Предыдущая публикация
...
©... Jahon adabiyotidan: "Rishta..."
Atrofdagi hamma qizlarda bordek tuyulgan pushti rangli römolcham bölishini xohlardim. Shuning uchun, bir kuni otamning chöntagidan 50 sent pul ög'irladim. Otam buni bilib qolgach, nihoyatda darg'azab böldi. U meni va mendan uch yosh kichik ukamni devor yoniga turg'azib qöyib, bambukdan yasalgan xivichni qöliga oldi.
- Pulni kim ög'irladi,- söradi bizdan.
Qörqqanimdan miq etmay turardim. Ikkimizdan ham sado chiqmagach, otam shunday dedi:
- Yaxshi, hech kim tan olmasa, ikkalangiz ham kaltaklanasiz!
U xivichni havoga kötarganida, tösatdan ukam uning qöllariga yopishdi:
- Ota, pulni men olgandim, - dedi u qat'iy ohangda.
Bir zumda uyni uning badaniga ketma-ket urilayotgan kaltak ovozi tutib ketdi. Otam charchaguncha ukamni savaladi va keyin polga ötirib, unga shuday dedi:
- Halitdan öz uyingdan ög'irlashni örgangan bölsang, kelajakda qanday yomon ishlar qilishing mumkinligini öylashga ham qörqaman. Aslida, ölguningcha urishim kerak edi. Uyatsiz!
Öshanda tun böyi, oyim bilan men ukamning jarohatga tölib ketgan va qon oqayotgan tanasini bog'lab chiqdik. Yarim tun bölganida, men ovoz chiqarib yig'lab yubordim. Ukam kichkina qöllari bilan og'zimni tösdi va shunday dedi:
- Opa, boshqa yig'lama. Hammasi ortda qoldi. Boshqa og'rimayapti...
Haligacha öshanda qilgan ishimni tan olmaganim uchun vijdonim qiynaladi. Köp yillar ötgan bölsada, meni himoya qilgan ukamning kaltakdan qizarib ketgan tanasi köz öngimdan ketmaydi. Ösha yili ukam 8, men esa 11 yoshda edim...
Ukam örta maktabni tugatgach, shahardagi yuqori maktabga qabul qilindi. Shu bilan bir vaqtda men ham universitetga kirish imtihonlaridan muvaffaqiyatli ötdim. Ösha tunda, otam rosa köp öylanib qoldi, ketma-ket sigareta tutatdi.
Oyimdan shunday deb sörayotganlarini eshitdim:
- Ikkala farzandimiz ham yaxshi ball oldimi? Juda yaxshi ball-a?
Oyimning közlariga yosh quyildi va söradi:
- Endi nima qilamiz? Qanday qilib ularning ikkisini ham bir vaqtda moliyaviy ta'minlaymiz?
Shu vaqtda tashqaridan ukam kelib qoldi. U otamning qarshisiga kelib shunday dedi:
- Ota, men öqishni davom ettirishni xohlamayman. Keragicha öqib böldim.
Otam unga tarsaki tushirdi.
- Shunchalik ham noshukr bölasanmi? Agar köchada tilanchilik qilishimga tög'ri kelsa ham, ikkalangizga kerakli pulni topib beraman, toki öqishingiz tugagunicha...
Keyin otam qishloqdagi hamma eshikni taqillatib qarz sörab chiqdi.
Ukamning qizargan yuzini silab, unga shunday dedim:
- Ög'il bolaning öqishi, qiz bolanikidan köra muhimroq, chunki ög'il bola qachondir bir oilani boqishi kerak böladi...
Shu bilan, universitetda öqimaslikka qaror qildim. Ertasi kuni tong saharda ukam bir necha zarur kiyimlari va ozroq quritilgan loviya olib uydan ketib qolganligini hech kim sezmay qoldi. U yostig'im ustida xat qoldiribdi:
- Opa, universitetga kirish oson emas. Men ish topaman va senga pul yuborib turaman...
Xatni qölimdan qöymay, ovozim chiqmay qolgunicha yig'ladim... Ösha yili ukam 17, men esa 20 yoshda edim...
Otam qishloqdagilardan qarz olgan va ukam sement zavodida ishlab, menga yuborib turgan pullar evaziga öqishimning uchinchi yiliga ham yetib bordim. Bir kuni xonamda dars qilib ötirganimda xonadoshim kirib keldi va tashqarida meni bir hamqishlog'im sörayotganligini aytdi. Nega meni hamqishlog'im qidirib keldi ekan, deb öylab tashqariga chiqdim va ukamni kördim. Uning ust-boshi kir bölib ketgan, hammayog'i sement changiga qoplangan edi. Undan söradim:
- Nega xonadoshimga ukam ekanligingni aytmading?
U jilmayib qöydi va javob berdi:
- Körinishimga qara. Ular ukang ekanligimni bilishganida nima deb öylashardi? Ustingdan kulishlarini xohlamadim...
Közlarimga yosh quyildi. U sezib qolmasligi uchun egnidag changlarni qölim bilan supurgan böldim va bög'iq ovozda shunday dedim:
- Menga odamlar nima deyishining ahamiyati yöq. Körinishing qanaqa bölishidan qat'iy nazar sen mening ukamsan.
U paketdan kapalak shaklidagi sochga qadaladigan tög'nag'ichni olib, sochlarimga qadab qöydi:
- Shahardagi hamma qizlarda shunaqasi bor ekan. Sen ham taqsang, yarashadi, deb öyladim...
Ortiq chidab turolmadim. Uning qöllarini quchib yig'lab yubordim... Ösha yili ukam 20, men esa 23 yoshda edim...
Yigitimni birinchi marta uyga taklif qilganimda uyimizning singan derazasi ta'mirlanganligini payqadim. Hovlimiz ham astoyidil tozalangan edi.
Yigitim ketgach, oyimning yonida yosh qizlarga öxshab raqsga tushdim:
- Oyi, hovlini tozalash uchun buncha vaqtingizni sarflash shart emasdi!
Oyim kulib javob berdi:
- Buni ukang qildi. Ishdan atay erta kelibdi. Deraza oynasini almashtirayotganida qölini kesib oldi, hali körmadingmi?
Ukamning xonasiga bordim. Uning yuziga qarab yuragimda osmon qadar mehr tuydim. Uning qöliga ozroq malham qöyib, bint bilan bog'ladim.
- Og'riyaptimi,- söradim undan.
- Yöq, bilasanku, beton zavodida oyog'imga köp marta tosh tushib ketadi. Örganib qolganman bunaqa hodisalarga...
U gapirishdan töxtagach, ögirilib yana yig'lab yubordim. Öshanda ukam 23, men esa 26 yoshda edim...
Turmushga chiqqanimdan söng, shaharda yashay boshladim. Turmush örtog'im köp marta ota-onamga biz bilan yashashni taklif qilidi, biroq ular unamadi. Qishloqdan ketish ular uchun qulay emasligini aytishdi. Ukam ham ularning fikriga qöshildi:
- Opa, sen hozir qaynona-qaynotangni xizmatini qil. Ota-onamizga özim shu yerda qaray olaman.
Turmush örtog'im fabrikada direktor bölib saylangach, ukamdan fabrikada menejer bölib ishlashini söradik. Ammo u taklifimizni rad qildi.
Bir kuni u ishlaydigan zavodda köngilsizlik yuz berib, ukam kasalxonaga tushib qoldi. Turmush örtog'im bilan uni körishga borganimizda, oyog'i gipslangan ukamni körib hasrat qildim:
- Nega menejer bölishni istamading, bunaqa xavfli ishdan ming marta yaxshiku? Ahvolingga qara!
U jiddiy tabassum bilan javob berdi:
- O'zing öylab kör, pochcham endigina direktor böldi, men bölsam öqimaganman. Meni menejerlikka tavsiya qilsa, atrofda har xil gaplar köpayardi. Kelajagingizni xavf ostiga qöygim kelmadi.
- Biroq, sen faqat men tufayli öqiy olmading-ku?!
- Ötmish haqida gapirib nima qilasan,- kulib qöydi u.
Ösha yili ukam 26, men esa 29 yoshda edim...
Vaqt ötdi. Bir yili ukam qishloqdagi fermerning qiziga uylandi. Töy marosimida, boshlovchi undan söradi:
- Kimni hammadan ortiq sevasan va hurmat qilasan?
U öylab ham ötirmasdan "Opamni" deb javob berdi va yig'ilganlarga men umuman eslolmagan bir voqeani aytib berdi:
- Bolaligimizda boshlang'ich maktabga borish uchun boshqa qishloqqa qatnashimizga tög'ri kelardi. Har kuni opam bilan men maktabga borish va uyga qaytish uchun 2 soat piyoda yurardik.
Bir kuni qölqopimning bir poyini yöqotib qöydim. Shunda opam özining bir qölidagisini yechib menga berdi va uzoq yölni bir poy qölqop bilan bosib ötdi. Uyga kelganimizda, uning qöllari sovuqdan shishib ketgandi. Keyin u ancha vaqt qalam ushlay olmadi. Ösha kundan boshlab umrimning söngigacha opamga g'amxörlik qilishga va doim unga yaxshi bölishi uchun harakat qilishga özimga söz berdim...
Yig'ilganlar örinlaridan turib qarsak chaldilar va ögirilib menga qaray boshladilar.
Közlarimga quvonch yoshlari quyilib kelardi.
Ösha yili ukam 30, men esa 33 yoshda edim...
––––––––––––––––––––––––––––
Hind saytidan olindi. Inglizchadan Z. Ayubov tarjimasi
––––––––––––––––––––––––––––
Следующая публикация
Комментарии 16
Yashirmayman yig'latadigon xikoya