Предыдущая публикация
1_болум "Ойнош"
Ойнош
Айылдан жаңы келип Алийма Ош базарынын жанынан чакан батир жалдап алып, столдо соода кылып жүргөн кези. Кызы Айдана, кичинекей небереси үчөө кечке соода менен алек болуп кечинде келип машийнеге төшөк тигип, күндө кеч жатып эрте турат. Сатканы сигарет, самогон. Эрте туруп жаңы товарын жайып жатканда башы ооругандар келип самогон ичип соодасы жакшы башталат. Күнүнө жыйырма сом төлөп коюп, тамак аштан ашканын аз-аздан кассага салып коюп жашоо өз нугу менен өтүп калганда анын жанына жалаң халат кийген келин келип:
- Эже, үшүп атам, жардам бериңизчи? - деп тиши тишине тийбей калтырап туруп калды. Суукта жанына термоско ысык чай куюп иче койчу Алийма ага чай куюп берди. Келин колдору калч-калч этип чыныны зорго кармап коомайлана отуруп ичип болду.
- Дагы куюп берейинби? - деди эле:
- Эже, үйүңүз болсо бир аз жылынып алсам болобу? - Ал көгөргөн эриндерин титиретип зорго сүйлөдү.
- Азыр… - дегенче Айдана келип калды. Тигини бир карап эле:
- Бас, кеч кирди, жыйнап кетели, - деди.
- Айдана, мен өзүм жыйнай берем, бу келинди үйгө алып барчы, үшүп калыптыр, жылынып алсын, - деди Алийма кызына карап.
- Кичинекей квартираңдын каерине алып барам, кожоюн көрсө да урушат, - деп Айдана бурк эте апасынын сөзүн жактырбады. Кызынын кыялын жакшы түшүнгөн эне:
- Тур анда, калың жемпир менен халатты, чермийди алып келип бер! - деди буйрук бере.
- Ай ушу сенин азабың, көрүнгөнгө эле боору ооруй берет, сага кимдин боору ооруйт экен, - деп басып кетти. Бир аздан кийин айткан буюмдарды көтөрүп келип тигиге берди. Ал ошол кийимдерди калчылдап атып зорго кийди да:
- Чайыңыздан дагы бир чыны бересизби? - деди тартынчыктай.
- Отур, бир эмес, мына бул нан менен ичип ал! - Алийма чай куюп бир сындырымдан чоң нанды кошо берди. Бурдап калчылдап атып келин нанды чай менен ичип алып анан "рахмат" деп коюп басып кетти. Анын артынан карап туруп: "кайда барат, бул кебетеси менен ушул суукта тоңуп өлбөсө болду" деп ойлоп жүрөгү ооруп кейип коюп товарын жыйып батирине жөнөдү. Келсе эки жашар небереси "апа, апа" деп тосуп алып суукта үшүп келгени эсинен да чыгып кетти.
- Апа, апа… - деп этегине жармашкан небереси Жайнаны алдына алып отуруп, аймалап өөп мээрмин төгүп күбүрөнүп атты:
- Садагам, мени сагындыңбы, Жайна?
- Апа, - Эки жашар небере сүйлөй элек, ападан башкага тили келбей кужулдай берди. Андан кийин Айдана бышкан тамагын ортого коюп тамактанышты. Бүткөн бою жылып, карды койгон Алийма машинасын жылдырып төшөгүнө киришти. Күндө көнүмүш адат, түнкү эки-үчкө чейин отуруп анан ордуна жатты.
Айылдан келип шаардык турмуштун ыгына көнө түшүшкөн эле, кээде концертке барып да келишет. Кайрадан суукка-ысыкка карабай кичинекей столунун жанында кечке отуруп алып күндүк оокатын таап батирдин акысын төлөп, кийинип-ичинип дегендей жашап жүрүшкөн. Бир күнү алардын жанына көк алмурут ящиги менен бир өзү курдуу аял келип отуруп калды. Бири-бирин көздөрү менен карашып коюп кечке сүйлөшкөн деле жок. Кечке маал ал өзү басып келди.
- Кандай курдаш?
- Жакшы.
- Сен ушул арада турасыңбы?
- Ооба, эмне алмаң өтпөй атабы?
- Ийи, жерге кирсин көгүндө эле үзүп баса берсем өтпөй атат, эки күндөн бери Гуля деген аялдын үйүнө банянын парына коюп атам.
- Эмнеге? - Алийма таң кала сурап койду.
- Ой, алманы парга койсо кызарып жакшынакай болуп калат экен. Азыраагын квартирам менен тамагыма чыгып калсын десем өтпөй атат, эки кил зорго саттым.
- Жаман болгон тура, өзүң ошол жерде турасыңбы?
- Жо-ок, квартира жалдаганга кайдан, күндө он сом төлөп эптеп жатып атам.
Эки келин ошентип таанышып калды. Анын аты Тумар экен. Эки-үч күн ошентип маектешип жүрүштү. Алийманын бир мүнөзү - өтө боорукерлиги. Ал жолдо жүргөн жап жаш келиндердин бомж болуп калганына кейип жүрөгүн оорута берчү. Кокус мас болуп жатып калган жаш жигиттер болсо өйдө тургузуп, кээсин батирине ээрчитип барып, кээсине ошол жерден жүз грамм куюп берип, акыл-насаатын айтып жөнөтүп койчу. Күн суук болуп, кыш күчүндө эле, он-он бештердеги бир кыз жанына келип:
- Апа, менин ата-энем жок, мага апа болуңузчу? - деди капысынан эле таңгалдыра.
- Буга чейин кайда жүрдүң эле? - Алийма кыздын баш аягына көз жиберип туруп сурады. Кыздын кийими жупуну, пирожки саткандай этек тагынып алган.
- Апа, пирожки сатчумун, карыз болуп калсам кетирип жиберди, жата турган жерим да жок, - деп ыйламсырады.
- Кантип ишенем сага, мен өзүм дагы кичинекей батирде турам, сен кичинекей кызды карап отура бересиңби?
- Ооба апаке, эч жакка чыкпай карайм! - деп Алийманы биринчи көрүп атса да кучактап өөп алды.
- Болуптур, - деди Алийма боор ооруй, - Азыр кызым келет, кошулуп кет! - деп соодасын жасап отуруп калды. Көз жүгүртсө кыз калтырап үшүп тургандай. Адатынча жанында турган термосун алып чай куюп өзү жеп жаткан нандан сунду, - Ме муну чай менен ичип ал, атың ким?
- Мээрим.
- Жакшы экен, - дегиче товарга кеткен Айдана келип калды. Товарын коюп жаткан кызына карады, - Бу кыз биздин жерден болот экен, үйгө алып бар, Жайнаны карап туруп турсун.
- Ий, ушул сеники өттү! - деди Айдана, - Мынча болду базарда жүргөн бомждорду чогултуп алып бак!
- Ээ балам үйүм болгондо… - Алийма ойлуу унчукту.
- Аны кылмаксың, үйүң болбогонуна кудайга шүгүр, - кызы жактырбай Мээримди ээрчитип кетти. Кичинекей Жайнаны карап турганга ал деле макул болду. Экөө тең базарга чыгып кеткенде аны батирге бирге жашаган коңшулардын балдарына кошуп атып тажап калышкан эле. Кийин Мээримдин ой келди сүйлөгөнүн байкап калышты. Арадан бир ай өткөндө Айдананын бир сыйра кийими менен үйдө турчу буюмдарына кошуп жүз сомун уурдап куйругун түйдү. Айдана апасын урушуп кала берди.
Күндөр өтүп Тумар экөө жакшы мамиледе болуп калышканда ал бир күнү сыр кылып:
- Күйөөм өлгүдөй кызыл камчы эле, тажап кетип калгам. - деди ал кайгыра, - Инимдин алмурутун алып ушуну иштейин десем күнүгө баняга төлөй берип бүтө турган болду. Же батир жалдай албай атам.
- Кыйналсаң менин батириме жашап тур, алмаларың өткөндө төлөй турган батир таап аласың.
- Ийи жакшы болбодубу, эптеп жашап турайын, - деп кудуңдап сүйүнүп калды.
Ошондон баштап Тумар кожоюндан жашырынып, Алийма менен чогуу жашап калды. Күндө өз арабасын кылдыратып кечинде келип калган бул аялды кожоюн Алимага айтты бир күнү:
- Тигил аял эмне бул жерде жүрөт, жашаса төлөсүн.
- Эже, ал менин кудагыйым эле, бир аздан кийин кетет, - деп Кожоюн аялга түшүндүрдү. Кожоюн аялдын эки чоң баласы бар. Күндө кечкисин текшерип турчу. Аларга дагы ошентип айтты. Күндө келет, бирок бир нан да көтөрүп келбейт. Жашаганына бир топ болсо да ал колунан тыйын чыгаргысы жок. Ага деле кайыл Алийма, аны Айдана күндө айтат.
- Көрүнгөнгө бооруң ооруп жакшылык кыласың, - деп койду Алийма. Күндө суукка карабай таңдан кечке столдо отуруп кечкисин казанын боркулдата кайнатып ысык шорпо ичишет. Күндө кудайга шүгүр соода болуп турат. Жолдогу алманы оптом саткан машиналарга кыдырып кетип, кезип саткан орто жаштагы очкарик адамдан гезит чыкканда эки-үч гезитти алып калып эртеси акчасын берет. Кыскасы жаңылыктардан куру эмес. Чогуу жашагандарына он беш күндөй болуп калганда Тумар кечигип жатты. Эгер дарбазасын кожоюндар жаап койсо аны сөзсүз Алийма ачтырыш керек эле, ошону үчүн улам жолду карап кайра кирип атты. Бирок дайын-дареги жок. Эми чай тамагын ичип жаталы деп жатканда кожоюн бала келип:
- Сиздин кудагыйыңыз турат сыртта, эгер дагы ушинтип мас болуп келсе экинчи киргизбейм! - деди да ары басып кетти.
- Опей, эмеле карап келбедим беле? - Алийма сыртка шаша чыкты. Анткени бул кезге чейин Тумар деле ичип келген эмес: "адашып калган го, башка бирөө болсо керек" деп дарбазадан чыга берип таң калып калды. Анткени жаңы курбусу чөккөн төөнүн өркөчүнө конгон төөчүгө окшоп, экиден төрт ящик эки жагына коюп алып ортосунда отурган экен.
- Ой сага эмне болду ыя, бас үйгө кир, кожоюн урушуп атат, - деп ордунан колтуктай тургузуп, жөлөп таяп бөлмөсүнө киргизди. Төшөктүн этегине отуруп алып:
- Ай, Алийма, кеч-чирип койчу ээ, тааныштар жолугуп калып ичирип койду, - деп зорго сүйлөп жатып уктап калды. Эртеси сөз козголбоду. Көнүмүш оокаттарын жасап ар кимиси ар жакка жөнөйт. Үч-төрт күн өткөндөн кийин Тумар Алиймага:
Уландысы бар..
Следующая публикация
Комментарии 3