Предыдущая публикация
#цікававедаць
ЖАЛЕЗНЫ ВОЎК - персанаж беларускай і летувіскай міталогіі. Упершыню згадваецца ў беларуска-літоўскіх летапісах (Летапіс Археалягічнага таварыства, Летапіс Рачынскага, Альшэўскі летапіс, Румянцаўскі летапіс, Яўрэінаўскі летапіс), самыя раньнія з якіх датуюцца ХVІ ст., у сюжэце, прысьвечаным заснаваньню горада Вільні вялікім князем літоўскім Гедымінам у пач. ХІѴ ст. Паводле паданьня, князь Гедымін неяк пасьля паляваньня заначаваў «на луце на Швинторозе» і яму прысьніўся сон, што на Крывой (Лысай) гары стаіць вялікі Жалезны воўк, а ў ім раве, "нібы сто ваўкоў выла". Пакліканы для тлумачэньня сну галоўны сьвятар Лізьдзейка інтэрпрэтаваў гэта так: «Княже великии, волк железный знаменует город столечный тут будет, а што в нем унутри ревет, то слава его будет слынути на весь свет». Вобраз Жалезнага ваўка некаторыя дасьледнікі лічаць познім, літаратурнага паходжаньня, але гэтаму супярэчыць тое, што Жалезны воўк таксама згадваецца ў беларускіх казках, запісаных у ХІХ ст. М. Федароўскім у ваколіцах Ліды, легенда пра Жалезнага ваўка прасочваецца ў сучасным фальклоры Віленшчыны.
Таксама трэба мець на ўвазе, што гарадскім гербам Вільні з XVI ст. была выява сьвятога Хрыстафора, які пераносіць праз раку малога Хрыста. У хрысьціянскіх легендах (як усходніх, так і заходніх), а таксама ў праваслаўнай іканаграфіі св. Хрыстафор часта паказваўся сабакагаловым (вобразы сабакі і ваўка ў міфалогіі семантычна блізкія), акрамя таго, сьвяты загінуў у малаазійскай вобласьці Лікія (ад грэц. Локос - «воўк»).
Археалягічныя раскопкі ў самай старажытнай частцы Вільні (Крывы горад, Ніжні замак, гара Гедыміна) паказалі наяўнасьць усходнеславянскіх знаходак ХІ-ХІІ стст. Зыходзячы з гэтага, можна казаць, што горад быў заснаваны крывічамі і, магчыма, у часы князя Усяслава Полацкага. Здольнасьць апошняга ператварацца ў ваўка (г. зн. быць ваўкалакам) акцэнтуецца ў «Слове пра паход Ігаравы». Усяслаў Чарадзей у дачыненьні да іншых князёў Кіеўскай Русі лічыўся як бы непрызнаным (першапачаткова імя св. Хрыстафора было Рэпрэў ад лацінскага Reprobus — «адкінуты», «асуджаны»). Выбар выявы для гарадскога герба Вільні, відавочна, быў зьвязаны з рэмінісцэнцыямі сапраўдных заснавальнікаў горада. Да таго ж у міталягічных уяўленьнях многіх народаў Еўропы вобраз ваўка пераважна асацыяваўся з культам правадыра вайсковай дружыны ці родапачынальніка племя.
Следующая публикация
Нет комментариев