Барча ҳамдлар Аллоҳга хосдир... Биз Ундан ёрдам, нафсимизнинг ёмонлиги ва амалларимизнинг шумлигидан паноҳ ҳамда мағфират сўраймиз. Аллоҳ ҳидоят қилган одамни адаштирувчи, адаштирган одамни ҳидоятловчи йўқдир. Мен ягона, шериксиз Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ, Муҳаммад эса Унинг бандаси ва элчиси эканига гувоҳлик бераман. Аллоҳ таоло Унга, Унинг оиласи ва барча асҳобларига кўпдан–кўп салавоту саломлар йўлласин.
Одамлар бу ҳаётда ғофил ва хаёллари узун бўлгани боис, охиратни дунё билан обод қилиши ва ҳозирги кунни ғанимат билиши учун нафсни тизгинлаш зарур. Ҳолбуки, Аллоҳ таоло охиратга бўлган иймонни иймон рукнларидан бири қилди.
Аллоҳ таоло Қуръон Каримда баён қилганидек, бу ҳаётдаги барча мавжудот фоний бўладиган кун келади:
﴿كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ </b
...Ещё
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм
Барча ҳамдлар Аллоҳга хосдир... Биз Ундан ёрдам, нафсимизнинг ёмонлиги ва амалларимизнинг шумлигидан паноҳ ҳамда мағфират сўраймиз. Аллоҳ ҳидоят қилган одамни адаштирувчи, адаштирган одамни ҳидоятловчи йўқдир. Мен ягона, шериксиз Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ, Муҳаммад эса Унинг бандаси ва элчиси эканига гувоҳлик бераман. Аллоҳ таоло Унга, Унинг оиласи ва барча асҳобларига кўпдан–кўп салавоту саломлар йўлласин.
Одамлар бу ҳаётда ғофил ва хаёллари узун бўлгани боис, охиратни дунё билан обод қилиши ва ҳозирги кунни ғанимат билиши учун нафсни тизгинлаш зарур. Ҳолбуки, Аллоҳ таоло охиратга бўлган иймонни иймон рукнларидан бири қилди.
Аллоҳ таоло Қуръон Каримда баён қилганидек, бу ҳаётдаги барча мавжудот фоний бўладиган кун келади:
﴿كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ ﴾
«Ер юзидаги барча нарса фоний бўлади» (Раҳмон: 26).
Сўнгра бир кун келади ва Аллоҳ таоло одамларни қабрларидан қайта тирилтиради. Илк тирилтирилган ва қабри ёрилган инсон – пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам бўладилар. Одамлар яланғоч, ялангоёқ ва хатна қилинмаган – бус–бутун тириладилар:
﴿كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍنُّعِيدُهُ ﴾
«... биринчи марта қандай яратган бўлсак, (ўша ҳолга) қайтарурмиз» (Анбиё: 104).
Сўнгра бандаларни кийинтирилади. Илк кийинтирилган зот – Иброҳим алайҳиссолату вассалом бўлади. Солиҳ бандаларга обрўли кийимлар кийдирилса, ёмон инсонларнинг лозими қўрғошиндан бўлади. Бандаларнинг барчасини бизга таниш бўлган Ер ва осмонлардан бошқача бўлган Ерда тўпланади. Оиша разияллоҳу анҳо: Ё Расулуллоҳ, одамлар қерда бўладилар?,– деб сўраганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Сирот олдида»– деб жавоб бердилар (Имом Муслим 7234; Термизий 3121). Бошқа бир ривоятда эса шундай дейилган: «Улар кўприк олдида зулмат ичида бўлишади. Ерлари оппоқ ва текис бўлиб, бирон кишининг (ажратиш учун қўйилган девор каби) белгилари бўлмайди. У ернинг устида биронта ҳам ҳаром қон тўкилмаган ва гуноҳ иш қилинмагандир» (Имом Бухорий 6521).
Бандалар ундай кунни ҳеч кўришмаган. Аллоҳ таоло у кунни чақалоқларнинг сочларини ҳам оқартириб ташлайдиган оғирлик ва қийинчилик билан тавсифлайди. У кун оғир кун бўлиб, эмизаётган онани чақалоғидан воз кечтиради, хомиладорлар боласини ташлаб қўяди. Одамлар мастдек бўлсаларда, аслида маст бўлмайдилар. Кўзлар тикилиб, ўйнамай қолади. Жонлар ҳалқумга тиқилади. Одамларнинг тили калимага келмайди. Ҳар бир одам ўзига севимли бўлган инсонлардан: ота–онасидан, ака–укасидан, рафиқаси ва фарзандларидан қочади. Гуноҳкор ўзи қутилиши учун, ўзига энг севимли инсонларни жаҳаннамга улоқтиришни хоҳлаб қолади:
Бандалар ундай кунни ҳеч кўришмаган. Аллоҳ таоло у кунни чақалоқларнинг сочларини ҳам оқартириб ташлайдиган оғирлик ва қийинчилик билан тавсифлайди. У кун оғир кун бўлиб, эмизаётган онани чақалоғидан воз кечтиради, хомиладорлар боласини ташлаб қўяди. Одамлар мастдек бўлсаларда, аслида маст бўлмайдилар. Кўзлар тикилиб, ўйнамай қолади. Жонлар ҳалқумга тиқилади. Одамларнинг тили калимага келмайди. Ҳар бир одам ўзига севимли бўлган инсонлардан: ота–онасидан, ака–укасидан, рафиқаси ва фарзандларидан қочади. Гуноҳкор ўзи қутилиши учун, ўзига энг севимли инсонларни жаҳаннамга улоқтиришни хоҳлаб қолади:
«Жиноятчи-кофир кимса у Куннинг азобидан (қутулиш учун) ўғилларини, биродарини, уни ўз паноҳига оладиган қариндош-уруғини ва Ердаги барча кишиларини тўлов қилиб бериб юборишни, сўнгра (бу тўлов) унга нажот беришини истар » (Маориж: 11 – 14).
Ер тебранади, тўзонга айланиб, теридек чўзилади ва текис бир қитъа бўлиб қолади. Аллоҳ таоло уни қабзасига олади ва бир бармоқ билан ушлайди. Тоғлар юради, чанг тўзонга айланиб, саваланган жунлар мисоли уюлади. Ернинг биронта баланд ёки чуқур жойи қолмайди. Теп–текис бўлади. Денгизлар фавворадек отилиб, аланга олиб ёнади. Самолар ёрилади, бир–бирига киришади, беқарор бўлиб, заифдек кўринади, осмоннинг рангги ўзгаради:
«Бас, (кўрган даҳшатларидан) кўз қамашиб, (осмондаги) ой ҳам тутилган ҳолда қуёш ва ой бирлаштирилган вақтда — ана ўша Кунда у инсон «(у бало-офатлардан) қаерга қочиб-қутулиш мумкин?» деб қолур!» (Қиёмат: 7 – 9).
Бўғоз туялар бола ташлайди. Ёввойи ҳайвонларнинг барчаси бир жойга тўпланади. Кўзларни қўрқув босади. Одамлар бир–бирларига яқинлашиб, тиқилинч пайдо бўлади. Фаришталар сафларини олиб, бандаларни кузатиб туришади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу манзара ҳақида: «Аллоҳим, Мен Сенга Қиёмат кунидаги тор мақомдан сиғинаман!»– деганлар (Абу Довуд 766; Насоий 1617).
Бу кунда ҳар бир жон ўзи қилган ва олиб келган нарсаларни билади. Ўтган умрига пушаймон бўлади. Унинг кўнглида яширинган барча нарсалари зўрлик билан чиқариб олинади. Гизли сақлаган амаллари ошкора бўлади. Атрофга даҳшатли сокинлик ҳумрон бўлади. Ҳеч ким баҳона келтира олмайди:
Бўғоз туялар бола ташлайди. Ёввойи ҳайвонларнинг барчаси бир жойга тўпланади. Кўзларни қўрқув босади. Одамлар бир–бирларига яқинлашиб, тиқилинч пайдо бўлади. Фаришталар сафларини олиб, бандаларни кузатиб туришади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу манзара ҳақида: «Аллоҳим, Мен Сенга Қиёмат кунидаги тор мақомдан сиғинаман!»– деганлар (Абу Довуд 766; Насоий 1617).
Бу кунда ҳар бир жон ўзи қилган ва олиб келган нарсаларни билади. Ўтган умрига пушаймон бўлади. Унинг кўнглида яширинган барча нарсалари зўрлик билан чиқариб олинади. Гизли сақлаган амаллари ошкора бўлади. Атрофга даҳшатли сокинлик ҳумрон бўлади. Ҳеч ким баҳона келтира олмайди:
«Бу (Кун) улар сўзлай олмайдиган ва улар учун узр айтишларига ҳам изн берилмайдиган Кундир!» (Мурсалот: 35 – 36).
Солиҳ ва мўъмин одамларнинг ҳоли
У кунда баъзи юзлар табассумли ва нурафшон бўлса, баъзилари тунд ва куфр қоплаган сим–сиёҳ бўлади. Тақводорлар Роббилари ҳузурига гуруҳ–гуруҳ бўлиб тўпланади. Гуноҳкорларни эса мажбурлаб ҳайдаб келинади.
Қуёш одамларнинг бошларига яқин олиб келинади ва уларнинг бошлари билан қуёш ўртасида бир мил масофа бўлади. У кунда Аллоҳ аршининг соясидан бошқа соя бўлмайди. Одамларнинг айримлари арш соясида сояланса, бошқалари қуёшнинг ҳарорати остида қолишади. Тиқилинч сабабли одамларнинг оёқлари бир–бирлариникига киришиб кетади. Бўйинлар эгилади. Ҳарорат кучайгани сабабли инсондан оққан тер етмиш газ масофага оқиб боради. Ер юзи ва одамларнинг таналари сасиб кетади. Баъзилар тўпиқларигача, баъзилар эса иякларигача терга ғарқ бўлади.
Ғамгинликнинг чеки бўлмайди, юраклар сиқилади. Даҳшат туфайли ҳар бир халқ тиз чўкади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Одамларнинг ғам ва қайғулари шу даражага етадики, уларнинг кўтаришга таҳаммуллари қолмайди»– дедилар (Имом Бухорий 4712; Имом Муслим 501).
Осий ва кофирлар тоат–ибодат қилмаганлари учун пушаймон бўладилар. Айримлари ҳасратларининг қаттиқлигидан бармоқларини тишлайди. Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай дейди:
«У кунда бу золим қўлларини (бармоқларини тишлаб надоматлар қилиб) дер: «Э, қанийди мен ҳам пайғамбар билан бир йўлни тутганимда эди»» (Фурқон: 27).
Осий ўзидан ва ёру биродарларидан нафрат этади. Диний пойдеворга асосланмаган барча дўстликни душманликка айлантиради. Ҳатто ўзининг аъзолари билан ҳам жанжаллашади. Муткаббирлар зарралардек тўпланади ва одамлар уларни таҳқирлаб оёқлари билан босишади. Бу дунёда шимларини тўпиқлар
...Ещё
Осийлар ва кофирларнинг ҳоли
Осий ва кофирлар тоат–ибодат қилмаганлари учун пушаймон бўладилар. Айримлари ҳасратларининг қаттиқлигидан бармоқларини тишлайди. Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай дейди:
«У кунда бу золим қўлларини (бармоқларини тишлаб надоматлар қилиб) дер: «Э, қанийди мен ҳам пайғамбар билан бир йўлни тутганимда эди»» (Фурқон: 27).
Осий ўзидан ва ёру биродарларидан нафрат этади. Диний пойдеворга асосланмаган барча дўстликни душманликка айлантиради. Ҳатто ўзининг аъзолари билан ҳам жанжаллашади. Муткаббирлар зарралардек тўпланади ва одамлар уларни таҳқирлаб оёқлари билан босишади. Бу дунёда шимларини тўпиқларидан тушириб кийган одамларга Аллоҳ таоло боқмайди, оқламайди ва уларга аламли азоб бўлади. Қиёмат кунида ҳар бир хиёнаткорнинг орқасига байроқ қўйилади ва: Бу Фалончининг ўғли Пистончининг хиёнати!,– дейилади. Ким бировнинг ерини ноҳақ олган бўлса, уни Қиёмат кунида етти қават ер ютади. Қиёмат кунидаги зулмат, дунё қоронғулигинниг бир неча баробари бўлади: «Зулм – Қиёмат кунидаги зулматлардир» (Имом Бухорий 2447; Имом Муслим 6741). Ҳақлар қолиб кетмайди. Балки мазлум золимдан интиқомини олади. Ҳатто ҳайвонларнинг ҳаққи ҳам олиб берилади. Одамларнинг бир гуруҳига бир юзи, бошқасига иккинчи юзи билан бориб юрган бадбахт одамлар Қиёмат кунида икки юзли бўлишади. Бу дунёда мўъминнинг мушкулини осон қилган одамнинг мушкулини, Аллоҳ таоло Қиёмат кунида осон қилади. Қийналган одамга ёрдам берган бандага, Аллоҳ таоло дунё ва охиратда ёрдам беради. Мусулмоннинг айбларини ошкор қилмаган одамнинг айбларини, Аллоҳ таоло дунё ва охиратда пардалайди. Адолатли инсонлар Аллоҳнинг ўнг тарафидаги нурли минбарлар устида турадилар. Ҳар бир банда қайси иш устида ўлган бўлса, ўшандай тирилтирилади. Эҳромли банда талбия айтиб тирилади. Аллоҳнинг йўлида ўлдирилган одам ранги қип–қизил қондек тирилсада, ундан мушку анбар уфуриб туради. Қиёмат кунидаги бўйни узун одамлар, муаззинлар бўлишади. Азонини эшитган ҳар бир мавжудот Қиёмат куни муаззин учун гувоҳлик беради. Ислом йўлида оқарган сочу соқоллар, Қиёмат куни нурга айланади. Ҳар бир банда берган садақасининг соясида бўлиб, одамлардан ажралиб туради. Сирот кўприги тойғоқ бўлиб, унинг устидан қутилганлар ва жаҳаннамга равона бўлганлар юради. Тарози эса одил бўлиб, бирон қаллобликка ўрин қўймайди. Тарозида заррача нарсалар ҳам тортилади:
«(Эй инсонлар), сизлар қандай амални қилманглар, ўша ишларга киришган пайтингизда, албатта Биз сизларнинг устингизда гувоҳ бўлурмиз» (Юнус: 61).
Аллоҳ таоло ҳайвонот олами ўртасида ҳукм қилиб бўлгач, башарият ўртасида ҳукм қилишга ўтади. Бу Уммат илк ўлароқ сарҳисоб қилинади, илк ўлароқ Сирот кўпригидан ўтади ва биринчи бўлиб жаннатга оёқ босади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Биз (бу дунёда) охирги ва Қиёмат кунида биринчимиз» – бошқа бир ривоятда эса: «Биз бандалардан илгари ҳукм қилинадиган (уммат)миз»– деганлар (Имом Бухорий 876; Имом Муслим 2018).
Аллоҳ таоло бандаси бўлмиш Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламни маҳшарда катталиги бир ойлик йўл масофаси бўлган ва суви сутдан оқ, асалдан тотли ва мушкдан ширин бўлган Ҳавзни инъом этиб мукаррам қилади. Ҳавзнинг олтин ва кумуш кўзаларининг сони, осмондаги юзлар сонидек кўп. Ундан бир қултум сув ичган одам, кейин ҳеч ҳам чанқамайди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг умматларидан баъзилари келганида, Ҳавзга яқинлаштирилмайди. Буни кўрган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Улар Мен(инг умматим)дан––ку?!»– деганларида: Улар Сиздан кейин (дин ниқоби остида) нималар ўйлаб топишганини билмайсиз!,– дейилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уларга: «Мендан кейин (динни) ўзгартирганлар, йўқолинглар! Йўқолинглар!»– дейдилар (Имом Бухорий 7051; Имом Муслим 6109).
У кундан қутилиш ...
Мазкур даҳшатлардан Аллоҳнинг раҳмати ва солиҳ амал билангина қутилиш мумкин. Бугун лоқайд бўлган одам, эртага албатта пушаймон бўлади. Эртага баҳоналар фойда бермайди, мағфиратгина орзу бўлади. Бу дунёда узоқ ёки қисқа умр кўрсангиз ҳам, борадиган жойингиз ё жаннат ёки жаҳаннамдир.
«Эй инсонлар, албатта Аллоҳнинг (қайта тирилтириш ва бу дунёда қилиб ўтилган яхши-ёмон амалларнинг мукофот жазосини бериш тўғрисидаги) ваъдаси ҳақ (ваъдадир). Бас, ҳаргиз сизларни ҳаёти дунё алдаб қўймасин! Ва ҳаргиз сизларни Аллоҳ (барча гунохларни кечиб юбораверади, деб) алдагувчи (шайтон) алдаб қўймасин!» (Фотир: 5).
Қиёматда инқирозга учраган одам
Намози, рўзаси ва закотини олиб келган бўлсада, унга ҳакорат, бунга туҳмат қилган, бировларнинг молини ноҳақ еган, унинг қонини тўккан, буни ургани учун қилган яхшиликлари бандадан уларга олиб берилади, яхшилиги қолмаганида эса уларнинг ёмонликларини бунинг гарданига юкланади ва жаҳаннамга ташланади.
«Эй инсонлар, албатта Аллоҳнинг (қайта тирилтириш ва бу дунёда қилиб ўтилган яхши-ёмон амалларнинг мукофот жазосини бериш тўғрисидаги) ваъдаси ҳақ (ваъдадир). Бас, ҳаргиз сизларни ҳаёти дунё алдаб қўймасин! Ва ҳаргиз сизларни Аллоҳ (барча гунохларни кечиб юбораверади, деб) алдагувчи (шайтон) алдаб қўймасин!» (Фотир: 5).
Қиёматда инқирозга учраган одам
Намози, рўзаси ва закотини олиб келган бўлсада, унга ҳакорат, бунга туҳмат қилган, бировларнинг молини ноҳақ еган, унинг қонини тўккан, буни ургани учун қилган яхшиликлари бандадан уларга олиб берилади, яхшилиги қолмаганида эса уларнинг ёмонликларини бунинг гарданига юкланади ва жаҳаннамга ташланади.
Солиҳ Муррий раҳимаҳуллоҳ айтади: «Кунларнинг бирида қабристонга кирдим ва сукунатни кўриб мурдаларга: «Субҳоналлоҳ! Узоқ чиришдан сўнгра сизларни ким тирилтириб, қайта жон ато этади?»– дедим. Қулоғимга: Ҳой Солиҳ,
Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ айтади: «Икки кун ва икки кеча борки, бандалар улар ҳақида бирон нарса эшитмаганлар. Биринчи кеча қабрдагилар билан бирга ўтказиладиган илк кечангиз бўлиб, илгари буни ҳеч ҳам кўрмагансиз. Иккинчи кеча эса, Қиёмат куни бошланадиган ва Аллоҳ таолонинг хабарчиси сизга ё жаннат ёки жаҳаннамдан хабар берадиган, амал номангиз ё ўнг ёки чап тарафингиздан бериладиган куннинг кечасидир».
Аллоҳнинг бандалари, келажагингиз учун тайёргарлик кўрингиз! Мазкур узоқ кун учун амал қилингиз! Аллоҳ таоло бизни ва сизларни жаннат аҳли қаторида қилсин! Бизни, ота–онамизни ва барча мусулмонларни мағфират айласин!
Аллоҳ таоло пайғамбаримиз Муҳаммад ибн Абдуллоҳга, Унинг оиласи ва барча асҳобларига салавоту саломлар йўлласин!
Мы используем cookie-файлы, чтобы улучшить сервисы для вас. Если ваш возраст менее 13 лет, настроить cookie-файлы должен ваш законный представитель. Больше информации
Комментарии 7
Даҳшатли кун манзараси
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм
Барча ҳамдлар Аллоҳга хосдир... Биз Ундан ёрдам, нафсимизнинг ёмонлиги ва амалларимизнинг шумлигидан паноҳ ҳамда мағфират сўраймиз. Аллоҳ ҳидоят қилган одамни адаштирувчи, адаштирган одамни ҳидоятловчи йўқдир. Мен ягона, шериксиз Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ, Муҳаммад эса Унинг бандаси ва элчиси эканига гувоҳлик бераман. Аллоҳ таоло Унга, Унинг оиласи ва барча асҳобларига кўпдан–кўп салавоту саломлар йўлласин.
Одамлар бу ҳаётда ғофил ва хаёллари узун бўлгани боис, охиратни дунё билан обод қилиши ва ҳозирги кунни ғанимат билиши учун нафсни тизгинлаш зарур. Ҳолбуки, Аллоҳ таоло охиратга бўлган иймонни иймон рукнларидан бири қилди.
Аллоҳ таоло Қуръон Каримда баён қилганидек, бу ҳаётдаги барча мавжудот фоний бўладиган кун келади:
﴿كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ </b
...ЕщёБисмиллаҳир роҳманир роҳийм
Барча ҳамдлар Аллоҳга хосдир... Биз Ундан ёрдам, нафсимизнинг ёмонлиги ва амалларимизнинг шумлигидан паноҳ ҳамда мағфират сўраймиз. Аллоҳ ҳидоят қилган одамни адаштирувчи, адаштирган одамни ҳидоятловчи йўқдир. Мен ягона, шериксиз Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ, Муҳаммад эса Унинг бандаси ва элчиси эканига гувоҳлик бераман. Аллоҳ таоло Унга, Унинг оиласи ва барча асҳобларига кўпдан–кўп салавоту саломлар йўлласин.
Одамлар бу ҳаётда ғофил ва хаёллари узун бўлгани боис, охиратни дунё билан обод қилиши ва ҳозирги кунни ғанимат билиши учун нафсни тизгинлаш зарур. Ҳолбуки, Аллоҳ таоло охиратга бўлган иймонни иймон рукнларидан бири қилди.
Аллоҳ таоло Қуръон Каримда баён қилганидек, бу ҳаётдаги барча мавжудот фоний бўладиган кун келади:
﴿كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ ﴾
«Ер юзидаги барча нарса фоний бўлади» (Раҳмон: 26).
Сўнгра бир кун келади ва Аллоҳ таоло одамларни қабрларидан қайта тирилтиради. Илк тирилтирилган ва қабри ёрилган инсон – пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам бўладилар. Одамлар яланғоч, ялангоёқ ва хатна қилинмаган – бус–бутун тириладилар:
﴿كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍنُّعِيدُهُ ﴾
«... биринчи марта қандай яратган бўлсак, (ўша ҳолга) қайтарурмиз» (Анбиё: 104).
Сўнгра бандаларни кийинтирилади. Илк кийинтирилган зот – Иброҳим алайҳиссолату вассалом бўлади. Солиҳ бандаларга обрўли кийимлар кийдирилса, ёмон инсонларнинг лозими қўрғошиндан бўлади. Бандаларнинг барчасини бизга таниш бўлган Ер ва осмонлардан бошқача бўлган Ерда тўпланади. Оиша разияллоҳу анҳо: Ё Расулуллоҳ, одамлар қерда бўладилар?,– деб сўраганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Сирот олдида»– деб жавоб бердилар (Имом Муслим 7234; Термизий 3121). Бошқа бир ривоятда эса шундай дейилган: «Улар кўприк олдида зулмат ичида бўлишади. Ерлари оппоқ ва текис бўлиб, бирон кишининг (ажратиш учун қўйилган девор каби) белгилари бўлмайди. У ернинг устида биронта ҳам ҳаром қон тўкилмаган ва гуноҳ иш қилинмагандир» (Имом Бухорий 6521).
Бандалар ундай кунни ҳеч кўришмаган. Аллоҳ таоло у кунни чақалоқларнинг сочларини ҳам оқартириб ташлайдиган оғирлик ва қийинчилик билан тавсифлайди. У кун оғир кун бўлиб, эмизаётган онани чақалоғидан воз кечтиради, хомиладорлар боласини ташлаб қўяди. Одамлар мастдек бўлсаларда, аслида маст бўлмайдилар. Кўзлар тикилиб, ўйнамай қолади. Жонлар ҳалқумга тиқилади. Одамларнинг тили калимага келмайди. Ҳар бир одам ўзига севимли бўлган инсонлардан: ота–онасидан, ака–укасидан, рафиқаси ва фарзандларидан қочади. Гуноҳкор ўзи қутилиши учун, ўзига энг севимли инсонларни жаҳаннамга улоқтиришни хоҳлаб қолади:
﴿يَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ يَفْتَدِيمِنْ عَذَابِ يَوْمِئِذٍ بِبَنِيهِ ● وَصَاحِبَتِهِ وَأَخِيهِ ●وَفَصِيلَتِهِ الَّتِي تُؤْويهِ ● وَمَن فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً ثُمَّ يُنجِيهِ </
...ЕщёБандалар ундай кунни ҳеч кўришмаган. Аллоҳ таоло у кунни чақалоқларнинг сочларини ҳам оқартириб ташлайдиган оғирлик ва қийинчилик билан тавсифлайди. У кун оғир кун бўлиб, эмизаётган онани чақалоғидан воз кечтиради, хомиладорлар боласини ташлаб қўяди. Одамлар мастдек бўлсаларда, аслида маст бўлмайдилар. Кўзлар тикилиб, ўйнамай қолади. Жонлар ҳалқумга тиқилади. Одамларнинг тили калимага келмайди. Ҳар бир одам ўзига севимли бўлган инсонлардан: ота–онасидан, ака–укасидан, рафиқаси ва фарзандларидан қочади. Гуноҳкор ўзи қутилиши учун, ўзига энг севимли инсонларни жаҳаннамга улоқтиришни хоҳлаб қолади:
﴿يَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ يَفْتَدِيمِنْ عَذَابِ يَوْمِئِذٍ بِبَنِيهِ ● وَصَاحِبَتِهِ وَأَخِيهِ ●وَفَصِيلَتِهِ الَّتِي تُؤْويهِ ● وَمَن فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً ثُمَّ يُنجِيهِ ﴾
«Жиноятчи-кофир кимса у Куннинг азобидан (қутулиш учун) ўғилларини, биродарини, уни ўз паноҳига оладиган қариндош-уруғини ва Ердаги барча кишиларини тўлов қилиб бериб юборишни, сўнгра (бу тўлов) унга нажот беришини истар » (Маориж: 11 – 14).
Ер тебранади, тўзонга айланиб, теридек чўзилади ва текис бир қитъа бўлиб қолади. Аллоҳ таоло уни қабзасига олади ва бир бармоқ билан ушлайди. Тоғлар юради, чанг тўзонга айланиб, саваланган жунлар мисоли уюлади. Ернинг биронта баланд ёки чуқур жойи қолмайди. Теп–текис бўлади. Денгизлар фавворадек отилиб, аланга олиб ёнади. Самолар ёрилади, бир–бирига киришади, беқарор бўлиб, заифдек кўринади, осмоннинг рангги ўзгаради:
﴿فَإِذَا انشَقَّتِ السَّمَاءُفَكَانَتْ وَرْدَةً كَالدِّهَانِ ﴾
«Энди қачон (Қиёмат қойим бўлгач) осмон ёрилиб, (жаҳаннам ҳароратидан қизиб кетган) тери каби қизариб қолганида ...» (Раҳмон: 37).
Ҳасан раҳимаҳуллоҳ: «Яъни, осмонлардан дарвозалар очилади»– деди. Осмонни тортиб олинади ва тўсилган нарса қолмайди. Аллоҳ таоло самони ўнг қўли билан худди номани буклангандек буклайди ва бир бармоғида тутади. Қуёшни ушлаб, ўраб боғланади ва нури сўнади. Ҳилол тутилади:
﴿فَإِذَا بَرِقَ الْبَصَرُ ●وَخَسَفَ الْقَمَرُ ● وَجُمِعَ الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ ﴾
«Бас, (кўрган даҳшатларидан) кўз қамашиб, (осмондаги) ой ҳам тутилган ҳолда қуёш ва ой бирлаштирилган вақтда — ана ўша Кунда у инсон «(у бало-офатлардан) қаерга қочиб-қутулиш мумкин?» деб қолур!» (Қиёмат: 7 – 9).
Юлдузлар тўкилиб, шодаси бузилади. Атрофларга сочилиб, Ер чироғи ўчгандек зулматга чўмади.
Бўғоз туялар бола ташлайди. Ёввойи ҳайвонларнинг барчаси бир жойга тўпланади. Кўзларни қўрқув босади. Одамлар бир–бирларига яқинлашиб, тиқилинч пайдо бўлади. Фаришталар сафларини олиб, бандаларни кузатиб туришади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу манзара ҳақида: «Аллоҳим, Мен Сенга Қиёмат кунидаги тор мақомдан сиғинаман!»– деганлар (Абу Довуд 766; Насоий 1617).
Бу кунда ҳар бир жон ўзи қилган ва олиб келган нарсаларни билади. Ўтган умрига пушаймон бўлади. Унинг кўнглида яширинган барча нарсалари зўрлик билан чиқариб олинади. Гизли сақлаган амаллари ошкора бўлади. Атрофга даҳшатли сокинлик ҳумрон бўлади. Ҳеч ким баҳона келтира олмайди:
﴿هَذَا يَوْمُ لَا يَنطِقُونَ ● وَلَا يُؤْذَنُ لَهُمْ ف
...ЕщёЮлдузлар тўкилиб, шодаси бузилади. Атрофларга сочилиб, Ер чироғи ўчгандек зулматга чўмади.
Бўғоз туялар бола ташлайди. Ёввойи ҳайвонларнинг барчаси бир жойга тўпланади. Кўзларни қўрқув босади. Одамлар бир–бирларига яқинлашиб, тиқилинч пайдо бўлади. Фаришталар сафларини олиб, бандаларни кузатиб туришади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу манзара ҳақида: «Аллоҳим, Мен Сенга Қиёмат кунидаги тор мақомдан сиғинаман!»– деганлар (Абу Довуд 766; Насоий 1617).
Бу кунда ҳар бир жон ўзи қилган ва олиб келган нарсаларни билади. Ўтган умрига пушаймон бўлади. Унинг кўнглида яширинган барча нарсалари зўрлик билан чиқариб олинади. Гизли сақлаган амаллари ошкора бўлади. Атрофга даҳшатли сокинлик ҳумрон бўлади. Ҳеч ким баҳона келтира олмайди:
﴿هَذَا يَوْمُ لَا يَنطِقُونَ ● وَلَا يُؤْذَنُ لَهُمْ فَيَعْتَذِرُونَ ﴾
«Бу (Кун) улар сўзлай олмайдиган ва улар учун узр айтишларига ҳам изн берилмайдиган Кундир!» (Мурсалот: 35 – 36).
Солиҳ ва мўъмин одамларнинг ҳоли
У кунда баъзи юзлар табассумли ва нурафшон бўлса, баъзилари тунд ва куфр қоплаган сим–сиёҳ бўлади. Тақводорлар Роббилари ҳузурига гуруҳ–гуруҳ бўлиб тўпланади. Гуноҳкорларни эса мажбурлаб ҳайдаб келинади.
Қуёш одамларнинг бошларига яқин олиб келинади ва уларнинг бошлари билан қуёш ўртасида бир мил масофа бўлади. У кунда Аллоҳ аршининг соясидан бошқа соя бўлмайди. Одамларнинг айримлари арш соясида сояланса, бошқалари қуёшнинг ҳарорати остида қолишади. Тиқилинч сабабли одамларнинг оёқлари бир–бирлариникига киришиб кетади. Бўйинлар эгилади. Ҳарорат кучайгани сабабли инсондан оққан тер етмиш газ масофага оқиб боради. Ер юзи ва одамларнинг таналари сасиб кетади. Баъзилар тўпиқларигача, баъзилар эса иякларигача терга ғарқ бўлади.
Ғамгинликнинг чеки бўлмайди, юраклар сиқилади. Даҳшат туфайли ҳар бир халқ тиз чўкади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Одамларнинг ғам ва қайғулари шу даражага етадики, уларнинг кўтаришга таҳаммуллари қолмайди»– дедилар (Имом Бухорий 4712; Имом Муслим 501).
Осийлар ва кофирларнинг ҳоли
Осий ва кофирлар тоат–ибодат қилмаганлари учун пушаймон бўладилар. Айримлари ҳасратларининг қаттиқлигидан бармоқларини тишлайди. Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай дейди:
﴿وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِياتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلاً ﴾
«У кунда бу золим қўлларини (бармоқларини тишлаб надоматлар қилиб) дер: «Э, қанийди мен ҳам пайғамбар билан бир йўлни тутганимда эди»» (Фурқон: 27).
Осий ўзидан ва ёру биродарларидан нафрат этади. Диний пойдеворга асосланмаган барча дўстликни душманликка айлантиради. Ҳатто ўзининг аъзолари билан ҳам жанжаллашади. Муткаббирлар зарралардек тўпланади ва одамлар уларни таҳқирлаб оёқлари билан босишади. Бу дунёда шимларини тўпиқлар
...ЕщёОсийлар ва кофирларнинг ҳоли
Осий ва кофирлар тоат–ибодат қилмаганлари учун пушаймон бўладилар. Айримлари ҳасратларининг қаттиқлигидан бармоқларини тишлайди. Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай дейди:
﴿وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِياتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلاً ﴾
«У кунда бу золим қўлларини (бармоқларини тишлаб надоматлар қилиб) дер: «Э, қанийди мен ҳам пайғамбар билан бир йўлни тутганимда эди»» (Фурқон: 27).
Осий ўзидан ва ёру биродарларидан нафрат этади. Диний пойдеворга асосланмаган барча дўстликни душманликка айлантиради. Ҳатто ўзининг аъзолари билан ҳам жанжаллашади. Муткаббирлар зарралардек тўпланади ва одамлар уларни таҳқирлаб оёқлари билан босишади. Бу дунёда шимларини тўпиқларидан тушириб кийган одамларга Аллоҳ таоло боқмайди, оқламайди ва уларга аламли азоб бўлади. Қиёмат кунида ҳар бир хиёнаткорнинг орқасига байроқ қўйилади ва: Бу Фалончининг ўғли Пистончининг хиёнати!,– дейилади. Ким бировнинг ерини ноҳақ олган бўлса, уни Қиёмат кунида етти қават ер ютади. Қиёмат кунидаги зулмат, дунё қоронғулигинниг бир неча баробари бўлади: «Зулм – Қиёмат кунидаги зулматлардир» (Имом Бухорий 2447; Имом Муслим 6741). Ҳақлар қолиб кетмайди. Балки мазлум золимдан интиқомини олади. Ҳатто ҳайвонларнинг ҳаққи ҳам олиб берилади. Одамларнинг бир гуруҳига бир юзи, бошқасига иккинчи юзи билан бориб юрган бадбахт одамлар Қиёмат кунида икки юзли бўлишади. Бу дунёда мўъминнинг мушкулини осон қилган одамнинг мушкулини, Аллоҳ таоло Қиёмат кунида осон қилади. Қийналган одамга ёрдам берган бандага, Аллоҳ таоло дунё ва охиратда ёрдам беради. Мусулмоннинг айбларини ошкор қилмаган одамнинг айбларини, Аллоҳ таоло дунё ва охиратда пардалайди. Адолатли инсонлар Аллоҳнинг ўнг тарафидаги нурли минбарлар устида турадилар. Ҳар бир банда қайси иш устида ўлган бўлса, ўшандай тирилтирилади. Эҳромли банда талбия айтиб тирилади. Аллоҳнинг йўлида ўлдирилган одам ранги қип–қизил қондек тирилсада, ундан мушку анбар уфуриб туради. Қиёмат кунидаги бўйни узун одамлар, муаззинлар бўлишади. Азонини эшитган ҳар бир мавжудот Қиёмат куни муаззин учун гувоҳлик беради. Ислом йўлида оқарган сочу соқоллар, Қиёмат куни нурга айланади. Ҳар бир банда берган садақасининг соясида бўлиб, одамлардан ажралиб туради. Сирот кўприги тойғоқ бўлиб, унинг устидан қутилганлар ва жаҳаннамга равона бўлганлар юради. Тарози эса одил бўлиб, бирон қаллобликка ўрин қўймайди. Тарозида заррача нарсалар ҳам тортилади:
﴿فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍخَيْراً يَرَهُ ● وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرّاً يَرَهُ ﴾
«Бас, ким (ҳаёти-дунёдалик пайтида) зарра мисқоличалик яхшилик қилса (Қиёмат Кунида) ўшани кўрур. Ким зарра мисқоличалик ёмонлик қилса уни ҳам кўрур!» (Залзала: 7, 8). «Алҳамду лиллаҳ» (Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!) дейиш тарозини тўлдиради, «Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи» (Аллоҳни ҳамду санолари билан мушриклар сифатлаётган нолойиқ сифатлардан поклайман) ва «Субҳаналлоҳил Азийм» (Буюк Аллоҳни мушриклар сифатлаётган нолойиқ сифатлардан поклайман) жумлаларини айтиш, тарозини оғир босади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Тарозидаги энг оғир нарса – гўзал ахлоқдир»– дедилар (Саҳиҳ ҳадис. Имом Аҳмад 27536; Ибн Ҳиббон 481). Амал номалари тарқатилади. Сиз унутган балолар, яширган ёмонликлар юзага
...Ещё﴿فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍخَيْراً يَرَهُ ● وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرّاً يَرَهُ ﴾
«Бас, ким (ҳаёти-дунёдалик пайтида) зарра мисқоличалик яхшилик қилса (Қиёмат Кунида) ўшани кўрур. Ким зарра мисқоличалик ёмонлик қилса уни ҳам кўрур!» (Залзала: 7, 8). «Алҳамду лиллаҳ» (Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!) дейиш тарозини тўлдиради, «Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи» (Аллоҳни ҳамду санолари билан мушриклар сифатлаётган нолойиқ сифатлардан поклайман) ва «Субҳаналлоҳил Азийм» (Буюк Аллоҳни мушриклар сифатлаётган нолойиқ сифатлардан поклайман) жумлаларини айтиш, тарозини оғир босади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Тарозидаги энг оғир нарса – гўзал ахлоқдир»– дедилар (Саҳиҳ ҳадис. Имом Аҳмад 27536; Ибн Ҳиббон 481). Амал номалари тарқатилади. Сиз унутган балолар, яширган ёмонликлар юзага чиқади. Номани ўқилади. Инсоннинг аъзолари тилга киради. Аллоҳ барча нарсага шоҳид бўлсада, фаришталар ҳам гувоҳлик беришади:
﴿وَلاَ تَعْمَلُونَ مِنْ عَمَلٍ إِلاَّ كُنَّا عَلَيْكُمْ شُهُوداًإِذْ تُفِيضُونَ فِيهِ ﴾
«(Эй инсонлар), сизлар қандай амални қилманглар, ўша ишларга киришган пайтингизда, албатта Биз сизларнинг устингизда гувоҳ бўлурмиз» (Юнус: 61).
Аллоҳ таоло ҳайвонот олами ўртасида ҳукм қилиб бўлгач, башарият ўртасида ҳукм қилишга ўтади. Бу Уммат илк ўлароқ сарҳисоб қилинади, илк ўлароқ Сирот кўпригидан ўтади ва биринчи бўлиб жаннатга оёқ босади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Биз (бу дунёда) охирги ва Қиёмат кунида биринчимиз» – бошқа бир ривоятда эса: «Биз бандалардан илгари ҳукм қилинадиган (уммат)миз»– деганлар (Имом Бухорий 876; Имом Муслим 2018).
Аллоҳ таоло бандаси бўлмиш Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламни маҳшарда катталиги бир ойлик йўл масофаси бўлган ва суви сутдан оқ, асалдан тотли ва мушкдан ширин бўлган Ҳавзни инъом этиб мукаррам қилади. Ҳавзнинг олтин ва кумуш кўзаларининг сони, осмондаги юзлар сонидек кўп. Ундан бир қултум сув ичган одам, кейин ҳеч ҳам чанқамайди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг умматларидан баъзилари келганида, Ҳавзга яқинлаштирилмайди. Буни кўрган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Улар Мен(инг умматим)дан––ку?!»– деганларида: Улар Сиздан кейин (дин ниқоби остида) нималар ўйлаб топишганини билмайсиз!,– дейилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уларга: «Мендан кейин (динни) ўзгартирганлар, йўқолинглар! Йўқолинглар!»– дейдилар (Имом Бухорий 7051; Имом Муслим 6109).
У кундан қутилиш ...
Мазкур даҳшатлардан Аллоҳнинг раҳмати ва солиҳ амал билангина қутилиш мумкин. Бугун лоқайд бўлган одам, эртага албатта пушаймон бўлади. Эртага баҳоналар фойда бермайди, мағфиратгина орзу бўлади. Бу дунёда узоқ ёки қисқа умр кўрсангиз ҳам, борадиган жойингиз ё жаннат ёки жаҳаннамдир.
Аъузу биллаҳи минаш шайтонир рожийм
﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَاللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُمبِاللَّهِ الْغَرُورُ ﴾
«Эй инсонлар, албатта Аллоҳнинг (қайта тирилтириш ва бу дунёда қилиб ўтилган яхши-ёмон амалларнинг мукофот жазосини бериш тўғрисидаги) ваъдаси ҳақ (ваъдадир). Бас, ҳаргиз сизларни ҳаёти дунё алдаб қўймасин! Ва ҳаргиз сизларни Аллоҳ (барча гунохларни кечиб юбораверади, деб) алдагувчи (шайтон) алдаб қўймасин!» (Фотир: 5).
Қиёматда инқирозга учраган одам
Намози, рўзаси ва закотини олиб келган бўлсада, унга ҳакорат, бунга туҳмат қилган, бировларнинг молини ноҳақ еган, унинг қонини тўккан, буни ургани учун қилган яхшиликлари бандадан уларга олиб берилади, яхшилиги қолмаганида эса уларнинг ёмонликларини бунинг гарданига юкланади ва жаҳаннамга ташланади.
Солиҳ Муррий раҳимаҳуллоҳ айтади: «Кунларнинг бирида қабристонга кирдим ва сукунатни кўриб мурдаларга: «Суб
...Ещё«Эй инсонлар, албатта Аллоҳнинг (қайта тирилтириш ва бу дунёда қилиб ўтилган яхши-ёмон амалларнинг мукофот жазосини бериш тўғрисидаги) ваъдаси ҳақ (ваъдадир). Бас, ҳаргиз сизларни ҳаёти дунё алдаб қўймасин! Ва ҳаргиз сизларни Аллоҳ (барча гунохларни кечиб юбораверади, деб) алдагувчи (шайтон) алдаб қўймасин!» (Фотир: 5).
Қиёматда инқирозга учраган одам
Намози, рўзаси ва закотини олиб келган бўлсада, унга ҳакорат, бунга туҳмат қилган, бировларнинг молини ноҳақ еган, унинг қонини тўккан, буни ургани учун қилган яхшиликлари бандадан уларга олиб берилади, яхшилиги қолмаганида эса уларнинг ёмонликларини бунинг гарданига юкланади ва жаҳаннамга ташланади.
Солиҳ Муррий раҳимаҳуллоҳ айтади: «Кунларнинг бирида қабристонга кирдим ва сукунатни кўриб мурдаларга: «Субҳоналлоҳ! Узоқ чиришдан сўнгра сизларни ким тирилтириб, қайта жон ато этади?»– дедим. Қулоғимга: Ҳой Солиҳ,
﴿وَمِنْ آيَاتِهِ أَن تَقُومَ السَّمَاء وَالْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذَادَعَاكُمْ دَعْوَةً مِّنَ الْأَرْضِ إِذَا أَنتُمْ تَخْرُجُونَ﴾
«Унинг оятларидан (яна бири) – осмон ва ер У зотнинг амри билан (фазода муаллақ) туришидир. Сўнгра (қиёмат қойим бўлганида) У сизларни (ётган) ерларингиздан бир бор чақириши билан барчангиз бирдан (ҳисоб-китоб учун) чиқарсизлар» (Рум: 25) деган гаплар чалинди ва мен ҳушимни йўқотиб, ерга йиқилдим» (Термизий раҳимаҳуллоҳ Солиҳ Муррий раҳимаҳуллоҳнинг солиҳ инсон бўлганини, бироқ баъзи ғариб ҳадисларни нақл қилганини эслатиб ўтган. Эътиқод бобидаги мўътабар китоблардан Муррийнинг юқоридаги гапларига бирон асос топа олмадим. Бироқ, таржима пайтида муаллифнинг ҳаққига хиёнат бўлмаслиги учун, Муррийдан иқтибос қилинган мазкур ривоятни айнан таржима қилдим. Мутаржим).
Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ айтади: «Икки кун ва икки кеча борки, бандалар улар ҳақида бирон нарса эшитмаганлар. Биринчи кеча қабрдагилар билан бирга ўтказиладиган илк кечангиз бўлиб, илгари буни ҳеч ҳам кўрмагансиз. Иккинчи кеча эса, Қиёмат куни бошланадиган ва Аллоҳ таолонинг хабарчиси сизга ё жаннат ёки жаҳаннамдан хабар берадиган, амал номангиз ё ўнг ёки чап тарафингиздан бериладиган куннинг кечасидир».
Аллоҳнинг бандалари, келажагингиз учун тайёргарлик кўрингиз! Мазкур узоқ кун учун амал қилингиз! Аллоҳ таоло бизни ва сизларни жаннат аҳли қаторида қилсин! Бизни, ота–онамизни ва барча мусулмонларни мағфират айласин!
Аллоҳ таоло пайғамбаримиз Муҳаммад ибн Абдуллоҳга, Унинг оиласи ва барча асҳобларига салавоту саломлар йўлласин!