Предыдущая публикация
ЭНГ ГУЛЛАГАН ЁШЛИК ЧОҒИМДА.
5-ҚИСМ.
Муаллиф: Мафтуна Абдуллаева
Индамай қўлимдагини бердим. Сув челакни олиб ўзини орқасига қўйди.
-Беринг.
- Нега бизникига ҳеч келмай қўйдинг?
-Онам боряпди-ку.
- Эртага сен кел.
-Нега?
-Бир илтимос қилдим ўзинг бор.
Қараб қолдим. Қилмайдиган ишимга ваъда бермайдиган одатим бор.
- Ҳаракат қиламан.
-Демак борасан?
- Ҳаракат қиламан дедим-ку, беринг челагимни.
-Ма.
Орқамга қарамай зинғилладим. Энди ҳаёлим шу гапда бўлиб қолди. Онамга нима десам экан. Бирдан ўзим бораман десам шубҳа қиладилар. Шуни ўйлаб уйга йўл олдим. Аммо уйимга келишим билан нохуш бир ҳолат устидан чиқиб ҳаёлимдан Бу гап ўчиб ҳам кетди.
Ойим баланд овозда дадамни уришиб ҳатто ора -орада муштлаб ҳам қўярди. Укам Билол жимгина бош эгиб ўтирибди. Қўллари мушт. Маҳалла раиси ва яна икки эркак ҳам қовоқ уйиб ўтирибди.
-Айт қайси гўрга олиб бориб сотдинг,- деди раис охири тилга кириб.
Дадам жим. Охирги пайтлар ўзи пул тополмай қолгандан уйдан у бу нарсани олиб чиқариб сотадиган одат чиқарган эди. Бу гал жиддийроқ нарса кетган шекилли. Уларга яқинлашиб салом бердим.
- Уйга кир Раъно,- дедим онам жаҳл билан. Ташқарида давом этган уриш жанжални анча вақт эшитиб жим турдим. Кейин Билол кириб келди. У 7 синф эди. Онам 5 - синфдан бери қўшимча дарсларга қўйган. Уни албатта ўқитаман дердилар.
-Дадам нима қилибди?- дедим унга.
-Сигирни сотибди.
Бўшашиб кетдим. Ахир сут қатиғини сотиб рўзғор ками ямаларди. Энди нима бўлади. Буёғи қиш. Эрталаб ширинлик ўрнига сут қаймоқ ер эдик.
Мажора анча давом этди. Аммо дадам кимга сотганини ҳам пулини нима қилганини ҳам айтмади. Онам устидан ёзиб берди. Олиб кетишди. Ҳеч кимни кайфияти йўқ. На тузук кечки овқат ейилди, на нонушта бўлди.
-Мактабдан чиқиб Олия холангникига бор. Бугун Адизни туғилган куни экан. Иложи борича эртачироқ кел.
- Ҳўп,- дедим. Йўл бўйи эса шу ҳақида ўйлаб кетдим. Адиз шунга мени чақирган мени эса ҳозир бунақа нарсаларга кўнглим чопмаяпти. Кечаги воқеани ҳамма эшитган бўлса керак. Тўғриси ҳа деб бўйин қисиб яшаш шу қадар жонимга тегди. Ҳар доим оила ва келажак ҳақида гап кетса ўзимни эшитмаганга оламан. Адиз атрофимда айланиб юрганидан бери бу мавзу мен учун яна ҳам оғирлашди. Кеча эса Адизга муносиб эмаслигимни яна бир бор ҳис этдим. Адизда ҳали бир нечта марта севиш имкони бўлади. Мен эса ... келажаги йўқ бу туйғудан фойда йўқ. Адиз ҳар нарса дейиши мумкин. Аммо оиласидан ўтиб қаерга ҳам борар эди. Туғилган куни ўтсин ҳаммасини очиқ гаплашиб оламан. Мактабдан уйга қайтдим, кейин Адизларникига. Кайфиятим йўқлигини Олия хола ҳам бирдан сезди.
-Тинчликми? Мазанг йўқми?
-Йўқ. Яхшиман.
-Майли кўп нарса ҳам қилмаймиз. Деярли сотиб олдим. Салатлар ва ош қиламиз. Маликахон мен қилган ошни яхши кўради.
- Ҳўп,- дедим. Ишим битса бўлди. Хола айтган ҳамма нарсани тезроқ бажариб кетишга шошилдим. Дастурхон ёзаётганимизда меҳмонлар камлиги мени ҳайрон қолдирди. Адизни синфдошлари кўпчилик эди.
-Бугун оилавий нишонлайди,- деди Олия хола. Эртага дўстларини чақиради.
- Ҳа.
Санъат асари даражасида безалган дастурхонга қараб синиқ жилмайдим. Мени бу дастурхонга тортилган нарсаларни идишига ҳам қурбим етмайди. Чиқиб кетишда Адизга дуч келиб қолдим. Паст овозда салом бериб ўтиб кетдим. У менга нимадир демоқчи эди, изимдан таажжубланганча қолди.
-Ҳамма иш битди. Мен кетсам майлими Хола,- дедим Олия холага.
-Қолмайсанми?
-Йўқ. Рухсат берсангиз кеч тушмаси кетсам.
-Лекин...
Олия хола гапини тугатмаси ташқаридан шовқин эшитилиб, шошиб ташқарига чиқиб кетди. Ошхона деразасидан аста қарадим. Бир ёши катта эркак, ёнида ўрта ёш эр-хотин, ва бир қиз ва ўғил. Кўринишлари жуда башанг. Адиз югуриб чиқди. Аёлни қучоқлаб олди. Бўйи аёлдан ҳийла узун. Демак бу унинг оиласи. Улар меҳмонхонага кириб ўтиришган 15 минутча ўтиб Олия хола келди.
-Ошни сузамиз.
Уларни олдига киргим келмаса ҳам ноилож хола билан қўшилиб кириб салом бердим. Мен киришим билан негадир ҳамма жим бўлиб қолди. Яна менга жуда синчков қарашди. Ким билсин ёки менга шундай туюлдими.
Биз билан ўтир дейишлари билан.
-Сизлар бемалол,- деб югургудек бўлиб чиқдим. Юрагим бирам безовта. Ҳатто кўнглим ҳам айниб кетди. Кетмасам бўлмайди. Энди баҳоналари ўтмайди. Ҳозир бу оилани кўриб "ковушимми тўғирлаб олиш" фурсати келганини англадим. Адизни романтикаси билан ҳаёт анча фарқ қилади. Ошхонани тартибга келтириб, устимга шемферимни устимга кийдим. Олия хола биринчи чиққанидаёқ кетаман. Шундай кетиб қолишга барибир кўнглим бўлмади. Бошим оғришни бошлади. Қўлларим орасига олиб маҳкам сиқдим. 5 минутча шу алфозда ўтирганимдан кейин кўзимни очиб ўрнимдан турдим. Мен туришим билан эса ошхона эшиги очилиб Адизни онаси кириб келди.
.:
Тўғриси қўрқиб кетдим. Олия хола аллақачон Адизни менга бўлган муносабатини сезган. Балки бу аёлга ҳам айтгандир. У эса ҳозир мени ўғлини бошини айлантирганликда айблайди. Нафасим тезлашди.
- Нега биз билан ўтирмаяпсиз? - деди Малика опа майин овозда.
- Мен кетишим керак эди. Кеч тушиб қолди.
- Майли унда сизни Адизни ўзи элтиб қўяди. Ундан олдин сизга бир икки оғиз гапим бор эди.
Ана бошланди. Ҳозир юрагимда яшириниб олган қолган орзуларим ҳам битта битта қатл этилади.
- Мен очиқча гапириб ўрганган аёлман. Умид қиламанки гапларим сизни хафа қилмайди. Адиз менга отасидан қолган ёдгорим,- Олия хола Адизни отасини ўлган деганди. Бугунги келган ўгай отаси бўлса керак,- у шунчалар отасига ўхшайдики... - аёлни кўзлари ўзгача порлади. Демак Адизни отасини ҳалиям севади,- бундай инсонларни севгиси асло унут бўлмайди. Бундай инсонларни унутиб бўлмайди. Улар бир марта севадилар. Фақат бир марта. Ўғлимни сизда кўнгли бор экан. Уни умри кўпроқ шифокорлар билан ўтган. Одамларга кўп ҳам қўшила олмайди. Бировни ёқтириши эса қийин масала. Дўстлари ҳам йўқ эди. Яхши ҳам шу ерга келган экан дўст орттирди. Қорайибди, тўлишибди. Кўзларида қувонч. Биласизми у сал анқовга ўхшаб кўриниши мумкин,- Малика опа кулди,- аммо биласизми уни алдаб бўлмайди. Нияти ёмон одамни кўнгли сезади. Яқинлашмайди. Сизни ёқтириб қолган экан, демак ростдан яхши қизсиз.
Яширмайман сиз ҳақингизда эшитганимдан бери роса сўраб суриштирдим. Операция қилган шифокоргача.
Бу гап менга жуда оғир ботди. Ичимда бир нарса эшитмай туриб кет. Ҳали қадринг ерга урилмасдан дерди.
-Оилангиз, ўз отангиз, онангиз ва ваҳоказо ҳаммасини... Тўғрисини айтиб кўнглингизни оғритаётган бўлишим мумкин. Лекин орамизда тишунмовчиликлар бўлмаслиги учун ҳаммасини айтаяпман. Адиз сиз иккиланаётганингизни айтди. Ёш бошингиз билан кўп нарсани кўрибсиз. Буни тушунаман. Муносабатларингиз ҳам фақат иккингизга тегишли. Бунинг устига ҳали ёшсизлар. Ҳаётда ҳамма нарса бўлиши мумкин. Балки ҳаётингизда бошқа инсонлар пайдо бўлар, балки йўқ. Чунки бу ёшдаги севги унутилмас бўлади. Адизни отаси мени севиб қолганида мен ҳам сиз тенги эдим. У бойталаба, мен эса етимхонада ўсган қиз.
Ялт этиб Малика опани юзига қарадим.
- Ҳа. Мен етимхонадан ч чиққанман. Қайнотам роса қаршилик қилган бўлса ҳам у отасини кўндириб менга уйланган эди... Мен сизга шуни айтмоқчиманки келажакда муносабатларингиз қандай давом этади билмайман. Аммо бунга бизни оилада тарафидан ҳеч қандай қаршилик бўлмайди. Ўғлим кўп азият чекди. Мен учун энг муҳими унинг кўнгил хотиржамлиги. Шундоқ ҳам оиласидан йироқда яшапти. Келажакда уни севган ўзи севган инсон билан бахтли бўлишини истайман.
Бўғзимга кўзёшим қадалиб келди.
-Гапларимни яхшилаб ўйлаб кўринг.,- Малика опа шундай деб ёнидан бир нарса чиқарди. Қандайдир қути,- бу мендан сизга.
Ҳаяжон ичида қилт этмай ўтирар эдим. Малика опа қўлимни қаттиқ қисиб чиқиб кетди.
Қанча ўтирдим билмайман Олия хола кириб келди.
-Уйингга кетадиган бўлсанг Адиз олиб бориб қўяди. Мана буларни онангга олиб бор.
Қаттиқ меҳнат остида эзилган одамдек бўшашиб борар эдим. Олия холага гапиришга ҳам ҳолим йўқ эди. Индамай ташқарига чиқдим. Адиз бувисини машинасида мени кутаётган экан. Олия хола билан нимадир деб хайрлашиб машинага ўтирдим. Адизга ҳам гапирмадим. Ойнадан ташқарига қараб кетавердим. Бир пайт машина бошқа йўлга бурилди.
-Қаёққа кетяпмиз?
-Сени олиб қочиб кетяпман.
- Адиз...
- Қўрқма икки оғиз гапим бор.
Шундай деб Адиз "гарангни" ёқиб олди. Ҳеч бир саволимга жавоб бермади.
Қишлоқдан чиқиб янги қурилиш бўлаётган , аммо ҳали ҳеч ким кўчиб келмаган маҳалла томон бордик.
- Биров кўриб қолса...
-Раъно бугун шу бировларни қўй,- у тилга кириши билан мен сеҳрланиб қоламан. Бутун дунё бир тарафу Адиз бир тараф...
- Улар мени оилам эди. Ойим сени анчадан бери кўришни истар эди.
- Адиз баъзан ростдан ерлик эканингизга шубҳа қиламан. Мободо ўзга сайёралик эмасмисиз.
- Йўқ. Мен фақат ўзимни аслимдан, юрагимдан яшириниб чиранмайман. Мен учун фақат ўз қоидаларим бор. Мен бошқалар учун яшамайман.
- Мен чираниб яшаётган эканманда.
-Ҳамма шунақа-ку. Қадр қиймати лат етишидан қўрқиб ўзини бошқача кўрсатиб юришади.
-Сиз ёшлигингизда ёмонроқ йиқилиб тушган бўлсангиз керак.
-Авария бўлганман дадам билан.
Тилимни тишладим.
-Раъно энди менга ишонасанми?
Демак барибир ичимда бир ғашлик борлигини сезиб юрган экан-да.
- Унда ваъда беринг. Мени... мендан ҳеч қачон кечмайман деб...
-Ваъда бераман,- жилмайди Адиз.
- Бўпти энди уйимга олиб бориб қўйинг.
-Сенга битта совғам бор эди.
-Туғилган кун сизники- ку. Нега ҳамма менга совға беряпти.
- Ким яна совға берди?
-Онангиз билмадим нима бўлса? Ҳали очиб ҳам кўрмадим,- дедим чўнтагимга солган қутичани олиб.
-Нима экан?
Қутини очдим.
Ичидан биллурдан ишланган қип-қизил атиргул чиқди.
-Бунча чиройли.
-Ойим шунақа нарсаларни яхши кўради. Бу Мени совғам.
Адиз узатган қути ҳийла каттароқ эди. Унга бир қараб қутини очдим. Ичидан ҳаворанг, аммо пушти гуллари бор рўмол чиқди.
Биз томонда қиз бола унаштирилса келган совчилар рўмол ўраб кетишади.
- Нега рўмол?
-Сенга ярашадида.
Уни нигоҳларидан кўзларимни яширдим.
-Кеч бўлиб қолди. Уйимга олиб бориб қўйинг.
Адиз бош ирғаб уйим томон машинани бурди.
Онамга Олия хола бериб юборган нарсаларни бериб дарс қилаётган киши бўлиб ҳаёлга чўмдим. Қиш бўлгани учун ҳамма битта уйда. Онам аризасини қайтариб олгандан кейин келган дадам мунғайиб бир бурчакда ўтирибди. Ҳалиги кайфиятдан асар ҳам қолмади. Кимга ачинишни билмасдим. Умри қийинчилик билан ўтаётган онамгами, заҳри қотилни ташлай олмаётган отамгами, шундай оилада яшаб бахт кутаётган ўзимгами.
🌺🌺🌺
АДИЗ.
Бугун 2-чоракни охирги ўқув йили. Синфдошларимни туғилган кунимга айтдим. Ҳамма хурсанд бўлиб рози бўлди. Ҳа демай Янги йил. Байрам қиламиз деб қолишди. Уйда фақат ойим ва укаларим қолди. Қолганлар кетди. Ойим Олия бувим билан дастурхон тузади. Синфдошларим келганида ҳамма билан очиқ юз билан кўришди.
Ойим мени дўстларим билан танишишни анчадан бери ҳоҳларди. Шунинг учун қизлар кетгандан кейин ҳам анча вақт дўстларим билан суҳбатлашиб ўтирди. Алламаҳалда ҳайрлашиб кетишди улар.
- Бу йилги Янги йилни биз билан кут,- деди ойим кўзимга илтижони қараб. Мен негадир ўгай отам менга ҳеч бир ёмонлик қилмаса ҳам улар билан яшашни истамас эдим. Аммо бу гал хафа қилгим келмади. Моҳирўйга Раъно учун хат бериб ойим билан қўшилиб кетдим.
🌺🌺🌺
РАЪНО 2009-йил мен учун жуда даҳшат билан кириб келди. Янги йил куни онам кутилмаганда келиб нарсаларимни тита бошлади. Ҳамма нарсамни ҳар ёққа отиб Адиз берган нарсалар сақланадиган қутини топиб олди. Юрагим тавонимга тушиб кетди.
- Бу нима?- деди онам юзи аламдан буришиб.
-Она...
Кейин онам ҳаммасини бир -бир очиб кўра бошлади.
-Сен қизни шу умидда катта қиляпманми? Бойни ўғли билан севишишни ким қўйибди сенга. Аҳмоқ. Мени сенга биров ёмон назар билан қарамасин деб жоним ҳалак... Сен... пахта даласида нега қолиб кетгандинг Адиз билан,- кутилмаганда юзимга тарсаки келиб тушди,- туғилган куни куничи.... **** машинасига миндингми? Дала тарафга нега олиб кетди сени,- ҳеч нарса дея олмадим. Онам касов бўлиб кетган қўллари билан мени ҳумордан чиққунча савалади,- Анора учун бошим эгилгани каммиди?
Шундагина нима қилиб қўйганимни англадим. Ахир ким ишонади Адизни бу қадар ўзгача инсон эканини кимга исботлайман. Ўз онам ишонмаганда...
-Она,- дедим ялиниб. Улар мени силтаб ташлаб бир қўлини белига, биттасини бошига қўйиб нари кетди. Шу куни уйимизда дастурхон тузалмади. Нега деб ғингшиган укам ҳам калтак еди. Онам Адиздан олган ҳамма нарсамни чиқариб ёқиб юборди. Юрагим увишиб жимгина тамоша қилдим. Эртачидан танбаланган дарвозамиздан ҳеч ким кириб ҳам келмади. Мени онамни ёнига киришга журъатим етмай совуқ бўлса ҳам иссиқ кунлар ўзим яшайдиган уйда кўрпага ўраниб тонг оттирдим. Ҳаяжоним тиниб, ҳаёлим жойига келар экан онам айтган сўзлар қулоғим остида жаранг соча бошлади.
- Сени жувондан фарқинг йўқ. Нега шуни тушунмайсан. Сенга қараган ҳар қандай эркак сувдан силлиқ чиқиб кетиш осонлигини ўйлайди. Сенга ҳеч ким ишонмайди. Мен учун ҳам бу қанчалар оғир эканини биласанми? Жоним доим ҳалак... Бирон жойдан бирон ёмон гап эшитмай деб. Ҳусанова малиминг айтмаса билмас эдим ҳам. У аёлни оғзида гап турадими? Адиз қанчалар бой эканини бориб келиб кўрмадингми? Калласи жойида бўлмаса ҳам у бойни боласи.
Демак бизни Ҳусанова кўриб қолган экан-да. Йиғлаб-йиғлаб ухлаб қолдим. Уйғонганимда томоғим ачишиб, бурним битиб, бошим қаттиқ оғрир эди. Ўрнимдан турмай ётавердим. Бир соатлардан кейин қовоғи уюлиб кетган укам келиб онам чақираётганини айтди. Юрагим пўкиллаб ўз дардим ҳам эсимдан чиқиб иссиқ уйга ўтдим. Эрталабга тайёрланган чой совиб ҳам қолибди. Онам бир нуқтага тикилиб ўтирибди.
-Мактабни битирганингдан кейин холангникига кетасан. Ўша ердаги биронта коллежга топширасан. Анча олдин холангни қайинукаси сен ҳақингда эшитиб сенга оғиз солиб қўйган. Биласан боласизлик учун яқинда ажрашди. Мен Ҳали Ёш деб сенга индамай юрган эдим. Бу туришда ёшлигингдан фойдаланиб қолишади. Ҳаёлингни йиғиб Адизни жавобини бер. Агар яна бир марта гаплашганингни ёки шу боладан бир нарса олганингни кўрсам мендан яхшилик кутма.
.:
-Сиз мендан рози бўлсангиз бўлди, Она,- дедим. Онамни киприклари пир-пиради. Туни билан ухламаган кўринади. Юзига фотиҳа тортиб ўрнидан турди. Овқат емай дастурхонни йиғиштириб олдим. Кун ярмига бориб оғриқларим кучайди. Битта таблеткани ичиб ўралиб ётиб олдим. Онам укам билан шаҳарга қариндошларимизникига кетган. Дадам кўчада. Очлигим учун ичган дорим ошқозонимни кавлай бошлади. Бир амаллаб туриб янги йил дастурхони учун келтириб қўйилган ширинликни тишладим. Чой қўйиб келиш учун ошхонага судралиб бордим. Эътибор берсам икки буйрагим "осилиб" қолгандек. Зирқираган оғриқ ҳудди шу ердан тарқаётгандек. Қайнаган сувга қуруқ чой ўрнига лимон ва олма солиб ичдим. Иссиқлик ичимга кириб бир оз аҳволим яхшилангандек бўлди. Аммо Онам билан укам келгунча ҳам ўрнимдан туролмай ётдим. Онам деярли ўчиб қолган печкани ёқиб, олиб келган паловни чой билан олдимга қўйди. Мажбурлаб овқат едириб аччиқтошга оғзимни чайиб келишим учун тайёрлаб турди. Кейин оёғимни исириқли сувда ванна қилдириб, кейин буйракларимга қўй ёғини суртиб ўраб қўйди. Шу билан эртаси куни ўрнимдан туриб кетдим.
Мактаб бошланган куни онам нонушта устида яна гапини такрорлади.
-Эсингни йиғиб юр.
- Ҳўп,- дедим. Кейин яна симиллаб оғриётган буйрагимни уқалаб ўрнимдан турдим. Мактабга борадиган йўлимни узоқ бўлса ҳам бошқа йўлга бурдим. Адиз кутиб турган бўлиши мумкин. Ичимни ит тирнаб кўргим келса ҳам ойимни айтганини қилишим керак. Адизни учратмай синфхонага кириб олдим. Энди чиқмайман. Ундан кейин сўмкамда хат пайдо бўлишини олдини олишим керак. Кайфиятим йўқлигини кўриб Зайнаб секин сўради:
-Тинчликми?
- Ҳа.
-Мазанг яхшими кўзларингни таги шишибди. Буйрагинг оғрияптими?
-Озроқ.
Аслида совуқ синфда оғриқ кучайиб келаётган эди. Аммо мени бундан кўра бошқа нарса азобларди. Адизга дуч келиш ва ҳаммасини узиш. Унга яна нима дейман? Қандай тушунтираман.
Кутганимдек кетиш пайти мактаб дарвозаси олдида мени Адиз кутиб турган экан. Бир ўзи ёнида дўстлари йўқ. Зайнаб мени бир туртиб қўйди. Кейин қадамини тезлаштириб ўтиб кетди. Мен Адизни олдида тўхтадим. У кўринишимдан нимадир бўлганини сезди. Томоғимга бир нарса тиқилди.
-Эрта айтаман, - дедим бир ютиниб,- бугун эмас.
Қадамимни индамлатдим. У изимдан келмади. У шунақа сира ҳира пашшалик қилмайди. Зайнабга етиб олдим.
-Гаплашмадингми?
-Онамга Ҳусанова мени у билан чакки юради дебди.
-Нима?- Зайнабни кўзлари янаям катталашиб кетди.
- Онам агар Адизни ёнингда яна бир кўрсам ўзингдан кўр деди.
- Ҳусанова ўзини жиянини билсин эди. Алиҳон билан Гулҳидани неча марта мактаб орқасида кўриб қолганман. Кўча кўйда-ку айтмаса ҳам бўлади. Синфраҳбар бўлиб ҳам эплолмади-ку. Тавба қилдим. Жодугар. 10 -синф ҳам мактаб 9 ҳажмига қисқариб, 10 -синф ёпилиб кетгани учун қутилди ундан. Шундоқ ҳам ўғил болаларини кўпи шу синф раҳбар бўлса ўқимаймиз деб чиқиб кетганди.
Дардимни кимгадир айтмасам бўлмасди. Зайнаб айриладиган йўлимиз келгунча Ҳусановани гўрига ғишт қалаб кетди.
- Бўлди сенга асаб бўлгин деб айтмадим ахир.
- Майли сен ҳам хафа бўлма.
- Майли.
Уйга келиб иссиқ печка ёнига жой солиб ётдим. Оғриқдан туролмай қолдим. Икки соат ўтиб турдим. Турмасам бўлмасди. Онам тайинлаган ишлар бор. Бир амаллаб ишга киришдим. Ишдан чарчаб қайтган онамни белимга ўраб олган қалин рўмолимни кўриб қовоғи яна ҳам уюлди.
-Дардинг ҳам тугамас экан-да.
Юрагимга биров пичоқ тиқиб олгандек санчиқ турди. Ростдан онам бечорага фақат ташвиш келтираман. Ёшлигимда ҳам ҳозир ҳам кўп касал бўламан. Айниқса шу буйрагим.
Овқатни **** бўлиб идишларни ювиш учун йиғиштираётсам онам:
-Қўй ўзим юваман,- деди,- қўй ёғини қиздириб яхшилаб суртиб ёт.
Онам гапини икки қилганни ёқтирмайди. Индамай айтганини қилдим. Чироқ ўчиб шам ёқдик. Қоронғу бўшлиққа тикилиб Адизга нима деб ёзишни ўйладим. Чунки юзма-юз келсак ҳеч нарса айтолмаслигим аниқ. Бу енгилроқ. Қиш куни чироқни кун бўйи умуман беришмайди.
Кечқурун фақат бир икки соат беришади. Тамом энди келмайди. Бу ёғига энди қанча ҳаёл сурсангиз чеки йўқ. Мен ёзадиган сўзларимни қайта -қайта ўзгартирдим. Аввалига ростини ёзмоқчи бўлдим. Аммо бу вазиятни чигаллаштириши мумкин. Адиз бир нарсалар қилиш аниқ. Менга ёқмай қолдинг туйғуларим ўткинчи деб ёзмоқчи бўлдим. Аммо Адиз бунга ҳам ишонмайди. Ҳам бундай ёзишга қўлим бормайди. Унда нима қилай? Тун узоқ ўйларим ундан узун....
АДИЗ
" Адиз, яна шу мавзуга қайтяпти, ишонмаяпти деб ўйламанг. Мен сизга ишонаман. Фақат онамни қулоғига баъзи гап -сўзлар етибди... Шунга токи ҳаётимизни ҳал қилар фурсат етгунча масофа сақласак. Мен сизга ишонаман. Сиз ҳам менга ишонинг "
Раъно чиройли дастҳати билан ёзилган хатни бир неча маротаба ўқиб чиқдим.
Кўнглим хижил тортди. Аммо майли. Аслида шундоқ ҳам ҳеч қандай чегарани бузаётганим йўқ эди. Раъно умуман гаплашмасликни назарда тутди менимча. Яхши нима ҳам дердим. Мен бу қизни барибир ишонтира олмадим.
Эртаси куни кайфиятим йўқлигини биринчи бўлиб Умар сезди.
-Нима гап? Кеча қафасга янги солинган қушдек жойингда туролмаётган эдинг. Бугун тақдирига кўниб қолгандексан.
- Нега қизлар йўқ жойдан ваҳима кўтариб, ўзларига жабр беришни яхши кўришади,- дедим унга қарамай.
-Кўпроқ яхши кўришимиз учун бўлса керакда,- кулди Умар. Раъно шу кундан бошлаб танаффусга ҳам чиқмай қўйди. У аниқ мендан ўзини окиб қочяпти. Бу ерда бир гап бор...
Шу воқеадан бир ҳафта ўтганидан кейин қарашгани келмай қўйгани учун бувим Раънони онасига қўмғироқ қилмоқчи эканини айтди. Тушлик қилиб ўтиргандик. Икки уч қўнғироқ жавобсиз бўлди. Бувим елка қисди.
-Кўтармади. Бугун келиши керак эди,- деб қўйди. Орадан 10 минутча ўтиб Раънони онасини ўзи қўнғироқ қилди.
- Ало...
- Нега телефон қилгандингиз?- телефонни овози баландлатилган эди. Салом аликсиз бу оҳанг бизни ҳайрон қолдирди.
-Ҳалиги... Бугун келардингиз... Ўтган ҳафта ҳам...
-Ўзингизга бошқа хизматкор топинг .
-Вой нега унақа гапиряпсиз. Хизматкор деганингиз нимаси... Биз қачон баландлик қилибмиз.
- Ҳа сизларни бойвачча эмас қўшмачи деб чақирайми бўлмаса.
Бувим ҳам мен ҳам бир-биримизга қараб қотиб қолдик.
-Эсингиз жойидами?!
-Жойида. Қизимни тинмай сўрайсиз десам.... бойваччангизга кўнгил ҳушлик керак экан-да.
-Ўзингизга қараб гапиринг...
-Қаеримга қараб гапирсам ҳам гап шу. Камбағал бўлсак ҳам пул учун номусимизни сотмаймиз.
Мени шундай бир ҳаяжонми ғазабми билмадим нимадир қуршаб олди. Бир зум бошим айланиб кетди. Бувим тутулаётган телефонни ўчирмай. Менга анграйиб қараб турар эди.
- Бу аёл нималар деди,- деди бувим кейин шивирлаб.
-Раъно онам тўғри тушунмади деган эди,- дедим мен ҳам ҳайрат ичида.
-Бу аёлга кимдир нимадир деган. Ўзим бориб юзма- юз гаплашиб келаман.
Бувим ушлаган жойини тутадиган аёл. Кийиндию чиқиб кетди. Мен эса ўзимга сиғмай ҳовлига чиқдим.
Қизиқ нега ҳамма аёллар шунақа экан. Ўзлари қонун қоида ясаб олдилар-да кейин шу жамиятдан бўлиб юрадилар. Шунчалик мураккабликни нима кераги бор экан. Нега шунчаки бахтлари учун курашмай бошларини қаёқдаги нарсаларга қотириб кўз ёш тўкишни яхши кўришар экан...
Бувим бир соатга қолмай қайтиб келди. Жаҳли чиққани шундоқ кўриниб турарди.
-Нима бўлди?- дедим ҳайрон бўлиб.
- Ўтириб олай. Бир пиёла чой ҳам бер,- бувим ошхонага кирди. Чой ичиб гап бошлади.
-Ҳуллас қизини нарсаларини орасидан сени хатларингни топиб олибди. Ундан кейин Ҳусанова деган ўқитувчиларингиз икковингиз ҳақида бўлмағур гап қилибди. Пахта теримда ётиб терган пайтингиз "Йўқ бўлиб қолишингиз", бир гал яримкечаси пахта даласидан топилганингиз... мактабда ҳоли қолармишсиз... Эҳ болам аёл душмани камдан кам эркак бўлади. Аёл душмани ўзидек нозик қилиб яратилган аёл бўлади. Фақат бу нозик "ҳилқатни" бир қарич келмайдиган тилидан дунёни бузгулик фитна томади.
-Сиз ҳеч нарса демадингизми?
- Йўқ. Ҳозир фойдаси йўқ. Фақат "сизга фақат ёлғон гап айтишибди. Ҳали бу гапингиз учун уялиб қоласиз. Ўша аёлни олдидан ҳам ўшанда ўтаман" деб айтдим.
- Ҳусанова...
-Ўғлим сен ҳозир ҳеч нарса қилма. Раънога ёмон бўлади фақат. Озгина кутайлик. Онаси ҳовуридан тушса...- бувим негадир жилмайиб қўйди.
-Нима қиласиз?
-Кейин айтаман,- кейин яна менга меҳр билан тикилди,- катта бўлиб қолдинг ўғлим.
Жим юриш бувим ўйлагандек осон бўлибдими? Она тили адабиётдан дарс берадиган Ҳусановани кўрсам ғазабим қайнайди. Раъно берган азоблари учун ёқасидан тутгим келади. Аммо бувим ҳақ ҳаммаси Раънога ёмон бўлади. Орадан бир ой ўтса ҳам Раъно жим. Бу ёқда бувим ҳам жим юр дейди. Раъно энди аввалгидек умуман танаффусга чиқмай юрмасди-ю, мени кўрса бир ўғринчи қараб кетиб қоларди. Охирги пайтлар негадир бир дарди бор одамдек юзи захил. Касалга ўхшаб юрибди. Ўзидан сўраганим билан айтмайди. Зайнабни сўрашим керак. Танаффусда уни чиқишини кутдим. Зайнаб дугонари билан чиқиб ( ораларида Раъно йўқ эди) буфет томон юрди. Изидан бордим.
-Зайнаб.
- Ҳа,- Зайнаб дурдоналаридан ажралиб тўхтади.
-Раъно яхшими?
-Яхши.
- Нега касалдек юрибди. Тез-тез мактабга ҳам келмаяпти.
-Буйраги кўп оғрияпти,- деди Зайнаб.
-Шифокорга бормадими?
-Борди. Дори ёзиб берган ичяпман деди.
Ичимда бир изтироб қайнади. Қани ўзим яхши бир шифокорга олиб борсам. Уйга келиб бувимдан буйрак бўйича яхшироқ шифокор топиб беришларини сўрадим.
- Нега?
- Кейин айтаман. Сиз яхшироқ шифокор топинг.
Бувим майли деб бош ирғади.
РАЪНО.
Феврал охирлаб бораётган эди. Мактабдан жисмоний тарбия дарсида роса ўқитувчимиз югуртирди. Уйга келиб биринчи қилган ишим печкани яхшилаб ёқиб эшикни қулфлаб ювиниб олиш бўлди. Онамни айтишича бу уй бино бўлиб ҳаммом кўрмаган экан. Ёзда-ку амалласа бўлади. Совуқ пайтлар қийин. Онам ёки укам келмаси печка ёнида ёзилган тўшама ва олиб кирган катта лаган ва бошқа нарсаларни жойига олиб бориб сочимни қуритиб олишим керак. Йўқса онам буйрагимни оғриғи энди бир оз тўхтаганда қилган бу ишим учун таъзиримни беради. Печкага яқин келиб узун ва қалин сочларимни тарар эканман Адизни уйидаги шароит ҳаёлимга келди. Юрагимда ширин бир энтикиш пайдо бўлди. Наҳотки бир куни ўша уйда келин бўлсам... Қанийди ростдан шундай бўлса... Зайнаб Адиз ундан мени сўраганини айтди. Кўнглим осмон қадар кўтарилди. Қанийди унга кўнглимдаги ҳисларни билдира олсам. Аммо онам айтган гаплар...
Ҳаёлларимни яна иш билан чалғитдим...
Шу куни кечга бориб буйракларим яна оғрий бошлади. Дардим ичимда онамга айтмадим. Эрталабгача бир оз босилгандек бўлди, мактабга отландим. Аммо учинчи соатдан кейин оғриқ яна бошланди. Камига бугун навбатчимиз. Ўтган гал ҳам Зайнабни ўзига ташлаб кетган эдим. Бу гал қолмасам бўлмайди. Аммо...
Қорин соҳамда бошланган ёқимсиз оғриқ қисқа-қисқа пешоб билан бирдан ўткир заҳардек оғриққа айланди. Ҳожатхона йўлагидан бурилишим билан икки букилиб қолдим. Оғриқ шунчалар забтига олдики... Қалтираб тутиб кўнглим айнийди. Йўлак четига қайт қилиб ташладим.
-Раъно,- шу пайт кимдир олдимга келди. Туман ичида кўргандек бўлдим. Биология ўқитувчимиз Лобар Амирова ёнида Ҳусанова. Аммо ҳозир гинахонлик қиладиган аҳволда эмасман. Улар бирон ёрдам беролармикин.
- Нима Бўлди?- деди Ҳусанова чимирилиб.
-Қорним,- дедим йиғламсираб.
-Қорнинг оғрияптими?- Амирова қўлини қорнимга қўйди,- ўзингни тут ваҳимадан баттар оғриқ кучаяди.
-Қаттиқ оғрияпти...
-Раъно,- шу пайт Зайнаб ҳам югуриб келди,- нима бўлди сенга?
Яна кўнглим айниб қайт қилдим. Қорнимдаги оғриқ ҳам чидаб бўлмас даражага етди. Ўтириб қолдим.
-Раъно? - бу гал овозни узоқдан эшитгандек бўлдим. Адиз... У бу ерда нима қиляпти. Кейин қулоғим шанғиллаб ҳеч нарсани ҳис қилмай қолдим. Бир пайт эса Адизни қўлида эканимни ҳис этдим. Инградим. Биров ичимга пичоқ санчгандек бўларди.
-Чида,- деди у ҳансираб. Ҳушимдан кетсам қанийди. Оғриқ тўхтар эди. Адиз мени уларни уйида кўрган машинага ўтқазди. Ёнимга Амирова ўтирди. Адиз ролда. Машина учиб кетди.
-Секинроқ эй,- дейди ҳар замонда Амирова.
Адиз жим. Оброндаги поликлиникага боргунимизча туғилганларимга пушаймон бўлиб бордим. Ҳалиям Амировани таниши бор экан. Менга бирдан ёрдам кўрсатишди. Дардимни айтишим билан қандайдир уколлар қилиб томчи улашди. Оғриқ инсонни ақлдан оздириши ҳеч гап эмас экан. Ярим соат ичида пасайиб келиб тўхтаган оғриқдан кейин кўзим очилди. Тепамда Амирова.
-Рахмат малим,- дедим зўрға.
-Менга эмас, Адизга айт раҳматингни. Ҳалиям машинаси билан келаётган экан.
Жавоб бермадим.
-Ҳўш қизимиз ўзига келдими?- ёши каттароқ шифокор аёл кириб келди.
- Ҳа.
-Оғриқ пайти бундай талвасага тушмаслик керак. Ҳали туғсанг нима қиласан.
-Унгача чидамли бўлади,- кулди Амирова.
- Энди аппаратга ҳам туширайликчи,- деб шифокор бизни бошқа хонага бошлади. Эшикдан чиқишга Адизга дуч келдим.
-Яхшимисан?
- Ҳа,- дедим қизариб.
Зип этиб олдидан ўтиб кетдим. Юрагим бир дукиллаб урардики...
- Қизим яхшилаб даволанмасанг бўлмайди,- деди шифокор аппаратдан кўз узмай ,- буйрагингда жуда кўп туз бор. Пешоб йўллари яллиғланган. Бугунги ҳолатини ўткир цистит дейилади. Агар яхшилаб олдини олиб даволанмасанг сурункали циститга айланиб кетади. Буйракдаги туз билан ҳам ўйнашма. Тошга айланса кейин кўрасан ҳақиқий оғриқни.
Шифокор бир варақ дори дармон ёзиб берди. Олдинма Кейин ташқарига чиқдик. Оғриқлар кетгани билан ҳамма жойим калтак егандек зада эди. Аммо энди ҳаёлим жойига келгач, Адизни олдида уялиб кетдим. Ундан кейин Амирова-ку фитна қиладиган аёл эмас, Ҳусанова яна онамга бир нарсалар деса. Ўзи Адиз мактабда нима қилиб юрган экан.
-Дори ёзилган қоғозни бер,- деди бир пайт Адиз ҳаёлимни бузиб.
-Ааа?
-Аптекадан дориларни олиб чиқаман.
-Йўқ керакмас. Онамни ўзи олиб беради.
-Бер дедим сенга,- деди бир пайт Адиз таҳдид билан. Уни бундай ҳолатда кўрмаганим учун қандай қоғозни берганимни билмай қолдим. Аммо шу заҳотиёқ онамга нима дейман деган фикр миямдан ярқ этиб ўтиб шуни тушунтирмоқчи эдим, бироқ Адиз унгача зип этиб аптека томонга ўтиб кетди.
-Майли индама,- деди Амирова ҳам.
Биз машинага жойлашиб бир оз ўтирганимиздан кейин Адиз қўлида бир қанча дори-дармон билан чиқди. Индамай олдим. Уйга келгунимизча миқ этмадик. Адиз йўл устидаги Амировани уйига ташлагач ҳам индамади. Фақат мени кўчамга бурилганимиздан кейин:
- Онам кўрса....
-Онанг бу пайт ишда бўлади,- деди Адиз ўйчан. Билмадим нимани ўйлаяпти бунча. Мен ўйласам тўғри онамни қулоғига бугунги гап етса соғ қўймаслиги аниқ...
Адизга раҳмат айтиб тушиб кетганимдан кейин ҳам индамади. Машинасини катта тезликда ҳайдаб кетди. Бундан юрагим баттар ғашланди. Мендан хафа бўлдимикин. Ёки бугунги ҳолатдан кейин кўнгли қолиб кетдими...
Уйга кирдим. Онамга ҳаммасини бу гал ўзим айтишим керак. Бўлмаса менга яна ишонмайдилар. Аммо нима дейман?!
АДИЗ
Раъно шундан кейин мактабга келмай қўйди. Бир ҳафта. Аввалига даволаняпти деб ўйлагандим. Аммо кейин дарсга сал кечикиб келган Рамзиддин чиқиш бўлгунча мен томонга бир икки қараб қўйиб қўнғироқ чалиниши билан олдимга келди.
-Сен тентак ҳақида қандай гап юрганини биласанми?
-Қандай?
- Ов овсар, маҳаллани хотинлари...
- Нима?
-Раъно сендан ҳалигинадақа,- деди у қўли билан қандайдир қилиқ қилиб.
- Нима дегани бу?
-Ҳомиладор эмиш деган гапни мен ҳам эшитдим,- деди Алиҳон бош қашиб.
-Сенлар қачондан бери ғийбатчи хотинлар билан ош-қатиқ бўлиб юрибсанлар.
-Умар,- деди Рамзиддин,- бошқа ҳақида бўлса қулоқ ҳам солмасдим. Адиз ҳақидаги гап-ку.
Дўстларимни қолган гапи миямга кирмади. Бу гапни Раънони онаси эшитиб уни қамаб қўйган бўлса-чи. Бу гапни ким чиқаргани хам аниқ. Хусанова.
Уйимга боришим керак. Энди ойим аралашиб бир нарса қилмаса бўлмайди. Йўқ аввал Зайнабдан аҳволини билишим керак.
Ўша куни уни навбатчилигини эшитиб ҳамма қатори уйга қайтиб, овқатланмай ҳам бувам туғилган кунимга совға қилган машинамда мактабга қайтдим. Зайнаб чиқиб кетиб келмаётган дугонасини излаб энди чиқмоқчи экан. Мен ҳам у билан чиқдиму... Раънони аҳволини кўриб ўлиб қолса керак деб ўйлагандим. Жуда қўрқдим. Ичимда фақат битта ҳаёл. Қандай бўлмасин Раънога ёрдам бериш. Уни азоблардан қутқариш.
-Зайнаб,- дедим синфига кириб. Гап болалаган шекилли ҳамма баравар менга қаради.
- Ҳа,- деди Зайнаб ҳам ғалати қараш қилиб.
-Раънони кўргани бордингми?
-Бордим. Кеча. Холам уни Қаршидаги мактабга ўтказиб юборар экан. Ўша ерда холасиникида туриб ўқир экан.
-Ўзи яхшими?
-Унчалик эмас. Сиз олиб берган дориларни ҳаммасини отиб юборибди холам.
-Жин ургур,- Зайнабга ҳайр ҳам демай уйимга йўл олдим. Мени сўмкамсиз ва эрта қайтганимни кўрган бувим ҳайрон бўлди.
- Ойййим билан гаппплашшшишим керак.
-Тинчликми?
Бувимга бор гапни зўрға тушунтирдим.
-Ррраъннно кетттссса...
-Кетмайди,- бувим мен стулга ўтқизиб дори берди. Анчадан бери ичмай кетган эдим,- ойингга айтаман биринчи рейс билан учиб келади. Сен ҳозир кириб ухла.
Тинчлантирувчи таъсирида ухлаб қолдим.
Малика опа ваъда берганидек биринчи рейс билан учиб келди. Унгача Адиз ўзини қўярга жой тополмай ўтирган экан.
-Ойи,- деб хурсанд бўлиб кетди онасини кўриб. Малика опа ўғлини бағрига узоқ босиб қўйиб юбормади. Отасига жуда ўхшайдиган бу ўғлининг унинг ҳаётида аҳамияти жуда катта. Адиз жуда улкан муҳаббатнинг меваси эди. Азиз ва Малика бу дунёда бир инсон иккинчисини қанчалик севишга қодир бўлса шунчалик севган эдилар. Малика ожиз қолмаганида ҳаётини ўғлига бағишлаш йўли бўлганда иккинчи турмуш қурмасди. Қолаверса умид қилди. Ич-ичини емириб келадиган ишқдан қутулмоқчи бўлди.
Соғинчдан халос бўлишни истади. Иккинчи турмуши фарзандлари юрагини ярмини тўлдирди. Лекин Азизга бўлган севгиси ҳамон юрагини ярмида Адиз билан бирга яшар эди...
- Энди нима қиламиз,- деди Олия хола Адиз ойиси билан узоқ сухбат қилиб ухлагани кириб кетгандан кейин.
-Раънони онасини олдига ўзим бораман.
- Нима дейсиз? У аёл сизни қуруқ гапларингизга ишонмайди.
- Унда ҳўл бўлиб борамиз,- кулди Малика опа.
Давоми бор.
#ЭнгГуллагадил
АДИЗ
" Адиз, яна шу мавзуга қайтяпти, ишонмаяпти деб ўйламанг. Мен сизга ишонаман. Фақат онамни қулоғига баъзи гап -сўзлар етибди... Шунга токи ҳаётимизни ҳал қилар фурсат етгунча масофа сақласак. Мен сизга ишонаман. Сиз ҳам менга ишонинг "
Раъно чиройли дастҳати билан ёзилган хатни бир неча маротаба ўқиб чиқдим.
Кўнглим хижил тортди. Аммо майли. Аслида шундоқ ҳам ҳеч қандай чегарани бузаётганим йўқ эди. Раъно умуман гаплашмасликни назарда тутди менимча. Яхши нима ҳам дердим. Мен бу қизни барибир ишонтира олмадим.
Эртаси куни кайфиятим йўқлигини биринчи бўлиб Умар сезди.
-Нима гап? Кеча қафасга янги солинган қушдек жойингда туролмаётган эдинг. Бугун тақдирига кўниб қолгандексан.
- Нега қизлар йўқ жойдан ваҳима кўтариб, ўзларига жабр беришни яхши кўришади,- дедим унга қарамай.
-Кўпроқ яхши кўришимиз учун бўлса керакда,- кулди Умар. Раъно шу кундан бошлаб танаффусга ҳам чиқмай қўйди. У аниқ мендан ўзини окиб қочяпти. Бу ерда бир гап бор...
Шу воқеадан бир ҳафта ўтганидан кейин қарашгани келмай қўйгани учун бувим Раънони онасига қўмғироқ қилмоқчи эканини айтди. Тушлик қилиб ўтиргандик. Икки уч қўнғироқ жавобсиз бўлди. Бувим елка қисди.
-Кўтармади. Бугун келиши керак эди,- деб қўйди. Орадан 10 минутча ўтиб Раънони онасини ўзи қўнғироқ қилди.
- Ало...
- Нега телефон қилгандингиз?- телефонни овози баландлатилган эди. Салом аликсиз бу оҳанг бизни ҳайрон қолдирди.
-Ҳалиги... Бугун келардингиз... Ўтган ҳафта ҳам...
-Ўзингизга бошқа хизматкор топинг .
-Вой нега унақа гапиряпсиз. Хизматкор деганингиз нимаси... Биз қачон баландлик қилибмиз.
- Ҳа сизларни бойвачча эмас қўшмачи деб чақирайми бўлмаса.
Бувим ҳам мен ҳам бир-биримизга қараб қотиб қолдик.
-Эсингиз жойидами?!
-Жойида. Қизимни тинмай сўрайсиз десам.... бойваччангизга кўнгил ҳушлик керак экан-да.
-Ўзингизга қараб гапиринг...
-Қаеримга қараб гапирсам ҳам гап шу. Камбағал бўлсак ҳам пул учун номусимизни сотмаймиз.
Мени шундай бир ҳаяжонми ғазабми билмадим нимадир қуршаб олди. Бир зум бошим айланиб кетди. Бувим тутулаётган телефонни ўчирмай. Менга анграйиб қараб турар эди.
- Бу аёл нималар деди,- деди бувим кейин шивирлаб.
-Раъно онам тўғри тушунмади деган эди,- дедим мен ҳам ҳайрат ичида.
-Бу аёлга кимдир нимадир деган. Ўзим бориб юзма- юз гаплашиб келаман.
Бувим ушлаган жойини тутадиган аёл. Кийиндию чиқиб кетди. Мен эса ўзимга сиғмай ҳовлига чиқдим.
Қизиқ нега ҳамма аёллар шунақа экан. Ўзлари қонун қоида ясаб олдилар-да кейин шу жамиятдан бўлиб юрадилар. Шунчалик мураккабликни нима кераги бор экан. Нега шунчаки бахтлари учун курашмай бошларини қаёқдаги нарсаларга қотириб кўз ёш тўкишни яхши кўришар экан...
Бувим бир соатга қолмай қайтиб келди. Жаҳли чиққани шундоқ кўриниб турарди.
-Нима бўлди?- дедим ҳайрон бўлиб.
- Ўтириб олай. Бир пиёла чой ҳам бер,- бувим ошхонага кирди. Чой ичиб гап бошлади.
-Ҳуллас қизини нарсаларини орасидан сени хатларингни топиб олибди. Ундан кейин Ҳусанова деган ўқитувчиларингиз икковингиз ҳақида бўлмағур гап қилибди. Пахта теримда ётиб терган пайтингиз "Йўқ бўлиб қолишингиз", бир гал яримкечаси пахта даласидан топилганингиз... мактабда ҳоли қолармишсиз... Эҳ болам аёл душмани камдан кам эркак бўлади. Аёл душмани ўзидек нозик қилиб яратилган аёл бўлади. Фақат бу нозик "ҳилқатни" бир қарич келмайдиган тилидан дунёни бузгулик фитна томади.
-Сиз ҳеч нарса демадингизми?
- Йўқ. Ҳозир фойдаси йўқ. Фақат "сизга фақат ёлғон гап айтишибди. Ҳали бу гапингиз учун уялиб қоласиз. Ўша аёлни олдидан ҳам ўшанда ўтаман" деб айтдим.
- Ҳусанова...
-Ўғлим сен ҳозир ҳеч нарса қилма. Раънога ёмон бўлади фақат. Озгина кутайлик. Онаси ҳовуридан тушса...- бувим негадир жилмайиб қўйди.
-Нима қиласиз?
-Кейин айтаман,- кейин яна менга меҳр билан тикилди,- катта бўлиб қолдинг ўғлим.
Жим юриш бувим ўйлагандек осон бўлибдими? Она тили адабиётдан дарс берадиган Ҳусановани кўрсам ғазабим қайнайди. Раъно берган азоблари учун ёқасидан тутгим келади. Аммо бувим ҳақ ҳаммаси Раънога ёмон бўлади. Орадан бир ой ўтса ҳам Раъно жим. Бу ёқда бувим ҳам жим юр дейди. Раъно энди аввалгидек умуман танаффусга чиқмай юрмасди-ю, мени кўрса бир ўғринчи қараб кетиб қоларди. Охирги пайтлар негадир бир дарди бор одамдек юзи захил. Касалга ўхшаб юрибди. Ўзидан сўраганим билан айтмайди. Зайнабни сўрашим керак. Танаффусда уни чиқишини кутдим. Зайнаб дугонари билан чиқиб ( ораларида Раъно йўқ эди) буфет томон юрди. Изидан бордим.
-Зайнаб.
- Ҳа,- Зайнаб дурдоналаридан ажралиб тўхтади.
-Раъно яхшими?
-Яхши.
- Нега касалдек юрибди. Тез-тез мактабга ҳам келмаяпти.
-Буйраги кўп оғрияпти,- деди Зайнаб.
-Шифокорга бормадими?
-Борди. Дори ёзиб берган ичяпман деди.
Ичимда бир изтироб қайнади. Қани ўзим яхши бир шифокорга олиб борсам. Уйга келиб бувимдан буйрак бўйича яхшироқ шифокор топиб беришларини сўрадим.
- Нега?
- Кейин айтаман. Сиз яхшироқ шифокор топинг.
Бувим майли деб бош ирғади.
РАЪНО.
Феврал охирлаб бораётган эди. Мактабдан жисмоний тарбия дарсида роса ўқитувчимиз югуртирди. Уйга келиб биринчи қилган ишим печкани яхшилаб ёқиб эшикни қулфлаб ювиниб олиш бўлди. Онамни айтишича бу уй бино бўлиб ҳаммом кўрмаган экан. Ёзда-ку амалласа бўлади. Совуқ пайтлар қийин. Онам ёки укам келмаси печка ёнида ёзилган тўшама ва олиб кирган катта лаган ва бошқа нарсаларни жойига олиб бориб сочимни қуритиб олишим керак. Йўқса онам буйрагимни оғриғи энди бир оз тўхтаганда қилган бу ишим учун таъзиримни беради. Печкага яқин келиб узун ва қалин сочларимни тарар эканман Адизни уйидаги шароит ҳаёлимга келди. Юрагимда ширин бир энтикиш пайдо бўлди. Наҳотки бир куни ўша уйда келин бўлсам... Қанийди ростдан шундай бўлса... Зайнаб Адиз ундан мени сўраганини айтди. Кўнглим осмон қадар кўтарилди. Қанийди унга кўнглимдаги ҳисларни билдира олсам. Аммо онам айтган гаплар...
Ҳаёлларимни яна иш билан чалғитдим...
Шу куни кечга бориб буйракларим яна оғрий бошлади. Дардим ичимда онамга айтмадим. Эрталабгача бир оз босилгандек бўлди, мактабга отландим. Аммо учинчи соатдан кейин оғриқ яна бошланди. Камига бугун навбатчимиз. Ўтган гал ҳам Зайнабни ўзига ташлаб кетган эдим. Бу гал қолмасам бўлмайди. Аммо...
Қорин соҳамда бошланган ёқимсиз оғриқ қисқа-қисқа пешоб билан бирдан ўткир заҳардек оғриққа айланди. Ҳожатхона йўлагидан бурилишим билан икки букилиб қолдим. Оғриқ шунчалар забтига олдики... Қалтираб тутиб кўнглим айнийди. Йўлак четига қайт қилиб ташладим.
-Раъно,- шу пайт кимдир олдимга келди. Туман ичида кўргандек бўлдим. Биология ўқитувчимиз Лобар Амирова ёнида Ҳусанова. Аммо ҳозир гинахонлик қиладиган аҳволда эмасман. Улар бирон ёрдам беролармикин.
- Нима Бўлди?- деди Ҳусанова чимирилиб.
-Қорним,- дедим йиғламсираб.
-Қорнинг оғрияптими?- Амирова қўлини қорнимга қўйди,- ўзингни тут ваҳимадан баттар оғриқ кучаяди.
-Қаттиқ оғрияпти...
-Раъно,- шу пайт Зайнаб ҳам югуриб келди,- нима бўлди сенга?
Яна кўнглим айниб қайт қилдим. Қорнимдаги оғриқ ҳам чидаб бўлмас даражага етди. Ўтириб қолдим.
-Раъно? - бу гал овозни узоқдан эшитгандек бўлдим. Адиз... У бу ерда нима қиляпти. Кейин қулоғим шанғиллаб ҳеч нарсани ҳис қилмай қолдим. Бир пайт эса Адизни қўлида эканимни ҳис этдим. Инградим. Биров ичимга пичоқ санчгандек бўларди.
-Чида,- деди у ҳансираб. Ҳушимдан кетсам қанийди. Оғриқ тўхтар эди. Адиз мени уларни уйида кўрган машинага ўтқазди. Ёнимга Амирова ўтирди. Адиз ролда. Машина учиб кетди.
-Секинроқ эй,- дейди ҳар замонда Амирова.
Адиз жим. Оброндаги поликлиникага боргунимизча туғилганларимга пушаймон бўлиб бордим. Ҳалиям Амировани таниши бор экан. Менга бирдан ёрдам кўрсатишди. Дардимни айтишим билан қандайдир уколлар қилиб томчи улашди. Оғриқ инсонни ақлдан оздириши ҳеч гап эмас экан. Ярим соат ичида пасайиб келиб тўхтаган оғриқдан кейин кўзим очилди. Тепамда Амирова.
-Рахмат малим,- дедим зўрға.
-Менга эмас, Адизга айт раҳматингни. Ҳалиям машинаси билан келаётган экан.
Жавоб бермадим.
-Ҳўш қизимиз ўзига келдими?- ёши каттароқ шифокор аёл кириб келди.
- Ҳа.
-Оғриқ пайти бундай талвасага тушмаслик керак. Ҳали туғсанг нима қиласан.
-Унгача чидамли бўлади,- кулди Амирова.
- Энди аппаратга ҳам туширайликчи,- деб шифокор бизни бошқа хонага бошлади. Эшикдан чиқишга Адизга дуч келдим.
-Яхшимисан?
- Ҳа,- дедим қизариб.
Зип этиб олдидан ўтиб кетдим. Юрагим бир дукиллаб урардики...
- Қизим яхшилаб даволанмасанг бўлмайди,- деди шифокор аппаратдан кўз узмай ,- буйрагингда жуда кўп туз бор. Пешоб йўллари яллиғланган. Бугунги ҳолатини ўткир цистит дейилади. Агар яхшилаб олдини олиб даволанмасанг сурункали циститга айланиб кетади. Буйракдаги туз билан ҳам ўйнашма. Тошга айланса кейин кўрасан ҳақиқий оғриқни.
Шифокор бир варақ дори дармон ёзиб берди. Олдинма Кейин ташқарига чиқдик. Оғриқлар кетгани билан ҳамма жойим калтак егандек зада эди. Аммо энди ҳаёлим жойига келгач, Адизни олдида уялиб кетдим. Ундан кейин Амирова-ку фитна қиладиган аёл эмас, Ҳусанова яна онамга бир нарсалар деса. Ўзи Адиз мактабда нима қилиб юрган экан.
-Дори ёзилган қоғозни бер,- деди бир пайт Адиз ҳаёлимни бузиб.
-Ааа?
-Аптекадан дориларни олиб чиқаман.
-Йўқ керакмас. Онамни ўзи олиб беради.
-Бер дедим сенга,- деди бир пайт Адиз таҳдид билан. Уни бундай ҳолатда кўрмаганим учун қандай қоғозни берганимни билмай қолдим. Аммо шу заҳотиёқ онамга нима дейман деган фикр миямдан ярқ этиб ўтиб шуни тушунтирмоқчи эдим, бироқ Адиз унгача зип этиб аптека томонга ўтиб кетди.
-Майли индама,- деди Амирова ҳам.
Биз машинага жойлашиб бир оз ўтирганимиздан кейин Адиз қўлида бир қанча дори-дармон билан чиқди. Индамай олдим. Уйга келгунимизча миқ этмадик. Адиз йўл устидаги Амировани уйига ташлагач ҳам индамади. Фақат мени кўчамга бурилганимиздан кейин:
- Онам кўрса....
-Онанг бу пайт ишда бўлади,- деди Адиз ўйчан. Билмадим нимани ўйлаяпти бунча. Мен ўйласам тўғри онамни қулоғига бугунги гап етса соғ қўймаслиги аниқ...
Адизга раҳмат айтиб тушиб кетганимдан кейин ҳам индамади. Машинасини катта тезликда ҳайдаб кетди. Бундан юрагим баттар ғашланди. Мендан хафа бўлдимикин. Ёки бугунги ҳолатдан кейин кўнгли қолиб кетдими...
Уйга кирдим. Онамга ҳаммасини бу гал ўзим айтишим керак. Бўлмаса менга яна ишонмайдилар. Аммо нима дейман?!
АДИЗ
Раъно шундан кейин мактабга келмай қўйди. Бир ҳафта. Аввалига даволаняпти деб ўйлагандим. Аммо кейин дарсга сал кечикиб келган Рамзиддин чиқиш бўлгунча мен томонга бир икки қараб қўйиб қўнғироқ чалиниши билан олдимга келди.
-Сен тентак ҳақида қандай гап юрганини биласанми?
-Қандай?
- Ов овсар, маҳаллани хотинлари...
- Нима?
-Раъно сендан ҳалигинадақа,- деди у қўли билан қандайдир қилиқ қилиб.
- Нима дегани бу?
-Ҳомиладор эмиш деган гапни мен ҳам эшитдим,- деди Алиҳон бош қашиб.
-Сенлар қачондан бери ғийбатчи хотинлар билан ош-қатиқ бўлиб юрибсанлар.
-Умар,- деди Рамзиддин,- бошқа ҳақида бўлса қулоқ ҳам солмасдим. Адиз ҳақидаги гап-ку.
Дўстларимни қолган гапи миямга кирмади. Бу гапни Раънони онаси эшитиб уни қамаб қўйган бўлса-чи. Бу гапни ким чиқаргани хам аниқ. Хусанова.
Уйимга боришим керак. Энди ойим аралашиб бир нарса қилмаса бўлмайди. Йўқ аввал Зайнабдан аҳволини билишим керак.
Ўша куни уни навбатчилигини эшитиб ҳамма қатори уйга қайтиб, овқатланмай ҳам бувам туғилган кунимга совға қилган машинамда мактабга қайтдим. Зайнаб чиқиб кетиб келмаётган дугонасини излаб энди чиқмоқчи экан. Мен ҳам у билан чиқдиму... Раънони аҳволини кўриб ўлиб қолса керак деб ўйлагандим. Жуда қўрқдим. Ичимда фақат битта ҳаёл. Қандай бўлмасин Раънога ёрдам бериш. Уни азоблардан қутқариш.
-Зайнаб,- дедим синфига кириб. Гап болалаган шекилли ҳамма баравар менга қаради.
- Ҳа,- деди Зайнаб ҳам ғалати қараш қилиб.
-Раънони кўргани бордингми?
-Бордим. Кеча. Холам уни Қаршидаги мактабга ўтказиб юборар экан. Ўша ерда холасиникида туриб ўқир экан.
-Ўзи яхшими?
-Унчалик эмас. Сиз олиб берган дориларни ҳаммасини отиб юборибди холам.
-Жин ургур,- Зайнабга ҳайр ҳам демай уйимга йўл олдим. Мени сўмкамсиз ва эрта қайтганимни кўрган бувим ҳайрон бўлди.
- Ойййим билан гаппплашшшишим керак.
-Тинчликми?
Бувимга бор гапни зўрға тушунтирдим.
-Ррраъннно кетттссса...
-Кетмайди,- бувим мен стулга ўтқизиб дори берди. Анчадан бери ичмай кетган эдим,- ойингга айтаман биринчи рейс билан учиб келади. Сен ҳозир кириб ухла.
Тинчлантирувчи таъсирида ухлаб қолдим.
Малика опа ваъда берганидек биринчи рейс билан учиб келди. Унгача Адиз ўзини қўярга жой тополмай ўтирган экан.
-Ойи,- деб хурсанд бўлиб кетди онасини кўриб. Малика опа ўғлини бағрига узоқ босиб қўйиб юбормади. Отасига жуда ўхшайдиган бу ўғлининг унинг ҳаётида аҳамияти жуда катта. Адиз жуда улкан муҳаббатнинг меваси эди. Азиз ва Малика бу дунёда бир инсон иккинчисини қанчалик севишга қодир бўлса шунчалик севган эдилар. Малика ожиз қолмаганида ҳаётини ўғлига бағишлаш йўли бўлганда иккинчи турмуш қурмасди. Қолаверса умид қилди. Ич-ичини емириб келадиган ишқдан қутулмоқчи бўлди.
Соғинчдан халос бўлишни истади. Иккинчи турмуши фарзандлари юрагини ярмини тўлдирди. Лекин Азизга бўлган севгиси ҳамон юрагини ярмида Адиз билан бирга яшар эди...
- Энди нима қиламиз,- деди Олия хола Адиз ойиси билан узоқ сухбат қилиб ухлагани кириб кетгандан кейин.
-Раънони онасини олдига ўзим бораман.
- Нима дейсиз? У аёл сизни қуруқ гапларингизга ишонмайди.
- Унда ҳўл бўлиб борамиз,- кулди Малика опа.
Давоми бор.
#ЭнгГуллагадил
Следующая публикация
Нет комментариев