Предыдущая публикация
Менен бірер жас үлкендігі бар бір көз таныс азамат бар еді.
Ірі, тұлғалы, балуан денелі. Сыртқа қатынап он бес күндік жұмыс жасайды. Өзі барынша ақкөңіл көпке ұнамды адам. Осы азаматтың көбіне ішіңкіреп жүргенін байқаймын. Қатты мас болмаса да әйтеуір кездескен сайын көбіне ішкені байқалып тұрады. Сосын бір күні кездескенде, соңғы уақытта неге ішіңкіреп жүргенін сұрадым. Күмілжіп біраз тұрды да:
- "Әйелім әбден шаршатты" деді.
- Уау, не болды, жеңешем тәп-тәуір-ақ келіншек қой ? Екі қызың қандай әп-әдемі өсіп келе жатыр - дедім. (Екі қыздары ғана бар).
- Үйден кет! - дейді. Қыздарымды өзім-ақ өсірем, табысым бар, саған өкпем жоқ. Туар балдарымды туып алдым, енді бөлек тұрсақ та болады - дейді! Жасым болса елуден асты енді кімге керекпін, әбден қажыдым - дейді.
Алла сақтасын! Мынау әңгіме маған қатты әсер етті. Біздің қоғам, қазақ қоғамы, жалпы ұлтымыз қалай өзгеріп кеткен? Отбасы құндылығы, беріктігі, адалдығы деген қайда қазір? Үйленуді тек "төсек қатынасы " деп қана түсінетін деңгейге жеткенбіз бе?
Осы әңгімеден кейін менің бала күнімдегі бір оқиға есіме еріксіз түсе берді...
Сәрсенкүл жеңешемнің қайраткерлігі.
Сонау 1978-79 жылдары ауылда бір үлкен той болып, сол тойда біздің рулас ағайындар мастықтың кесірінен өзара сөзге келіп шатасып, арты төбелеске ұласады. Сол төбелестің арасында бір ағамыз Сауранбай деген көкемізге өте ауыр сөз айтып қалады. Сөздің ауырлығы сондай ағайынды, рулас аға-інілер бір-бірін көрместей боп тарқасады. Бұл қыстың күні болған жағдай еді.
Сол жылы жазда біздің үйдің алдындағы үлкен талдың көлеңкесінде жиналыс болды. Қыстағы төбелеске қатысқандардың, сол төбелеске куә болғандардың бәрі дерлік келді. Жиналысты Іңкәрдария ауыланан Кәжден (Қажденбек) көкем келіп жасады. Кәждекең ақсақал батыр, айбатты адам еді. Ол кісі жалтаруды, өтірік айту дегенді мүлде жек көретін. Сөзді былай бастады:
- Кешегі аштық пен соғыстың уақытында қаншама шаңырақтың оты өшті! Әр түтіннен кетік тістей кемітіліп, қадау-қадау әр жерден Құдайдың құдіретімен аман қалып зорға бас құраған ағайын емес пе едік? Ізіме ерген сендер барда өзімді қара орманның арасындағы қайыспас қарағайдай сезінетін едім! Мына тірліктерің не масқара?! Айыптың кім, азарланушың кім? Қайсысың, не айтасыңдар, қане!- деп тоқтады.
Жұрт тым-тырыс. Балалар үшін бәрі қызық, бір бүйірден қызықтап біз де отырмыз.
Осы кезде ортаға ығысып Сәрсенкүл жеңгем (Сауранбай көкемнің әйелі) шығып, жүрелеп отырды. Бүгін ойлансам, сол жылдары жеңешемнің жасы небәрі қырықтар шамасындағы келіншек екен ғой, жарықтық! Етек жеңін қымтап, келін ретінде сәл басын төмендеу салып былай деді.
- Мен Сәкеңе (Сауран көкемді айтады) он алты жасымда қосылдым. Сәкеңнің мінезі ауыр ғой ештеңе сездіре қоймайды. Қиналса да қуанса да ішінде болатын. Сол төбелес болған күннен бастап бір жетіге дейін ұйқысы бөлініп күрсінумен болды. Таңертең ерте тұрып сыртқа кеткенде жастығын аударып көріп жүрдім, көз жаспенен шылқып тұрады! Маған білдірмей түнімен жылап шығады екен! Ау, бұл қалай болғаны сонда? Осыншама қиналатындай кім, не айтты? Қатын деген атым болса да қолдарыңда өлгім келіп тұр! Айыпты адам алдына келіп азаматыма басын исін! Сол оқиғадан бері неше ай өтті бойын тіктеп, көңілі бір көтерілген емес!
Ер азаматымның еңсесін тіктеп беріңдер, ағайын!- деп тоқтады.
Сәрсенкүл жеңгем өзі бір жымиып қана күлетін, аққұба жылы жүзді, ажарлы кісі еді. Сол уақыттағы түрі әлі көз алдымда. Құдды бір аланын қорғаған барыс сияқты түтігіп, қара-сұр болып кетіпті. Жүзінде сұлулықтың да жылулықтың да ізі қалмаған! Өте суық, өте сұсты көрінді маған! Сауранбай көкемді қарасам жеңешемнің артқы жағында лажсыз, екі иығы салбырап төмен қарап отыр екен.
Қойш әйтеуір сол жиынның арты бір-бірінен кешірім сұрап, бір-бірін мал сойып қонаққа шақырып, айыптысы айыбын мойнына алып, ақыры жақсылықпен жалғасты болып кетті.
Бәрі арақтың, мастықтың кесірінен болған ақымақтық қой. Сол адамдардың бәрі жоқ қазір, Аллаға аманат жандарын тапсырған.
Менің негізгі айтайын дегенім :
Кешегі біз көрген қазақ әйелдері қандай керемет, текті еді! Ер азаматы үшін дауға да түсуге, жауға да шабуға дайын емес пе еді! Әруағыңнан айналайын Сәрсенкүл жеңешем ер азаматы үшін " кінәлінің қолында өлем!" - деп еді-ау...
Ал енді сөз басындағы көз таныс азаматтың үйіндегі бүгінгі қазақ әйелінің тірлігіне не деуге болады? Біз неге осынша өзгеріске ұшырадық екен? Әйел - ер азаматтың арқа сүйері, тіпте намысының жоқтаушысы емес пе еді?
Бұлай болмайды айналайындар! Есімізді жияйық! Адамды заман билемеу керек, заманды адам билеу керек! Отбасының берекесі ең маңызды құндылық екенін ұрпақтарымызға ұғындырып тәрбиелейік! Қыз бала болашақ АНА екенін түсіну керек! Ұл бала болашақ отбасының БАСШЫСЫ, ҚОРҒАНЫ екенін білуі керек! Үйлену деген Алланың ең үлкен сыйларының бірі екенін қазіргі жастар ұғынғаны жөн! Ол үшін өскен отбасында береке, жылулық болу керек!
Сәрсенкүл жеңгемнің осы ісі әрбір келінге өнеге, үлгі болуы тиіс!
Ел аман, жұрт тыныш болсын!
Мамыр Байдаулетов
Следующая публикация
Комментарии 6