам деярли тарқалиб бўлишган экан.Юсуф аканинг қўлига ўзи келтирган қон ширасини тутқизганидан кейин Озода енгил тин олди.
Вестибюлга чиқар экан,унинг орқасидан кичик аммаси ҳам чиқди.
–Менга қара,-деди аммаси паст овозда.-Кимнинг машинасига ўтириб кетдинг?Ўша Фикратними?
–Ҳа!Айтинг,мен бормасам ким бориши керак эди?Шунча одамнинг ичидан бирор киши мен бораман,дори-дармонми,қонми керак бўлса топиб бераман, демади-ку!-деди Озода.
–Аммо сен унинг қанақа одамлигини биласанми?У энди спортчи бўлган!Аввал кўчаларда қарта ўйнаб,одамларни алдаб пулини оларди!Кейин эса «кўча боласи»деб номи чиққан!
–Амма,менга Фикрат ака кўмак берди.Менга ҳозир унинг ёрдами керак!Менга уни кимлиги қизиқ эмас!
–Бўлди,ўзинг биласан.Сени огоҳлантирдим.Кейин бир кун пушаймон бўлмасанг бўлди,-аммаси шундай деб кўчага қараб юрди.
Рустам аканинг кесилган оёғи тузалиши учун қанча дори-дармон зарур бўлса,Озода ҳаммасини топиб келди.Аммо дадасининг касаллиги ва оила ташвишлари билан елиб -югуриб юрган ёш аёл ўзининг соғлигида ҳам муаммолар пайдо бўлаётганини ўйламади.
У аввалгидек югуриб мактабдаги дарсига,кейин телевидениега борар,яна ўзбек-турк лицейида «Ёш ижодкорлар»тўгарагини бошқарарди.Яна тўйларга бошловчилик ҳам қиларди.Шу ташвишлар билан бўлиб,баҳор фасли бошланган кунларда қаттиқ иситмалаб ётиб қолди.Унинг қорни қаттиқ оғриб,бир неча бор қайт қилганидан кейин жигарлари қўрқиб кетиб «тез ёрдам»чақиришди.
«Тез ёрдам»дагилар Озодага аниқ ташҳис қўя олмай турган пайтларида Фикрат ака кириб келди.(Унга Нодир қўнғироқ қилган экан.)У ранги кўкариб кетган Озодани ўзи кўтариб,машинасига олиб чиқди.Кейин касалхонага олиб борди.
Шифокорлар иситмаси баланд,оғриқдан бужмайиб қолган ёш аёлга қандай ташҳис қўйишни билишмади.Таклиф қилинган аёллар шифокори Озодани аҳволини кўриб,уни яхшилаб текширди-да,«тухумдон кистаси»деб ташҳис қўйди.Шифокор аёл Юлдуз опанинг айтишича,операция қилинмаса,йиринглаган тухумдон ёрилиб кетиши мумкин экан.«Кейин қорин бўшлиғига йиринг тарқалиб,қонга ўтса,аёл ўлиб қолиши мумкин,»-деди у.Эртаси куни уни операцияга тайёрлашаркан,Озода дастлаб рози бўлмади.Чунки шифокорларнинг айтишича,битта тухумдон трубаси билан бирга олиб ташланса,унинг келажакда фарзанд кўриш имкони камайишини айтишган эди.Аҳволи оғирлашавергач,Озода охири операцияга рози бўлди.Унинг касаллигини ҳозирча Рустам акага билдирмай туришга қарор қилишди.
Озода операция қандай ўтганини билмади.Кўзини очганида алоҳида хонада битта ўзи ётарди.У операциядан бир ҳафта ўтгач,уйга қайтди.
Давоми бор.
#ўгайонагрдил
Следующая публикация
Нет комментариев