Aqoid ilmi o‘z tarixining
turli bosqichlarida sharoit
va tushunchalardan kelib
chiqib bir necha nomlar
bilan atalgan. Dastlabki
vaqtda Islomiy ilmlarning
barchasi bitta "Islom"
nomi ostida edi. Keyinroq
undan har xil ilmlar o‘ziga
xos nom bilan ajrab chiqa
boshladi. Aqoid ilmi ham
o‘zining oxirgi nomida
barqaror bo‘lguncha bir
necha ismlarni
almashtirdi.
"Al-Fiqhul Akbar"
Aqoid ilmiga "al-Fiqhul
Akbar" nomini bergan
kishi Imomi A'zam Abu
Hanifa rahmatullohi
alayhdirlar. U kishi aqoid
bo‘yicha bir kitob imlo
qilib, uni "al-Fiqhul Akbar"
deb nomlaganlar. Bu kitob
chop qilingan. Hanafiylar
va boshqalar tomonidan
o‘rganiladi.
Aslida fiqh so‘zi bir narsani
nozik-nozik joylarigacha
aniq va to‘liq fahmlashni
anglatadi. Namoz, ro‘za,
oldi-sotdi va boshqa
muomalalar kabi amaliy-
shar'iy hukmlarni aniq va
to‘liq o‘rganuvchi ilmga
fiqh deb aytiladi.
Shar'iy-aqiydaviy
ahkomlarni aniq va to‘liq
o‘rganuvchi ...ЕщёAqoid ilmi o‘z tarixining
turli bosqichlarida sharoit
va tushunchalardan kelib
chiqib bir necha nomlar
bilan atalgan. Dastlabki
vaqtda Islomiy ilmlarning
barchasi bitta "Islom"
nomi ostida edi. Keyinroq
undan har xil ilmlar o‘ziga
xos nom bilan ajrab chiqa
boshladi. Aqoid ilmi ham
o‘zining oxirgi nomida
barqaror bo‘lguncha bir
necha ismlarni
almashtirdi.
"Al-Fiqhul Akbar"
Aqoid ilmiga "al-Fiqhul
Akbar" nomini bergan
kishi Imomi A'zam Abu
Hanifa rahmatullohi
alayhdirlar. U kishi aqoid
bo‘yicha bir kitob imlo
qilib, uni "al-Fiqhul Akbar"
deb nomlaganlar. Bu kitob
chop qilingan. Hanafiylar
va boshqalar tomonidan
o‘rganiladi.
Aslida fiqh so‘zi bir narsani
nozik-nozik joylarigacha
aniq va to‘liq fahmlashni
anglatadi. Namoz, ro‘za,
oldi-sotdi va boshqa
muomalalar kabi amaliy-
shar'iy hukmlarni aniq va
to‘liq o‘rganuvchi ilmga
fiqh deb aytiladi.
Shar'iy-aqiydaviy
ahkomlarni aniq va to‘liq
o‘rganuvchi ilmga esa "al-
Fiqhul Akbar" – katta fiqh
deb aytiladi. Chunki shu
ilm bo‘lmasa, uni tushunib
yetilmasa, qilgan amallar
ham muroddagidek
bo‘lmaydi. Shuning uchun
ham amaliy fiqh – kichik
fiqh, aqiydaviy fiqh – katta
fiqh hisoblanadi.
"Ilmul Kalom"
Bu ism aqoidning eng
mashhur ismidir. Bu ism
o‘zidan oldingi ism, "al-
Fiqhul Akbar" ismi bilan
bir asrda, ya'ni ikkinchi
hijriy asrda zohir bo‘lgani
ko‘rinadi. Chunki bu ism
Imom Abu Hanifa va
Imom Molik, Imom
Shofe'iy va boshqalardan
rivoyat qilingan. Ular o‘z
ijtihodlarida ilmi Kalom va
mutakallimlarga tegishli
hukmlar haqida bahs
yuritganlar.
"Ilmi kalom" ismining
ishlatilishiga e'tiqodiy
bahslarning eng
mashhuri, bahs qiluvchilar
o‘rtasida eng ko‘p
nizolarga sabab bo‘lgani
va ixtiloflar keltirib
chiqargani, Allohning
kalomi haqidagi masala
shu ilmda
o‘rganilganidandir.
"Ilmi Usuliddin"
Ya'ni, Islom shariati va
dindan olingan e'tiqodiy
hukmlarni bahs qiluvchi
ilm, degani. Chunki bu ilm
asl bo‘lib, boshqa diniy
ilmlar unga ergashadi.
Bu nom ham ikkinchi
hijriy asrda chiqqan bo‘lib,
Alloh taoloning "Uning asli
sobitdir, far'i-shoxi esa
osmondir" oyatidan olib
shar'iy hukmlarni asllarga
va far'larga taqsim
qilingandan keyin kelib
chiqqan.
Bu ismni birinchi bo‘lib
ishlatgan shaxs Imom
Abul Hasan al-
Ash'ariydirlar. U kishi o‘z
kitobini: "Al-ibona fil usulid
diyana" deb nomlaganlar.
Keyin esa Abdul Qodir al-
Bag‘dodiy al-Ash'ariy
"Usulud din" kitobini
yozgan.
"Ilmul Aqoid"
Bu o‘zidan oldingi
ismlardan keyinroq,
to‘rtinchi hijriy asrda
paydo bo‘lgan. Aqoid
falsafa bilan, ayniqsa
naqliy aqiydalar aqliylari
bilan aralashib ketganidan
so‘ng salafi solihning xolis
aqiydasini, ya'ni
keyingilarning falsafa
aralashgan, aqliy ta'villarga
qorishgan aqiydasidan
ajratish uchun ushbu
ismni ishlatishga hojat
tushgan.
"Ilmut Tavhid"
Haqiqatda, tavhid faqat
ilohiy sifatlardan biri
bo‘libgina qolmay, balki
barcha sifatlarni jamlovchi
Allohga loyiq bo‘lgan va
Allohning zotida undan
o‘zgacha loyiq bo‘lmagan
hamma narsalarni bayon
qiluvchi narsadir. U Islom
millatining shioridir. Islom
u bilan tanilgan va boshqa
dinlardan imtiyozli
bo‘lgan.
Zaruriy aqiydalarning bu
nom bilan atalishi,
Allohning vahdoniyati bu
haqdagi bahslarning eng
mashhuri va eng sharaflisi
bo‘lgani uchundir.
Bu ism o‘ninchi hijr...ЕщёKeyin esa Abdul Qodir al-
Bag‘dodiy al-Ash'ariy
"Usulud din" kitobini
yozgan.
"Ilmul Aqoid"
Bu o‘zidan oldingi
ismlardan keyinroq,
to‘rtinchi hijriy asrda
paydo bo‘lgan. Aqoid
falsafa bilan, ayniqsa
naqliy aqiydalar aqliylari
bilan aralashib ketganidan
so‘ng salafi solihning xolis
aqiydasini, ya'ni
keyingilarning falsafa
aralashgan, aqliy ta'villarga
qorishgan aqiydasidan
ajratish uchun ushbu
ismni ishlatishga hojat
tushgan.
"Ilmut Tavhid"
Haqiqatda, tavhid faqat
ilohiy sifatlardan biri
bo‘libgina qolmay, balki
barcha sifatlarni jamlovchi
Allohga loyiq bo‘lgan va
Allohning zotida undan
o‘zgacha loyiq bo‘lmagan
hamma narsalarni bayon
qiluvchi narsadir. U Islom
millatining shioridir. Islom
u bilan tanilgan va boshqa
dinlardan imtiyozli
bo‘lgan.
Zaruriy aqiydalarning bu
nom bilan atalishi,
Allohning vahdoniyati bu
haqdagi bahslarning eng
mashhuri va eng sharaflisi
bo‘lgani uchundir.
Bu ism o‘ninchi hijriy
asrdan keyin keng
tarqaldi. Misol uchun,
Shayx Muhammad Abduh
"Risolatut Tavhid"ni ta'lif
qildi. Mashhur tafsirchi al-
Qosimiy "Daloilut
Tavhid"ni yozdi ! ¤ !
Мы используем cookie-файлы, чтобы улучшить сервисы для вас. Если ваш возраст менее 13 лет, настроить cookie-файлы должен ваш законный представитель. Больше информации
Комментарии 2
turli bosqichlarida sharoit
va tushunchalardan kelib
chiqib bir necha nomlar
bilan atalgan. Dastlabki
vaqtda Islomiy ilmlarning
barchasi bitta "Islom"
nomi ostida edi. Keyinroq
undan har xil ilmlar o‘ziga
xos nom bilan ajrab chiqa
boshladi. Aqoid ilmi ham
o‘zining oxirgi nomida
barqaror bo‘lguncha bir
necha ismlarni
almashtirdi.
"Al-Fiqhul Akbar"
Aqoid ilmiga "al-Fiqhul
Akbar" nomini bergan
kishi Imomi A'zam Abu
Hanifa rahmatullohi
alayhdirlar. U kishi aqoid
bo‘yicha bir kitob imlo
qilib, uni "al-Fiqhul Akbar"
deb nomlaganlar. Bu kitob
chop qilingan. Hanafiylar
va boshqalar tomonidan
o‘rganiladi.
Aslida fiqh so‘zi bir narsani
nozik-nozik joylarigacha
aniq va to‘liq fahmlashni
anglatadi. Namoz, ro‘za,
oldi-sotdi va boshqa
muomalalar kabi amaliy-
shar'iy hukmlarni aniq va
to‘liq o‘rganuvchi ilmga
fiqh deb aytiladi.
Shar'iy-aqiydaviy
ahkomlarni aniq va to‘liq
o‘rganuvchi ...ЕщёAqoid ilmi o‘z tarixining
turli bosqichlarida sharoit
va tushunchalardan kelib
chiqib bir necha nomlar
bilan atalgan. Dastlabki
vaqtda Islomiy ilmlarning
barchasi bitta "Islom"
nomi ostida edi. Keyinroq
undan har xil ilmlar o‘ziga
xos nom bilan ajrab chiqa
boshladi. Aqoid ilmi ham
o‘zining oxirgi nomida
barqaror bo‘lguncha bir
necha ismlarni
almashtirdi.
"Al-Fiqhul Akbar"
Aqoid ilmiga "al-Fiqhul
Akbar" nomini bergan
kishi Imomi A'zam Abu
Hanifa rahmatullohi
alayhdirlar. U kishi aqoid
bo‘yicha bir kitob imlo
qilib, uni "al-Fiqhul Akbar"
deb nomlaganlar. Bu kitob
chop qilingan. Hanafiylar
va boshqalar tomonidan
o‘rganiladi.
Aslida fiqh so‘zi bir narsani
nozik-nozik joylarigacha
aniq va to‘liq fahmlashni
anglatadi. Namoz, ro‘za,
oldi-sotdi va boshqa
muomalalar kabi amaliy-
shar'iy hukmlarni aniq va
to‘liq o‘rganuvchi ilmga
fiqh deb aytiladi.
Shar'iy-aqiydaviy
ahkomlarni aniq va to‘liq
o‘rganuvchi ilmga esa "al-
Fiqhul Akbar" – katta fiqh
deb aytiladi. Chunki shu
ilm bo‘lmasa, uni tushunib
yetilmasa, qilgan amallar
ham muroddagidek
bo‘lmaydi. Shuning uchun
ham amaliy fiqh – kichik
fiqh, aqiydaviy fiqh – katta
fiqh hisoblanadi.
"Ilmul Kalom"
Bu ism aqoidning eng
mashhur ismidir. Bu ism
o‘zidan oldingi ism, "al-
Fiqhul Akbar" ismi bilan
bir asrda, ya'ni ikkinchi
hijriy asrda zohir bo‘lgani
ko‘rinadi. Chunki bu ism
Imom Abu Hanifa va
Imom Molik, Imom
Shofe'iy va boshqalardan
rivoyat qilingan. Ular o‘z
ijtihodlarida ilmi Kalom va
mutakallimlarga tegishli
hukmlar haqida bahs
yuritganlar.
"Ilmi kalom" ismining
ishlatilishiga e'tiqodiy
bahslarning eng
mashhuri, bahs qiluvchilar
o‘rtasida eng ko‘p
nizolarga sabab bo‘lgani
va ixtiloflar keltirib
chiqargani, Allohning
kalomi haqidagi masala
shu ilmda
o‘rganilganidandir.
"Ilmi Usuliddin"
Ya'ni, Islom shariati va
dindan olingan e'tiqodiy
hukmlarni bahs qiluvchi
ilm, degani. Chunki bu ilm
asl bo‘lib, boshqa diniy
ilmlar unga ergashadi.
Bu nom ham ikkinchi
hijriy asrda chiqqan bo‘lib,
Alloh taoloning "Uning asli
sobitdir, far'i-shoxi esa
osmondir" oyatidan olib
shar'iy hukmlarni asllarga
va far'larga taqsim
qilingandan keyin kelib
chiqqan.
Bu ismni birinchi bo‘lib
ishlatgan shaxs Imom
Abul Hasan al-
Ash'ariydirlar. U kishi o‘z
kitobini: "Al-ibona fil usulid
diyana" deb nomlaganlar.
Bag‘dodiy al-Ash'ariy
"Usulud din" kitobini
yozgan.
"Ilmul Aqoid"
Bu o‘zidan oldingi
ismlardan keyinroq,
to‘rtinchi hijriy asrda
paydo bo‘lgan. Aqoid
falsafa bilan, ayniqsa
naqliy aqiydalar aqliylari
bilan aralashib ketganidan
so‘ng salafi solihning xolis
aqiydasini, ya'ni
keyingilarning falsafa
aralashgan, aqliy ta'villarga
qorishgan aqiydasidan
ajratish uchun ushbu
ismni ishlatishga hojat
tushgan.
"Ilmut Tavhid"
Haqiqatda, tavhid faqat
ilohiy sifatlardan biri
bo‘libgina qolmay, balki
barcha sifatlarni jamlovchi
Allohga loyiq bo‘lgan va
Allohning zotida undan
o‘zgacha loyiq bo‘lmagan
hamma narsalarni bayon
qiluvchi narsadir. U Islom
millatining shioridir. Islom
u bilan tanilgan va boshqa
dinlardan imtiyozli
bo‘lgan.
Zaruriy aqiydalarning bu
nom bilan atalishi,
Allohning vahdoniyati bu
haqdagi bahslarning eng
mashhuri va eng sharaflisi
bo‘lgani uchundir.
Bu ism o‘ninchi hijr...ЕщёKeyin esa Abdul Qodir al-
Bag‘dodiy al-Ash'ariy
"Usulud din" kitobini
yozgan.
"Ilmul Aqoid"
Bu o‘zidan oldingi
ismlardan keyinroq,
to‘rtinchi hijriy asrda
paydo bo‘lgan. Aqoid
falsafa bilan, ayniqsa
naqliy aqiydalar aqliylari
bilan aralashib ketganidan
so‘ng salafi solihning xolis
aqiydasini, ya'ni
keyingilarning falsafa
aralashgan, aqliy ta'villarga
qorishgan aqiydasidan
ajratish uchun ushbu
ismni ishlatishga hojat
tushgan.
"Ilmut Tavhid"
Haqiqatda, tavhid faqat
ilohiy sifatlardan biri
bo‘libgina qolmay, balki
barcha sifatlarni jamlovchi
Allohga loyiq bo‘lgan va
Allohning zotida undan
o‘zgacha loyiq bo‘lmagan
hamma narsalarni bayon
qiluvchi narsadir. U Islom
millatining shioridir. Islom
u bilan tanilgan va boshqa
dinlardan imtiyozli
bo‘lgan.
Zaruriy aqiydalarning bu
nom bilan atalishi,
Allohning vahdoniyati bu
haqdagi bahslarning eng
mashhuri va eng sharaflisi
bo‘lgani uchundir.
Bu ism o‘ninchi hijriy
asrdan keyin keng
tarqaldi. Misol uchun,
Shayx Muhammad Abduh
"Risolatut Tavhid"ni ta'lif
qildi. Mashhur tafsirchi al-
Qosimiy "Daloilut
Tavhid"ni yozdi ! ¤ !