Предыдущая публикация
ЭНГ ГУЛЛАГАН ЁШЛИК ЧОҒИМДА.
3-ҚИСМ.
Муаллиф: Мафтуна Абдуллаева.
Шу билан иродасиз эканини яна бир марта исботлади. Уч ойда аввалги ўлдим куйдимини унутиб янги ишқий саргузаштини бошлаб юборди. Дадам шу сиз ҳам кўп ичар эди. Энди эса авжига чиқиб кетган. Рўзғор қилиш онамни зиммасида. Мен ҳам қўлдан келганча ёрдам бераман. Опам эса ҳозир ўзини яна ҳам шарманда қилиб шу Дурбекни отаси билан топишиб олган. Онам гарчи ўзини қизи бўлмаса ҳам барибир Анора опам учун мулзам бўлади. Қолаверса мени ҳолатим...
Буларни барини ўйламаслик учун ўзимга қобиқ ясаб олганман. Ҳамма нарса шу қобиққа тегиб орқага кетади. Бу қобиқ ичига ҳар замонда Зайнаб бир мўралай олади холос.
Яқиндан эса мен уй ишларига хизматга борадиган Олия холани ( Адиз негадир у аёл ёш бўлса ҳам буви дейди) набираси ( аслида Олия хола фақат энага эканини кейин билдим) менга ғалати қараш қилиб қолди. Аввалига кўп ҳам эътибор бермадим. Чунки Олия хола айтганидек Адиз жуда тортинчоқ бола эди. Менга ўйин қилиш учун гап отадиган "суюқ" ларга ўхшамасди. Қолаверса ҳали менга ҳеч нарса ҳам дегани йўқ. Тикилиб қараб туришини ва ҳар замонда баъзи нарсаларни сўрашини ҳисобга олмаса бошқа гап йўқ эди. Токи шу кунгача. Йўқ аслида мактаб бошланганни иккинчи ҳафтаси пол латтани ювгани чиққанимда ҳовузча ёнида юрган 10 -синфда ўқийдиган Рамзиддин исмли бола мен олдиларидан ўтишим билан:
- Адиз, бугун ҳаво яхши а? - деди. Бу гап менга тегишиб айтилгани билиниб турарди.
- Ҳа. Ҳа демай баҳор келади-ку,- гапни Алиҳон олиб кетди,- гуллар очилади.
-Ориф Раъногулдошлар оиласига нима кирар эди?- яна кимдир луқма ташлади мен уларни олдидан қайтиб ўтиб кетаётганимда. Қадамимни тезлатиб кетаман деб йиқилиб кетай дедим.
-Эйй Адиз секинроқ қара,- ортимдан аввал қарсиллаб бир-бирига ташланган қўллар ва кейин кулги эшитилди.
Юрагим бирам тез урдики, юзларим ҳам қип-қизариб кетдим. Бу болалар бекорга менга бундай гапирмади. Наҳотки Адиз ҳам бир тамоша бошламоқчи... ёки мен ҳақимда билмайди. Лекин дўстлари билади-ку. Мен ўзимга шу пайтгача гапирганларни битонтасини бетига ҳам қарамаганман. Улар шунчаки қиладиган севги изҳори мен учун ҳақорат. Аммо Адизни бошқаларга ўхшамайди деб ўйлаган эканман.
Аммо туни билан яна ўйлаб чиқиб Адиздан хафа бўолишга ўрин йўқ деган хулосага келдим. Бугун чоршанба. Мактабдан кейин уларникига келдим. Адиз ҳали қайтмабди. Олия оиламга қарашиб бўлиб қолса қилишга тутиндим. Олия хола тандирга кириб ўзлари ёпмоқчи. Тандирники бошқача деб қўйдилар.
-Ҳорманг,- ишга берилиб кетиб Адиз кириб келганини ҳам сезмабман. Чўчиб кетдим.
-Бор бўлинг.
-Нима қиляпсиз?
-Сомса.
-Ҳимм,- Адиз тана нимадир демоқчи бўлди-ю, яна негадир индамай чиқиб кетди. Ичимдан бир иссиқлик чиқиб кетди. Яна ҳушим йиғдим. У қаерда-ю, мен қаерда. Балки онам айтгандек чиройим учун озроқ қизиққандир. Аммо мен ҳақимда эшитиши билан ҳаёли жойига келиб қолади.
Шу фикр билан ўзимни тўғри йўлга соляпман. Қалбим жавобсиз севги билан жабрланиб қолишини истамайман. 10 лар ҳам "тинчиб" қолди. Адиз ҳам кейинги гал дам олиш кунида борганимда ҳам индамади. "Шуниси яхши" деб қўйдим-у ичимда бир нарсасини йўқотган кишидек бўшлиқ пайдо бўлди. Душанба куни мактабга кираверишда 9 -синфда ўқийдиган Донахон деган қиз сузилиб мени тўхтатди.
-Менга қара, сен Адизларни уйида ишлаяпсанми?
-Йўқ. Икки кун бориб бувисига ёрдам бераман.
-Гаплашасизларми ҳеч?
-Йўқ,- дедим. Ичимда эса бир безовталик пайдо бўлди.
-Ҳимм. У бу кимни ёқтирармикин билмайсанми?
-Йўқ,- дедим бу гал жаҳл билан.
-Ҳаа. Қачон-қачон ўтасан?
-Чоршанба куни бораман.
- Ҳа..
Донохон ҳайрлашмай ҳам кетиб қолди. Кайфиятим баттар тушиб дарсга кирдим. Бир кун ўтиб чоршанба куни Донохон яна йўлимни тўсди.
- Мана буни бугун Адизга бер. Фақат ҳеч ким кўрмасин. Ўзинг ҳам ўқима. Жавоб ёзаркансиз де.
Қўлимда хат анқайиб қараб қолдим. Бу қиз тентакми? Тўғри узоқроқ қариндошим, лекин барибир бу хатни ўқимаслигимни ёки уйдагиларига айтмаслигимни қаердан билади. Ҳа.. билади. Ахир бундай қилмайман-ку.
Шошиб Адизни уйига йўл олдим. Хат чўнтагимда. Шу хат баҳона Адиз билан гаплашиш ва кўнглини билишни кичик имкони туғилганидан хурсандман ичимда. Адизни Донохон қизоқтирмаслиги аниқ. Ундан чиройли қизлар бор синфида. Борсам Адиз ҳар доимгидек қайтмаган. Қизиқ дарсдан кейин қаерда дайдиб турар экан бу бола. Балки хатни ўзи йўқ пайти хонасида қолдирсамми? Миямга бир фикр келиб хонасига кирдим. Дарс столи устига хатни қўйиб. Қайдлар учун қўйиб қўйилган қоғозчга шундай деб ёзиб қўйдим. " Адиз ака бу хатни 9 -синфдаги Донохон берди. Ҳеч кимга айтмас экансиз. Яна жавоб ёзишингизни ҳам илтимос қилди. "
Хонадан чиқиб ошхонага кирган ҳам эдимки, Адиз келди. Саломлашиб бир оз тимирскиланиб туриб чиқиб кетди. Ҳатажонлана бошладим. Ҳозир хатни ўқиб нима қилар экан. Дам бадам соатга қараб қўяман. Йўқ у икки соат ўтса ҳам чиқмади. Бунинг устига бугун ишим эртачи битди. Бир ҳаёлим жавоб ёздингизми деб сўрамоқчи бўлдим-у, фикримдан қайтиб кетишга чоғландим. Менга Нима? Нега уни бошқа бир қизга бўлган муносабатига қизиқяпман. Бу болани камроқ ўйлашим керак.
Қаёқда туни билан ўйлаб чиқдим. Кайфиятим ўз-ўзидан тушиб боряпти. Уффф тақдиримга кўниб бўлгандим-ку...
Бугун яна навбатчиман. Сув учун ҳовузча бўйига бордим. Аксига олиб бугун у ердаги сксмейкада 10 "Б" лар ўтирган экан. Дурбек мени кўриб яна ҳунарини бошлади. Ўзимни эшитмаганга олиб ҳаракатимни тезлаштирадим. У эса беҳаё гаплар билан мени оилам ҳақида очиқчасига гапира бошлади. Тишимни-тишимга босиб индамадим. Қўлимдан нима ҳам келарди. Сувни олиб "поллатта" ни яхшилаб ювиб изимга қайтдим.
- Ҳа. Раънохон гапим ёқмадими? Бўзариб кетибсиз,- кутилмаганда эса Дурбек йўлимни тўсди. Қўрқиб кетдим. Бугун ўқитувчилардан бирини тўйи. Деярли ҳамма кетган. Бори ҳам орқа тарафга ўтмаса керак.
-Нима дейсиз Менга?- дедим паст овозда.
-Фоҳиша опангни йиғиштириш ҳақида ўйлаяпсизларми? Ё олиб бораётган харом пулларига шунчалик қараб қолганмисанлар.
Нима деяй? Нима десам ҳам ҳозир мени эшитмайди. Сал нари ўтиб кетишга урингандим қўлимни билагидан юқори қисмидан маҳкам ушлаб олди.
- Қўйворинг,- дедим қалтираб.
- Ҳаромҳўрлар. Сендек ўзини сотиб кун кўрадиганларни ҳайдаш керак.
-Оғзингга қараб гапир,- дедим ортиқ уни ҳақаротларига чидай олмай.
-Нима қиласан бузиқи опангга айтасанми?
-Қўйвор уни?
Шу пайт кўзим Дурбек ортидан келаётган Адизга тушди.
.:
-Эйй сенга Нима,- деди Дурбек унга ўқрайиб.
Адиз жавоб бермай қўлимни бир тортиб Дурбекни панжасидан озод қилди.
-Ошиқ бола **** юрибдиларми дейман. Уйингда хизматкор-ку бу?
Устимдан иссиқ сув қуйилгандек танам қизиб кетди. Адизга қарадим. У мени нигоҳларимдан "сенга шу гап керакмиди " деган маъноли англади. Аммо мен кутгандек "Нима дединг?" деб Дурбекни ёқасидан олмади... Ҳеч нарса демай бир мушт ташлади. Дурбек учиб тушди.
Ҳунук сўкиш ишлатиб шу заҳоти Адизга ташланди. Бу томошани кўргим келмай синфхонага отилдим. Тўрт қадам қўймасин Алиҳонга тўқнашиб кетай дедим.
-Секинроқ,- деб қолди у орқамдан. Синфдан сўмкамни олиб югуриб чиқиб кетдим. Зайнаб:
- Сув қани? Латтачи?- деганча қолаверди. Ҳозир ҳеч кимни эшитгим келмади. Кўзёшларимни ичимга ютиб уйга қайтдим. Онам уйда йўқ экан. Сомсахонада сомса ёпади. Ўша ёққа кетган бўлса керак. Отам ичиб ухлаб ётибди. Хонамга кириб ўзини ёстиққа отдим. Тўйиб-тўйиб йиғлашим керак ҳозир.
Кечга яқин Зайнаб келди.
- Нима бўлди? Нега кетиб қолдинг. Дурбек бирон. Нарса дедими?
-Бир ўзинг қийналмадингми?
- Йўқ. Сени сўраб Адиз кирди.
Кўзларим ўзгариб кетганини Зайнаб ҳам сезди.
- Нима деди?
- Сени сўради кейин кетди. Сал дудуқроқми дейман шу бола.
Қизиқ нега келди экан. Миямда энди шу фикр айланиб қолди. Тезроқ эрта бўлсин дейману кечагини жавобини Дурбек қайтаришидан бир қўрқсам, ўртада ўтган гап тарқалишидан бир қўрқаман. Ишларимни қилиб мактабга боргунимча бир оз кеч қолдим. Шошиб келаётсам Адиз дарвоза олдида кутиб турган экан. Қадамим чалкашишни бошлади. Ниятим уни кўриш эди. Лекин энди нима дейман...
-Раъно,- деди у ўзи менга пешвоз чиқиб.
- Ҳа.
- Мана бу хатни эгасига қайтариб беринг?
-А? - бошқа гап кутган эдим.
-Менга бош... бошқа бу... бунақа хат олиб... бошқаларни... хаттттини олиб келллманг.
Шундай дедию шартта бурилиб кириб кетди. Қўлимда хат қотиб қолдим.
Бошқаларни хатини дегани нимаси"
🌺🌺🌺
Директор хонасида икки 10 - синфни раҳбари: Зоҳида опа ва Тожимурод ака ва пайшанба кун юз берган жанжални иштирокчилари икки синф ўғил болалари ўтиришибди. Уларни қаршисида директор Мажида Исломова ва директор ўринбосарлари "замдиректор" Акобир Тўхтаев ва "завуч" Ҳафиза Олимова.
-Хўш кеча нимани талашдинглар,- саволини қайтарди директор.
-Айтмайди,- деди Тожимурод ака,- ичини эзиб сўрадим. Ғинг этмайди. Агар қизлар айтмаса билмай ҳам юрар эканман.
- Қачон бўлган жанжал?
- Пайшанба куни. Ўзи меникиларни юзи кўкариб келганди. Ота-онаси ҳеч нарса демаганига "спортдан орттирдик" деган гапига ишонибман. Булар икки синф спорт мактабини орқасида "ринг" қилибди.
-Қолганларни... айби...Йўқ,- деди Адиз бу машмаша жонига тегиб,- мен билан... Дурбек... уришдик.... Тортишиб қолгандик.
- Сенга ҳали гап бормади,- деди директор ҳўмрайиб,- сени жимгина юрадиган ақлли бола десам...
Адиз бундай пайтлар айтиладиган гапларни ҳаммасини жим эшитди.
-Кечиринг бошқа... қайтарилмайди,- деди бош эгиб.
Раҳбарлар бир-бирларига бир қараб олишди.
- Нимани талашдиларинг?
- Ким зўрлигини,- деб юборди Рамзиддин.
- Ким экан зўр?- жаҳли чиққан директор ўрнидан турди,- бир -биринга бирон зарар етказиб қўйганингда нима бўлар эди. Аҳмоқлар. Ким зўр эмиш. Ҳали ҳаётинг олдинда кўрасан ким зўрлигини. Кетингни қисиб қочишга жой тополмай қоласан ҳали.
Хуллас шу куни Акобир Тўхтаевни тепкисини обдон таътиб кўрган икки синф ўғил болалари бир-бирига ўқрайиб уй-уйларига тарқалишди.
- Нега ким зўрлигини дейсан?- деди жим кетишар экан Отабек бирдан Рамзиддинни туртиб.
-Тожи малимни шу гапдан кейин афтини кўрдингми?- саволга жавоб бермади Рамзиддин.
-Шунинг учун аламини биздан олди,- деди Отабек дўнғиллаб .
-Ўлма, **** юрмаган калтагингми?- деди Бунёд йўли бошқа томонга кетаётгани учун қайрилиб ўртоқларини олдини тўсиб,- бўлди гап шу ерда қолсин. Менсиз гаплашмаларинг.
-Гаплашиб қўйсак, яна битта ишкал қилиб бугунги воқеани такрорлаймиз.
-Қишиғинг қолмаган шекилли, Али,- Отабек уни кетига бир тепиб қочиб қолди. Бир зумда ўрталарида ур йиқит қўй чув бошланиб кетди. Отабек узоқдан қўл силкиб ўзини йўлига, Алиҳон изидан қувиб кетидан кетди. Қолганлар ҳам ўз йўллари томон бурилишди.
Ҳангомани давоми эса эртаси куни давом этди. Атайин бўлгандек Раъно шу куни икки уч марта 10 ларни олдидан чиқиб қолди. Икки синф ўғил болалари уришиб қолгани ҳаммага маълум бўлган, аммо келишувга кўра икки тараф ҳам "ўша" бўлмаслик учун жанжал сабабини чиқаришмади. Раъно эса ҳар кўрганда гап ташлаётган 10 "А" лардан кўра, унга **** қўйгудек қарагани билан жимиб қолган Дурбекка ҳайрон эди.
Ўша гапдан кейин бир ҳафта Адизни уйига ҳам бормади. Онасига тўғрисини айтди.
-У уйга боришимни синфдошлари нотўғри тушинди. Она шўрлик пул топиш илинжида қизини гапга тутиб беришини ўйламаган экан. Шунинг учун энди сомса ёпишга чиқмайдиган кунлари ўзи бориб Олия бувига ёрдам берадиган бўлди. Раъно Адиздан бундан кейин ҳам бир гап айтишини кутганди. Аммо ҳар доимгидек мўм тишлаб ўтираверди.
Қиш тугаб баҳор келди. 8-март яқинлашиб севгани борлар ғимирлаб қолди.
-Рамзиддин,- деди синфдоши Дурдонани "ташлаб" 9 "Б" даги Фаридага ўтган дўстига Отабек,- бунисига нима совға қиласан.
-Билмадим. Ҳеч нарсани олмаяптику.
-Унга тишинг ўтмайди деганмидим,- деди Ориф.
- Ҳа, энди тиши ўткирларни ҳам совғасини кўряпмиз "эгамалаб" қолиб кетяпти,- Рамзиддин Саида Орифни совғасини 14 -февралда олмаганига шаъма қилди.
-Зато, атрофида мендан бошқа йўқ.
- Узр Орифбойвачча,- уни мазах қилди Рамзиддин,- энди сиз ҳам фақат атрофида юришдан бошқасига ярамаяпсизда.
-Овв,- бу гап Орифга ёқмади,- мени ниятим жиддий. Сенга ўхшаб гулдан гулга сакраб юрганим йўқ. Ундан кейин Саида сен гаплашиб юрган қизлардек пана пастқамда ... ни очиб берадиган қиз эмас.
- Нима демоқчисан?- ҳазилига бундай жавоб кутмаган Рамзиддин ҳам ҳўмрайиб олди.
- Бўлди қилларинг,- ўртага Шамсиддин тушди.
-Бир ками қизлар учун жўжа хўроз бўлишларинг қолганди,- деди Бунёд ҳам уларга қўшилиб.
Орифга бу гап ёқмай нари кетди.
- Ҳа нега Ориф ўпкасини қўлтиқлаб юрибди?- мактаб буфетидан Умар билан Адиз чиқиб келди. Йўлда Ориф уларга гап қотмай ўтиб кетганди.
-Дардимиз ўша?- деб қўйди Рамзиддин.
-Сенларни дардинг кўпайиб кетяптида,- кулди Умар,- борларинг кириш бўлди.
Умар аслида сал четга олиб Адиз билан гаплашмоқчи эди. Шунинг учун қолганларни киритиб юборди.
-Менга қара,- деди Адизга жиддий қараб,- Раънони чиндан ёқтириб қолдингми?
-Билмадим.
-Агар ҳали билмасанг бу қизни номига исминг аралашмасин. Шундоқ ҳам кўнгли ярим қиз. Яхшилик қиламан деб ёмонлик қилиб қўйма тағин. Ундан кейин сен бой оила фарзандисан. Ҳаётда жамият қонунлари бехато ишлайди биласанми?
- Нега лақабинг Отахон эканини энди тушиндим,- деди унга жавобан Адиз. Чунки Умар айтган гапларни ҳеч бирини ўйлаб кўрмаган экан.
РАъНО.
Саккизинчи март муносабати билан мактабда ўтказиладиган байрам шартлари эълон қилинди.
1. Таништирув.
2. Шеърий беллашув.
3. Саҳна кўриниши.
4. Манти қилиш.
5. Эркин мавзу.
Аслида синфимизда байрамга қатнашишга талабгор қизлар кўп. Аммо шеърий айтишув учун синфимиз аълочиси Маърифат, манти қилиш учун мен "кастингларсиз" танлаб олиндик. Бунақа нарсаларни ёқтирмайман. Аммо синф раҳбаримизга йўқ деёлмадим. Қолаверса байрам бошланиши билан биз ўз ишимиз билан банд бўламиз. Фақат охиридаги қизлар эркин мавзу сифатида танлаган рақсда иштирок этсам бўлди. Кўп талашиб тортишиб охири Озодбек Назарбековни "Йиғлагим келди" қўшиғини танлади қизлар. Орамиздаги энг рақсга уста қиз Моҳирўй рақсни "саҳналаштирадиган" бўлди.
Байрам куни келгунча Моҳирўй бизни роса олиб олиб келди.
-Биз сенга раққосами?- деди Дилбар зорланиб.
-Керак бўлса бўласан. Сени қўлинг келишаяпти. Қара Раънони қўли келишяпти.
Тўғриси ҳам рақс тушишга яхшиман. Онамни ҳам тўйларда чиройли "ўйнайсиз" деб айтишади. Ўзлари ҳам мактабда биронта тадбир менсиз ўтмаган дейдилар.
Қачондан бери Адиз билан бир оғиз ҳам гаплашганим йўқ. Энг қизиғи Дурбек ҳам жимиб кетди. Бунда Адизни қўли бормикин ё? Лекин нега? Балки бошқа сабаб бордир.
Байрамдан бир кун аввал қизлар билан ҳамма нарсани келишиб чиқаётсак мактабдан чиқишда 10 -синф ўғил болалари билан тўқнаш келиб қолдик.
- Ҳа 10 чалар,- деди Моҳирўй беписанд,- охирги ўринга тайёрланяпсизларми?
-Кўрмисан Ғилай биз ўғил болалармиз,- тиржайди Рамзиддин.
-Шу қизларингни айтяпман.
-Бизни қизлар байрамга тайёрлаяпти. Сизни қизларингиз келинликка тайёрланяпти.
- Нима деганинг бу?
-Саккиз "Б"лар бизни йигитларни кўз остига олиб юрибди-ку. А чеча?
Моҳирўй қовоқ уйди. 10 лар уни Шамсиддин севади деб жонига теккизиб юрар эди. Қолаверса Зайнаб бор. Балки менга ҳам тегишлидир бу гап.
- Қани куёв? Сен нега бизга гап сотяпсан 9 лар кетди.
- Ҳа. Майли мен ҳам борай, - Рамзиддин олдинда кетаётган ўғил болаларига етиб олди. Шу пайт бир неча сония орқасига қараган Адиз билан кўзларимиз тўқнашиб қолди. У ҳиёл жилмайганга ўхшаб кўринди.
🌺🌺🌺
Байрам куни биз биринчи шарт бошланиши билан ўзимизга тегишли синфхонага кириб иш бошладик. 11, икки 10, икки 9 ва икки 8 дан жами 7 қизмиз. Ҳеч кимга қарамай иш бошладим. Бу иш менга чўт эмас. Ўғил болалар олиб келган кичкина манти қасқон ва газбалоллон тайёр турарди. Ҳамма ўз маҳоратини кўрсатишга бор кучини сарфлаяпти. Бизни кузатишга қўйиган ўқитувчилар ҳар замонда вақт ҳақида эслатиб қўйяпти. Ҳамирни иккиталаб ёйганим учун манти букишни ҳаммадан олдин бошладим. Охирги шартга қадар ҳамма ўзи пиширган таомни ҳакамлар олдига олиб бориб қўйди. Навбат сўнгги шартга келгандан кейин биз учинчи бўлиб чиқишга тайёргарлик кўриш учун синнфхонамизга кирдик. Моҳирўй ҳаммамизга бир хил кўйлак топтирган эди. Шошиб кийина бошлар эканман тақиб юрган фартугимни сўмкамга солиш учун очдиму тўхтаб қолдим. Ичида қандайдир узун ва юмалоқ ичи кўринадиган қутича бор эди. Аста очдим ичидан бир узунасига "дурбин" қилиб тахланган қоғоз чиқди. Бир очдиму ёпдим. Чунки қизлар кетдик-кетдикни бошлади. Ичимда бир титроқ пайдо бўлди. Қизиқ нима бўлди у. Рақс тугагач шартларга қўйилган балларни ҳам кутмай синфхонага кирдим. Ҳеч ким йўқ. Айни муддао. Хатни очдим. Қоғози ҳам оддий қоғоз эмас қандайдир бошқача, шакли эса қадимий киноларда кўрсатиладиган подшолар битадиган хатларни қоғозини эслатар эди. Унга жуда чиройли қилиб атиргул ушлаб турган қиз тасвирланган эди. Қиз орқага қараб турар, ҳиёл бурилган юзи жуда ҳам менга ўхшар эди. Расм тагига Раъно деган сўз жуда ҳам катта маҳорат ила ёзилган эдики, буни ёзувдан кўра моҳир рассом сурати деса бўлар эди. Шубҳасиз бу Адиз. Совғани зўр усулини топибди. Қандай қўйганига-ку беш кетиш керак. Бу бежирим совғани аста ўраб жойига солиб қўйдим.
🌺🌺🌺
АДИЗ.
Байрамдан уйга қайтиб қилган биринчи ишим Озодбек Назарбековни "Йиғлагим келди " қўшиғини топиш бўлди. Ҳайрият консерт дастурини диски бор экан. Ўтказиб-ўтказиб топиб олди. Аввал эътибор бермаган эканман. Жуда зўр қўшиқ экан.
Қум босган саҳролар дардим билади.
Эгилган тиканлар бағрим тилади.
Ўзгалар мани ҳолимни сўрайди.
Кўнглимни измингга боғлайин энди.
Оёғингни қучиб йиғлагим келди.
-Кўнглимни изингга боғлайин энди,- деб қўшилиб қўйдим қўшиққа.
- Ҳа,- кўп ўтмай бувим кириб келди,- қўшиқ эшитмасдинг-ку.
Тиржайиб қўйдим.
- Мен кетяпман. Қўшниларни ўтирши бор.
- Майли.
-Сен зерикмай ўтир.
-Ҳўп.
Ҳозир ёлғиз қолгим келаётган эди. Яхши бўлди. Кечгача қўшиқ эшитиб ётдим. Ҳаёлимда Раънони рақси жонланди. Кейин совғам эсимга тушди. Менданлигини билдимикин...
Бир зумда гўзал баҳор жазира ёзга яқинлашиб қолди. Бу ерда юқори синф ўқувчилари мажбурий пахта ишига жалб қилинар экан. "Чопиқ" бегона ўтлардан тозалаш, "ягана" эса қалин ўсган пахталарни орасидан юлиб чиқиш экан. Биринчи куни қизиқиб чиқдиму иссиқда Рамзиддин айтгандек "ўлиб " қолай дедим.
-Бормайсан, - деди бувим аҳволимни кўриб.
-Буви ҳамма ўртоқларим боради-ку?
- Сенга чиқармаган бу ишларини.
Индамасиму эртаси куни барибир яна бордим. Бироқ шу куни қайтиб келиб еган ичганимни қайд қилиб ташладим. Бувим мени "иссиқ урганини " айтди. Ўзиям ёмон урган экан. Бир нечта томчи укол олишимга тўғри келди. Яхши ҳам бу "мажбурий" ёрдам кўпга бормади. Дарсга қайтдик. Дарсга қайтган биринчи кунимиз Раънога навбатдаги совғани беришни ўйлаб юрганимда 11 -синфдаги Ҳалим билан тортишиб қолдик. "Б" лар билан Орани спорт мактабини орқасида очиқ қилиб олганимиздан бери улар жимиб кетган, Раънони тинч қўйиш шартини менимча бажариб юришган эди.
Ҳалим билан эса жисмоний тарбия дарсида ёвлашиб қолдик. Жисмоний тарбия ўқитувчимиз икки синфни қўшиб ўтиб тўпни ўртага отиб фудбол ўйнатишдан нарига ўтмас эди. Кўпинча бу икки синфдан кимнидир тортишиб қолиши билан тугар эди. Бу гал эса мен ва Ҳалимни тортишувимиз дарсдан кейинга ҳам давом этди. Ҳалим мени менсимай осмондан келиб димоғ қилди. Ўртага Умар тушиб ажратиб олди. Бўлмаса ҳақини оларди.
- Нега бунақасан,- деди Умар синфга қайтганимизда,- бирдан ёқабўғишиш шартми? Бир -икки оғиз гап билан ҳам ҳал бўлади. Сал баланддан келсанг қочишга кавак излайдиган бола у.
-Ростдан сўкса сўк. Ҳа деб муштингни кўрсатмай.
Мен бир оз Умарга қараб турдимда ўзим ҳақимда улар билмаган бир гапни айтдим.
- Беш ёшимда отам билан автоҳалокатга учраганмиз. Менга ҳеч нарса қилмаган. Лекин отам бошидан кучли жароҳат олиб вафот этган. Ўшанда.... уни олдига борганимда у жон бераётганди... 5 йил гапирмаганман. Миямни сал аниқароқлиги ҳам шундан,- тиржаймоқчи эдим, менимча ўхшамади. Қолганлар менга тикилиб турибди. Кейин 2 йил тилимни нуқсони устида ишлади шифокор. Гапиришни бошлаганимга 4 йил бўлиб қолди. Лекин ҳалиям кучли ҳаяжонлансам дйдуқланаман. Шунга муштим ишлаб кетади.
-Ёмон ишлайдида,- деди Умар,- биронтага бирон нарса қилиб қўйиб балога қолиб кетма дейман.
Индамадим. Майли ўзи бу ёғи қанча қолди. Жимгина битириб олай 10 - синфни.
Аммо бу Ҳалим мени сира тинч қўяй демади. Ҳали у деб, ҳали бу деб асабимга ўйнаб қўйяпти. Умар қўявер деб босиб қўяди. Алиҳон эса оч биқинига ур деб маслаҳат беради ҳар замонда. Ҳалим ўзича индамаганимга қўрқди деб индамай кетди. Аммо бу ўртамизда юз берадиган "жанг"ни олдини олишга сабаб бўла олмади.
Бунга яна Раъно сабаб бўлди. Ҳалим уни атрофида ўралашиб юрганини менга Рамзиддин айтиб қолди.
- Сени ҳеч тушунмайман. Кўзингни ҳеч узмайсан. Лекин бирон марта ёнига борганингни ҳам кўрмадим.
Жавоб бермадим. Аммо жаҳлим чиқди. Мен Раънони гап -сўзга қолмасин десам...
Шанба куни кетишда Ҳалим мени кўз олдинда Раънони ёнида пайдо бўлиб уни елкаси билан бир туртиб йўлакдан пастга итариб кетди. Бир-икки қадам юриб, орқага қайрилганча тиржайди:
-Эйй узр Раъно ҳеч жойинг кўкармадими? Тушиб қолмадими?
Раъно қип-қизариб кетди.
-Бор йўқол,- деди Моҳирўй Раънони қўлидан тортиб йўлакка тортиб чиқарар экан.
- Сенгамас Раънога айтяпман.
Раъно жавоб бермай кета бошлади.
-Эйй сенга айтяпман,- йўлакда саноқли одам қолган Ҳалим Раънони йўлини тўсиб олди. Энди чидаб туролмайман. Қадамимни тезлатиб уларга етиб олдим. Раънони четроққа суриб Ҳалимга қарадим.
-Сен Раъномисан?- ниманидир сезган Ҳалим менга эмас Раънога илжайди. Атрофимизда 10 ва 11 жам бўлди.
-Бу ерда эмас,- деди Умар мени туртиб.
- Қани мактаб орқасига,- 11 синф сардори боши билан имо қилди. Мени эса яна синфдошларимни бошини балога қўйиш ниятим йўқ эди.
-Шу ерда ҳал қиламиз - дедим жаҳлим чиқиб,- Раънога яқинлашганингни кўрмай.
-Ооо,- томошабинлар орасида Раънони синфдошлари ҳам бор эди.
-Нима қиласан?- Ҳалим келиб ёқамдан олди. Аммо қўлини шунчалик тез ушлаб орқасига қайириб эгилтириб олдимки, ҳамма бир зум бақрайиб қолди.
-Ёмон бўлади.
Ҳалим орият зўрлигидан бир неча сония чидаб тура олди холос.
-Қўйиб юбор,- деди кейин инграб.
-Раънодан узоқроқ юр,- дедим уни улоқтириб.
-Акобир малим келяпти,- деди кимдир. Уни тепкисини емаслик учун ҳамма ҳар тарафга тарқаб кетди.
- Нима гап?- замдиректор олдимизга келди.
- Ҳеч гап,- Рамзиддин ва Отабек елка қисиб мени ҳам туртиб қўйишди.
Мен эса Раънони қидирдим. У йўқ эди. Бу қилиғимдан хафа қилиб қўйдим менимча.
РАЪНО.
Уйгача Қандай келдим билмайман. Мактабда бўлган воқеа ҳеч кўз олдимдан кетмасди. Бу болани мақсади нима ўзи? Ҳар замонда бир шунақа иш қилиб мени энди тартибга солиб олган ҳаёлларимни тўзғитиб юборди. Эрта қандай мактабга бораман энди.
Туни билан ҳаяжонда ухлолмадим. Эрталаб зўрға туриб мактабга бордим. Киришим билан ҳамма менга қаради. Индамай келиб жойимга ўтирдим.
Яхшиям кириш бўлиб қолиб ўқитувчи кириб келди.
-Ҳаммани оғзида кечаги гап?- деди Зайнаб шивирлаб,- айтиб қўяй Донохондан узоқроқ юр. Ҳали сени излаб келганди.
Юрагим увушди. Нега мени ҳеч тинч қўйишмас экана?
Катта танаффусда ҳам чиқмай ўтиравердим.
-Раъно,- шу пайт олдимга Гулмира келди,- ҳаммани оғзида Адиз сени севармиш деган гап.
-Орамизда ҳеч гап йўқ,- дедим бошимни кўтармай.
- Мен ҳам ҳаммага айтяпман. Раъно Адизни уйида хизматкор бўлиб ишлаган. Шунга раҳми келганидан ҳимоя қиляпти дедим.
Бўғзимга бир аччиқ нарса тиқилгандек бўлди. Мана мен анчадан бери бераётган саволни жавоби. Уни менга раҳми келади. Ахири бувиси ҳам айтган эди. "Жуда меҳрибон" деб айтарди.
Бу нарса мени Адиз мени ҳимоя қилган пасткашлардан кўра кўпроқ хафа қилди. Адиз билан тўқнашиб қилганимизда олдидан кўрмаганга олиб ўтиб кетдим. Иккинчи мартасида изимдан бир нарса демоқчидек қараб ҳам қолди.
- Бу севгилингни димоғи осмонда-ку,- деди Шердор Адизга,- бошқа томондан тўғри ҳам қилади. У сени тенгинг эмас.
Адиз ялт этиб Шердорга қаради. Бу синфда Адиз келишидан олдин Ориф ва Шердор нафақат синфни балки мактабни "энг бой" ўқувчиларидан эди. Орифга бу кўп таъсир этмаган эди-ю, Шердор туғма аристократ эди. У унча мунча одамни ўзига тенг кўрмас эди.
- Севгида ўлчов бўлмайди,- деди Адиз нари кетиб.
-Аҳмоқ,- деди Шердор уни ақлли гапи ёқмай.
Улардан сал нарида эса иккиси бир жуфт қора кўз кузатиб турар эди.
-Шердор,- қўлида китоб кўтариб олган Рамзиддинни кўзи кутубхона деразасидан ташқарига қараб турган Фаридага тушиб қош қоқиб қўйди. Аммо бу қилиғи қизга ёқмай, нари кетди.
- Ҳа.
-Ма раҳмат, кўриб чиқдим,- деди Шердордан олган информатикага оид китобни қайтарар экан.
- Ҳа.
-Бу ерда нима қиляпсан?
- Адизга анавиниси димоғ қилиб ўтиб кетганди. Озгина "панятка" бериб қўяй дегандим. Ёқмади.
- Бу бола гапни олмайдиганлардан. Қўявер.
-Ҳамма икковини Лайли Мажнунга чиқариб қўйган. Ўзлари гаплашмай ҳам юрибди.
Рамзиддин Бу гапга кўп ҳам эътибор бермади. Ҳаёлига кутубхонага кириш фикри келиб гапни қисқа қилиб кутубхонага йўл олди. Кириб борганида Фарида ҳали чиқиб кетмаган экан. Рамзиддинни кўриб қошлари ҳиёл чимирилди. У афтидан кутубхонани тартибга келтиришга ёрдам берар эди.
-Рамиз яхши келдинг,- деди кутубхоначи Чаман опа,- Фарида мана бу китобларни узатиб турсин сен тахлаб чиқ. Стол билан ҳам уни бўйи етмаяпти.
-Майли,- қулай имкондан хурсанд бўлиб кетди йигит. Яна кутубхоначи чиқиб кетди.
-Шу ерга кўп кирасан а? Бунча китобни ҳаммаси қандай миянгга сиғади.
.:
-Сиғади.
-Ўзи қаерга топширмоқчисан?
-Инглиз тилига.
-Ҳимм. Коллежда қоласанми мактабда.
-Мактаб 9 йиллик бўлмаса мактабда қоламан.
-Яхши-ку.
Шамсиддин китобларни атайин секин тахлаб қизни гапга солиб ўтирар эди.
-Дарс бошланиб кетмадими?
- Ҳеч нарса қилмайди. Ўзингчи?
-Мен учун жавоб олинган.
-Фарида...
Шу пайт эшик очилиб Адиз кириб келди.
- Сени Каримов чақиряпти.
-Ана энди ўлдим,- Рамзиддин Фаридага қаради. Аммо у негадир қизарганча қўлидан тушиб кетган китобни қайта арта ётган эди,- кутиб турсанг дарсдан кейин ёрдам бераман.
-Шартмас,- деди Фарида негадир овози титраб.
Йигитлар чиқиб кетгач, Фарида қўлидаги китобни жойига қўйди.
-Эсингни йиғ Фарида, Адиз сени асло севиб қолмайди. Аҳмоқ Рамзиддин биринчи сабаб бўлса, иккинчиси Раъно.
Дарҳақиқат гўзаллик борасида Фарида Раъно билан баҳслаша олмасди.
РАЪНО.
Катта танаффусдан кейинги дарсда китоб дафтаримни олай десам яна ўша ғаройиб қутичали хат чиқди. Юрагим шу этди. Ким ва қандай солди. Ҳозир очолмайман. Қўлим қалтираб доскага мавзу ва санани қўйдим. Буни Адиз қилмаяпти деган фикрни шамоли миямни бир "ялаб" ўтди. Ҳамма кириб чиқяпти бемалол киролмаган бўларди. Ёки биронтасига айтдимикин.... Йўқ унга бу нимага керак. Мен учун нимадир қилиб зарилми унга. Унда ким? Ким устимдан кулмоқчи бўляпти. Яна 3 соат қандай ўтирдим билмайман. Дарс тугаши билан уйга чопдим. Остонада онам айтган гапларга чала ярим жавоб бериб хонамга кирдим.
Шошиб ғаройиб "хатжилдни" очди. Ичида аввалгидек ингичка қилиб ўралган хат. Авайлаб очдим. Бу галги суратда ҳам теракка суяниб узоққа қараб турган қиз... мен тасвирланган эдим. Бу жой биз синфдош қизлар билан катта танаффусда йиғилиб ўтирадиган теракзор. Ростдан ҳам мен кўпинча шундай суяниб ўтираман. Наҳотки у мени кузатиб юрса... Лекин хатни аниқ Адиз жўнатаётганини билмайман-ку. Балки мени кимдир аҳмоқ қилаётгандир... Бу фикрдан бирдан кайфиятим тушиб кетди. Нималарни орзу қиляпман Ўзи?
Яна икки ҳафта ўқиш қолди. Кейин имтиҳонлар. 10 лар ҳам биз ҳам кўп ўтмай таътилга чиқамиз. Кейин... Кейин мен Адизни кўрмайман. Яшириб нима қиламан мактабдаги кўпгина қизлар қатори мен ҳам уни яхши кўриб қолганман. Бошқа болаларга нисбатан жиддий, кўркам, сирли... Наҳотки шундан йигит менга кўнгил қўйган бўлса. Бир ҳаёлим хатни кўрсатиб сизни ишингизни деб сўраш. Лекин... Йўқ деса нима деган одам бўламан.
Эрталаб бошим шишиб ўрнимдан турдим. Супир сидир қилай деб ташқарига чиқсам опам ўтирибди. Қизиқ қачон келди экан.
-Опа, яхшимисиз,- дедим унга яқин бориб.
-Яхши,- Анора опам сақични қаттиқ -қаттиқ чайнаганча икки юзимдан ўпди,- бунча ҳам чиройли бўлиб кетмасанг кундан-кунга.
-Қаерларда юрибсиз Опа?
-Эй ўқишингми бил. Яхши ўқи. Мен билан ишинг бўлмасин.
-Раъно,- шу пайт онам қўлида бир нарса билан чиқиб келди. Анора опам билан гаплашганим уларга ёқмади менимча,- сен эса мана,- қўлидагини опамга тутди,- онангни ҳамма тақинчоғи олда кет. Даданг кўрса жанжал бошланади.
-Онамдан қолган бошқа нарсаларга ҳам тегманг. Ҳали уларни ҳам олиб кетаман,- опам кўчага йўналди. Мана мени ҳақиқий ҳаётим... кеча ўзимдан малика ясаб юбордим шекилли. Эртаклар ҳаётда такрорланмагани учун ҳам эртаклигини унутиб қўйдим шекилли.
Мактабга кайфияциз бордим. Дарсларга гам яхши қатнаша олмадим. Адабиётдан 4 олдим. Устозимиз " охирги пайтлар тушиб кетяпсан" деб уришиб берди. Икки ҳаёлим Адизда, аммо ўчкишгандек уни сира кўрмадим. Ҳар доим борадиган теракзорга эса бормадим. Кечаги суратдан кейин борсам ... Яхши бўлмас менимча. Суратни эслаб юрагим бир орзиқиб кетди. Кимдир сизни суратингизни чизса барибир ёқимли...
Сурат... учинчи суратни 25 -май куни олдим. Байрам якшанбага тўғри келди. Шундай бўлса ҳам куни ўзгартирилмай байрам муносабати билан кичикроқ тадбир уюштирилди. 11 лар каттароқ байрам қилиб беришни ҳоҳлашмади. Чунки қизлари жуда ўғир босиқ, Моҳирўйни таъбирича эса "дўмбоққина юмшоққина" қизлар.
Байрамларда зўрға чиқиш қилишар эди. Шу куни Ҳалим менга тасодифан тўқнашиб кетиб юзимга ғалати қараб кетди. Ҳаммамиз байрамга чиқдик. Кўп ўтмай бошим оғрий бошлади. Ўтиргим келмай ўқитувчимиздан жавоб сўрадим.
-Майли бор,- деди синф раҳбаримиз.
Бошимни ушлаб синфхонага қайтдим. Сўмкамни елкамга илиб йўлга тушдим. Уйгача аранг етиб бориб ўзимни ёстиққа ташладим. Бир амаллаб битта дори топиб, ичиб уйқуга кетдим. Билмадим ёз келай деганда бу дард қаердан ёпишди менга.
-Раъно,- онамни туртишидан уйғониб кетдим.
- Ҳа.
- Нега ухлаб юрибсан?
-Бошим оғриб иссиғим чиққанди.
-Иссиғинг йўқ-ку.
- Яхши бўлдим шекилли. Ёмон терлабман.
- Ҳа. Тур бўлмаса, овқатланмагам ҳам бўлсанг керак.
-Йўқ.
Ланжлигим кетмаса ҳам туриб уй ишларига қараша бошладим. Иштаҳам йўқ ҳисоб онамни олиб беришга қурби етмайдиган нарсалар егим келяпти. Ёзни шамоллаши кетмайди дейишарди рост экан. Кечқурин ҳам дори ичиб ухладим. Синф раҳбаримиз қўйилган имтиҳонларимиз тугагунча ҳар куни келишимизни таъйинлаган. Эрталаб истар-истамас сўмкамни олдим. Китобларизмизни кеча йиғиб олишган. Бизни синф қолган экан фақат. Шунинг учун кеча ҳамма ўзи келса биз сўмка билан борган эдик. Энди фақат имтиҳон бўладиган фанларимизни китоби қолган. Уларни ёнига дафтарларимни солай десам... яна ўша қутича. Юрагим бир қалқиб кетди. Шошиб "хатжилдни" очдим. Мен ўтирадиган дераза ёнидаги жой.
Доскага қараб нималарнидир ёзаётган қизни рассом ташқаридан туриб тасвирлаган. Сурат тагига жуда чиройли қилиб атиргул расми чизилган. Шунчалик маҳорат билан чизилганки, ҳудди ҳақиқийдек. Ҳидлаб кўргингиз келади.
-Раъно,- чиқавермаганимга онам чақирди.
-Ҳозир.
Кайфиятим ўз -ўзидан кўтарилиб овқатга бордим.
-Бугун мен сомсахонада кўпроқ қолишим керак экан. Олия бувиникига эртага бораман.
- Мен бориб келайми? - деб юбордим беихтиёр.
-Ўзинг...
- Ҳа унда бирови жаҳлимни чиқарганди. Олия хола ўша куни мени кўчада кўриб бир оз гина қилганди. Шунга бир бориб келардим.
-Майли. Менг ҳам шу яхши,- онам чойини ичиб кетди. Дадам ҳали турмаган. 6 битираётган укам эрталабдан спорт мактабга кетган. Уйда ўзим. Бир оз ҳолсизман. Онам эътибор ҳам бермади. Улар рўзғор боқаман деб биздан кўп ҳам айланиб ўргилиб ётмайди. Аммо нима қилса ҳам биз учун қилади.
Гапимга ҳам кўп аҳамият бермади. Чунки миясида мингта ташвиш. Биттасидан мен қутқарганимга ҳурсанд. Айтишга айтиб ўз ишимдан ўзим уялиб кетдим. Нималар қиляпман Ўзи?
АДИЗ.
Охирги пайтлар Раънони кўп ҳам кўрмаяпман. Кўрсам ҳам у мени кўрмаганга олиб кетади. Икки марта Моҳирўй орқали "хат" бердим. Муносабати ўзгармади. Хат менданлигини сезмадими ёки менданлигини ёқмадими? Билмадим. Ўзи билан юзма-юз гаплашай дейману... Нима дейишни билмайман-да... Салом қалайсан мен сени севиб қолдим дейми? Ёки хатда билдирсамми? Ишонмайди... Мен шундан қўрқаман. Юрагимга кириб келган саноқли одамлардан бири у ахир...
Ойим қўнғироқ қилганида илк бир отам ҳақида сўрадим.
- Ойи дадам билан қандай танишгансиз?- тасодифан берган саволимга ойим аввалига ҳайрон бўлди. Кейин кулгани эшитилди.
-Нега сўраб қолдинг?
-Ўзим. Кўп нарсани бувам айтиб берган. Улар ҳақида сиздан... ҳеч эшитмаганман.
-Жуда ҳам отангга ўхшайсан. У ҳам сендек бирдилли одам эди. Ҳаётда ҳеч кимникига ўхшамаган қадриятлари бор эди.
Ойим бир оз жим бўлиб қолди. Менимча уларни хафа қилиб қўйдим.
-Кечиринг ойи.
-Кечирим сўрайдиган иш қилмадинг. ... Даданг билан мактабда ўқиб юрган пайтимиз танишганмиз. У бой оила фарзанди мен эса етимхонада яшайдиган қиз. Бошида севгисига ишонмаганман. Мени аҳмоқ қилиш нияти деб ўйлаганман. Аммо даданг.... мактабни битирган куним менга узук совға қилган.
-Узук.
- Ҳа. Бувангни менга уйланишга кўндирган,- ойимни овозида ҳамон ўша кунларга бўлган соғинчни ҳис қилдим.
-Уни ҳалиям яхши кўраман,- деди кейин овози титраб,- баъзи одамлар қуёшга ўхшайди. Уларга етиб бўлмаганидек, кечиб ҳам бўлмайди. Ёнингда бўлмаса ҳам қалбингни қиздириб туради.
Иккимиз ҳам жим қолдик.
-Севиб қолганинг рост экан-да.
-...
-Исми ким?
-Ра...Раъно.
- Улғайиб ҳам қолдинг ўғлим,- ойимни овози титради.
Улар билан хайрлашиб туни билан ҳаёл суриб чиқдим.
РАЪНО.
Олия буви мени кўриб роса хурсанд бўлди. Айланиб ўргилиб ҳол сўради. Кейин қилишим керак бўлган ишларни тайинлади. Адиз ҳали йўқ. Шунинг учун биринчи унинг хонасини тозалагани кирдим. Тартибли бола. Нарсалари доим жойида туради. Бу гал дарс столини усти ҳиёл бетартиб экан. Йиғиштириб бир четга олиб қўймоқчи эдим. Бир папкани ичи очилиб кетди. Ва....Ерга тушиб кетган қоғозларни кўриб оғзим очилиб қолди. 20 мадан ортиқ қоғозда мени суратим акс эттирилган эди.
Давоми бор.
#ЭнгГуллагандил
РАЪНО.
Уйгача Қандай келдим билмайман. Мактабда бўлган воқеа ҳеч кўз олдимдан кетмасди. Бу болани мақсади нима ўзи? Ҳар замонда бир шунақа иш қилиб мени энди тартибга солиб олган ҳаёлларимни тўзғитиб юборди. Эрта қандай мактабга бораман энди.
Туни билан ҳаяжонда ухлолмадим. Эрталаб зўрға туриб мактабга бордим. Киришим билан ҳамма менга қаради. Индамай келиб жойимга ўтирдим.
Яхшиям кириш бўлиб қолиб ўқитувчи кириб келди.
-Ҳаммани оғзида кечаги гап?- деди Зайнаб шивирлаб,- айтиб қўяй Донохондан узоқроқ юр. Ҳали сени излаб келганди.
Юрагим увушди. Нега мени ҳеч тинч қўйишмас экана?
Катта танаффусда ҳам чиқмай ўтиравердим.
-Раъно,- шу пайт олдимга Гулмира келди,- ҳаммани оғзида Адиз сени севармиш деган гап.
-Орамизда ҳеч гап йўқ,- дедим бошимни кўтармай.
- Мен ҳам ҳаммага айтяпман. Раъно Адизни уйида хизматкор бўлиб ишлаган. Шунга раҳми келганидан ҳимоя қиляпти дедим.
Бўғзимга бир аччиқ нарса тиқилгандек бўлди. Мана мен анчадан бери бераётган саволни жавоби. Уни менга раҳми келади. Ахири бувиси ҳам айтган эди. "Жуда меҳрибон" деб айтарди.
Бу нарса мени Адиз мени ҳимоя қилган пасткашлардан кўра кўпроқ хафа қилди. Адиз билан тўқнашиб қилганимизда олдидан кўрмаганга олиб ўтиб кетдим. Иккинчи мартасида изимдан бир нарса демоқчидек қараб ҳам қолди.
- Бу севгилингни димоғи осмонда-ку,- деди Шердор Адизга,- бошқа томондан тўғри ҳам қилади. У сени тенгинг эмас.
Адиз ялт этиб Шердорга қаради. Бу синфда Адиз келишидан олдин Ориф ва Шердор нафақат синфни балки мактабни "энг бой" ўқувчиларидан эди. Орифга бу кўп таъсир этмаган эди-ю, Шердор туғма аристократ эди. У унча мунча одамни ўзига тенг кўрмас эди.
- Севгида ўлчов бўлмайди,- деди Адиз нари кетиб.
-Аҳмоқ,- деди Шердор уни ақлли гапи ёқмай.
Улардан сал нарида эса иккиси бир жуфт қора кўз кузатиб турар эди.
-Шердор,- қўлида китоб кўтариб олган Рамзиддинни кўзи кутубхона деразасидан ташқарига қараб турган Фаридага тушиб қош қоқиб қўйди. Аммо бу қилиғи қизга ёқмай, нари кетди.
- Ҳа.
-Ма раҳмат, кўриб чиқдим,- деди Шердордан олган информатикага оид китобни қайтарар экан.
- Ҳа.
-Бу ерда нима қиляпсан?
- Адизга анавиниси димоғ қилиб ўтиб кетганди. Озгина "панятка" бериб қўяй дегандим. Ёқмади.
- Бу бола гапни олмайдиганлардан. Қўявер.
-Ҳамма икковини Лайли Мажнунга чиқариб қўйган. Ўзлари гаплашмай ҳам юрибди.
Рамзиддин Бу гапга кўп ҳам эътибор бермади. Ҳаёлига кутубхонага кириш фикри келиб гапни қисқа қилиб кутубхонага йўл олди. Кириб борганида Фарида ҳали чиқиб кетмаган экан. Рамзиддинни кўриб қошлари ҳиёл чимирилди. У афтидан кутубхонани тартибга келтиришга ёрдам берар эди.
-Рамиз яхши келдинг,- деди кутубхоначи Чаман опа,- Фарида мана бу китобларни узатиб турсин сен тахлаб чиқ. Стол билан ҳам уни бўйи етмаяпти.
-Майли,- қулай имкондан хурсанд бўлиб кетди йигит. Яна кутубхоначи чиқиб кетди.
-Шу ерга кўп кирасан а? Бунча китобни ҳаммаси қандай миянгга сиғади.
.:
-Сиғади.
-Ўзи қаерга топширмоқчисан?
-Инглиз тилига.
-Ҳимм. Коллежда қоласанми мактабда.
-Мактаб 9 йиллик бўлмаса мактабда қоламан.
-Яхши-ку.
Шамсиддин китобларни атайин секин тахлаб қизни гапга солиб ўтирар эди.
-Дарс бошланиб кетмадими?
- Ҳеч нарса қилмайди. Ўзингчи?
-Мен учун жавоб олинган.
-Фарида...
Шу пайт эшик очилиб Адиз кириб келди.
- Сени Каримов чақиряпти.
-Ана энди ўлдим,- Рамзиддин Фаридага қаради. Аммо у негадир қизарганча қўлидан тушиб кетган китобни қайта арта ётган эди,- кутиб турсанг дарсдан кейин ёрдам бераман.
-Шартмас,- деди Фарида негадир овози титраб.
Йигитлар чиқиб кетгач, Фарида қўлидаги китобни жойига қўйди.
-Эсингни йиғ Фарида, Адиз сени асло севиб қолмайди. Аҳмоқ Рамзиддин биринчи сабаб бўлса, иккинчиси Раъно.
Дарҳақиқат гўзаллик борасида Фарида Раъно билан баҳслаша олмасди.
РАЪНО.
Катта танаффусдан кейинги дарсда китоб дафтаримни олай десам яна ўша ғаройиб қутичали хат чиқди. Юрагим шу этди. Ким ва қандай солди. Ҳозир очолмайман. Қўлим қалтираб доскага мавзу ва санани қўйдим. Буни Адиз қилмаяпти деган фикрни шамоли миямни бир "ялаб" ўтди. Ҳамма кириб чиқяпти бемалол киролмаган бўларди. Ёки биронтасига айтдимикин.... Йўқ унга бу нимага керак. Мен учун нимадир қилиб зарилми унга. Унда ким? Ким устимдан кулмоқчи бўляпти. Яна 3 соат қандай ўтирдим билмайман. Дарс тугаши билан уйга чопдим. Остонада онам айтган гапларга чала ярим жавоб бериб хонамга кирдим.
Шошиб ғаройиб "хатжилдни" очди. Ичида аввалгидек ингичка қилиб ўралган хат. Авайлаб очдим. Бу галги суратда ҳам теракка суяниб узоққа қараб турган қиз... мен тасвирланган эдим. Бу жой биз синфдош қизлар билан катта танаффусда йиғилиб ўтирадиган теракзор. Ростдан ҳам мен кўпинча шундай суяниб ўтираман. Наҳотки у мени кузатиб юрса... Лекин хатни аниқ Адиз жўнатаётганини билмайман-ку. Балки мени кимдир аҳмоқ қилаётгандир... Бу фикрдан бирдан кайфиятим тушиб кетди. Нималарни орзу қиляпман Ўзи?
Яна икки ҳафта ўқиш қолди. Кейин имтиҳонлар. 10 лар ҳам биз ҳам кўп ўтмай таътилга чиқамиз. Кейин... Кейин мен Адизни кўрмайман. Яшириб нима қиламан мактабдаги кўпгина қизлар қатори мен ҳам уни яхши кўриб қолганман. Бошқа болаларга нисбатан жиддий, кўркам, сирли... Наҳотки шундан йигит менга кўнгил қўйган бўлса. Бир ҳаёлим хатни кўрсатиб сизни ишингизни деб сўраш. Лекин... Йўқ деса нима деган одам бўламан.
Эрталаб бошим шишиб ўрнимдан турдим. Супир сидир қилай деб ташқарига чиқсам опам ўтирибди. Қизиқ қачон келди экан.
-Опа, яхшимисиз,- дедим унга яқин бориб.
-Яхши,- Анора опам сақични қаттиқ -қаттиқ чайнаганча икки юзимдан ўпди,- бунча ҳам чиройли бўлиб кетмасанг кундан-кунга.
-Қаерларда юрибсиз Опа?
-Эй ўқишингми бил. Яхши ўқи. Мен билан ишинг бўлмасин.
-Раъно,- шу пайт онам қўлида бир нарса билан чиқиб келди. Анора опам билан гаплашганим уларга ёқмади менимча,- сен эса мана,- қўлидагини опамга тутди,- онангни ҳамма тақинчоғи олда кет. Даданг кўрса жанжал бошланади.
-Онамдан қолган бошқа нарсаларга ҳам тегманг. Ҳали уларни ҳам олиб кетаман,- опам кўчага йўналди. Мана мени ҳақиқий ҳаётим... кеча ўзимдан малика ясаб юбордим шекилли. Эртаклар ҳаётда такрорланмагани учун ҳам эртаклигини унутиб қўйдим шекилли.
Мактабга кайфияциз бордим. Дарсларга гам яхши қатнаша олмадим. Адабиётдан 4 олдим. Устозимиз " охирги пайтлар тушиб кетяпсан" деб уришиб берди. Икки ҳаёлим Адизда, аммо ўчкишгандек уни сира кўрмадим. Ҳар доим борадиган теракзорга эса бормадим. Кечаги суратдан кейин борсам ... Яхши бўлмас менимча. Суратни эслаб юрагим бир орзиқиб кетди. Кимдир сизни суратингизни чизса барибир ёқимли...
Сурат... учинчи суратни 25 -май куни олдим. Байрам якшанбага тўғри келди. Шундай бўлса ҳам куни ўзгартирилмай байрам муносабати билан кичикроқ тадбир уюштирилди. 11 лар каттароқ байрам қилиб беришни ҳоҳлашмади. Чунки қизлари жуда ўғир босиқ, Моҳирўйни таъбирича эса "дўмбоққина юмшоққина" қизлар.
Байрамларда зўрға чиқиш қилишар эди. Шу куни Ҳалим менга тасодифан тўқнашиб кетиб юзимга ғалати қараб кетди. Ҳаммамиз байрамга чиқдик. Кўп ўтмай бошим оғрий бошлади. Ўтиргим келмай ўқитувчимиздан жавоб сўрадим.
-Майли бор,- деди синф раҳбаримиз.
Бошимни ушлаб синфхонага қайтдим. Сўмкамни елкамга илиб йўлга тушдим. Уйгача аранг етиб бориб ўзимни ёстиққа ташладим. Бир амаллаб битта дори топиб, ичиб уйқуга кетдим. Билмадим ёз келай деганда бу дард қаердан ёпишди менга.
-Раъно,- онамни туртишидан уйғониб кетдим.
- Ҳа.
- Нега ухлаб юрибсан?
-Бошим оғриб иссиғим чиққанди.
-Иссиғинг йўқ-ку.
- Яхши бўлдим шекилли. Ёмон терлабман.
- Ҳа. Тур бўлмаса, овқатланмагам ҳам бўлсанг керак.
-Йўқ.
Ланжлигим кетмаса ҳам туриб уй ишларига қараша бошладим. Иштаҳам йўқ ҳисоб онамни олиб беришга қурби етмайдиган нарсалар егим келяпти. Ёзни шамоллаши кетмайди дейишарди рост экан. Кечқурин ҳам дори ичиб ухладим. Синф раҳбаримиз қўйилган имтиҳонларимиз тугагунча ҳар куни келишимизни таъйинлаган. Эрталаб истар-истамас сўмкамни олдим. Китобларизмизни кеча йиғиб олишган. Бизни синф қолган экан фақат. Шунинг учун кеча ҳамма ўзи келса биз сўмка билан борган эдик. Энди фақат имтиҳон бўладиган фанларимизни китоби қолган. Уларни ёнига дафтарларимни солай десам... яна ўша қутича. Юрагим бир қалқиб кетди. Шошиб "хатжилдни" очдим. Мен ўтирадиган дераза ёнидаги жой.
Доскага қараб нималарнидир ёзаётган қизни рассом ташқаридан туриб тасвирлаган. Сурат тагига жуда чиройли қилиб атиргул расми чизилган. Шунчалик маҳорат билан чизилганки, ҳудди ҳақиқийдек. Ҳидлаб кўргингиз келади.
-Раъно,- чиқавермаганимга онам чақирди.
-Ҳозир.
Кайфиятим ўз -ўзидан кўтарилиб овқатга бордим.
-Бугун мен сомсахонада кўпроқ қолишим керак экан. Олия бувиникига эртага бораман.
- Мен бориб келайми? - деб юбордим беихтиёр.
-Ўзинг...
- Ҳа унда бирови жаҳлимни чиқарганди. Олия хола ўша куни мени кўчада кўриб бир оз гина қилганди. Шунга бир бориб келардим.
-Майли. Менг ҳам шу яхши,- онам чойини ичиб кетди. Дадам ҳали турмаган. 6 битираётган укам эрталабдан спорт мактабга кетган. Уйда ўзим. Бир оз ҳолсизман. Онам эътибор ҳам бермади. Улар рўзғор боқаман деб биздан кўп ҳам айланиб ўргилиб ётмайди. Аммо нима қилса ҳам биз учун қилади.
Гапимга ҳам кўп аҳамият бермади. Чунки миясида мингта ташвиш. Биттасидан мен қутқарганимга ҳурсанд. Айтишга айтиб ўз ишимдан ўзим уялиб кетдим. Нималар қиляпман Ўзи?
АДИЗ.
Охирги пайтлар Раънони кўп ҳам кўрмаяпман. Кўрсам ҳам у мени кўрмаганга олиб кетади. Икки марта Моҳирўй орқали "хат" бердим. Муносабати ўзгармади. Хат менданлигини сезмадими ёки менданлигини ёқмадими? Билмадим. Ўзи билан юзма-юз гаплашай дейману... Нима дейишни билмайман-да... Салом қалайсан мен сени севиб қолдим дейми? Ёки хатда билдирсамми? Ишонмайди... Мен шундан қўрқаман. Юрагимга кириб келган саноқли одамлардан бири у ахир...
Ойим қўнғироқ қилганида илк бир отам ҳақида сўрадим.
- Ойи дадам билан қандай танишгансиз?- тасодифан берган саволимга ойим аввалига ҳайрон бўлди. Кейин кулгани эшитилди.
-Нега сўраб қолдинг?
-Ўзим. Кўп нарсани бувам айтиб берган. Улар ҳақида сиздан... ҳеч эшитмаганман.
-Жуда ҳам отангга ўхшайсан. У ҳам сендек бирдилли одам эди. Ҳаётда ҳеч кимникига ўхшамаган қадриятлари бор эди.
Ойим бир оз жим бўлиб қолди. Менимча уларни хафа қилиб қўйдим.
-Кечиринг ойи.
-Кечирим сўрайдиган иш қилмадинг. ... Даданг билан мактабда ўқиб юрган пайтимиз танишганмиз. У бой оила фарзанди мен эса етимхонада яшайдиган қиз. Бошида севгисига ишонмаганман. Мени аҳмоқ қилиш нияти деб ўйлаганман. Аммо даданг.... мактабни битирган куним менга узук совға қилган.
-Узук.
- Ҳа. Бувангни менга уйланишга кўндирган,- ойимни овозида ҳамон ўша кунларга бўлган соғинчни ҳис қилдим.
-Уни ҳалиям яхши кўраман,- деди кейин овози титраб,- баъзи одамлар қуёшга ўхшайди. Уларга етиб бўлмаганидек, кечиб ҳам бўлмайди. Ёнингда бўлмаса ҳам қалбингни қиздириб туради.
Иккимиз ҳам жим қолдик.
-Севиб қолганинг рост экан-да.
-...
-Исми ким?
-Ра...Раъно.
- Улғайиб ҳам қолдинг ўғлим,- ойимни овози титради.
Улар билан хайрлашиб туни билан ҳаёл суриб чиқдим.
РАЪНО.
Олия буви мени кўриб роса хурсанд бўлди. Айланиб ўргилиб ҳол сўради. Кейин қилишим керак бўлган ишларни тайинлади. Адиз ҳали йўқ. Шунинг учун биринчи унинг хонасини тозалагани кирдим. Тартибли бола. Нарсалари доим жойида туради. Бу гал дарс столини усти ҳиёл бетартиб экан. Йиғиштириб бир четга олиб қўймоқчи эдим. Бир папкани ичи очилиб кетди. Ва....Ерга тушиб кетган қоғозларни кўриб оғзим очилиб қолди. 20 мадан ортиқ қоғозда мени суратим акс эттирилган эди.
Давоми бор.
#ЭнгГуллагандил
Следующая публикация
Нет комментариев