Предыдущая публикация
Таҳажжуд намози
Абу Аҳмад
Савол:
Таҳажжуд намози қачон ва қандай ўқилади?
Жавоб :
Оламлар Раббиси Аллоҳга ҳамду санолар бўлсин! Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам, у зотнинг барча оилалари ва асҳобларига Аллоҳнинг салом ва саловотлари бўлсин!
Тунги намоз (қиёмул-лайл ёхуд таҳажжуд)[1] вақти хуфтон намозидан сўнг бошланиб, то субҳи содиқ чиққунга қадар давом этади. Шундай бўлсада, тунги намозни кечанинг охирги учдан бирида ўқиш афзалдир. Негаки, Аллоҳ табарока ва таоло бу вақтда дунё осмонига тушиб: “ Бирон дуо қилгувчи борми, дуосини ижобат қилсам? Бирон истиғфор сўрагувчи борми, уни мағфират қилсам? Бирон тавба қилгувчи борми, тавбасини қабул қилсам?”, дейди ва бу ҳолат то субҳи содиққа қадар давом этади” [Муслим ва Аҳмад ривояти]. Кечанинг охирги учдан бирини билиш учун қуёш ботиши билан субҳи содиқ чиқиши ўртасидаги вақт ҳисобланади. Айтайлик, қуёш соат 18.30да ботади, субҳи содиқ эса соат 6.30да чиқади. Оралиқ вақт 12 соат. Бу вақтни учга бўлсак, демак, туннинг охирги учдан бир қисми 2.30 – 6.30 оралиққа тўғри келади. Баъзи уламолар туннинг охирги учдан бир қисмини аниқлаш учун хуфтон билан субҳи содиққача бўлган оралиқни учга бўлганлар. Агар юқоридаги фаразимизда хуфтон вақти соат 20.00да кирса, демак, кечанинг охирги учдан бир қисми 3.00 – 6.30 оралиққа тўғри келади. Умуман олганда кечанинг қай қисмида бўлса ҳам намоз ўқиса, тунда намоз ўқиганлик савобига муяссар бўлади, иншааллоҳ.
Тунги намоз миқдорига келсак, аслида Аллоҳ қодир қилганча намоз ўқийвериш жоиздир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар: “ Тунги намоз икки-икки ракаатдан ўқилади. Агар биронтангиз бомдод намозининг вақти кириб қолишидан қўрқса, у ҳолда бир ракаат ўқиб тугатсин, унгача ўқиганларига витр бўлади” [Муттафақун алайҳи]. Демак, инсон хоҳлаганча икки-икки ракаатдан ўқийвериб, охирида бир ракаат ўқиб тугатиши жоиз. Шундай бўлсада, тун намозини витр билан қўшиб ҳисоблаганда ўн бир ракаат ўқиш афзал. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай ўқиганлар. Ойша розияллоҳу анҳодан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг рамазон ойидаги тунги намозлари тўғрисида сўралганда шундай жавоб берган: “ Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам рамазонда ҳам, рамазондан бошқа ойларда ҳам ўн бир ракаатдан ортиқ тун намозини ўқимас эдилар… ” [Бухорий ривояти]. Шунингдек, Ойша розияллоҳу анҳо бошқа бир ривоятда шундай дейди: “ Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам тунда ўн уч ракааат намоз ўқир, бомдод азонини эшитсалар енгилгина икки ракаат бомдод суннатини ўқирдилар” [Муттафақун алайҳи].
Жумҳур – кўпчилик уламоларнинг фикрига кўра, тунги намозни витр намози[2] билан тугатиш фарз эмас, балки мустаҳабдир. Негаки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “ Тунда ўқиган охирги намозларингиз витр бўлсин” [Муттафақун алайҳи], десаларда, бироқ Муслим Ойша розияллоҳу анҳодан ривоят қилган ҳадисда у зотнинг гоҳида витрдан сўнг ҳам ўтирган ҳолларида икки ракаат намоз ўқиганлари айтилади. Шунга кўра, тунги намозни витр билан тугатиш, яъни тунда ўқиладиган энг охирги намоз витр бўлиши вожиб эмас, балки мустаҳаб бўлади, валлоҳу аълам.
[1] “Қиёмул-лайл” дегани кечанинг маълум бир қисмини намоз, Қуръон тиловати, зикр каби ибодатлар билан ўтказиш демакдир. “Таҳажжуд” сўзидан эса хусусан тунда ўқиладиган намоз ёки тунда уйқудан уйғониб ўқиладиган намоз назарда тутилади. Демак, қиёмул-лайл таҳажжудга нисбатан умумийроқ маънони ифода этади. Негаки, қиёмул-лайл хоҳ уйқудан олдин бўлсин, хоҳ кейин бўлсин, намоз ўқиш ва бошқа ибодат турларини ҳам ўз ичига олса, таҳажжуд эса фақат тунда уйқудан уйғониб ўқиладиган намоз ёхуд уйқудан олдин ёки кейин бўлишидан қатъий назар хусусан намоз ўқишга ишлатилади.
[2] Витр намози ҳақида маълумот олиш учун саҳифамиздаги қуйидаги рукнларга мурожаат қилишингиз мумкин: (Фатволар/Намоз/Витр намозини ўқиш тартиби ҳақида).
IxlosOrg:
Ассалому алайкум ва роҳматуллоҳ!
Азизлар, IxlosOrg саҳифасининг "Telegram"даги расмий канали орқали саҳифанинг янги мақола ва маълумотларни кузатиб боришингиз мумкин бўлади, иншаоллоҳ. Бу каналга қўшилиш учун қуйидаги боғични чертинг ва JOIN тугмасини босинг (аъзо бўлиш учун эса "Telegram" дастурининг энг сўнгги версиясини юклаб олишингиз керак бўлади):
https://telegram.me/IxlosOrgSahifasi
Ассалому алайкум, азизлар! Шайх Содиқ Самарқандийнинг бугунги дарсларини қуйидаги боғич орқали жонли равишда кузатишингиз мумкин:
https://www.facebook.com/IxlosOrg/videos/1763090427287441/
Сафеҳ – ақли заиф кишининг талоғи
http://ixlos.org/?p=4623
Сафеҳ деганда ўз манфаатини яхши билмаган, бировнинг қарзини вақтида қайтармай, пайсалга соладиган киши назарда тутилади. Бундай кимса шариатда ўз мол-мулкини тасарруф қилишдан ман қилинади. Бироқ ақли заиф кимсанинг талоғи инобатга олинадими?
Ибн Қудома роҳимаҳуллоҳ айтади: “Сафеҳ кимсага келсак, аксар илм аҳлининг фикрича, унинг талоғи инобатга олинади. Қосим ибн Муҳаммад, Молик, Шофеий, Абу Ҳанифа ва унинг асҳоблари шулар жумласидан. Ато ибн Абу Рабоҳ эса ақли заиф кимсанинг талоғи тушмайди, деган. Бироқ сафеҳнинг талоғини инобатга олиш афзал, негаки, у ҳам мукаллаф – балоғатга етган, ақли бор ва талоқ ўрни бўлмиш хотиннинг хожасидир. Шундай экан, рашид – балоғатга етган ва ақли расо кимса қиёсан унинг талоғини инобатга олиш мақсадга мувофиқдир. Ақли заиф кимсани мол-мулк тасарруфидан ман қилиш, худди касодга учраган кимса ҳолатидагидек, уни мол-мулкдан бошқа ишларда тасарруф қилишдан ман қилмайди”[1].
Ибн Мунзир роҳимаҳуллоҳ айтади: “Уламолар ақли заиф кимсанинг талоғи инобатга олинишига ижмо қилганлар. Ато ибн Абу Рабоҳ аксар уламоларга хилоф ўлароқ, “Сафеҳнинг никоҳи ҳам, талоғи ҳам дуруст эмас”, деган”[2].
[1] “Ал-муғний” (7/119).
[2] “Ал-ижмоъ” (45-бет).
========================
"IxlosOrg" каналига аъзо бўлинг:
https://telegram.me/IxlosOrgSahifasi
Ассалому алайкум ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ!
Азизлар, Шайх Содиқ Самарқандийнинг МР3 кўринишидаги аудио дарсларини SoundCloud дастури орқали ҳам тинглаб боршингиз мумкин:
https://soundcloud.com/ixlosorg
Шайх Содиқ Самарқандийнинг "Ақидага оид савол-жавоблар" рукни остидаги навбатдаги дарси бугун Тошкент вақти билан соат 22.00 да Facebook саҳифамиз (http://facebook.com/IxlosOrg) орқали жонли эфирга узатилади, иншааллоҳ.
Следующая публикация
Нет комментариев