Исломга киришдан ОЛДИН(!

) одамда топилиши керак бщлган ШАРТЛАР(!!!)
بسم الله الرحمن الرحيم
1. ИЛМ УНИНГ ЗИДДИ ЖАҲОЛАТ. Бу калиманинг маъносини, инкор ва исботи билан билиш.
فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا اللَّهُ
Бас, ْАллоҳдан ўзга ибодатга ҳақли илоҳ йўқ эканини билгин. (Муҳаммад: 19) (Яъни Лаа илааҳа иллаллоҳ маъносини, унинг рукнларини билгин)
َ إِلَّا مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ
Фақатгина ўзлари билган ҳолларида ҳақ шаҳодат берганларгина (яъни ўзлари билибгина: Ҳеч қандай ибодатга ҳақли илоҳ йўқ, фақатгина ибодатга лойиқ ёлғиз Аллоҳгина бор эканлигига гувоҳлик бераман, деган) кишиларгина (Аллоҳнинг изни-иродаси билан шафоат қилишга қодир бўладилар)(Зухруф: 86) Оятдаги (фақатгина ўзлари билган ҳолларида) яъни тиллари билан лаа илаҳа иллаллоҳ дея нутқ қилган сўзларининг маъносини қалблари билан англаб, билиб етадиганлардир.
قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ ۗ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ
Сен: Биладиганлар билан билмайдиганлар тенг бўлармиди?! деб айт. Албатта, ақл эгаларигина эсларлар холос. (Зумар: 9) Яъни ушбу калимани маъноси билиб айтганлар билан билмай қуруқ нутқ қилганлар тенг эмасдир.
إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ ۗ ٌ
Аллоҳдан бандалари ичидан фақат олимларигина қўрқадилар холос. (Фотир: 28)
وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ ۖ وَمَا يَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِمُون
Ушбу мисолларни Биз одамлар (ибрат олишлари) учун айтамиз. (Лекин) уларни фақат илм эгаларигина англай оладилар. (Анкабут: 43)
شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ ۚ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
Аллоҳ адолат ила туриб, албатта, Ундан ўзга илоҳ йўқлигига шоҳидлик берди. Фаришталар ва илм эгалари ҳам. Ундан ўзга илоҳ йўқ. У азиз ва ҳаким зотдир. (Оли Имрон: 18)
Имом Муслимда келган, Абу Ҳурайра розиаллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда, Муҳаммад алайҳиссалом айтдилар:
مَنْ مَاتَ وَهُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُ لاَ إِلٰهَ إِلاَّ الله دَخَلَ الْجَنَّةَ
Кимки лаа илааҳа иллаллоҳни (маъносини) билиб вафот этса, жаннатга киради.
Демак Росулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи ва саллам лаа илааҳа иллаллоҳни маъносини билишга қайдлаб қўйдилар. У эса Аллоҳ азза ва жалладан Ўзга ҳар қандай нарсага ибодат қилинаётган нарсаларни инкор этиш ва Уни шериги йўқ, ёлғиз Аллоҳга барча ибодат турларини иҳлос ила исбот қилишдир. Яъни тоғутга кофир бўлиш ва Аллоҳга иймон келтиришдир.
Имом Муслимда келган, Убода ибн Сомит розиаллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисда Набий алайҳиссалом айтдилар:
مَنْ شَهِدَ أنْ لا إلَهَ إلاَّ اللهُ وَأنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ ، حَرَّمَ اللهُ عَلَيهِ النَّارَ
Ким лаа илааҳа иллаллоҳ ва муҳаммадан росулуллоҳ деб гувоҳлик берса, Аллоҳ унга жаҳаннамни ҳаром қилади.
Маълумки, шаҳодат-гувоҳлик фақатгина ўзи аниқ билган нарсага берилади холос.
Имом Бухорий роҳимаҳуллоҳ Саҳиҳул Бухорий китобида алоҳида шундай деб боб ажратганлар:
باب الْعِلْمُ قَبْلَ الْقَوْلِ وَالْعَمَل
Гапириш ва амал қилишдан аввал илм олиш боби.
Дарҳақиқат Набий соллоллоҳу алайҳи ва саллам келиб, ушбу лаа илааҳа иллаллоҳ бўлмиш тавҳид калимасига даъват қилдилар. Ушбу калимадан ирода қилингани унинг маъносидир. Қуруқ тил билан талаффуз қилиш эмас.
Жаҳолатга ботган Қурайш кофирлари Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ушбу калимадан ирода қилганлари, у Аллоҳни ибодатда яккалаш, Ундан ўзгасига ибодат қилинаётган нарсаларга ва ибодат қилаётган кимсаларга кофир бўлиб, безор бўлиш эканини жуда яхши билардилар. Шунинг учун ҳам у киши уларга: Лаа илаҳа иллаллоҳ денглар, деб айтганларида улар: (Шунча) илоҳларни битта илоҳ қилиб олибдими?! Ҳақиқатан, бу жуда қизиқ нарса! (Сод: 6) деб айтишган эди. Дарҳақиқат жаҳолатга ботган Макка кофирлари буни яхши билишган эди.
Энди исломни даъво қилиб, ушбу калиманинг маъносини жаҳолатга ботган кофирлар хабардор бўлганчалик даражада билмайдиган ҳозирги кимсалардан ажабланасан киши! Бу кимса қалбда бирор маъносига эътиқод қилмай, буни фақат ҳарфларинигина тилда талаффуз қилиш деб билади. Боринг, бундан ҳам диний фикрлаши кенгроқ бўладиган бўлса, айтадики: Бунинг маъноси: яратадиган, ризқ берадиган, тирилтириб, ўлдирадиган ва ишни бошқарадиган фақат Аллоҳдир. У Аллоҳ ягонадир, дейди холос. Лаа илааҳа иллаллоҳнинг маъносини жаҳолатга ботган Макка мушрикларчалик билмайдиган кимсаларда ҳеч қандай яҳшилик йўқ!
Демак юқоридаги далиллардан аниқ бўлмоқдаки, ушбу калимани маъносини аниқ илм устида билибгина талаффуз қилишлик бандага фойда берар экан. Буни акси бўлса, мутлоқ уни фойдаси йўқ, агарчи кунига минг маротаба такрорлаб юрса ҳам, соҳиби мусулмон эмас. Балки жоҳил кофирдир. Бу бандада топилиши керак бўлган биринчи шарт бўлди.
2. ЯҚИЙН КОМИЛ ИШОНЧ-УНИНГ ЗИДДИ ШАК-ШУБҲА. Бу калимани билишнинг камоли бўлиб, шак ва шубҳага зиддир.
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۚ أُولَٰئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ
Албатта, ҳақиқий мўминлар Аллоҳга ва Унинг Расулига иймон келтирган, сўнгра шубҳа қилмаган ва Аллоҳнинг йўлидан моллари ва жонлари ила жиҳод қилганлардир. Ана ўшалар, (иймонида) содиқлардир. (Ҳужурот:15)
إِنَّمَا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَارْتَابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ
Балки фақат Аллоҳга ва охират кунига ишонмайдиган ва кўнгилларида (сиз
келтирган ҳақ дин хусусида) шак-шубҳа бўлган кимсаларгина сиздан (қолиш учун) изн сўрайдилар. Бас, улар ўз шак-шубҳаларида иккиланиб юрадилар. (Тавба:45).
Имом Бухорийда келган, Абу Ҳурайра розиаллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар:
(أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلٰهَ إِلاَّ الله، وَأَنِّي رَسُولُ اللّهِ. لاَ يَلْقَى الله بِهِمَا عَبْدٌ، غَيْرَ شَاكٍّ فِيهِمَا، إِلاَّ دَخَلَ الْجَنَّةَ). ورواه البخاري
Аллоҳдан ўзга ибодатга ҳақли илоҳ йўқ ва мен Аллоҳнинг элчисиман, деб гувоҳлик бераман. Банда ушбу билан унда шак-шубҳа қилмаган ҳолда Аллоҳга йўлиқадиган бўлса, жаннатга киради.
Саҳиҳул Муслимда келган, Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинга хадисда Росулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи ва саллам дедилар:
من لقيت من وراء هذا الحائط يشهد أن لا إله إلا الله مستيقنا بها قلبه فبشره بالجنة
Ушбу девор ортида, қалбида яқинан-аниқ ишонч ҳосил қилган ҳолатда Аллоҳдан ўзга ибодатга ҳақ илоҳ йўқ, деб гувоҳлик берадиган кишига жаннат хушхабарини бер.
Росулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи ва саллам ушбу калимани айтувчиси жаннатга кириши учун, асло шак-шубҳага бормай, қалбида унга яқин-аниқ ишонч ҳосил қилган бўлишлигини шарт қилиб қўйдилар. Энди шарт топилмайдиган бўлса, шартнинг кетидан келадиган мукофот ҳам чиппакка чиқади. Демак ушбу калимани шак-шубҳа қилган ҳолатда айтган кимсанинг иймони йўқдир. Агарчи мен ҳам мусулмонман деб, мусулмонликни даъво қилаётган бўлса ҳам. Бу бандада топилиши керак бўлган иккинчи шарт бўлди.
3. ИХЛОС-УНИНГ ЗИДДИ ШИРК.
إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصًا لَهُ الدِّينَ
Албатта, Биз сенга китобни ҳақ ила нозил қилдик. Бас, сен Аллоҳга Унга динни холис (ширкдан холий бўлиб) қилган ҳолингда ибодат эт. (Зумар: 2)
أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ
(Эй инсонлар), огоҳ бўлингизки холис дин Аллоҳникидир (ширкдан пок, холис дин тоат ва ибодатларнинг барчасига ягона, шериги йўқ Аллоҳ таоло ҳақлидир). (Зумар: 3)
قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ مُخْلِصاً لَّهُ الدِّينَ
Айт: Албатта, мен динни Ўзи учун холис қилган ҳолимда (ширкдан пок бўлиб) Аллоҳгагина ибодат этишимга буюрилганман. (Зумар: 11)
قُلِ اللَّهَ أَعْبُدُ مُخْلِصاً لَّهُ دِينِي
Айтгин: Динимни Ўзига холис қилган ҳолимда (ширкдан барий бўлиб) Аллоҳгагина ибодат қилурман. (Зумар: 14)
إِلاَّ الَّذِينَ تَابُواْ وَأَصْلَحُواْ وَاعْتَصَمُواْ بِاللّهِ وَأَخْلَصُواْ دِينَهُمْ لِلّهِ فَأُوْلَـئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْراً عَظِيماً
Магар тавба қилиб, солиҳ амаллар қилган, Аллоҳни маҳкам ушлаган ва Аллоҳ учун динга ихлос қилганлар –ана ўшалар мўминлар ила биргадирлар. Аллоҳ, албатта, мўминларга улуғ ажр берур. (Нисо: 146)
وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاء
Улар фақатгина динни Аллоҳ учун холис қилиб, Исломга тўлиқ юзланган ҳолатда ёлғиз Аллоҳга ибодат қилишга буюрилган эдилар. (Баййина: 5).
Саҳиҳул Бухорийда келган, Абу Ҳурайра розиаллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар:
أَسْعَدُ النَّاسِ بِشَفَاعَتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَنْ قَالَ : لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ خَالِصَاً مِنْ قَلْبِهِ أَوْ نَفْسِهِ
Қиёмат куни менинг шафоатим ила энг бахтли бўладиган кишилар, қалбидан ва нафсидан иҳлос билан холис қилган ҳолда (ширкдан покланиб) Аллоҳдан ўзга ибодатга ҳақли илоҳ йўқ, деб айтган инсонлардир.
Саҳиҳул Буҳорийда келган, Итбон ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Росулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи ва саллам дедилар:
إن الله حرم على النار من قال لا إله إلا الله يبتغي بذلك وجه الله عز وجل
Аллоҳ таоло Аллоҳдан ўзга ибодатга ҳақли илоҳ йўқ, деб, бу билан Аллоҳни Юзини истаган кишига (яъни ширкдан пок, ҳолис бўлган кишига) дўзахни ҳаром қилди.
Аллоҳ таоло ушбу тавҳид калимасини соҳибига фойда келтириши учун ширк ва куфрлардан покланган ҳолатда динни Аллоҳ учун холис қилишларига шарт қилиб қўйди. Кимки уни зоҳиран айтса-ю, бироқ ширк ва куфрлардан тозаланмаган, уларни инкор қилмаган бўлса, албатта мазкур калимани ҳар қанча нутқ қилишлиги беҳудадир, у мўъмин эмас. Демак ихлоссиз яъни ширкдан покланмасдан, ундай барий бўлмасдан мазкур шаҳодат калимасини нутқ қилишлик соҳибига бил ижмоъ фойда келтирмас экан. Бу бандада топилиши шарт бўлган учинчи шарт бўлди.
4. СИДҚ-УНИНГ ЗИДДИ ЁЛҒОН.
وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ
Одамлардан, Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирдик, дейдиганлари бор. Ҳолбуки, улар мўмин эмаслар.
يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ
Улар Аллоҳни ва иймон келтирганларни алдамоқчи бўладилар. Ва ҳолбуки, сезмасдан ўзларини алдайдилар.
فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ
Уларнинг қалбларида касал бор. Аллоҳ касалларини зиёда қилди. Ва уларга ёлғон гапирганлари учун аламли азоб бор. Бақара (8 9-10)
أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُون
Одамлар: Иймон келтирдик, дейишлари билангина, имтиҳон қилинмасдан, қўйиб қўйиладилар, деб ўйладиларми?!
وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۖ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ
Ҳолбуки Биз улардан аввалги (иймон келтирган барча) кишиларни имтиҳон қилган эдик. (шу имтиҳон воситасида) албатта Аллоҳ (Иймон келтирдик деб) рост сўзлаган кишиларни ҳам, ёлғончи кимсаларни ҳам аниқ билур. (Анкабут: 2 3)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ
Эй иймон келтирганлар Аллоҳга тақво қилинглар ва содиқ-ростгўйлар билан бирга бўлинглар. (Тавба: 119)
Саҳиҳул Муслимда келган, Муоз ибн Жабал розиаллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар:
مَا مِنْ أَحَدٍ يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ، وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ صِدْقًا مِنْ قَلْبِهِ إِلَّا حَرَّمَهُ اللَّهُ عَلَى النَّارِ
Бирор киши қалбида сидқ билан лаа илааҳа иллаллоҳ ва муҳаммадан росулуллоҳ деб гувоҳлик берса, Аллоҳ унга жаҳаннамни ҳаром қилади.
Набий соллоллоҳу алайҳи ва саллам ушбу калима айтувчисига жаҳаннамдан нажот бериши учун уни сидқ ростдан, чин қалбдан айтишлигини шарт қилиб қўйдилар. Акс ҳолда қалбга мувофиқ келмай тил билан талаффуз қилишнинг ўзи асло манфаат бермайди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам унинг нажот топишини ростгўй бўлишига шарт қилиб қўйдилар. Демак ёлғончи, мунофиқ ушбу нажот остига дохил бўлмайди. Чунки у асло нажотга эришолмайди. Демак, ушбу калима сидқ ила талаффуз қилиниши шарт экан. Бу бандада топилиши шарт бўлган тўртинчи шарт бўлди.
5. МУҲАББАТ-УНИНГ ЗИДДИ НАФРАТ. Бу калимани ва у далолат қилган нарсага муҳаббат қилиш ва у билан қувонишлик. Шунингдек бу калиманинг аҳлига муҳаббат қилишлик.
وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْدَادًا يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللَّهِ ۖ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ
Одамлар орасида шундай кимсалар борки, улар ўзгаларни Аллоҳга тенг билиб, уларни Аллоҳни севгандек севадилар. Иймонли кишиларнинг Аллоҳга бўлган муҳаббатлари қаттиқроқдир. (Бақара: 165)
Аллоҳ азза ва жалла хабар беряптики, Унинг мўмин бандаларини У Зотга бўлган муҳаббатлари қаттиқроқдир. Бунинг сабаби, улар мушриклардан иборат У Зотга муҳаббат даъво қилганлар каби Унга муҳаббат қўйишда бирортасини шерик қилишмади. Мушриклар Аллоҳдан ўзга тенгдошлар исбот қилиб, уларни Аллоҳни севгандек севадилар.
ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأَحْبَطَ أَعْمَالَهُمْ
Бу уларнинг Аллоҳ нозил қилган нарсани ёмон кўрганлари сабабидандир. Бас, У зот уларнинг амалларини ботил қилди. (Муҳаммад: 9)
Демак, Аллоҳ нозил қилган ҳукмларга муҳаббат қилишлик исломни саҳиҳ бўлиш шарти экан, агарда унга эътироз ёки норозилик ёки ёқтирмаслик агарчи устида зоҳир бўлмасдан қалбида мавжуд бўлар экан, албатта у киши оятда келганидай барча амаллари ҳабата бўлган кофирдир, агарчи ўзини мусулмон санаб исломнинг барча рукнларига амал қилаётган бўлса ҳам.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَٰلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ
Эй иймон келтирганлар! Сизлардан ким динидан қайтса, Аллоҳ албатта Ўзи севадиган ва улар ҳам Аллоҳни севадиган қавмни келтиради. Улар мўминларга хокисор, кофирларга қаттиққўл, Аллоҳнинг йўлида жиҳод қиларлар ва маломатчининг маломатидан қўрқмаслар. Бу Аллоҳнинг фазли бўлиб, хоҳлаган одамига беради. Аллоҳ фазли-карами кенг ва билувчи зотдир. (Моида: 54)
Саҳиҳул Бухорийда келган Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар:
ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ ، وَجَدَ حَلَاوَةَ الْإِيمَانِ ؛ أَنْ يَكُونَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ ، أَحَبَّ إِلَيْهِ مِمَّا سِوَاهُمَا ، وَأَنْ يُحِبَّ الْمَرْءَ لَا يُحِبُّهُ إِلَّا لِلَّهِ ، وَأَنْ يَكْرَهَ أَنْ يَعُودَ فِي الْكُفْرِ كَمَا يَكْرَهُ أَنْ يُقْذَفَ فِي النَّارِ
Кимда уч хислат бўлса, иймон ҳаловатини топибди: Аллоҳ ва Унинг росули бошқалардан кўра унга севимлироқ бўлса, бирон кишини яхши кўрганда фақат Аллоҳ учун яхши кўрса, Аллоҳ уни куфрдан қутқарганидан сўнг, яна унга (куфрга) қайтишни худди оловга отилишни ёмон кўргани каби ёмон кўрса.
قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ ۗ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ
Сен: Агар Аллоҳга муҳаббат қилсангиз, бас, менга эргашинг. Шунда Аллоҳ сизга муҳаббат қилади ва сизларни гуноҳларингизни мағфират қилади, деб айт. (Оли Имрон: 31)
Аллоҳ таъоло ушбу оятда Унга қандай қилиб муҳаббат қилишлик йўлини бизларга хабарини бериб қўйди. Ким Аллоҳга муҳаббатим бор деб даъво қилса, бас, У Зотнинг росулига эргашиши шарт экан. Муҳаббатим бор, Аллоҳни яхши кўраман деб хар қанча даъво қилиб, лекин Муҳаммад алайҳиссаломга эргашмияпган экан, бас албатта у киши даъвосида ёлғончи каззобдир. Буни Аллоҳ таъолонинг Ўзи белгилаб қўйди.
Саҳиҳул Муслимда келган, Анас розиаллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар:
لا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى أَكونَ أحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ وَالِدِهِ وَوَلَدِه وَالنَّاسِ أَجْمَعينَ
Ҳеч бирингиз мен унга отасидан, боласидан ва бутун инсонлардан кўра севимлироқ бўлмагунимча мўмин бўла олмайди.
Демак, Аллоҳ ва Унинг росулига бўлган муҳаббатни барча махлуқларнинг, агарчи улар ота-она ва аҳли аёлларию болалари бўлса ҳам, уларнинг муҳаббатидан юқорига қўйишимиз шарт экан.
لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ
(Эй Муҳаммад алайҳиссалом) Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган қавмнинг Аллоҳга ва Унинг Росулига душманлик қилувчиларга дўстлик қилганларини топмайсан. Агарчи у(душман)лар ўз оталари, болалари, ака-укалари ёки қариндошлари бўлса ҳам. (Мужодала: 22)
Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло Ўзининг мўмин бандаларини, уларнинг У Зотга бўлган муҳаббатлари қаттиқроқ ва улар Уни, У эса уларни яхши кўради, деб сифатлади. Ва яна уларни, агарчи энг яқин жигарларидан бўлса-да, Аллоҳ ва Унинг Росулига душманлик қилувчи кимсаларни дўст тутмайдилар, деб сифатлади. Бундан чиқди Аллоҳ ва Унинг Росулига душманлик қилувчи кимсаларни фақат уларга ўхшаган кофир кимсагина дўст тутади холос.
وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ
Сизлардан ким уларни (кофирларни) дўст тутса, бас, у аниқ ўшалардандир. (Моида: 51)
Имом Аҳмад ривоят қилган, Баро ибн Озибдан келган ҳадисда, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар:
أَوْثَقُ عُرَى الْإِيمَانِ الْحُبُّ فِي اللَّهِ ، وَالْبُغْضُ فِي اللَّه
Иймонни энг мустаҳқам арқони, Аллоҳ учун яхши кўриш ва Аллоҳ учун ёмон кўриш.
Банданинг Роббисига бўлган муҳаббати аломати шуки – Роббиси яхши кўрган нарсаларни, ҳавои нафсига зид келса-да, муқаддам қўя билиши. Роббиси ёмон кўрган нарсаларни, ҳавои нафси унга мойил бўлса-да, ёмон кўра билиши. Аллоҳ ва Унинг Росулини дўст тутганни дўст тутиб, У Иккисига душманлик қилганни душман деб билиш яъни бу калимани аҳлини дўст тутиб, уларга муҳаббат қилиш, бу калиманинг душманларига нафрат қилиб, уларни душман санашлик ва Унинг элчиси соллаллоҳу алайҳи ва салламга эргашиб, излари бўйлаб юриши ва йўлларини қабул қилишидир. Ушбу аломатларнинг бари муҳаббат шартларики, ушбу шартлар топилмаганда муҳаббат аслида мавжуд экани ҳатто тасаввурга ҳам сиғмайди. Демак, ушбу калимани муҳаббат билан нутқ қилиш шарт экан. Бу бандада топилиши шарт бўлган бешинчи шарт бўлди.
6. БЎЙСУНИШ-УНИНГ ЗИДДИ ТАРК ЭТИШ. Бу калиманинг ҳақларига ва шартларига ихлос билан ва Аллоҳнинг розилигини истаган ҳолда бўйсуниш ва таслим бўлиш. Ҳақлари вожиб амаллар.
فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّىٰ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا
Йўқ, Роббингга қасамки, сени ўз ораларида чиққан низоларида ҳакам қилмагунларича, кейин, чиқарган ҳукмингга дилларида танглик топмасдан, бутунлай таслим бўлмагунларича, зинҳор мўмин бўла олмаслар! (Нисо: 65)
Оятда Аллоҳ таъоло ўзини нафсига қасам ичиб айтмоқдаки, токи биз ўзимиз ихтилоф қилган нарсани Қуръон ва Суннатга қайтариб, уни ҳакам қилмагунимизча ва у ҳукм чиқаргандан кейин ботинимизда танглик топмасдан тўлиқ розий бўлиб, зоҳиримизда эса бутунлай таслим бўлмагунимизча ҳеч қачон мўмин бўла олмайсизлар деди. Демак, иймоннинг шарти ҳар бир нарсада Қуръон ва Суннатни ҳакам қилиб, у нарсага ботинда ҳам, зоҳирда ҳам рози бўлиб бутунлай таслим бўлиш экан. Ўзини мусулмонман деб даъво қилган киши Аллоҳ ва Унинг росулининг ҳукмига ичида ҳам, устида ҳам бутунлай розий бўлиб таслим бўлиши шарт экан. Бу ҳақиқатни Аллоҳ таъоло Ўз нафсига қасам билан таъкидлаб айтди.
Абдуллоҳ ибн Умар ибн Осдан ривоят қилинган ҳадисда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар:
لَا يُؤْمِن أَحَدكُمْ حَتَّى يَكُون هَوَاهُ تَبَعًا لِمَا جِئْت بِهِ
Ҳавою нафси мен келтирган нарсага тобеъ бўлмагунча, (эргашиб, итоат қилмагунча) бирорта одам мўъмин бўла олмайди.
وَأَنِيبُوا إِلَىٰ رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنْصَرُون
Сизга азоб келишидан олдин Роббингизга қайтинг ва Унга таслим бўлинг. Кейин сизга ёрдам берилмайди. (Зумар: 54)
وَمَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ ۗ وَإِلَى اللَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ
Ким гўзал амалларни қилгувчи бўлган ҳолида Аллоҳга юз тутса, (ўзини тўлиқ топшириб бўйинсунса) батаҳқиқ, у узулмайдиган арқонни маҳкам тутибди. Ишларнинг оқибати фақат Аллоҳга қайтур. (Луқмон: 22)
وَمَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا ۗ وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا
Ҳақиқий мусулмон бўлган ҳолида ўзини Аллоҳга топширган (бўйсунган ва амалларини холис қилган) ва ҳақ йўлдаги Иброҳимнинг динига эргашган кишининг динидан ҳам гўзалроқ дин борми?! (Ахир) Иброҳимни Аллоҳ Ўзига дўст тутган. (Нисо: 125)
إِنَّمَا كَانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا ۚ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
Албатта, Аллоҳ ва Унинг пайғамбарига ўрталарида ҳукм чиқариш учун чақирилган вақтларида, мўминларнинг сўзлари фақатгина: эшитдик ва бўйинсундик, дейишларидир холос. Ана ўшаларгина нажот топгувчилардир.
وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَخْشَ اللَّهَ وَيَتَّقْهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ
Ким Аллоҳга ва Унинг Пайғамбарига итоат этса ҳамда Аллоҳдан қўрқиб, Унга тақво қилса, бас, ана ўшаларгина ютуққа эришувчилардир. (Нур: 51-52)
Саҳиҳул Бухорийда келган, Абу Ҳурайра розиаллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда, Муҳаммад алайҳиссалом дедилар:
كُلُّ أُمَّتِي يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ أَبَى... قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ وَمَنْ يَأْبَى؟ قَالَ : مَنْ أَطَاعَنِي دَخَلَ الْجَنَّةَ ، وَمَنْ عَصَانِي فَقَدْ أَبَى
Барча умматим жаннатга киради фақатгина истамаганлар кирмайди. Одамлар айтишди: Эй Аллоҳнинг росули ким истамайди? Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: Ким менга итоат қилса, бас жаннатга киради ва ким менга итоат қилмасдан осий бўлса, дарҳақиқат жаннатга киришни истамабди.
وَيَقُولُونَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالرَّسُولِ وَأَطَعْنَا ثُمَّ يَتَوَلَّىٰ فَرِيقٌ مِنْهُمْ مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ ۚ وَمَا أُولَٰئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ
Улар: Аллоҳга ва Пайғамбарга иймон келтирдик ва итоат қилдик дерлар. Сўнгра улардан бир гуруҳи юз ўгириб кетадилар. Ана ўшалар мўмин эмаслар. (Нур: 47)
Диққат этилса, Аллоҳга иймон келтирдик ва итоат этдик дегандан кейин, итоатдан юз ўгирганларни Аллоҳ таъоло мўмин эмас деди.
يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ يَقُولُونَ يَا لَيْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا
Юзлари олов ичида айлантирилаётган кунда улар: Вой шўримиз қурсин, кошки Аллоҳга итоат қилсак эди, Росулига итоат қилсак эди, дерлар. (Ахзоб: 66)
قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ ۖ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْكَافِرِين
Айтинг: Аллоҳга ва Росулга итоат қилинг. Бас, агар юз ўгирселар, Аллоҳ, албатта, кофирларга муҳаббат қилмас. (Нисо: 32)
Бу оятда ҳам Аллоҳ итоатни амр қилгандан кейин, ундан юз ўгирганларни кофирлар деб номлагандир. Демак, итоат қилиш шарт экан. Итоат қилганда ҳам унга муҳаббат қилиб, кейин бўйинсуниш шарт. Агар муҳаббат бўлмасдан, итоат ва бўйинсуниш бўлсада, соҳибига буни ҳеч фойдаси йўқ, у кофир бўлади. Иккиси жамланиши шарт яъни муҳаббат билан итоат қилиш шарт. Демак бу бандада топилиши шарт бўлган олтинчи шарт бўлди.
7. ҚАБУЛ-УНИНГ ЗИДДИ РАДД. Ушбу калиманинг барча буйруқ ва қайтариқларини ҳеч иккиланмай қабул қилишлик. Аллоҳ таъоло барча инсониятга:
فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا اللَّه
Бас, ْАллоҳдан ўзга ибодатга ҳақли илоҳ йўқ эканини билгин. (Муҳаммад: 19) деб буюрдими, буни сўзсиз қабул қилишлигимиз шарт бўлади. Фақат тилда қабул қилдим деб қўйиш фойдаси йўқ. Оятда бу калимани билишга буйирди, қуруқ айтиб қўйишга эмас. Ким бунинг тескарисини қилиб тавҳидни ўрганишдан юз ўгирса жавоб шу:
وَالَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
Оятларимизни ёлғонга чиқарганлар ва улардан кибр қилганлар, ана ўшалар дўзах эгаларидир. Улар унда абадий қолурлар. (Ароф:36)
إِنَّا كَذَٰلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ
Албатта, Биз жиноятчиларга шундоқ қилурмиз.
إِنَّهُمْ كَانُوا إِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا إِلَٰهَ إِلَّا اللَّهُ يَسْتَكْبِرُونَ
Чунки, уларга қачонки Лаа илааҳа иллаллоҳ, дейилса, мутакаббирлик қилар эдилар.
وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُو آلِهَتِنَا لِشَاعِرٍ مَجْنُونٍ
Ахир биз бир мажнун шоирни деб ўз илоҳларимизни тарк қилувчи бўлайликми?! дер эдилар. (Соффат: 34 35-36)
Ушбу калима талаб қилган маъноларни ҳам қалби ва ҳам тили билан қабул қилиш шарт, ушбу қабул қилиш унинг зидди бўлмиш рад этишни батамом инкор қилиши керакдир.
وَكَذَٰلِكَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ فِي قَرْيَةٍ مِنْ نَذِيرٍ إِلَّا قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَىٰ أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَىٰ آثَارِهِمْ مُقْتَدُونَ قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُكُم بِأَهْدَى مِمَّا وَجَدتُّمْ عَلَيْهِ آبَاءكُمْ قَالُوا إِنَّا بِمَا أُرْسِلْتُم بِهِ كَافِرُونَ فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ
Худди шунингдек, Биз сендан илгари ҳам қайси бир қишлоқ-шаҳарга огоҳлантиргувчи юборсак, албатта, унинг зодагонлари: Аниқки биз ота-боболаримизни бир динда топдик ва албатта, биз уларнинг изларидан эргашгувчилардирмиз, дедилар. У (огоҳлантгирувчи): Агар мен сизга сиз ота-бобонгизни (эътиқод) устида топган нарсангиздан ҳам ҳидоятлироқни келтирган бўлсам ҳам-а?! деди. Улар: Биз сиз ила юборилган нарсага кофирдирмиз, дедилар. Бас, Биз улардан интиқом олдик. Энди назар сол. (Пайғамбарларни) ёлғончи қилгувчиларнинг оқибати қандай бўлди?! (Зухруф: 23-24-25)
Аллоҳ таоло уларнинг азобга гирифтор бўлишларининг сабаби, лаа илааҳа иллаллоҳ калимасидан кибр қилишлари ва уни олиб келган соллаллоҳу алайҳи ва салламни ёлғончи дейишгани ҳамда ушбу калима инкор этганини инкор қилмай, исбот қилганини исбот қилмай, балки кибру ҳаво йўлига кўра мана бундай деб айтишгани, деб баён қилди:
أَجَعَلَ الْآلِهَةَ إِلَهاً وَاحِداً إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ عُجَابٌ وَانطَلَقَ الْمَلَأُ مِنْهُمْ أَنِ امْشُوا وَاصْبِرُوا عَلَى آلِهَتِكُمْ إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ يُرَادُ مَا سَمِعْنَا بِهَذَا فِي الْمِلَّةِ الْآخِرَةِ إِنْ هَذَا إِلَّا اخْتِلَاقٌ
(Шунча) илоҳларни битта илоҳ қилиб олибдими?! Ҳақиқатан, бу жуда қизиқ нарса! Улардан катталари (бир-бирларига шундай дея тарқалиб) кетдилар: Юринглар ва ўз илоҳларингизга (сиғинишда) қаноат қилинглар (яъни, устивор бўлинглар) Албатта бу (яъни, лаа илааҳа иллаллоҳ дейиш бизлардан) исталадиган (талаб қилинадиган жуда катта) нарсадир. Бизлар бу ҳақда (яъни, Аллоҳнинг ибодатга лойиқ якка-ю ягона эканлиги ҳақида) сўнгги миллат – динда(ги одамлардан ҳам, яъни, исломдан аввалги сўнгги дин бўлмиш насроний динидаги одамлардан ҳам) эшитган эмасмиз. Бу фақат бир уйдирмадир, холос. (Сод: 5-7).
Улар бу ўринда:
وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُوا آلِهَتِنَا لِشَاعِرٍ مَّجْنُونٍ
Хали биз бир жинни шоирни деб ўз илоҳларимизни тарк қилгувчи бўлайликми?! (Соффат: 36) дедилар.
Шунда Аллоҳ азза ва жалла уларни ёлғончи деб, Ўзининг элчиси соллоллоҳу алайҳи ва салламни ҳимоя қилиб, уларга ушбу раддияни бериб, айтди:
بَلْ جَاء بِالْحَقِّ وَصَدَّقَ الْمُرْسَلِينَ
Йўқ, (Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам асло мажнун шоир эмасдир, балки) у ҳақ (дин)ни олиб келди ва (ўзидан аввал ўтган) барча пайғамбарларни тасдиқ этди. (Соффат: 37)
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ رُسُلاً إِلَى قَوْمِهِمْ فَجَاؤُوهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَانتَقَمْنَا مِنَ الَّذِينَ أَجْرَمُوا وَكَانَ حَقّاً عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ
Батаҳқиқ, Биз сендан олдин ҳам Пайғамбарларни қавмларига юбордик. Бас, улар (қавмларига) очиқ-ойдин ҳужжатлар келтирганлар. Сўнг Биз жиноят қилганлардан интиқом олганмиз. Мўминларга нусрат бериш Бизнинг зиммамиздаги ҳақ бўлган. (Рум: 47)
Абу Мусо Ашъарий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган хадисда, Росулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи ва саллам шундай дедилар:
مثل ما بعثني الله به من الهدى والعلم كمثل الغيث الكثير أصاب أرضا فكان منها نقية قبلت الماء فأنبتت الكلأ والعشب الكثير, وكانت منها أجادب أمسكت الماء فنفع الله بها الناس فشربوا وسقوا وزرعوا, وأصاب منها طائفة أخرى إنما هي قيعان لا تمسك ماء ولا تنبت كلأ, فذلك مثل من فقه في دين الله ونفعه ما بعثني الله به فعلم وعلم, ومثل من لم يرفع بذلك رأسا ولم يقبل هدى الله الذي أرسلت به
Ушбу, Аллоҳнинг динини тушуниб етган, Аллоҳ таоло мен билан жўнатган ҳидоят ва илмдан манфаъат ҳосил қилган, натижада билган ва билдирган кишининг мисоли билан ушбуга бошини ҳам кўтариб қўймаган ва Аллоҳ таоло мен билан жўнатган ҳидоятни қабул қилмаган кимсанинг мисолидир.
Демак бу калима буйирган ва қайтарган нарсаларни ҳеч иккинланмай қабул қилиш шарт экан. Аввалги мушриклар ушбу калимани маъносини тушингани учун юз ўгирган бўлсалар, хозирги мушриклар эса унинг маъносини ўрганишдан юз ўгирадилар. Бу бандада топилиши шарт бўлган еттинчи шарт бўлди. Ушбу шартларни барчасини ўзини мусулмон санаган киши билиши, унга муҳаббат қилиши ва унга мувофиқ амал қилиши шартдир, агар буларни билмаса жоҳил кофир саналади ёки билса ҳам буларга итоат қилиб, амал қилмаса, унда у киши итоатдан юз ўгирган кофир саналади. Агарда билиб ва итоат қилсада, аммо муҳаббат қилмай ёқтирмай итоат қилса, унда ҳам кофир саналади. Чунки, барчаси жамланиши шарт яъни илм билан билишлик ва унга муҳаббат билан итоат қилиб бўйинсуниш шартдир.