Предыдущая публикация
1.
1 Биржа, моњият ва
шартњои амалиёти бозорї
Мо бештар рафти таърихи
пайдо шудани пулхою
пулхои когазиро ба таври
мухтасар баён карда будем.
Албатта, шаклу намуди
авалю пештари онхо пулхои
когази, ухдадорихои
карзи,векселхо, аксияхо
(хуччатхои саххомия),
облигатсия, заёмхо
(вомбаргхо), лотореяхо,
купонхо, чекхо, чиптахо ва
монанди инхо мебошад.
Пеш аз хама таии мафхуми
когазхои киматнок тамом
хуччатхо фахмида мешавад,
ки бо ин ё он намуд
озодона хариду фуруш
карда мешаванд. Аз баски
пулхои когази шакли
махсуси пулхо мебошанд ва
аз солхои 30 – уми асри 20 –
ум дар муомилоти
мамолики чахон бе монеа
истифода мешаванд.
Хиссаи асоси когазхои
киматнок, векселхо, чекхо
ухдадорихои карзи
мебошанд. ибтидои
пайдошавии онхо чунин
буд, ки сохибкорон,
корчаллонон байни
хамдигар робитахои
иктисоди доштанд. Намуди
дигари когази киматнок
аксияхо- хуччатхои
сахмияви мебошанд.
аксияхо нишон медихад ки
сохибкоре ё саромоядоре
маблаги муаянро бахри
ташкили ширкат,
корхонахои саххоми
сарфкарда аст, дар
ивазашба вай аксия
додаанд.
Назарияи иктисоди холо
нархи бозори харриду
фуруши сахмияхоро
такрибан хисоб мекунанд.
Арзиши номии
саххомияхоро одатан даруи
худи хамон хуччат дарч
мекунанд ва мавриди нав
ташкил шудани ширкат ба
сахмдорон мувофики хамон
навиштачот мефурушанд.
Минбаъд сахмияхо дар
бозори когазхои киматнок,
ки номи биржаро доранд,
озодона харида ва фурухта
мешаванд. Дар холатхои
мутадил курби саххомия бо
ёрии бахамдигар муовизат
кардани фоидаи сахомия
(дивиденд) ва фоизи карз
дарёфта мешавад.
Курби сахмия – нархи чории
бозории когазхои киматнок
– сахмияхо дониста
мешаванд.
Ннс xД
Ка = ——————
Фк
Дар ин чо:
Ннс – нархи номии сахмия;
Д — дивиденд;
Фк-фоизи карз;
Рохи дигари муаянд
кардани курби аксия чунин
буда метавонад.
Д
Ка = ————х100
Фк
Дар ин чо
Д-дивиденд
Фк – фоизи карз
Шакли дигари когазхои
киматнок аблигатсияхо,
вомбаргхо мебошанд. Аслан
боёрии онхо давлат аз
шахрвандону сармоядорон
хам чун карз маблаг
мегиранд ва онхро ба рои
пушонидани эхтиёчоти
муаяни худ масраф мекунад.
Вомбарги Чумхурии
Точикистон пасаз ба даст
овардани истиклоли
давлати он соли 1992
пешнход шуда буд. Боёрии
фуруши ин вомбаргхо
Чумхурии Точикистон
мехост як хисаи маблаг ро
бахри таъмин кардани
пешрафти иктисоду чомеа
сохиб шавад ва заёмхои
соли 1982 аз тарафи ИЧШС –
и собик иштирок кардаро
иваз намояд.
Вомбаргхо дар мухлати 10
сол яъне соли 2002
пешниход шуда буд.
донистан зарур аст, ки то
соли 1992 дар тамоми
мамолики сотсиалитивю
давлатхои сохиб ихтиёри
паз аз пароканда шавии
империяи ИЧШС – и собик
барпо гашта интишору
фуруши заёмхо – вомбаргхо
монополия давлати дониста
мешуданд.
Аз ин боист биржаи хариду
фуруши когазхои киматнок
хамдар мо чой надошт ва
онхо танхо Барои арзи
вучуд кардан дар хоки
ИЧШС – и собик аз соли
1992 имконе пайдо карданд.
Иктисоди бозоргони бе
онхо пурраву комил буда
наметавонанд. Илова бар ин
фаолияти ингуна биржахо
ба робитахои иктисодии
чомеа кувату эътимоди дар
кори мебахшад.
Аммо ибораи биржаро
нисбати бозори когазхои
киматнок (биржаи фонди),
Бозори асъор ( биржаи
асъор ), бозори шарт
номахо (биржаи фючерси)
бозори мехнат ( биржаи
мехнат ) низ истифода
мебаранд. Байдо шавии
биржахо дар Точикистон аз
давраи ба истиклолият
расидани мамлакат огоз
меёбад. Шумораи умуми
биржахо дар Точикистон
соли 1995 – 6 то бошанд,
соли 2003 ба 10 адад расида
анд. Харчанд на хамаи онхо
фаолияти комилу дилхо ва
муназзам доранд.
Следующая публикация
Нет комментариев