Предыдущая публикация
#цікававедаць
🔴 ДАБРАХОЖЫ, Дабраходжы, Дабрахочы, Дабрахот - мітычная істота, уяўленьні пра якую пашыраныя сярод жыхароў усходняй часткі Беларусі. Спалучае ў сабе рысы, уласьцівыя Дамавіку, Лесавіку, Палевіку, Хлеўніку. Зьвяртаючыся да Дабрахожага, звычайна пералічваюць усе яго ўвасабленьні: «Прашу я цябе, хазяіна дваравога, палявога, устрэшнага, падарожнага».
Згодна з былічкамі, Дабрахожы паходзяць ад дзяцей, якіх маткі выпадкова задушылі ў сьне. Гэта так званыя «прыспаныя дзеці». Паводле іншых уяўленьняў, Дабрахожы паходзяць ад дзяцей, якіх бацькі па нейкай прычыне не пахрысьцілі ці, пасаромеўшыся вялікай колькасьці сваіх дзяцей (а гэта, па розных крыніцах, ад шасьці да сямідзесяці двух), палову іх утаілі ад Бога. За гэта Бог зрабіў дзяцей нябачнымі і ператварыў іх у Дабрахожых. У некаторых вёсках існуюць уяўленьні, што палову ўтоеных дзяцей Бог зрабіў Дабрахожымі, а палову - русалкамі. І русалка, калі яна выходзіць замуж, становіцца Дабрахожым. Бацькамі гэтых дзяцей лічаць як звычайных людзей, так і мітычных Адама і Еву, Ноя.
І тых, што сталі Дабрахожымі, і тых, што сталі русалкамі, памінаюць у адны і тыя ж дні сераду, чацвер на Граным тыдні. Паводле адных аповедаў, для іх гатуюць вячэру, як для звычайных нябожчыкаў, і называюць іх «маленькімі родзічамі». У іншых аповедах дзеля іх на перакрыжаваных дарогах рассыпаюць зерне, а іх запрашаюць у выглядзе птушак. Менавіта на крыжовых дарогах, на межах і каля дрэў з амяламі можна часьцей за ўсё пабачыць Дабрахожага. Звычайна гэта здараецца апоўдні або апоўначы.
Часьцей за ўсё Дабрахожага уяўляюць у выглядзе людзей у чорным, радзей у белым адзеньні, але абавязкова з бліскучымі, найчасьцей залатымі, гузікамі. Зрэдку яны з'яўляюцца ў выглядзе віхроў (вятроў), зьмей, птушак, а таксама істотаў, цалкам пакрытых чорнай поўсьцю - авечак, сабак і нават людзей. Паводле іншых уяўленьняў, вонкавым выглядам Дабрахожы нагадвае гаспадара свайго дома, а калі ў доме гаспадарыць удава, то Дабрахожы - жанчына, абліччам яна падобная на гаспадыню. Разам з тым існуюць уяўленьні, што колькасьць Дабрахожых адпавядае колькасьці сямейнікаў: «Колькі нас у доме, столькі і гэтых людзей». І кожны Дабрахожы суправаджае свайго падапечнага ў межах прасторы, што належыць роду, сям'і.
Уяўленьні пра паводзіны Дабрахожага розныя. Адны лічаць, што ён — вельмі шкодная істота. Іншыя паводзіны Дабрахожага зьвязваюць з паводзінамі і характарам людзей. Так, ён жорстка карае за нядбайнасьць, безгаспадарчасьць, брыдкаслоўе, ня любіць, калі яму пераходзяць дарогу або становяцца на яго сьлед. За ўсё гэта ён можа наслаць цяжкую хваробу ня толькі на крыўдзіцеля, але і на яго дзяцей, нашкодзіць гаспадарцы: зрабіць завалы з дрэваў, пакалечыць хатнюю жывёлу. Каб задобрыць Дабрахожага і заслужыць яго дараваньне, трэба ахвяраваць яму хлеб. Гэты хлеб выпякаюць асаблівым спосабам: «на адваротным баку патэльні», «ня соляць», «ня хрысьцяць». Разам з тым існуюць уяўленьні, што супраць Дабрахожага можна змагацца з дапамогай замоваў, прыкладам якіх з'яўляюцца замовы "ад ветру".
Дабрахожыя любяць выпрабоўваць людзей. У самых розных варыянтах у нашых вёсках распаўсюджаны аповед пра жанчыну, якая апранула ў сваю кашулю знойдзенае ў лесе (у полі) голае немаўля. У некаторых варыянтах яна яго ня толькі апранула, але і пахрысьціла - дала яму імя. За гэта Дабрахожы узнагародзілі яе сувоем тканіны, які ніколі не сканчаецца.
Сярод іншых назваў Дабрахожых найбольш распаўсюджаныя: «Багатыры» - за іх вялікую сілу, «Усаднікі» - за тое, што яны бываюць на конях, «Невядзімцы», «Нявідзімы», «Нявідзімыя» - за тое, што іх звычайна нельга пабачыць.
Па іншых уяўленьнях, Дабрахожы - гэта лясны бажок, рост якога залежыць ад вышыні дрэў, вакол якіх ён ходзіць. Уяўляўся не злым духам, як іншыя мітычныя насельнікі лесу, а апекуном пачцівых людзей. Але, як справядлі- вы суддзя, ён караў толькі вінаватага, насылаючы на яго пакутлівыя хваробы, з-за чаго той паміраў у страшэнных пакутах. Казалі, што пэўныя шчасьліўцы могуць уратаваць няшчаснага, улагодзіўшы Дабраходжаму ахвярамі - акрайцам хлеба і шчопацьцю солі, загорнутымі ў чысты шматок. Такі чалавек разам з пакутнікам ідзе ў лес, дзе, памаліўшыся над ахвяраю, пакідае яе разам з хваробаю, а пакараны чалавек вяртаецца назад здаровы.
На таго чалавека, які першы ступіў у яго сьлед, Дабрахожы мог наслаць кару, прымусіўшы яго блукаць па лесе дацямна. Сяляне, што забавіліся ў карчме ці так дзе, апраўдваліся перад панам тым, што Дабрахожы трымаў іх у лесе, і пры гэтым расказвалі пра розныя дзіўныя здарэньні.
Следующая публикация
Нет комментариев