Предыдущая публикация
АМАНАТ .
Сол күні көрші көрші кемпірдің шалы өмірден өтті. Ел-жұрт, ағайын-туыс болып ақтық сапарына шығарып салдық.
Туыс-туған, ағайын-жегжат бері тарап кетті. Қаңыраған үйде Тәмеш кемпір мен жалғыз қара мысығы қалды. Жалғыз ұлының қалаға жүр деген сөзін елемей Тәмеш кемпір қара шаңырағымда қалам деп, бармай қойды. Арада біраз уақыт өтіп жатты. Әкем мен шешем көрші апаның шаруаларына көмектесіп, мал-жанын өз қарауына алды.
Көрші апаның сырласы да, мұңдасы да жалғыз мысығы еді. Шалы өлгеннен бері бұл мысық кемпірдің жанына сая, көңіліне демеу болып жүрген тәрізді. Мысығын әдемілеп киіндіріп, басына орамал тағып үстелдің басына отырғызып қойып, адамша сөйлесіп, кейде ұрсысып алатын. Түнде жоқ болып кетсе: Әгі қыз қайда кетіп қалды, түннің бір уағы болды, бірдеңеге ұшырап қалмаса жарар еді-деп уайымдап шығатын. Бірде апаның үйіне қонғанда түнімен мысығымен сөйлесіп шықты.Мен өлген соң не істер екенсің жарығым?Тентек болма,өзіңді өзің ұста деп әңгімесін айтып жатты. Біз оған күліп, мына кемпір жынданғанан саума? деп күлсек апа бізге: Не маған күліп жатырсыңдарма? Ұйықтаңдар деп ұрсып тастады. Бірақ сол түні таң атқанша мысығына бар сырын, әңгімесін айтып шықты.
Көктемнің жайма шуақ күнінде далада ойнап жүрген ағам екеуімізді көрші апа шақырып алды да. Қалтасында жүрген бір уыс кәмпит науатын қолымызға толтырып берді де: Әй Рахметолланың шүрегейлері жүріңдер сендерге көрсететін затым бар деп үйіне алып барып, төргі бөлмесіндегі құлыптаулы тұрған сандығын ашты да бізге:
-Сендер ес білетін жасқа жеттіңдер, менің көрсетіп айтқан нәрселерімді мұқият көріп алыңдар деп сандығын қопарды.
Сандықтың бетінде төртбұрышталып, әдемілеп бүктелген ақ зон мата соны көрсетіп тұрып: Мынау менің ақыретім, өлсем осыған орап шалдың қасына қоясыңдар деді.
Сосын көйлек, камзол, ұзын шәлі, әдемі орамалдарды көрсетіп, бұл менің сыйытым, сүйеккке түскендерге берерсіңдер. Сандықтың түбінен көне киізге оралып, түйілген бірдеңені алып шықты. Түйінін тарқатып шешіп еді ақша. Ағамның қолын ұстап тұрып: Мә мынаны көз көрмейтін, құлақ естімейтін жерге апарып тық, мен өлген соң керек болады. Әкең қиналып қалмасын, мынаның ішінде 300-сом бар. Дұрыстап ие бол шырағым деп біздің бетімізден сүйіп, ағамды құшақтап, Сағи жанымды сағындым деп біраз жылады. Бізде жүрегіміз ауырып қоса жыладық.
Ағам үйге келген соң өзінің бөлмесіндегі тақтайды ашып, ораулы ақшаны тығып қойды. Оны екеуімізден басқа ешкім білмеді.
Сол күні кешке әке-шешемізбен бізді үйіне қонаққа щақырды. Біраз әңгімеден соң көрші апа әкеме: Талай жыл адал көршім болдыңдар, баламдай болып кеттіңдер. Рақышжан шалды өзің аттандырдың, бар жөн-жоралғысын жасадың. Мен өлген соң мына үйге, малға өзің ие бол. Ұстағанның қолында, тістегеннің аузында кетпесін балам. Сағи жаным келсе сойып, сатып бересің. Мына апаң өзіне соятын малдарында дайындап қойды жүр мен саған көрсетейін деп еді әкем: Ой тәте әлі тыңсыз ұзақ жасайсыз, не болды сізге? Осы малға өзіңіз қарайсыз, Сағида келеді жақында деп еді көрші апа: Жооқ төрімнен көрім жақын, көзімнің тірісінде аманаттап кетейін жүр деп болмай әкеме өткенінде, жетісіне, қырқына, жылына соятын малдарын көрсетті.
Әкем үйге келген соң үйдегі восьмерка шыр ете қалды...
Телефонды әкем алды. Алса көрші апаның ұлы Сағи: Амансыздарма аға, тәтемнің жағдайы қалай? Денсаулығы жақсы ма? Қалаға келем деген ойы жоқпа екен?
Әкем: Сағи айналайын тәтең шынын айтсам ана дүниеге қатты дайындалып жүр, бәрі затын аманаттап, бізге тапсырып жатыр. Неге екенін білмеймін тәтең тіпті өлегенде соятын малын, ақтық сыйытына дейін дайындап қойыпты. Неде болса жалғыз шешең ғой келерсің, шынымен кеткелі жүр ғой деймін. Біраз болсын қасында бол. Сырлас, немерелерін көрсет, аймалап мауқын бассын. Бізді көрсе Сағижанымды сағындым деп жылайды. Айналайын ақылың болса келе ғой.
-Аға ашығын айтыңызшы аурып жүрген жоқ па?
-Ішіне кіріп шыққан жоқпын ғой. Бірақ түрінен аурып, қиналып жүрген адамның түрі көрінбейді. Меніңше бой жазып жүр ғой дим. Тезірек келуге тырыс. Соңғы рет тәтеңнің мәлеке жүзін көріп қал.
-Жақсы онда аға, мен 2-3 күнде сұранып барармын. Тәтеме оған дейін жиі-жиі қарайлап қойыңызшы. Аурып, құлап қалып жүрмесін. Бұйырса барып қаламын, тәтеме айта салыңыз деп телефон тұтқасын қоя салды. Әкем таң атысымен Тәмеш апаның үйіне барып ұлының келетінін айтты. Жалғыз ұлы ғой. Қуанғаннан қуанышын қоярға жер таппай не істесем екен? Рақышжан бір қой соярсың! Қанша дегенмен алыстан келеді, ет сорғып, кеуіп тұрсын.Қорада тұрған семіз қойды сой. Жарығым, жалғызым аман есен келсе екен.Немерелерімді де көретін күн бар екен ғой деп жылап жіберді.
2 күннен соң қаладан Сағи келді.Немерелері мен жұбайын ерте келіпті. Тәмеш апа мәз. Немерелерін, ұлын көріп айналсоқтап солардың қасынан шықпады. Кішкентай немерелерін жетектеп ауылды шыр айналып мәгезінге анда-мында апарып тәуір қыдырды.
Ұлы Сағи 5 күннен соң ертең қайтамыз деді.Бұны естіген Тәмеш апа: көңіл-күйі бірден түсіп кетті. Айналайындар-ау бір апатада болмадыңдар ғой. Кішкене бола тұрмадыңдарма? Жылына бір келесіңдер бола тұрыңдаршы. Жалғыз үйде елегізіп кеттім, әкең де жоқ. Мына есі жоқ мысықпен сөйлесем бәрін осыған айтам. Маған оңай дейсіңдерме?! Қалғым кеп қалғалы жүрген жоқпын, әкеңнің қара шаңырағының ошағын өшіргім келмейді. Меніңде төрімнен көрім жақын деп жылап алды. Жәрайды айналайындар жолдарыңды бөгемейін жаспен, біраз қасымда болсаңдар деп едім. Кетем десеңдер жолдарың болсын деп өз бөлмесіне кіріп кетті.
Сағи жүктерін жинап шешесімен қоштасайын деп бөлмесіне кіріп еді. Шешесі төсекте ақ жаулығын жауып жатыр екен.
-Тәте, маған ренжімеңізші уақыт тығыз. Тағы бір келерміз. Барам десеңіз жүріңіз қалаға алып кетейін.Немерелеріңіздің қасында боласыз деседе тәтесі үндемеді.
Тәте, тәте дим. Неге үндемейсіз? Жолымды бөгемеңізші.Қоштасайық аттанайын деп жатырмыз деседе оң иығымен там жаққа қарап сериген күйі жатыр.
Тәте деп қасына барып қолын ұстап еді,тәтесінің мұздай қолы Сағидың өне бойын тітіркендіріп жіберді. Тәтеее деп ақ жаулықта жасаурап жан тапсырған шешесін құшақтап тәуір жылады. Оның қатты дауысын естіген сырт бөлмедегі әкем мен шешем шошып кетті. Жүгіріп бөлмеге барса жұмулы жатқан шешесін құшақтап Сағи жылап тұр.
-Қайран шешем соңғы өтінішіңді орындай алмадым.Кешірші қайтейін тәтә деп еңіреп жылаған Сағимен қоса әке шешем бірге жылады.
-Айналайын Сағи қой енді. Мәйітті мазалама.Тәтең ақ өліммен кетті. Молданы шақырып оң жамбасына салайық. Қой енді айналайын деп әкем Сағиды жұбатты.
-Тәмеш апаны қалың ел болып ақтық сапарына шығарып салдық. Апаны көлікке салып зират басына бара жатқанда үйдегі қара мысығы көліктің артынан жүгірді.Зиратқа дейін жүгіріп жеткен мысыққа бәрі таңдана қарады. Апаны қабіріне салып жатқанда мысық маңайдағы қоршаудың төбесіне шығып қарап тұрды. Тегі егесін өлімге қимады ау дедік.
Апаны қойып үйге келген соң ұлы Сағи қоштасып қалаға кетті. Төрт қабырғаға қамалып жалғыз қара мысығы ғана қалды. Апаны ораған кілемді иіскелеп тәуір мияулап іздеді. Әкем мысыққа тамақ берсе жемей босағада жатып алды.
Тәмеш апаның жетісін берген соң әгі мысық жоқ болып кетті. Әкем сол күні түс көріпті түсінде апа: Әй Рахметолла мен өлді екен деп жалғыз мысығыма қарамай, жарығымды жалғызсыратыпсың. Саған аманат етіп едім деп кетіп қалыпты.
Таңертең оянған соң әкем соны бізге айтып берді. Шешем: Апаң құран дәметіп жүр ғой. Барып құран бағыштап қайт.
Әкем киініп алып, атына мініп зиратқа кетті. Зиратқа барса әгі мысығы апаның қабірінің басында өліп қалыпты.
Әкем үйге келіп күрегін алып мысықты апаның жанына көміп тастады. Еее Алла-ай мысықтың апамен жаны бір екен ғой. Баласындай көріп еді....
Апаның мал-жанына әкем ие болып, өзіміздің қорамызға әкеп алды. Жылына сой деген байталдың жал құйрығын күзеп қоя берді.
8-9 ай өткен соң ұлы Сағи жұк көлігімен келіп малдарын тиеп алып кетті. Апаның сиырларын көріп,Сағи әкемді құшақтап тәуір жылады. Енді үйді алатын біреу болса сата салыңыз аға деп әкеме алғысын айтып, сый-сыяпатын беріп кетіп қалды.
Әкем мен шешем өз АМАНАТЫНА адал болды. Өздері де өмірден өткенше апаны аузынан тастамай, үнемі құран бағыштап үйін тазалап,маңайын жинастырып жүрді. Аманатқа адал болу менің әкемнен бізге дарыған асыл қасиет деп ойлаймын.
Сейсенбаев Санжар.
Следующая публикация
Комментарии 6